장음표시 사용
111쪽
3. Si qui vero , nee enim deerunt umquam quidi fert i esse , quam boni maIint , dicendo , non vivendo boni oratores erunt, ii maximam eloquentiae , atque omnem agendi fructum se amisisse plane sentient. 4. Nec minus ad ejus laudem , & fructum necessaria est prudentia, immo & ad artis naturam, qua de caussa Geog apho Rbetorica dieitur prudentia eloqtiendi b . I. Prudens vero appareat , ut eligat apud
quosque ea argumenta, ea exemplorum , eru
ditionisque capita , ea lumina etiam verborum, quae ab iis probari sentiet: tum loquendo, agendo, cum aliis versando , ubi quo via vendo sit sane magnus, at quidem cautus ῆomnium salutem quaerat, aut certe praeseserat; vitia non habeat, at saltem tegat is 6. Quanti autem ad persuadendum dicentis est ardor 8 bona oratio ad caussae laudem, ac fructum destinat, ardor vero id consequitur: nam quisque audiendo afficitur, ut agentem , atque affectum videt oratorem . . Haec autem praestet ardor: ut scribens Orator omnia excogitavit, selegit, armavit, Quae persuaderent, sic dicens eadem ita onferat , & armet; lingua , ore, latere, animo incendat, ut universa evincant. & du- Tos etiam, ac pervicaces debellent. Hinc Cicero, quo die , inquit, mihi dicendum , notia
folum commoveor animo , sed etiam toto compore perborreseo c. Inde oratoris praemium,
Civitatum fructus, divini Numinis gloria aut obtinetur, aut projicitur .
Quin a. intinctil. l. ret. e. t. b. Eustath. In i. Iliad. c. 187. ex anterpr. Ale Politi Schoi Piar; locus autem Strabonis est in I. I. ejus apud eumd. Polit. Nol. 6. e. Divini in Verris caI3. .
112쪽
suinque esse Rhetoricae psrtes.. C A P. XX.
i. o Hetoricae partes quinque sunt a inven. H. tio , dispositio , elocutio, memoria u& pronune latio. Tres priores oratorem, reliquae orationem perficiunt. Εjus rei ratio in promtu est et nam ut res, quae agitur, Vere persuadeatur, argumentis confirmanda est, quod praestat inventior ut argumenta etiam probentur, certo ordine,& modo distribuit dispositio et ut excipiantur, ac ducant quae, dicuntur, Ornatu verborum , & splendore ibminanda sunt, qnod elocutionis est et si oratio habenda est, ut plane emineat, memoria, VOX , gestus . accedant necesse est, quae eam
v. Haec deinceps persequar, cum eloquem itiae persectiones, ac motus eXposuero: quorum illae artis sunt summa capita , & ceterorum pulchritudo: isti Nero caussarum plane triumphus,
113쪽
- Quo eloquentiae capita eXPlanantur . Ei , qui eIoquentiae desinabitur, non in unam partem aIiquam , sed in omnia , quae sunt ejus operis, elaborandum est . Quinctil. lib. a. cap. 9.
Duid sit eloquentiae pulchritudor quos ejus genera et quid serfectio.
Ulchritudo, ut universe est plurimarum in re, aut in homine gratiarum collectio . ita singulatim in eloquentia est plurimarum , maXima. rumque virtutum consensio: itaque pulchra oratio , quae latina , Vera , utilis, ampla, brevis, facilis, polita, ornata , densa , evidens, gravis, suavis, Venuissa , insigni affectione , aut more eXcellens, immo eo pulchrior, quo eorum plura contineat. Pulchrum ergo Tullianum hoc i3. Phil.
c. r. Quem dUcordiae, quem eaedes civium , quem beltam delectat, ex numero hominum ,
Fara, ait auctor prineipem ad eloquentiam suae aetatis locum complexus.
