Camilli Nicolii ex cler. reg. scholarum piarum Rhetoricæ institutiones ex optimis latinis, græcisque scriptoribus quoad præcepta, & quoad exempla collectæ, atque illustratæ

발행: 1736년

분량: 531페이지

출처: archive.org

분류: 연설

231쪽

t 63 RHET. IN s T. cum rerum veritatem, & magnitudinem adjuvant, ut cum apud multitudinem oratur , quae rationum vi satis evicta per motionum faces indiget incitari r quare cum rei magnitudo, unde oriri affectiones debere iam dictum est . id postulat caussarum vim promovent motus, ac tum multo plur profit qui inflammat,

quam qui docet a . .

Permotionum loci peculiares, ae Ritas; excitaud que ante in se scribenti esse, tit in talos deriset.

C A P. II.

r. II Ermotiones sere omnes copiose erum punt , praeclareque excitantur ab adiunctis rei, personae , loci, temporis, socio rum, propositi, & consilii ; ista enim egregie rerum, atque hominum commendant, aut, atterunt conditionem, atque adeo mirum in modum indignationem aut tui seri cord iam , amorem aut odium, gaudium aut maerorem, ceteros motus anflammant Uberrimum hunc motuum fontem nec toties repetere, cum de 'singulis agam , nec tacitus praeterire potui. In aliquam eorum speciem haec habe, semperque accurate adverte, . si vis maxime in .cendere. Caes. Bel. Gal. l. l. c. 32. Animadvertit Caesar unos eκ omnabus Sequanos triisses capite demusa terram intweri, quae causisa esset quaerenti Divitiaeus respondis, hoe . esse miseriorem graνiorem fortunam Sequa'

232쪽

norum, quod Iolr ne in oeeuito quidem queri . nee auxilium implorare auderent , absentisque iovisti erudelitatem veIut si eoram adeget bom renι , propterea quod reliquis fugae facultardaretuν , Sequanis vero , qui intra fines μον Ariovistum reeepissent, quorum oppida omnia in potestato eius essent , omnes crueiatus essene perferendi. Liv. l. xl. c. r. Odite etiam propoma,srsius certarunt quam viribus, Romanis indignantibus , quod victoribus victi uItro inferrene arma ἔ Poenit , quod superbe avareque crederen imperitatum victis esse . Virg- a. Aen. v. sso. artaria ad ipsa trementem Traxit, Θ in multo Iapsantem sanguine nari Implicuitq; eomam laeva,dextraque ear eum Extuli , ae lateri eapulo teuus abdidit ensem.

Haec sinis Priami fatorum , his exitns illism orte tulit, Troiam inee am , ω pratan

videntem. t

Pergama, tot quondam populis, terrisque - perbum Regnatorem Maeliaeet ingres Ilitore reuneus, ussumque bumeris eaput, ω sine nomino

Et ibidem v. 453. ' Fere tνabebatur passir Priameiae miris. Crinibus a templo Cassandra , ad tisque MD

Ad eaeIum tendenst ardentia Iumina frustra; Lumina,nam teneras arrebat vincusa palmus. a. Stilus permotionum Omnium quantum ad

rationum vim , atque orationis sanguinem, est aerior, ac robustior ψ incitati enim ammigraviora excogitant, & maiori vi eoniiciunt; iure erra' , qui puωον Obesse excit ndis mo

233쪽

tibus non minus quam repraesentandis usum ingeniosarum sentent raruma, anum d versionum, severiorumq; ornamentorum , incitati eurm animi in suis motibus ex anamo, atque ex ore expromunt, quidquid ingenii , quidquid artis habent ad augendas, aut quadem certe ad exprimendas assectιones fuas , rta ut ammadversum sit eιiam ιn imperitis iram, dolorem , laetiι iam ,

fiduciam , aemulationem suppeditasse quod deerat elo enιrae b, quantum vero ad verbo. tum delaetum, & cultum, Orationi S numerum, molliorumque ornamentorum in Iedatis tan. tum motibus politior, elaboratior, ingenio .sior. Plura dicenda occurrent, cum de sinis gulorum motuum oratione interim sic sta.

