장음표시 사용
31쪽
bus si abit ad ceteros, operam, ae tempus Perdat. Qui vero sint illi, quibus utatur, dixi in opere de Eloquentia Patrum. Quin ausiin adjicere , cui non licet per occupationes in eloquentibus Patribus versari , illi satis esse , si legat hoe ipsum opus, ibique notata argumenta, cum P seet usus, in sontibus requirat. Praecipue laudavi inter Latinos Tertullianum, Minutium, Cyprianum, Lactantium, Pacianum, Ambrosium, Severum , Hieronymum, Augustinum , Paulinum , Eucherium, Salvianum , Vincentium , Leonem , Bernardum. Apud Graecos Clementem, Origenem, Athanasium, Basilium, Nazianzenum, Nysienum, Asterium, Chrysostomum, Synesium , Isidorum, Nilum Theodoretum, Damascenum. Quibus liceat Nemesium , AEneam Gazaeum, Georgium Nicomediensem jungere; quia propter Scriptorum brevitatem spatio tridui absolvuntur. Et quidem TERTULLIANUM Laeonem dixi abruptum, qui acumine temperet austeritatem; sed adversarios, quos sit nactus, pondere sententiarum velut elidat. MINUTIUM Ingeniosum, eruditum , ae magis quam sint ceteri , cultum , sententiosum , elegantem. In LAcTANTIOOstendi sumen, sonitumque Tullianum, et stringentes numeros, quibus in confutando ad stupo, rem uteretur.
32쪽
cinnitio cautionum, quas ars critica ete. 21
In MCIANO Tam gravem, quam tersam, incitatamque dictionem. In AΜBROSIO Cum tractus perpetuos nobilium sententiarum, tum suavitatem, et auctoritatem plane paternam. In SEvERO Facilitatem, brevitatem, puritatem, Venustatem, aequabilitatem. In HIRRo ΝΥΜΟUarietatem , libertatem , ornatum , eruditionem, acrimoniam , impetum , lacertOS. In AUGUSTINO Ingenium , argumentationem, effata grandia, intimam pietatem. In PAULINO Mitissimam et sanctissimam mentem, quae arte ducendi ae litteris non minus, quam virtutibus, esset subacta. In EucHERIO Pigmenta, blanditias, flores, et fragrantiam pietatis: tum vero exquisitas sententias, quas imbutus meditatione coelestium ob tacunditatem ingenii, dicendique peritiam dexteritate mira, ac se mone mollissimo flectit, versatque in omnem partem. In SALvIANO commendavi severitatem, aestum orationis, lacuutatem amplificandi , hucusque non Visam, ac exqternis quoque oratoribus superiovem. In Va&cENTIO
33쪽
Dignitatem, prudentiam, tornatas periodos, e comprehensionem tam rerum, quam Verborum singularem. In BERNARD Ubertatem, finivitatem, castas delicias, usum excitandi, calorem, aculeos, emblemata,phrasin divinam.
Haec de Latinis A quibus ad Graecos factu transitu, dixi
CLEMENTEM , et ORIGE NEMDocendo maxime accommodato . ATHANASIUM Tam perspicuum, et gravem; ut neque doctrinam, nervum, nitorem. desideres. BΑsILIUM Pressum, suavem, dilueidum, calentem, Iim tum , planeque Atticum. NAZiΑNZENUM
Velocem, splendidum, argutum, sublimem, numerosum.
NYssENUM Ornatum , illustrem, diffusum. In AsTERIO Miratus sum vigorem, munditias, flores, Inarii descriptiones luculentaS. In cΗRYADSTOΜQHaerentem litterae interpretationem; deinde e Piam , leporem , ornatum, puritatem, Vim Ve satilem; popularitatem vero tam jucundam, ut mihi videretur plebis omnia sensa, mores, assectum ipsum exprimere. / In
34쪽
cognitio emtionum, quas Ars critica ete. 23- Ιn SYNEsio opulentiam imaginum et sententiarum, cultum,s,lendorem , ingenium, incisam hrevitatem: n que raro vim , ac graVitatem. In Is IDORO Admonui inesse candorem , perspicuitatem , confidentiam , robur, Laconismum. In NILO Fere eadem cum negligentia, quae deceat illum, ac per se sola placere possit: item ubertatem mirandam sive similium , sive sententiarum , quam minime affectat, sed adhibet dexterrime. In DAΜAscENO Ornatum virilem, dispositionem facilem, copiam doctrinae, perspicuitatem: cumque usus fert, Vigorem quoque ac celeres motus.
H. Debet lector e usque Scriptorii aetatem, sed et praecipua ibi gesa scire, ae i sum proecipue, quem versat, velut de facie novisse.