114쪽
LIBER I. Iteκ finibus humanae naturae exterminandum puro et nam praeclarum, utile, ac verum documentum continet, fugiendas esse Civibus in . ter Cives simultates, & injurias, praeclaris Ioeutionibus, ac figuris ornatum, magnifice, ae decore proposi tum . a. Iam vero eloquentiae pulchritudo alia iaest interna, alia externa, alia argumenti, alia artificii. Interna ex intimo, insitoque rerum pondere, ac sanguine exstat, atque emi net, orationemque implet aDis , reeonditir, ω gravissimio sensibus, magnisque Philosophiae, Theolagiae, omniumque dise0Iinarum docuis mentis a. Eiusmodi hoe Cic. Somn. Scip. c. s.
Iustitiam rele , ω pietatem Seipio pater ea leni specie, ut fingit, oblatus filium ali
qui tur quae cum sit magna in parentibus, or propinquis, rum in patria maxima es, crea vita es in caelum , pn hune eoetum eorum, ens lana vixerunt, O eorpore Iarati illum Aeolunt Ioeum, quem vides. Et quod ibi addit Scipio filius. Ex quo orbe omnia mihi eontemplanti .iam ipsa terra ita parva visa es, ut me imperii nostri , quo quasi punctum eius attingimus, poeniteret I quam cum magis intuerer , quaeso , inquit pater, quousque humi de a taea mens erit nonne aspicis quae in templa veneris Et HOr. lib. 3. Od. EI. v. 76. Bene ferre. magnam Disee fortutiam .
3. Argumenti pulchritudo est satis magnae , ac praeclare assilientis rei elegans,&accurata expositio. Itaque insignis pugna , florentis horti amoenitas; vagus fugacis riv Icursus ἔ sereni, ac plaeidi diei, aurorae , ve.
a. o. Mar. Cresci . Diat. I. , quem hae de ra
115쪽
ris. insolitae celebritatis pompa, sera etiam tempestas, egregium principis viri factum viis
vide descripta,etsi multa,aut magna documenta non contineant, nec operoso artificio scripta sint, pulchra sunt. Tale hoc Cic., licet non sine egregio documento, in Somn. Scip. e. 3. Ut A Afrisane alacrior ad tutandam Remp. sie babeto: omnibus, qui patriam confervarint . adjuverint, auxerint, certum esse in eaelo , eis definitam rorum, tibi beati aevo sempiterno fruantur e nihil est enim illi priseipi Deo, qiei omnem buaec mundum regit , quod quidem interris fiat, acceptius , quam concilia , coetusque hominum jure fociati, quae civitates ap-
peliantur. Hartim rectores, eis conservatoreo hine profecti bue revertentur.
4. Externa pulchritudo non raro ea est, quae sua sponte, aut prope nulla industria, ex interna rerum vi sese prodit conspiciendam , ut externa corporum pulchritudo ex ingenito sanguinis, ac spirituum habitu , saepius vero ex arte quaesita. Idcirco haec sere artificiosa est: quare priorem illam, ut
omnia prope verae eloquentiae capita, Iaten. tem artem dixeris, alteram apertam. Prioris ἐgitur exempIa sunt ea praesertim , quae de facilitate, de nativo ornatu, de amplitudine , de orationis veritate, robore, venustate afferuntur. Alterius hoc Cic. pro Leg.