tuam; propria ubique dicet qui adverterit quid in quaque affectione natura ipsa dicat;

nam tum demum ars perfecta , absoluta est , cum naturae ingenium praes eri, o naturarum felix, emendata , cum at arte adjuva tur , nec apparet cis3. Illud autem maxime necessie est, ut in se ante eas permotiones Orator, Historicus, Poeta inflammet, ad quas velit alios incendere: quod non aegre consequitur, qui rem suam se tum agere cogitet , immo se eam personam efficiat. quam gerit. Praeclare Cicero Non umquam apud Iudices aut dolorem , aut misericordiam , aiat invidiam , aut odium excitare dicendo volui , quin ipse in commovere dis Iudicibus , iis ipsis sensibus , ad quos illor adducere vellem, permove e . Neque enim M. ri pores , ut doleat ia. qui audit, ut oderis , ut invideat, ut pertimescat ala uid, ni ad

234쪽

notum, misericordiamque deducatur ,-omnes ii motus , quos Orator adhiberi volet Itidiis et , in ipso Oratore impress esse , in iωidebuntur a. Et Horat. l. a. epist. 3. - 1 2. Si vis fere , dolendum es Primu ipsi tibi, tve tua me infortunia taedent. Format enim natura prius nos intus ad omnem Fortunarum habitum et iuvat, aut impeIIis ad iram zAut ad bumum maerore gra Di deducit , ω angit.

4 Egregie, ut exemplo etiam sit perspicuum, audentissimi Iuvenis persequendi hostis spe .cie per Iunonis fraudem bello subducti, aepropterea pudoris simulque gloriae stimulis

incensi motus conceperat, exprimitque in Turno Uirg. ro Aen. v. 666. Respicit ignarus rerum , ingratusque fatalis , Et duplices eum vore manus adsidera tendit e Omnipotens genitor , tanton' me crimine diagnum 'Duxisti tales voluisti expendere poenas γQuo feror λ unde abii ' quae me fuga , quemvve redueet pLaurentesne iterum muros , aut eastra videbo Ωuid manus ilia virum , qui me , meoque amma seeuti pQuosque nefas omnes infanda in morte re

Et nunc palantes video, gemitumque eadeo tum

aeeipio, quid agam aut quae iam fatis imadebiseat Terra mihi ρ vos o potiur miserescite venti: In ruper , in saxa , volens Nor Turnos adoro ,

Fera a. a. de Orat. c. v. Dissilirso by Gooste

235쪽

- Ferte ratem O visque vadis immittite Drtis, mo neque me Rutuli , neque eonfria fama se , quatur

Amor : ejus caussae; efectar mores :

x. A Mor est animi erga aliquem ab ejus exirtute inducta propensio a , ob quam ei vo-llim iis quae bona sunt, ipsius catina , non nostra. Haec amoris descriptio tui concepta omnium defini tionum verba rei ingenium,&'ccnditionem exponunt, quam definiunt, tria it Ia tibi complectitur , quae amor flagitat: unum, ut in praeclarOS , atque ex eorum virernte amor sit, in malos enim , atque CX pravitate . quaecumque ea sit, flagitium est, ac verus amor impνobitatem non admittit b ἔalterum , ut vere bona ei cupiat, in quem est , si enim specie tantum bona , re autem mala curupiat, vere odium est: tertium, ut non ex suo, sed ex ejus, quem amat, commodo bona et cupiat: nam .si ad fructum nostrum referemias, non ad iItius commoda , quem diligimux, non erit ista amicitia , fed mercatura quaedam titiliιatum 'arumc . Hinc etiam eo acrior estam r, quo praestantiu aliquod diligis: atque adeo rari sunt parentes, eari liberi , pro. pinqui, familiares , sed omnes omnium cari. later patria una complexa est , pro qua quis dubitet morte oppetere si ei sit profuturus d p Tres

istas

a Lexicon Cruscanum . h. Aeschin. de fa l. legat. ex inferpri Wolf. c. Cic de Nat. Deor. c. l. d. H.