Cujus rei est idonea causa; quando haec no- L- titia mores , controversias, mutationes , studia, 'ac qui hinc pendent. fines, sensusque Verborumn , o te
velut ob oculos statuit: et rebus de se obseutissimis , certe suspectis , lucem plurimam infert. Plerique mentem veterum ideo non assequuntur, quia quae hanc debent explicare, lectioni jungenda putant, non praemittenda. Quo quidem vehementer saliuntur, seque ipsi impediunt majorem in modum. Nam quod alios minime laedit,
35쪽
offendieulo est illis. Quaelibet aetas familiarem phrasin habet: et voce eadem alluditur ad diversa; ut sensu . tantum distent, quantum a majo- tribus ipsi distamus. Praecipue vero scriptoribum Ecclesiae sua verba sunt; quibus quo propius ad se accedunt, hoc longius a ceteris abeunt. Quod si de rebus, ac personis sit sermo, multa injiciunt moram, et pariunt dissicultatem improvisam , hac sola de causa; quia nescit i Bor , scriptorem cujusdam auctoritate deceptum, actumve assectu suxisse errorem: fors etiam sic loc eum , cum res nondum discussa esset judicio Eeel.-sa; minus conceptis apud nos formulis adstricta.
Itaque, quod toties est dictum, securius quaninos illi disputabant.
Quam multa superiore seculo de CLEMENTRALEXANDRINO, ORIGEME, SYNESIO ultro citroque vocata in dubium t Hodie, cum eorum omnia scimus, hoc uno transactum est, si damus, Profanam philosophiam , cui assueverant ab ineunte aetate , Voces , et sensa varia affricuisse illis, quae frustra eum Evangelica simplicitate componere quis allaboret. TERTULLIANUS, cum esset acri, ac Vehemente ingenio, tum exacerbatns a Rompnis, per asperitatem vitae, et stili, ipsamque eruditionem, demum
' Sed de hoe infra uberius Capite septims . eum de Grammatica dieetur, et peritia linguae, quam ars critica re quirit.
36쪽
Cognitio emtionum, quas Ars critica ete. Est Irium voces a Iurisperitis , et Philosephis petitas, velut aliud agendo ubique imminet opportunitati, qua commodet rebus suis, hostique latenter pla. i gam infligat. Quae qui nescit quomodo intelli- , get illum, cui assequendo aliunde vix ulla nimia sive doctriua, sive attentio est 3 obscuratus nem. pe his umbris delitescet magis, seque ipse re
EusEBIus CasARIENSIS Arianorum patronusi fuit: eorumque factionem occultis artibus maxi, me promovit. Nil ergo mirum , si hoe sdem, ejus passim elevat in rebus, quae spectant motus . illos. - Bonaventura Argonensis , Patrum mares gnus siognitor, de optima methodo hos ligendi ειν-ιe ΙΙ. cap. I a. solicite caret, ne quis imponi ab homine sibi patiatur. Quem enim latet, ait, in Origenem valde propensum, rebus Arianis omnibus interfuisse; imo de hae haerebi su pect- , ingenio versatisi, vafro , in animos facile irrepenti, praterea cupidum fama , atque factum ad cuncta suscipienda, qua fervirent praestituto sibi fni: quem, inquam, hac
omnia latent, regerrime vitabit laqueos, quos posteris tetendit captioso stilo. Mi enim ad fallendum tanta
magis accomodatus, quo videtur apertior ' ae vetust eis, rerumque sacrarum cognitione pra ecteris instrums.
GREGORIUS NYSsENUs, atque alii, tam ejus, dem quam secutae aetatis terebant Origenem; a quo plura traxerunt, ac maxime studium allegoriar. RUFINUs non indoctus, sed Origenis nimi
37쪽
comptus, nusquam est fidus horum interpres, quae secit latina, ac memoriae plura mandavit, quae requirunt cautissimum lectorem. SOCRATEs, et SoZoΜRNUs, quorum est in multis laudata historia, pro partibus Novatian tum stant uterque. THEODORETUs, veterum doctissimus, praece-Ptorem Mopsissenum habuit, cui studet quavis occasione : sed neque veterem amicum, et contubernalem Nestorium potuit ex animo penitu
Dicenda alia essent de IOANNE CAssIANO DANNE MAXENTIO, CLAUDIO TAURINENSI, OTIO Patriarcha, atque aliis hujusmodi; verum , quod spectat notitiam personarum, sussicere superiora omnibus possunt. Nune istud versandum est. quod video multitis imponere; necdum natis Arianorum, Pelagianorum, Nesorianorum, sed et ceteris controversiis. non potuisse hos omnia sensa, et verba sic po derare, uti nos solemus. Ρraesentibus intenti suis tura minime prs spiciebant. Atque id ostendit, quanti referat, cujusque auctoris aetatem nosse ;imo inter tegendum, de quo saepe dicemus, o dinem temporum magis, quam rerum sequi. Quibusdam aeuidit, ut aestu certaminis abre- ifide optima nee cogitantes serrentur in oppositum. Quod videmus in hodiernis concionibus ; ubi orator in avaritiam vel luxum sic invehitur , ut jam prodigis videatur patrocinari, jam
