Caroli Paschalij Regis in Sacro Consistorio consiliarij Legatio Rhætica

121쪽

j MDCVI LEGATIO

Fuentanum adduci posse ut arcem dis*ciat. propter id unum uniue si agitabant, non quibus conditioni-l bus hominem tam durum mollirent,' sed quibus eum viribus compescerent.

Qui aliud suaderet, is de Rhaetica Reapustica pessime mereri tunc est existi, matus. At illi primores, qui omnia euersa cuperent, quo pluribus motibus atria concuteretur, quo minus cons ij in rerum administratione cerneret,' hoc se tutiores, resque sitas meliori l co fore sperabant. Hos & res angusta domi, &accensae cupidines, &

dium populi,siquid uspiam turbidi eo

set, in eo spem ponere cogebat. ΕΟ-rum adeo tape voces audirς , malle se

Hispanico dominatui stibiici, quam ingenium populi tam effraenis diutius ferre. Antea quidem satis constabat, nullam apud communitates Veneti foederis excipiendi mentionem se istam. At isti, quorum studia magis in Hispanum, quam in Venetos erecta

122쪽

R H AE Τ Ι C A. 18 eessent, vi Fuentani in eas odium, &vltionis cupidineri intenderent , vulgo iactare coeperunt, Ad fidem, &existimationem Rhaeticae gentis perti nere , ut Venetum foedus Mediolatanensi tractatione excipiatur. Quibus vocibus adductae communitates ei decreto, quo d memoraui, eam excoptionem inseri iusserant. Apparebat, inquam , his artibus id agi, v t Rhaetis Hispanus implacabilius ires eretur; &, omni tractationis, δc concordiae memtione abiecta, eos Vestellina pelleret. Id quoque istis exploratum erat, ViXHelvetios, nempe Catholicos in hanc exceptionem consenseros, & idcirco Rhartis languidius esse consulturos. Tunc quoque certissimis argumentis cognitum est, illa Badensia decreta,

quae Hilpario inuerent, non magis

quinquς pagorum studijs talia qutio improbis eorum Rhaetorurri artibus , quibus tunc legationes ad Heuuetios dari solitae. Inter quae Veneri

123쪽

l MDCVI LEGATIO foederis autores dicere , si eius exceptionis intuitu nullae pactiones cum Hispano fieri possent, eo Venetam

Rempub. Rhaetorum causam animosus esse propugnaturam 'Id quod quam inane esset, Venetus secretarius sciri voluit, cum eos longe falli dixit, qui crederent, Rhaetos Venetijs tanti esse , ut ipsorum causa pacem Italiae Venetus senatus conturbare sustineat. Cum Rhaetica multitudo Clauenae,&Valtellinae validum praesidium russit impositura videretur,illi ipsi primores quibus Hispanica res curae esset, hoc consilium irritum solitis sibi ambagi bus reddiderunt. Ac ne tunc quidem aliud actum, quam scriptum prouC-ditoribus,in turribus hique locis ediatioribus vigiles uti collocentur, &ubiaque custodes disponantur. Perinde aeti ea cura,nulla ibi valida manu collota cata, iis locis tutandis, & cohibendo,si ingrueret, hosti, non potiu5 irritando

idonea esset.

124쪽

Locus monet, ut quinam essent illi primores, quorum hic frequens mencio, tradam. Fuerunt fere duodecim,

aut paulo plures in ijs familijs nati,quq ibi notae magis,quam no biles. Hi p

blicorum negotiorum curam ad se vltro receperant, multitudine id usque eo tolerant ut denique non eius con-Cijs aut studiis, sed arbitrio illorum potissma agerentur. Nonnullis aderat ingenium,quod bonum diceres,si non artes fallen di accessissent. Sed dissicile dictu, quam essent & auidi & venales. Cuius mali originem qui exquira hac

periet. Horum non dico aut, Syro ui,sed ipsipatres, ne quid longius accersatur, quorum memoria etiam nucapud plerosque alget, vel sola patriae suae specioscopulosa & horrida commonefacti parco, & parabili victu adimplenda naturς desideria defungebantur. Sylvam , & montanas pinus suis quisque manibus, & valida bia penni sternebat, glebas, sicubi inter

125쪽

il loca scopulosa aruum esset , lisone ' vertebat. Mane armentum ad pascua, vesperi domum propellebat. Lachecaseo, pane hordeaceo, petasone, a borum,& hortorum spoliis vescebam tur. Eodem cultu, & iisdem alimentis herus & familiares utebantur, vix ullo discrimine. Si a penatibus longiuscule , velut ad proximum mercatum, eumdum esset, qui pedibus ingrederentur, non equoS conscendebant,nba popinas inibant peregrinantibus, norrincolis inuentas, sed in sacculo, aut pera succidiam,pernamue fumosam, aut frustum casei gestabant. Hae ipsis epulae , quoties vescerentur sub umbra arboris ramosae , aut apud fontem, cuius haustibus sitim in itine

re conceptam sedare coni uerant. Ve

stitus consimilis. In mapalibus plerun que degebant iuxta pecus quisque situm. Verum sub paupere tecto ipsis hospites, & comites erant simplicitas,& innocentia , eminentia populorum

