장음표시 사용
291쪽
ne , & vitae conditione ingenerantur. Id ei meo si orator. Historicus, Poeta sapienter &cumulate id in tempore exponat quod singulorum proprium eli, magnam laudem consequutur , nam duo sunt, quae admirabilem eloquentia se faciunt, mores , eis motus 3 . . Itaque tantae sunt utilitati mores apso si te notati, ut oratio bene morata e X cel. at, sapientem praedicet oratorem, & Omnem rerum copiam illustret : nam Ioel ei
Oratori demum prodesse possunt, qui est versa
tus in rebus vel usu, quem aetas auditione,
euitatione , ω studio assert a si erit idem in con- fuerudine civitatis, in exempl13, in institu. eis, in omnibus voluntatibus Ciυium 'orum hosper, non multum ei Ioel pria runt illi , ex quibus argumenta promuntur b. Calleamus igitur eorum ingenia, apud quos dicamus, gentis exempla, & instituta, & generatim O. mnium hominum mores, ad vertamuS ,& op portune describamus. Τria haec habe exeminplo. Ne p. in Annib. c. I. Non est inficiandum, annibalem tanto praestitisse eeteros Inj-peratorer prudentia , quanto Populus Romanu ranteredat fortitudine evnctas naιiones . Namqu9ιiescumque eum eo congressus est in Italia ,
femper discessit superior . Quod nisi domi Cinium
suorum invidia debilitatus esset, Romanos vide. tur superare potuisse . Sed multortim obtrectatio devicit unius virtutem. Quibus verbis duarum
maximarum gentium , forti sit mi Imperatoris,& libet arum Civitatum mores sine ullo partium studio expressit. Caes. Bel. Civ. l. r.
c. 4. communi sit vitio naturae , ut invisis , latitantibus , atque inrognitis rebus magis con- sis a. cie. a. de Orat. b. Id. ibi. .
292쪽
damus , vehementiusque exterreamur . Cic. 3. Ver. c. s. Nullae fiant oecu ἰtiores insidiae , quam quae latent in simulatione officii, aut in aliqua nectistudinis nomine . 3. In moribus commemorandis, aut effn
gendis quatuor haec emineant, integritas, improbitas, decorum , & constantia; ut probi , aut improbi describantur &commemore nistur , qui tales vere in agendo se praestiterunt , ' aut tales fingi. debent, ut pii & sortes a Poetis Carminum suorum summi viri, impii autem, barbari , efferati eorum adversarii . Decorum postulat, ne puer, ne servus, ne muliercula prudentissime apud Poetam disputent, aut agant apud Oratorem non nisi ut vere secerunt, nec magni viri e contrario. Constantia item necessaria est , ut ii mores ho. minum apud Poetas perseverent, e X quibus sibi constent, Oratori autem de eodem homine non varientur, nisi ille vere in alio facto alius fuerit. In aliquam speciem rei sint , quae sane longiorem orationem flagitaret ,' Cic. pro Quinet. c. 3. C. Quinctius fuiι P.
Quinctii hujus frater, sane ceterarum rerum pater familias clis prudens ω attentus, una in re paullo minas consideratur, qisi Dei et atem eum Sex. Naevio fecerit, viro bono , verumta. men non ita instituto, ut juνa Deietatis, of
flaia certi patrie familias nosse posset. Et a.
Phil. c. 33. . Dicebam illis in Capitolio Itberatoribus nostris, eum me a a te ire veIlent , iat ad defendendam Remptibileam adhortarer , quoad metueres , omnia te promissurum , simu ae timere desiisses similem te futurum tui . Virg. 6. Aen- U. 647.
293쪽
Contemtor Divum Mezentius , agminaque am
A t Ovid. r. Fast. v. 27. Tempora digereret eum conditor Urbis, in anna Constituit menses quinque bis esse suo . Teilicet arma magis, quam sidera , Romule ,
sorax sCuraque finitimor vincere major erat.