I. Ossic. c. II. .

236쪽

istas amoris conditiones erga filium & ipsum virum complexa est Penelope Ulyssi apud

Ovid. x . Her. V AO. Aufias es o nimium t nimiumque oblite suoptimi At bene.eautus eras . ω memor ante mei . M tibi sitque precor natus , qui moltibus annis In patrias artes erudiendus erat . , , Dii preeoν ut faciant , ut euntibus ordine

Ille meos eculos comprimat ille tuos . 1. Caussae , unde amor Creatur, plures

sunt: eximia alterius praestantia & dignitas, parium actionum, studiorum, ac morum simili, ludo , nam simile simili gauder R , immo kmiis Iem ad similem addaeit Deus d , utilitas , ho, ne stas , iucunditas, ac dentque omnis virtus ad se allieit , facitque ut dι ligamus, iterat. susilia , ct liberalitas id maxime esseit c - Αbopum , scientiae,& formae amplitudine con . tenait UirgilluS ecl. 2. U. 9. Despectus tibi fum, nec quis sim quaeris, Alexi: Quam drves pecoris niver , quam lactis abun

Mille meae Sieulrs errant in montibus agnae ἔLae miba non aestate novum , non frigore desit. Canto quae fotitus , siquando armenta vois ea bat Amphion Direaeus in Actaeo ara ntho. Nec fiam adeo informis, nuper me in littor

. Vidi , Cum placidum ventis staret mare et non ego Daphnin Judiis

237쪽

Ddiee te metuam , si numquam DIIis imago . s. Cum autem aut inelegans, aut illibe.ralis, aut immodicus amor est , restinguitur ,

abstrahitur. aboletur ab aliena superbia , ab ipsius incommodi probro, ae pernicie; ut

ab miser,

Magus veneni , quis poteris Deus yrix illigatum te ιν ormi Pegasus expediet Chimaera. Et Catullus aliquo tandem optimo usus con filio carm. 78. v. IT.

o Dii , si vestrum est misereri, aut si qui

bus umquam

Extrema iam ipsa in morte tulistis opem, Me miserum aspieite ,-si vitam puriter egi , Eripite bane pestem , pernielemque mihi ; ae mihi subrepens imos ut torpor in artus Expulit ex omni pectore laetitias '4. Amoris effecta sane varia, ut ipse varius est : nam in amore illiberali haee omnia Uunt vitia , injuriae , suspieiones, inimietariae, induetae, bellum, rursum pax brevis, at constans exagitatio, excaecatae mentis teis nebrae, pestis , insania , furor, omnium bo norum desperatio . ut in Damone expressit Virg ecl. 8. M. 38 Omnia vel medium fiant mare: vivite tuae: Praeceps aerii DeeuIa de moutis in undax

Deferar, extremum hoe munus morientis Baisbeto a

Inconstantiam Catuli. ep. 88.

238쪽

odi , ef amor quare id faeiam fortasse reis quiris 'NUeiος fed OWi sentio . ω excrueior . In honesto et tam , at vehements , in amatisq; personis optare quae fier possint, simulque quae fieri non possint, polliceri , queri, angi, contabescere, nec recte inter se iudicare litaque vitia rua, ait Cicero, fa ope tueanda

ipsum salsum 9 venustim illi videbatων λ . Amantium mores mirifici plane , & varii ; nam qui modo laetissimi , parati, audentes , improviso maestissimi , diffii, torpentes s qui nunc ingeniosi , prudentes, callidi, futurorum divini,extemplo imperiti, imprudente S , vecordes, territi: qui nunc placidi, ossiciosi , humanissimi , continuo dissiciles, morosi , queruli , duri et qui omnia in eo quem amant admirantur, & probant, repente ei isdem irati sunt, iram tamen ultro posituri pinde amantium irae amoris integris fio est b, immo tum amor sit ira tueundi si qui modo

securi ad omnia, sperantes, dc impavidi, statim trepidi, soliciti, & pericula fingentes, aut certe metu suo augentes ; denique in omnibus instabiles, aut quidem facile ubi

que mobiles , ut vere drinum sit, amare, ω sapere vix homini eoneed tuν d. Qui autem ex virtute amant , In eo sunt constantes , ma.

c. Vide Paull. Minut. m eo adsgio. Deo habet vetus senatius ἱ ita de Diis suis rentientibus Ethnicis. a. Vide eumd. Manut. in isto adagio.