Man. e. in . Tantum belium, tam diurarnum, tam longe latequa di persum, quo bello omnest gentes , ac nationes tremebantur , Gn. Pompeius extrema βieme apparavit, ineunte vere susee
pii , media aestate renoeit: hoc nim loco figurarum ornatus maxima gratia est, licet non
desit celeritas illa in conficiendo , & belli
magnitudo exposita. , - I. Quam
116쪽
3. Quamquam vero haec divisa sint, ea
tamen optimus quisque conjungit, atque eos it , ut in diserι a , atque elegante forma prae- cIasta fensa eontineantur , ac tum excellit . 6. Persectio denique est, cum aliqua elo. quentiae virtus absolutissima in suo genere exhibetur, aut argumentum sit, aut factum , aut moti O , aut mos, aut narratio, aut per Oratio, aut figura, aut aliud denique. . Haec vero eloquentiae capita, persectiones, & sundamenta inspiciens intelliges, quare summi in dicendo viri excellant, quod
quidam non satis assecuti eum legunt oratio isnes bonas, auι poemata , probant Oratores, Foetas, nee intelligunt qua re commoti proin
ent, quod scire non possunt, ubi sit, nee quid sis , nec quo modo factum sit, quod eos maxia me deIectat be intelliges quo pacto oratio ela
horanda sit, ex iis enim illustranda, & com fietenda est et intelliges quid ingenium, quid mentis perceptio, seu phantasia , quid judicium , quid gustus , ac sapor eloquentiae praestare debeat in dicente,& quibus istae antismi facultates perficiendae sint et intelliges deis
nique neminem unam eloquentiae speciem, ac virtutem, aut unum Seriptorem, qui in ea praestet, admirari debere, ceteras vero perfectiones, ceterosque Scriptores, qui non aeque ea delectantur, tamquam despicere , cum tantum quisque laudat, quantum se pos se sperat imiιari c contra enim Omnes in mae suas habent laudes, ideoque omnes satis aestimandae sunt, licet aliae omnium ma . xime curandae, quod suis locis tacitus non
praeteribo. oratia. Crelcimh. Diat. a. h. Auct. ad Her. l. 4. c. a. c. Cic. in Orat. c. 24.
117쪽
r RHET. IN ST. Orationis luritas: munditia: elegantia : ornatus: splendor: eorumque dignitas.
r.'Rationis puritas, seu castitas , aut geris manitas est incorrupta, atque emen data dicendi forma in ea lingua, qua dicas. Itaque haec virtus verborum omnem barbariem , peregrinitatem, labem , atque omne pingue refugiens, sartam tectam linguae iv. tegritatem tuetur , non modo nullo sermonis vitio admisso, quod tandem Grammatici est , aliud autem es grammatire, aliud utina I quia, sed nativa elocutionis proprietate , &vi servata, quod Oratoris. Id vero nisi ad ceteras persectiones viam muniat, nihil insigne in eloquentia speres et neque enim conam mur docere eum dicere, qui ιoqui nesciat , nee speramus , qui utine non post , bane o nate esse dictiarum v et quamquam non tam prae clarum scire latine , quam ιurpe nescire ς ὁ nemo enim iamquam es Oratorem, qui latina queretur, admaratus d. Ejus rei , quam Latini omnes Scriptores praecipue aureae aetatis ubitaque tibi exhibent , exemplum aliquod sithoe Cic. in Pis. cap. 6. Ego abiens magistra. tu . eum dicere a Trib. Plebis prohiberer , quae constitueram , eumque is mihi taurummodo, ut . iurarem, permitteretk iuravi Rempub. mea ianitis
Ust. a. Quinctii l. r. c. s. b. Cic. t. de orat. c. ro. c. Id. in Bruti c. I. d. Id. 3. de Orat. c. I
118쪽
LIBERI. Issura esse DIvam: mihi Pop. Rom. universus
ilia in eoneisne no unius diei gratulationem, sed aeternitatem , iismortalitatemque donavit geum meum iuriurandum tale, atque tantum iurarus una voce , ar consensu approbavit:
nam quod Cicero abire, aut abdicare se maingistratu alii deinceps renunciare, aut resigna re mus ratum ; quod direre prohibitus sum
alii prohibitum ; quod Remp. esse salvam alii salvatam a quod ipse itis,uνandum alii
iuramentum minus latine dixerunt.
