장음표시 사용
91쪽
iniuriarum oblivisci , de si autem praeelarum fuit conservasse vos Euboeam , illud tamen muIto praeclarius , quod redactir in vesram pol statem O civibur, ω Oppidis , ea reddidistis Ilis ipsis, qui in νον deliquerunt , nulla inju-νiarum , eum in fidem vestram confugissent , ha bita ratione . Audi quam praeclare id ornet, ac perficiat Cic. pro Marc. c. 3. D
muisti gentes immanitatae basiaras, multituis dina innumerabiles , locis infinitas, omni eois piarum genere abundantes; ea tamen vieisi, quae Θ naturam, Θ conditionem , ut di possent, habebant et verum animum vincere , i. νaeundiam , robibere , victoriam temperare, , adversarium nobiIitate , ingenio , virtute prae. flantem non modo extollere iacentem , μι e .eiam amplificare eius proinam dignitatem, qui faciat , non. ego eum summis viris comparo, feta similiamum Deo luateo . . Quartum imitationis genuS, Omnium optimum, est ut imitati verba, locutiones, lumina, ipsorum gratia , Samplitudo, rerum apparatus, eruditio, argumentorum vis, motuum faces, omnes denique eloquentiae perfectiones in imitante exstent sane, atque emi neant , nec factum videatur. Ad id vero per. venies accurate omnia intuens, perpendens, suspiciens , ac gustans; initio fortasse vix pauca , & minima, mox non aegre plura, &majora , demum etiam multa , & maxima irritando assequeris. Certe Cicero ipse, eum
se totum ad imitationem Graecorum eontulisset, e xit vim Demosthenis, copiam Plaιο-nis , iucunditatem ΙDeratis R. Atque id quidem laudabile i vera enim imitatio est , quae
92쪽
Seriptorum artem, arque animum rernit, atque exprimit , non quae verba , locutione , periodor ,'sententias advocat, ω transcribiι R . Quamobrem Terentium , Virgilium, Horalium , Caesarem, Ciceronem, Nepotem antimi gratia diu noctuque volve, perpende , mirare , familiares tibi e e , ad rem ab νε
eos appella, eos recita , eos modulare , memo. ν ae eommenda, in tuam Iinguam eonverte,
eos umquam deponeb ; ex iis enim animus secundatur , & si smilem raro naιura praeustar, frequenter imitatio G .
Scriptorum cum fructu legendorum
E. π 1tterarum, atque eloquentiae studia in- gressus, ut agas quod agis, ex eoque fructum capias, necesse est expendas, atque assequaris quae legis. Ad id pervenies, si ad principes Rhetoricae partes Auctores revoca. bis, inventionem, dispositionem, elocutionem, permotiones, eloquentiae persectiones ,& proprias certae illius lucubrationis leges . n. Quod igitur ad inventionem attinet .vim argumenti animadverte, seu quam certa ratio ne, & constanti id Auctor confirmet, quod persuadendum sibi proposuit. Verissima, & quae Iabefactari non possint optimos excogitareo, atque afferre suspicies. Deinde quot rationes
aduyus kontaninius de Irat. Eloq e. 4. b. Ioc Cala epist. ad Andream Oricellarium sororis suae uirum, quam sic latine verti. c. Minct. i. 4 .. c. a.
93쪽
in eo ipso uno argumento includant, quot disciplinarum semina, quot eruditionis capita, quot morum monita, quam orationis vim , amplitudinem , suavitatem , asperitatem , spiritum , facilitatem , quot permoti nes. Gantum ad dispositionem , verba ipsa quomodo sint collocata , & quantum non modo ad elegantiam , ad perspicuitatem , & adnumerum illa conferant, sed etiam ad am. plitudinem , & essicientiam perpende . In elocutione vide verborum proprietatem , significationem, & vim, in eoque plane statues praeclaros Scriptores pulcherrima , atque enficacissima ad rem propositam adhibui se, ut melius, aut eficientius aptare ne unum quidem possis. Tum verborum omnia lumina,& belle dicta; quae memoriae commendare
ne gravate seras et linguae enim , quaecumque fint, in vocibur, voeumque inter se eopulatione funt positae , ac propterea qui tinguas tenere velit, ear addiscat, o memoriae eommendest ne
eesse est 3, & si qua sunt ejus linguae pro.