239쪽

ximeque magnanimi. ExempIo eorum sint. Cic. lib. I. ep. is. Quam sint morosi qui amans , mel ex hoc intelligi potest: moleste feνebam antea te invitum istis esse, pungit me rursus, quo feribis te esse istie libenter s neque enim tum mea commendatione to non deIectari Deile pa-siebar , nunc angor quidquam tibi sine me

esse iucundum. Penelope Ulyssi apud Ovid. s.

Quando ego non timui graviora pericula veris IRει est folietii plena timoris amor. In te fingebam v/olentos Troas ituνos et Nomine in Hoctoreo pallida semper eram. Sive quis Antilochum narrabat ab Hectore viis istimo antiioebus nostri eaussa timoris erat .

Sive Menaetiadem falsis cecidisse sub armis: FIeham Deeessu posse careνe dolo ἀDenique quisquis erat caseris iugulatus Achia

Frigidius glaeie pectus amantis erat . 6. Amoris. notae, atque indicia sunt itidem mirifica k vi varia pro affectionis suae v a. rietate: nam modo in ore hilaritas, risus, prae- gestiens laetitia , omnisque bona spes, modo pallor, macies, reique, desperatio: nunc comitas, blanda alloquia, nunc taedia, fastidia,' injuriae, sed . ita conjectae, ut honor & vOta affulgeant, ut apud Virg. ecl. 3 V, 64. Malo me Galathea petit lasciva puella, Et fugit ad salices , se cupit ante videri , omniumque maxime libenter de eo , quod amat loqui, libentius audire, verba ordiri, exorsa abrumpere, ut Dido 4. Aen. V. 76. Incipit effari , mediaque in voee remit .

7. Denique oratio huius affectionis est in-

240쪽

. I. I B E R III. ret gemosa , culta , splendida, admirabili verbo

rum , ac rerum Ornatu , nam omnium assectiomniam maxime amantium assectio proprium

habet fecura , ω tiberrima ingenii pompa , ωoistentatrone d cere , iat omnium motuum ingenmossmus amora, pulchraium imaginum, ve,

nustarum sententiarum repertor solertissimus, ac repetitarum rerum amator, pulchra enim repetere dulce est b. Audi quoties Tironem suum falvere lubet Cic. lib. 16. ep. 6. Nihil laboro,nis ut fatuus M. Sis habeto , mi Tiro; neo manem esse , qui me amet , quin idem te amet ἔ-γ eum tua , ω mea maxime interes te vale. re , mulars est eurae. Adhue, dum mihi nullo loco deesse vis, numqtiam te eonfirmare poturs/. Nunc te nihiI ν ed1t. Omnia ἀπο- ne eorpori servi; quantam diligentiam in να- Ietiadrnem tuam eontuleris, tanti me fieri a te sudieabo . Vale , mi Tiro , vale , vale, Θ fa ve . Lepta tibi salutem dicit , ω omnes . Vale . Amoris, blandissimarumque amoris locutionum plena haec Aeneae oratio 2. Aen. v. 18 l. O lux Dardaniae , spes o fidissima Teucrum , uuae tanιae tenuere morae quibus Hector ab oris Expectate venis y ut te post multa tuorum Furaera , pos varios hominumque urbisque M.

fores

Defes pieimus p quae eausa indigna ferenor

Foedavit vultus aut eur haec vulnera cerno a. Ursius Dial. 6. c. interpr. xicini.

SEARCH

MENU NAVIGATION