a. Orationis munditia est religiose servata,& modeste polita sermonis integritas, &gratia. Igitur aliquid cultus, & nitoris adindit puritati: ut in aede, ut in veste tum est integritas , cum nullae sordes, nullae ma,culae, nihil laceri, nihil distissi. aut fracti est, tum mundities, nitor, aut decor, cum cultus aliquis aceedit, & poliuntur , licet non Ornentur. Talem in epistolis praecipue ad Atticum , in philosophiae, eloquentiaeque libris Ciceronem, Caesarem, Nepotem, Catullum suspieimus . Haec in exemplum is
Caes. Bel. GaI. l. r. c. g. Neque homine inimico animo , data saeuisate per provinciam itineris Detundi , temperaturos ab injuria , ω malamio existimabast. Nep. in Milt. c. t. Miltiades eum antiquitate generis , ω gloria Maiorum , cr sua modestia unus omnium mainxime floreret, eaque esset aetate, ut non iam
DIum de eo bene sperare, sed etiam eonfidere Cives possent sui , cum delecta manu Cheris sonesum es profectus. 3. Elegantia, a legendo dicta, est ex dele.ctis, cultisque verbis, ex eorumque nume
ro, & positione paullum quaesita gratia, ia
119쪽
concinnitas. Itaque ex verborum , locutionum, numerorum, & collocationis delectu orta in laetis argumentis, in narrationibus, sedatisque motibus principem locum habet.
Haec habe exemplo. Teri Eun. ael. I. st.2. Saepe ex injuria , ω Malo ex priseipio ma gna familiaritas Consata est . Et Heaut. aet. t. sc. I. Tantumne est ab re tua otii tibi, aliena ut eures ' Et Aaelph. ael. i. sc. s. Malo coactus qui suum officium Deit, Dum id restitum iri eredit, rantisper eadet, Si sperat Dreelam, ruros ad ingenium redit. Catuli. epig. 6. . Flavi delietas tuas Catullo , Ni sint illepidae, atque ruelegantes , Velles dicere , nec tacere posses .
Verum nescio quid febrieuis Capitis diligis , hoe pudet fateri. Quare quicquid habes boni , malique
Die nobis; volo te, ac tuos amores Ad eaelum Iepido vocare versu .
4. Ornatus orationis est egregius illius cultus per speciosa verborum lumina, perorationis , & rerum copiam, per belle dicta, ac per ingeniosarum sententiarum , atque eruditionis dignitatem comparatus. Itaque elegantiae addit Ornatus figurarum lucem, ingeniosam orationis structuram, plurimasque di vitias dicendi Causae vero non parum
confert hic orationis ornatus , nam qui libenter audiunt, ω magis attendunt, ω facilius credunt , plerumque ipsa delectatii ne eapiuntur , nonnumquam admiratione auferuntur R . Cer te numquam vera speetes ab utilitate dividi
120쪽
feminatam lavitatem , nee fuco eminentem lorem amet , sanguine ,-viribus niteat Hujusnodi hoc Cic. pro Marc. c. 3. Cum ali quis clementer , mansuete , iuste , moderate , sapienter factum in iracundia praefert ιm , quaerit inimiea eonsilio , ese in victoria , nain tura insolens, ω superba est, aut audimus , legimus , . quo sudio incendimur non modo in gestis rebus , sed etiam in fictis , ut eos, quor numquam vidimus, diligamus e vero C. Caesar, quem praesentem intuemur, cuius mentem , sensusque , Er os cern muἷ , ut quicquid belli .fνtuna reliquum Reip. seis cerit , rd esse salvum velis , quibus laudibus esseremus y quibus sudiis prosequemur λ qua benevolentia eomplectemur λ Et Hor. l. 1. Od. l4. Ebeti fugaeer Postume , Postume Labuntur anni ; nec pietas moram Rugis , t ' instanti senectae eret, indomitaeque morti .
Frustra eruento Marte carebimus ,
Fractisque rauei fluctibus Adriae.
Frus a per autumnos nocentem Corporibus metuemus austrum . Linquendoe tellus . ..
s. orationis splenoqr est ipsius sum musiornatus, ditissimus, atque elaboratissimus. Proinde omni rerum copia , omnique ingς :nii arte abundat i splendida oratio et quae, si ita temperatur, ut res quidem emineant,& audientes rapiant , in rerqm, atque hominum efferenda dignitate & praestan
tia, in primis idonea,& laudabilis; ut Iu
a. Quinctil. I. g. c. r. Postumum, ac Postumium nomina sine adspiratione scribit Manut. Lamb. &