38쪽
cognItio eaviIonum , quas Ars erilica ete. 27 avaris. Atque se fert rhetorum stilus, quo Ρatres utriusque Ecclesiae ad morem temporis ejus utebantur. HIERONYMUS laudans virginitatem parum abest, ut damnare nuptias videatur: ae
ideo necesse habuit palam se expurgare. Ita AUGUSTINUS, quam subtilis, quam cautus disputator, errorem Semipelagianum, quem post acerrime est insectatus, olim ipse incurrit. Cum enim nondum Episcopus , tamen sacerdos, confligeret quotidie cum Manichaeis, pronissimum suit, ut ibhero arbitrio plusculum daret. Quando manus conferuntur, et pugna extrahitur longius, non licet pluribus commodare mentem; minus ad spem victoriar sibi temperare. Sententia, adVersus quam decernitur, velut norma debet haberi omnium, quae negant et assirmant. Haec regit, flectitque indicia animi omnia; sed maxime voces. quibus cum Haereticis videntur facere. Quare his locum
habet, quod legitur apud Jureconsultos : Quisquφes interpres Dorum verborum. Recipiunt enim bonam et malam mentem: neque ex se haeresim faciunt; quando, ut recte Hi LARI Us PICTAVIEN-sIs Libro II. de Trinitate pag. misit 789. senos, non sermo fit crimen. Porro quid facilius, quam in dogmate ne
expenso, nec sancito excidere illa, quae reprehen sionem nunc incurrunt, certe excusari apud Theologos nullatenus possunt 3 Ejusmodi scriptorum fuit idem institutum, quod tenet nauarchus in mari seopulose. Inter duas oppositas cautes, ex
39쪽
antem Unam, atque conspicuam , aIteram depressam . imo sub undis latentem agens suam onerariam, dum magis ab hae cavet, quae oculos ir currit, apud alteram cito potest se offendere, ut navem non dico frangat, sed quatiat tamen ac Iaedat tantisper. Ad similem modum Pater orth doxus, quem scopuli priorum haeresum haud la- terent, quod alios, naufragio neudum infames Parum nosset, laborabat maxime in fugiendis, a quibus metus erat, parum solicitus de ceteris, a quibus niIdum periculi vidit imminere. Quae cum omnia dicantur apposite, et rem, de qua agitur, VeIut ob oculos statuant, non est tamen
jucundior similitudo, ad illa, quam legimus apud
THEODORETUΜ Dialogo III. eap. 3o. editionis Si mandi: Vehemens eum adversariis contentio socii, ramodum excederent. Quod et iis, qui arbores colunt, evenire solat. Cum enim incurvam plantam viderint, non bolam ad rectam formam exigunt, sed in aItδ-Fam quoque partem ultra tractum inflectrant; ut m Mimiam in contrarium inflexionem ad rectum flatum
perducatur. Alia alii, qui de Patribus , et Haer Γbus scripserunt: atque ipse D LLRus Libro I. Mν atrum; qui in rem eam imo suam multa
cumulavit capite quinto. Opus es: ergo, ut scriptoris vita legatur anto
libros; imo judicia quoque de his lata; quod illi nullo negotio constat, qui instructus est proba editione. Reliqui debent adire quemdam, qui νsit de his scriptoribus; puta ALEXANDRUM .
40쪽
Quod monui de phrasibus, et ratione propria loquendi, minus est in expedito. Talia nequeunt in antecessum a lectore sciri, verum usu paulatim discuntur. Quamquam non de nihilo dixi, etiam hane notitiam praemittendam esse generatim. Nam eum cujusque saeculi sit certa acceptio verborum apud Graecos, et Latinos, per se consequitur, debere ordinem temporum servari in legendo.
Quod qui facit, Velut ducitur a primo, ut hie
secundum, secundus tertium , tertius quartum ex plicet. Hujus varietatis in acceptione verborum dabo unicum exemplum, nee Valde obvium.
Quod nobis Sacerdos est , veteribus, ae maxime CHRYSOSToaeo , Episeopum fgnificat; unde libri ejus excellentes de Sacerdotio, id est Episcopata. Quod cum multi nescitent, gravissime hallueina ti sunt, tribuentes cuilibet rem sacram faeienti, quod solius est Antistitis. Unus, cum legisset, dicere Chrysostomum, suo judicio paucos sacer
dotum consequi salutem, emisit librum et Sara dor aut sanctus, aut reprobus ; quo ab Ecelesiasticis rudibus metum, et admirationem retulit, ab eradiatis contemptum. Repetiit id nuper quidam ab eo deceptus , quamvis moderatius, atque restrimus ;Perperam tamen, ac praeter mentem sapientissimi doctoris.
Quod si obseurius nonnulli scribunt , habentque, ut dictum de TERTULLIANO fuit, dictio