126쪽

bona. Nondum sciebant foedera licitari , nondum Alpium sitarum transitus quanti sint, iudicabant. Siquid

cuipiam promitterent, id erat irrevocabile. Foedera antiqua non cumul bant nouis, quae cum inter se arietare

necesse sit , inde isti tot foederatos, quod in se est, committunt. Non hic, aut ille sua factione potens quem quam inualidiorem conterebat. Non noua ista, & fallaci sapientia captet batur simplicitas multitudinis, nousacerdotum, &ministrorum. Nullis discordi, , nullis item seditionibus Respub. quassata disijciebatur. CO cordes agitabant, dum opulentiori nemo inuidebat. Nemo alienis facultatibus inhiabat. Reculani quisque suam paruo contentus possidebat. Si forte quispiam ea tra patriam militam

do equestribus insignijs alicubi don tus gloriae domesticae aliquid addidius et,li quid ei militia retulisset,non ideo ferocius agebat, aut luxurioses epula

127쪽

MDCVI LEGA Τ Iobatur,sed militari,atque adeo rusticana quadam lautitia, nec se super caete-

rorum aequalitatem efferens iucunde cum omnibus agebat.Has arteS, luculentam haereditatem, liberis, & poste ritati tradebant. Rudes erant, & incul ti,sed boni ac strenui Indiserti,sed non bilingues, & fraudulenti. Rustice vestiti, sed nobiliter animati. At isti, versis moribus, &, amicta maiorum disse,plina, certe ab eorum institutis diuersi, semper praui, tauquam industrij grandia incedebant Non patres rusticoS,aC sylvicolas respiciebat,sed se nobiles se

rebant.Vt hinc censerentur, aliquantam partem eius luxus,quem in exteris gentibus quandoque conspexerant, in suas personas,lares , domesticos transtulerant. Eius rei specimen conspiciebatur in equis, veste, epulis,intempe xantissimis perpotationibus, tum in illo paratu, quem egestas ambitiosa, s mia opulentiae usurpare non VerCtur. His enim rebus non latifundia,non an-

128쪽

nui redditus,noniussu tanus,non me catura sumptus suggerebat, sed artes improbissimς.Nam qui renaRhς ticam in ilia manu sita esse credi vellent,omnibus negotiis inter erant,iis prςsertim quae Rhaeticae genti cum exterii essent. Hicverbluctuosis experimetis cogntitum, illos priuato usui semper postposuisse bonum publicum.Principumi

gatos, qui minus eos nossent, argento emungere istis unica cur imbludus, iocusque fuit. Siquid ratum, trans chum, firmum haberetur, isti toti in suas artes versi quibus rationibus conuelli posset, reperiebant. Caecis mune iribus semel quassata fides vanescebat.

Si quid ab se inuncari posse sperarent,

haectenus fideles, ac seduli. Acceptorum memoria quamprimum defluebat. Si data non perpetuarentur, da tori cornua obvertebant. Siquid cui piam negaretur , hoc solum memine rant. Ad aliam rapinam erecti, alio suas pollicitationes magni aestimatas

129쪽

MDCVI LEGATIO

vertebant. Eorum ipsorum qui firmi viderentur, firmitudo perennibus d nis fulcienda erat. Gratis ossiciosum esse , v cordiam ducebant. Ex hac

matrice nuperrime prodierunt noua foedera,Venetum,& Veneto prognatum Mediolanense, quorum Vtrum

que usque adhuc Rhaeticae genti fera te fuit. Haec istis erat prompta materies , & magna opportunitas manu biarum suarum. m transitus se cultatem, quosque militum delectias

regi Christianissimo isti ex foedere promiserunt, haec ipsa Venetς Reip. paulo post vendunt. Vix huius foede ris solennia peracta sunt, cum se Me diolanensi tractatione ad illa ipsa His pano praestanda obstringunt. Vbi hipotentissimi reges, & illa inclyta Res publica sua & Jena foedera legerunt,

horum artes continuo intellexerunt.

Et nullus quidem huius tanti, talisque ternionis, ne & hic Helvetios memorem, non ea mente agit, ut ius sibi suo

130쪽

RΗ AE T I C cΣtadere quaesitum, pxo sua animi mugnitudine, proque suis viribus, & potentia,tueri non sit paratus. Hinc inter concordia alioquin, dc amica imperia eorumque ministros non sane belltconcertationes , atque utinam non ali

quando futura siilpnurata alicui incem dio. Isti tamen admirabiles artifices tenent, qua ratione ista, si Diis placet, concilient, & res diuersissimas copulent. Singulis foederibus exceptiones additas dicunt, quibus pariter cauetur omnibus. Quae quam irrisorie, & -- probe dicantur, infra uberiuS exponam , ubi speciatim agam de foedere Veneto. Res est manitesta,omnes ta deratos hisce dolis deludi. Nimirum isti hoc pacto sciri voluerunt, quam probi, proh facinus t opifices essent foederum faciendorum, & eorumdem versutis interpretationibus corrumpendorum , potissimum ludificandi illam multitudinem Rhaeticam, non sane tam rudis, & inconditi sensus, ut