Mores hominum ex aetatis indola iv
x. TNfantes cum primum aliquid sari, interis I noscere,&significare incipiunt, risu parentibus blandiuntur , ultro libant, ultroque accipiunt oscula , paullatim in gremium acis currunt , id magnnm amoris argumentum putantes, ut parentum delicium est,minima,ut nuces , & poma , dona maxima arbitrati, ae praeiscipue fictas serarum imagines, tamquam impune tractandas,ac plectendas, eas ipsas faci te trepidaturi. Alexander Darii filium collo suo admovens, interritoque illo cervicem ejus amplexo apud Curi. l. 3. c. I 4. Quam veι- xlem , inquit, Darius aliquid ex hae indole hausisset I virg. ecl. 4. v. 6o. Incipe parve
a. Pueri, praesertim si cognitioni, ac semvori crescenti recta accedat institutio, sunt religiosi, verecundi, adversus Parentes, MajOre S, atque adeo ipsum Deum pii , sinceri aperti. ad omnem virtutem mobiles , quocirca a Christo Domino omulum maxime ae 4ν 1 cepti,
294쪽
8 L I E R III. 23 cepti, ac caelestia monita audire iussi, sinite,
inquit, parvulos, nolite eos pνohibere ad me venire u , facile enim credunt, facile se. quuntur, neminem oderunt, omnes diligunt,ad' artes , ad litteras, ad pietatem aegre q uidem, parum earum praestantiam intelligeniates, non inviti tamen veniunt, speciosis potius atque amoenis , quam veris & magnis praemiis adducti, saei te audita produnt, facile memtiuntur , cum aequalibus multo libentissime garriunt , & certant . De his Hor. I. a. epist. 3.
Reddere qui voces iam seu puer, ac peie
Signat humum , gestit paribus colludere , 1
Colligit, ae ponit temere, ese mutatur in boras. 3. Adolescentes, sere a duodecimo ad vigesimum aetatis annum accipiam, eupiditaωtibus aestuant, illa conantur licere quae cono cupiretur, facile mutantur , ea , quorum cupi ditate trahuntuν , eito fastidiunt: illorum vo Iuuta lex acutae quidem funi, sed non diuturnae , qualis aegrotorum sitis o fames esse δε- Iet, levi de ea a irascuntur , animi impetum sequuntur, propter ambitionem, ae honoris stu. dium pati non posunt, ut ab ulla negligantur, cupit enim adoleseentia eeteris anteeellere οῦ plices Dur, aperti, quia nondum multa flagitia drdicerunt, ereduli , quia non saepe deeepti et bona spe aluntur , quia natura caladi sunt, ur illi qui madent vino , ea potius amispIecti volunt quae honesta funt , quam quae utilia, neque enim peraniae desiderio trabuntur, quoniam egestatem nondum everri sunt, ma-
295쪽
aisque ex institutione vivunt, quam ex ratiori ianatione . Hinc saepe imprudentes, nec enim consultus semper praesto est, nee aliena consilia umquam satis regunt; ferociores, sibi omnia polliciti . Addit alia Hor. l. a. epist. 3. v. I 6 . Imberbis tandem iuvenis eustode remoto Gaudet equis , canibusque, Er aprici grami. ne eampi . Cereus in vitium flecti , monitoribus asper, , Utilium tardus provisor , prodigus aeris , Sublimis , cupidusque , ω amata relinquere
4. Iuvenes, a vigesimo anno ad trigesimum fere quartum interpretabor, virium atque ingenii magnitudine ad iuvandum Rei p. apti, sunt fortes, iucundi, spei semper plani, magnanimi, studiosi amicorum, ae fodalium , propterea quod eorum eo Metudine delectantnη , quidquid pereant, eontra Cbilonis praeceptum, omnia nimis Detunt, nimium amant , nimium od runt , nimium sua profundunt, quippe qui fescire omnia exis imant, l' vitae e us nondum experti sunt, iis quas insurias faciunt, ear propter eontumeIiam, non propter malitiam inis
ferunt , faceti, Desb , ubique praegestientes, majora viribus facile ausi, pericula , & sa-cienda extemplo adeuntes, ac rebus suis alie nisque non satis providentes . 4. Uiri, sere a trigesimo quarto ad quinquagesimum annum constituam, omnium optiis mam aetatem agunt, satis enim vigent viribus , consilio autem, praeteritarum rerum
cognitione , & futurarum quadam divinatione praecedunt; ideoque sunt providi, maturi,
pruina. Arist. Rhet. I. a. c. 3o. a text. tro. ad 384. b. Id ibi a text. igi. ad 387.