Pria, nec cum ceteris communicanda. P stremo an Oratoris, an Historici, an Poetae monumenta volvas, & singulorum propria attendes . Si ita Iegas , fructum capies singularem a
3. Si legas, ut aliquo exemplo fiat notius quod dictum est, hoc Ciceronis pro Archia
c. 6. Quaeres a nobis , Gracche , cur tantopere BOe homine delectemur' Quia suppeditat nobis, ubio animus ex hoe forensi strepitu reficiatur , ω aures convicio defessae eonquiescant. AG tu existimas aut suppetere nobis posse, quod quotidie dicamus in tanέa varietate rerum, niae
a. Jo: Casa epist. ante laudata.
94쪽
LIBERI. 31s animos nostros doctrina excolamus ' aut femre animos tantam posse contentionem , nisi eos doctrina eadem relaxemus y ego vero fateor me
Bis stidiis esse deditum. Ceteros' pudeat, si qui ita se Iitteris abdiderunt , Mi nihil possinι ex
bis neque ad communem asser re fructum , neque in aspectum , Iucemque proferre. Me autem quid pudear, qui tot annos ita vivo, Iudices , ut ab illis nullo me umquam tempore aut commodum , aut otium meum abstraxerit, aut vovluptas avocarit , aut denique fomnus retarda rit 3 Quare quis tandem me reprehendat , aut
quis mihi iure 'ecenseat, si quantum eeteris ad suas res obeundas , quantum ad festos dies
Iudorum celebrandos, qua nitim ad alias volupta res , O ad ipsam requiem animi , si eorporis eonceditur temporis , quantum alii tribuunt tempestivis conviviis , quantum denique aleae, quantum pilae, tantum mihi egomet ad haeestudia recolenda fumfera Si , inquam, haee legas, omnium primum verae, vigentisque Ois rationis nervos, ac sans uinem perpende , nempe humanioribus studiis, ac Musarum amo innitatibus dicendi materiam , & copiam sudipeditari, ali, atque illustraria ex eo autem ad illud ipsum confirmandum, atque Ornandum apposite, tamquam argumenti vi eo rapiente , arreptam facultatem honestissima ratione ad eos commendandos , qui se ab omni voluptate abstraxerint, ut in litteris excellant, & litteras ad communem omnium utilitatem quasi consecrent, simulque ad eos despiciendos, qui nec litteris nomen obtineant, nec litteris rudi, ac periclitanti populo Opi.
95쪽
tulentur. Eruditionem quoque advertet sit . teras a vitiis hominem vindicare , ac ver litteratos sapientiam suam ad communer . fructum destinare. Omitto verborum proprie. tatem, gratiam, vim , collocationem, elegari, tes locutiones, periodorum ambitum, numerum , & figuras, nam facile intueris. Non omitto lucubrationis decorum : Oratio est, ideo ampla, vehemens, ornata. Si epistola esset, aut historia, brevius omnia , simpli, cius, moderati usque dixisset.
Exercitatio: ejus stilitas: se ratio.
x. MXercitatio es assiduus usus, eo uetudo. I l. que dieendia , ut quidquid audieris tibi praeceptum, aut legendo suspexeris, aut cogitando utile intellexeris, dicendo, scribendoque perficias. a. Ejus multo maxima utilitas, nam usus frequens es , qui omnium Magistrorum praecepta superet b, planeque eloquentem faciat; nam constat ese non eloquentiam ex artificio , sed artimium ex eloquentias natum , certe simne usu inanes tandem omnes Doctorum labores. Quocirca exercitatio quaedam Iufeipienda vobis es d , atque efficiendum, ut praecepta habendae lucubrationi facem praeferant, & ha bita lucubratio praeceptorum exemplum sit. 3. Ad totum autem exercitationum genus
perficiendum illud accedat, ut quidquid facias
Auct. ad Her. l. 3. c. a. h. Cic. 1. de Grai. e. q.