296쪽
prudentes . quoniam pluribus in rebus derepti fiant, nihil plane eonfirmare solent , de quaque rosapienter ambigunt, neque vehementer amant, neque vehementer oderunt , fed eκ Biantis praecepto , amant tamquam Uuri, εν oderunt tamquam amaturi R. neque temere omni a Lfirmanti credunt, neque pervis ac iter fidem derogant: itaque sere sunt sapiente S, conis stantes, & satis ad agenda promti . Addit
Conversis studiis aetar animusque viriliae Quaerit opes , Θ amieitias , inservit honori , Commisisse ea vel quod mox mutare laboret. 6. Senes parvi animi funi, quoniam Ionga aetas eorum spiritus frangit , nihil magnum , nihil eximium appetunt, sed ea tantum , quae sunt ad vitam necessaria b- cujus . sunt cupiis dissimi, ut qui amittendae vicini , avari, tiamidi , semperque verentur, ne aliquid sibi ma- i eontivat c α Pulchre Hor l, a. ep. 3. U. l68. Multa senem cireumveniunt incommoda , vel quod stuaerit, O inventis miser abstinet, ae ii
Vel quod res omnes timide , gelideque ministrat δBi Iator, spe longus , Iners , avidusque futuri . Dismilis , querulus , laudator temporis acti Se puero , confor , eastigatorque minorum . . Quamquam vero haec universe certe ita
fint, bona aut mala vitae institutio vel sibi a se, vel ab aliis proposita, bonus ac felix, aut malus & segnis naturae habitus ea omnia' aceelerat, immutat, pervertit.
Moresa. Arist Rhet. l. a. c. 3 r. a text. Is . ad Ida. v Id. abi text. asI. c. Id. ibi tex. I96.
297쪽
ores hominum ex vitae, se actionum
r. Ptimorum Principum , quodcumqueo tandem ex imperio nomen habeant, ingenium est regnum De O Opt. Max. acceptum reserre, ejus legi subjicere, gloriam& eultum amplificare, ut bonum , felix , faustumque populis sit, & tanto muneri explenis do divinitus lumen, ac vires postulare, & Ο-ptimis Consultoribus saepire se, praeclarisque
amicis munire , non enim exercitus , neque rhesauri praesidia regni sunt , verum amici. . Ipsi vero mente, consilio , vigilantia, vir tute cunctis praecedunt, imperium enim iis dem artibus retinetur , quibus initio partum est , virtute autem supra ceteros partum est . Faciles ad se aditus praebent, solantur Omnes, Omnes reficiunt, bonos praeficiunt multitudini , malos impunitos non sinunt, se autem de populo unum prope reputant. Talis Plinio praedicatus Traianus. Tu etiam nomen patriae Patris recusabas. Quam longa nobis ctim modestia tua pugna y qisam ιarde vicimus ' Quod nomen qua benignitate exereest Cum Cloibus tuis quasi eum liberis parens vi
. vir, eosdem nos s eumdem re putas , par omnibus , ε' boe tantum eeteris major, guo me Iior a
L. Tyranni sunt superbi, erudeles, efferati, non populorum faustitatem, sed regni
298쪽
sii diutu initatem volunt, caedium avidi, aut quidem non abstinentes, dum eos meis tuant, nihil curant quod populi oderint, malis favere quam bonis malunt, nam Regibus boni, quam mali suspectiores funt ad dioina & humana miscenda parati, dum reis
gnum sibi tueantur, immo & similibus sui,
nam Dra11nus' Dranno. operam praestat b.
3. Virorum unius imperio parentium m . res sunt, Regem suum communis tranquilli. tatis, salutis, vitae vere auctorem , servatorem , ampliscatoremque suspicere , venerari, sequi; eius dicto audientes sunt, eum' eonsilio, vigilantia, opera juvant, ac tuentur, illius saluti atque honori fortunas. vi iatam devovent, si opus sit: nam qui in re.
gno vivunt, hir regium nomen sanctum est c.
4. Viri autem in Republica aliqua patriae, ae libertatis nihil antiquius habent, quippe
qui amplissimos in ea honores aut obtinent, aut sperant, pro aris & focis eam tueri debere se , ac manendum sibi in vigilia quadam Consulari ae Senatoria quisque statuit d. Cives inter se facile simultates serunt, & inimici tias suscipiunt honorum caussis, easdem facile ponunt, ac patriae donant, si externa vi alia qua petantur. Itaque insidiarum suspiciones, nedum hostium apparatus, & bella odorantur omnia, decertaturi, & morituri etiam, nam Dulce , ω decorum ess pro patria mori O . 3. Ii vero, qui in senatu aut in regno adeonsilia, & deliberationes adhibentur, recta consilia, utilia, salubria , pulcherrima ex coo
a. Sall. Con. Catil. c. Io. b Herodot. I. s. ex . interprNallae. c. C c.pro Leg.Manil. c. s. d. ld. 1. Phil. c. I. e. Hor. l. I. Od. M v. II.
299쪽
gitant, proponunt, atque expediunt, & nihil jure praeclarius putant, quam vera , magna ,& mansura offerre, nam Civitati eo utenda quae sunt optima a . Et certe a recti s consiliis salus, vita , felicitas proficiscitur 3 quare opti mi Consultores regnorum parentes sunt, gloria, incrementum. 6. Nobili loco nati, & in ei vitate princiis pes cum eX ingenita avorum laude vitam inis si ituunt, nihil nisi magnum , nis praeclarum , nisi sempiternum spectare videantur, ut a ceptam a Majoribus gloriam non tueantur modo, sed amplificent: itaque omnes dignari , juvare, reficere solent , honestum utilitati praeserunt, & sordide , neduin improbe saetis abhorrent, se is ipsorum magis, quam parentum factis suspici malunt. Si autem generis praestantia abutantur, tumidi incedunt , minores sibi obsequi iubent, non servientes
agitant, ac saevit contemιιν animus Θ super. bia , commune nobrlitatis malum b. Quocirca , homines nobiles seu recte , seu perperam facere
ceperunt, in utroque excellunt c .
. Litterati homines maximum bonum ci pientiam , eam ex animo diligunt , acerrime investigant, in investigando humanissima animi remisIione perfunduntur, investigatam sis ne invidia commvn eant d, juventutis iuvandae , ad scientiamque ducendae maXime amaniates. Pari studio addictos diligunt , patriae litteratos praecipue praedicant, facile aemulos atterere , allis. in vicere, aegre cedere assueis scunt, nam Qui velit ingenio cedere rarux erit e,
a Didhum Cleobuli apud Laert. l. r. in ejus vita. h. Sall. Bel. Jug. c. 68. c. Cic. pro Caecinna. d. Sap. I. V. ra. e. Mari, I. 3. epigr. 17.
300쪽
nisi se insigni virtute temperant ἀ Si ver scientia praeclare abutantur, sordidati, aut quidem neglecti , vel quasi sensu alienati in- cendere , se unos suspicere , si h unis credere se sua de sendere , frangi citius quam victos se dedere , errori etiam perspecto inhaerere, superbiuscule omnia traducere soliti, 'S. Divites ab opibus suis sapienter in suos , alienosque usus impensis sunt gratissimi moris tales, splendidi, munifici et quia vero σpulentia viι ii magis quam virtutis ministra est ,
saepius , contumeliosi funt , superbi , quasi omota
bona posdeant b, sapientiam tamen , probitatem, consiliu in pecunia non ementes feliciis talem fuam ostentare gaudent , inaniter eloi, quia multi divitum ope indigent , putant sed ignor qui aliis imperent ; denique quas mores insipientis fortunati funt , iidem divitum 'ς - Cuia mulatis in suos quoque usus labit inent , ae vivunt inter opes inopes d. Facile i injurias in. ferunt, & pecuniam ad omnis facinoris 1 lmpunitatem parant, ita te terrimi mortales facti. s. Qui in imperio ac potestate sunt, ut Re guin administri, Praetores, Imperatores, cum praeclare agunt, sunt humani tu liberales . ce Meteros beneficiis cumulandi amantes. ut bene Remp. 9 ex utilitate omnium rexerint O , &quantum possunt, . tantum iuverinto Sunt etiam multo magis studiosi, ut patentiam confervent , ω eκcesso animo L. Qui vero male
sibi licere volunt quidquid pυssunt, nec cun lsilia, nec jura audiunt, eunctis sunt formiis
a. Isocr. ad Demon. h. Arist. Rhet. l. a. C. 34. teX.428. . c. Id ibi tex. 43 o. ad 4 4. d. Hor. 423. Od. I 6.V 28. C. Plin, Paneg. ad Trajan. quo loco tamen habet Rem ris . f. Arist. Rhet. l. 3. c. 3 . tex. 639.