96쪽
eias recte facias: si quidem multos fallit . quos
audierunt, direndo homines , ut dicant, incere DIere e vere enim etiam dicitur , perverse die re homines perverse disendo facillime eo equi . 4. Plures autem sese exercendi rationes
sunt. Eloquentiam ingresso facile est prima, ut statim selectas figuras , selectas permotio. nes , selectas orationis persectiones, aut paristes certe adumbret, totum aliquod deinceps laboraturus: ita enim omnes facere consueverunt , qui aut pingere , aut sculpere doceant , & initio minores operis partes moliri jubere , ac deinceps totam ipsam aut imaginem, aut statuam; a parvis renim ad magna iter aperitur. Tum altera est in iis e fingendis lucubrationibus , quas Aphthonius cum amisplificandae orationis, tum exercitationis gratia veterum Doctorum praeceptis addidit, &progvmnasmata nuncupavit, & sunt certeis iustae orationis aliquando conficiendae simu lacrum . Tertia erit satis iam progresso eas ora. tiones habere , quas extremo libro adducam .
Narratio: ejus genera : virtutes : Ha gruorumque exempla.
r. π FEnio nune ad Aphthonii exercitationes; V attingam vero tantum principeS, nam, ut stet aliis locis, & faciam, dieam non qua invenero , Ied quae plaeebunt b .
prolusiones ι &, ut quidam dixere, praeexercitamenta . b. Quinctii. i. a. c. 16.
97쪽
a. Narratio es rerum gestarum, eum narrantur quae vere contigerunt, ut Historicus,
atque orator facit, aut ut gestarum, si na res quae ipse finxeris, ut serme Poetae, asi semper fabulatores . expositis . 3. Itaque narratio est historica, oratoria, poetica , & fabulosa . Historiens rem exponit, ut plane ea contigit, ad ejusque per sectionem explanat hominum , qui rem gesserint, severitatem aut mansuetudinem , sapientiam aut inscitiam , sanctimoniam aut Improbitatem , consilium aut temeritatem , denique omne eorum . ingenium, itemque I corum, temporum riciorum, hostium sa-
. cultatem , admiscet personarum orationes, ac
rerum descriptiones, ut facta commemoret , non ut persuadeat, nisi cum oratorem agit. En tibi exemplum ex Caes. Beli. Gal. l. sc. 44. Erant in legione fortissimi viri Centuriones T. Pulf , O L. Varenus , ii perpetuar eontroversias inteν se habebant , uter alteri anteferretur, omnibusque annis de loeo fiam mis simultatibus contendebant . Ex iis Pulfio , cum acerrime ad munitiones pugnaretur s quid
dubitas , inquit , Varene ἰ aut quem locum probaudae virtutis tuae expectas , hie dies de nos is controversis iudieabit . Haec cum dixisset . procedit extra munitiones , ω quae pars folium conferιusima visa est , in eam erumpit. Ne Varenus qurdem tum vallo se se continet , sed omn/ωm veritus exifimationem subsequiatur medioeri spatio relicto. Pu o pilum is
hostes mittit, atque unum ex multitudine proincurrentem transiicit s quo percusso , ω exanimato , hune scutis proretunt hostes . Er in iti
98쪽
Ium Mniversi tela conjieiunt , usque dant e reis diendi facultatem . Transfigitur fentum Pul. soni. 6' Derutum in balteo defigitur . Averntit bie casus vaginam , ω gladium edueere conantit dexteram moratur manum , impeditum. hines et eum unt et 'eeurrit inimicus iI-'Ii Varenus, Iaboranti subvenit . fe eonfestim a Pulsione omnis multitudo eoninvertit . IIIum veruto trans um arbitrantur . Varentis IIadio cominus rem gerit, atque uno
interfecto reliquos pavIIum propellit et dum euinpidus instat, in Ioeam inferiorem dejectus conis eidit . Huic rursus eircumvento fert subsidium 'Pulsio , atque ambo ineolumes, eo Iuribus inare fectis fumma eum Iaude sese intra muniationes reeipiunt . Sic fortuna in evntentione , se certamen utrumque versavit, ut alter alteri
inimietis auxilio cisalutique esset , neque iudicari posset, uter utri virtute anteferendus viis
4. orator narrat, ut per adeat, atque adeo illa eadem praestat quae Historicus, ac
praeterea res copiosius dilatat, accuratius cogitat, ac perpendit, decenter ornat, & Ο.mnium maXime acrius contendit, & permo tionibus tamquam armat . Talis haec Cic. g. Phil. c. 34. Sed ne forte eκ multis rebus gestis M. Antonii rem tinam puleberrimam tran siliat oratis , ad LupereaIta vMiamus. Non dissimulat P. C. apparet esse commotum δ μα dat, pallet: quidlibeι , modo ne nauset, faciat . Quae potest esse turpitudinis tantae defensio y eupio avdire . Sedebat in rostris eollega tuus , amictus toga purpurea , in fella aurea , coronatus z adscendi3 r aeredis ad feIlam : ita erat Lupercur, ut te esse Consulem memini se
99쪽
deberes. Diadema ostendis r gemitus tora foro . Unde diadema non enim abiectiam Iustuleras, sed attuleras domo meditatum , cogitatum feetur. Tu diadema imponebas eum plangore populi, ille eum plausti rejierebat. Tu ergo unus , scelerate , inventus ex , qui eum auctor regni esses , eum , quem eollegam habebas , dominum habere velles . se idem tentares , quid
Populus Rom. ferre , ω pati posset. s. Poeta ingeniosissime cuncta fingit, ataque ornat, ut qui delectare maxime debeat, . Ideoque nunc rem omnem ex ingenio mollis tur, nunc partem rei gestae accipit, eique ista inventa accommodat, ac venustissime inis struit: quibus fit ut ejus narratio eo melior,quo ingeniosior. Praeclara haec Virg. a. Aen P. 2oia. Laocoon ductus Neptuno forte Sacerdos Solemnes taurum ingentem mactabat ad aras. Ecce autem gemini aTeuedo tranquilla per altas Horreseo referens ) immensis orbibus angues Incumbunt pelago , pariterque ad littora tenadiant sPectora quorum inter fluctus arrecta , iubaeque Sangurneae exsuperant undas , pars cetera pon
Pone legit, sinuatque immensa votamine terra. Fit fonitus spumante fati, jamque arva tene
Ardentesque oetitis suffecti sanguine , O igni
Sibila Iambebant Iinguis vibrantibus Ora . Diffugrmus visu exsangues et illi agmine certo uLaocoonta petunt, primum parva duorum corpora natorum serpens ampleos uterque Implicat, O miseras moris depascitur artus.
Pos tuum auxilio obeuntem, ac tela ferentem Corripiunt.' risque Irgant ingentabur jam Biι medium amplexi, bis collo squamea circμγ
100쪽
. LIBER I. 37 Terga dati superant eapite,Θ cervicibus altis:& quae sequuntur . s. Fabulator omnium brevissime , ac simpli. cissime eo narrat solum cursu, quo per festivam, illam fictionem documenti austeritatem molliat, moresque instituat. Audi perelegantem Phaedrum l. 4. sab 4. Equus Iedare Diuus quo fuerat 'sit ian ,
Dum sese aper et olutat , turbauit vadum . Hine orta Iis est : Dnipes iratus fero. Auxilium Ietiit hominis : quem domo levans Rediit ad binem t iactis hunc telis eques c. Postquam interfecit et sic locutus traditur. Laetor tuIisse auxilium me precibus tuis ἔNam praedam e i ,-didici quam sis usilis. Atque ita eoegit frenos invitum pati . Tum maestus ille: parvae o indictam νεῶDum quaero demens , fervitiatem reperi .
Mirum in modum lepida, & utilis, nam , si vindictae studitim Philosophus damnet,creditur umbratieus homo eo Here timoris'οἰdum Phaedrus equo isto deseripto , qui bominem armavit adversus aprum , plaeet narratiuncula , perpenditur
imbibitu ν a ; quod sibi fabulator instituit.
7. Quatuor vero sunt narrationis virtutes , ut brevia , ut dilucida , ut veri illa sit b, & suavis, nam us dilueide, pνοbabiliter que narrectus necessarium es, sed assumimus etiam suavitatem v . Brevis ea narratio est ,
in qua nihil redundat, & cuius singula eitiam verba insigne aliquid continent, quod
rem praeclare aut ostendat, aut commenis det . Praesert im vero est brevis, s tinde neeefeas , inde initium stimetur, in quo non Iongiusquam quoad scitu opus es, proeedetur, in quas. Faecio latus orat s. h. c. cic, Partit. Orat. c. 9.