Leipziger Studien zur classischen Philologie

271쪽

voeabula Latina, quibus omnino haud sere ullum ex gernatis Graecorum lexicis prorsus earet, non pauca etiam in Hesychio latere primus j docuit Salmasius: 'multas Latinas glossulas habet ille doctissimus grammaticus, qua8 cum Graecis confundit, non admonito, cui dialecto uel idiomati debeantur, quod saepe imposuit uiris doctis' ad script. hist. Aug. Paris. 1520J p. 400 L). Quod quam recto dixerit, docere potest glossa 1 ILκτον' συνδοκτικον, quam aperte Latinam pro Tarentina uendidit uel M. Schmidi, Etschr. s. d. ait. 1856 p. 128. Animaduerterunt idem inde alii, qua de re uide testimonia uirorum doctorum editioni Albertianae praefixa. Neque tamen horum omnium de singulis iudicia ubique examinare nece88eerit. Nam licet multa ingeniose exposuerint: in coinparandis utriusque linguae uocibus suum magis arbitrium, quam certas leges secuntur λ). Collegit primus glossas Latinas Pearson, adu. Hesych. IIp. 824, hic tamen non plures quam septendecim. Nostra autem aetate primus Koeler 'einrichtung eines thesauru8 d. lat. sprache' Nolsi liti. anall. IV p. 313sq.) significauit saltem, quantum bonae lingis ex his apud Graecos tamquam

ij Musurus quidem deleuit Latina, undo fit, ut desint Aldinae. 23 σεβερος ' ἀσεβης, δίκαιος Latinum seuerus putauit Titimann, ZOnar. p. 1632. - τὸν δ' αρ' ' ἔπρος τοἰτ- δε, Italicum ar ud, subodorabatur Zeysa ΚZ XVI p. 3II. - Similiter erraret, qui Εtym. Uud. p. 323, 57: κR Mia eod. ' εἰς το τίς Lat. quis compararet. Subest enim speciosissima glossa Thessiaica, quam data occasione significasse non inutile erit.

272쪽

exsulibus nocabulis ad cognoscendam linguam Latinam percipi posset. Quod Koeleri iudicium nunc, cum Woelfflinii auctoritate thesauri illius opus denuo inauguratum sit, repetitum et quo ualeat accuratius expositum videmus in eius 'archiv s. lat. Iexicographio ' a uiris doctis Groebero I p. 37. 67ὶ et Helmreichio ibid. p. 3263. Sed iam antea horum studiorum quid sit pretii, peculiari libro docuit Wannowski, qui 'antiquitates Romanas e Graecis sontibus' explicauit Regimoni. 18463, cui quamquam in singulis adsentiri saepe nequeo, tamen me plurimum debere libenter profiteor. Idem cadit in Neberi dissertationes de Latine scriptis, quae Graeci ueteres in linguam guam transtulerunt' 4 partes, Cassellis 1835-18523. Pauca tantum de Hesychio huius uerba sunt II p. 21. 'De linguae Latinae apnd Plutarchnm uestigiis' disseruit Sichinger, Hei deib. 1883. De nominum propriorum scribendorum ratione utilissimas quaestiones instituit Dittenberger Hermes VI p. 129sq. 281 sq. , adhibitis etiam titulorum testimoniis. Angustiorem agrum coluit Κοerting 'de uocibus Latinis, quae apud Io. Malalam inneniuntur' i Monast. 18793. Orthoepiae denique Latinae documenta quae8iuerunt apud Graecos Corssen, Schnehardi, Schmitet 'bei- trage gur lat. sprach - und litteraturkunde' , iniuria neglexit, euius de Latinae linguae pronuntiatione nuper prodiit liber,

Spectare antem Hesychiana illa non solum ad recentiora tempora labentis et Latinitatis et Graecitatis, tamquam 'carbones ex Graeco unlgari in pretiosissimo Hellenismi thesauro' Tanaquil Faber , uerum nitere in eis interdum speciosissima lumina, non Latinae tantum, sed omnino Italicarum linguarum uetustate insignia doeumenta, nuperrime Buecheler rursus signifieauit potius quam exposuit iRh. M. XXXV p. 626. XXXIXp. 420, Umbrica p. 58 . Omnia autem cum arte inter 8e cohaerere uiderem, in Latinis aequiescere nolui, sed Italica Hesychiana explicanda mihi proposui. Via autem et ratio dissertationis meae, a qua difficillimas illas do corporis Diogenianei origine et satis quaestiones nouprorsus disiungi posse uidebam, haec erit, ut priore parto de Diqiligod by Corale

273쪽

De glossis texiei Hesyehiani Italicis.

sontibus et auctoribus glossarum uerba laciam, altera deinde singulas recenseam. In sontium numero habeo partim linguas ipsas earumque quod ueterum traditione mihi innotuit mutuum quasi commercium, partim litterarum quaedam genera, unde manaverunt glossae in singulorum auctorum collectiones. Cumantem Italiam quomodo cultu atque humanitate occuparent Graeci eumque his simul lingua quoque Graeca, multi iam pridem demonstrauerint, in priore libelli parte meum contrarium est consilium, ut quaeram, quae ab Italicis sontibus in Graeciam manaverint. Nimis enim neglecta haec inter philologorum curas iacent. Venia autem mihi petenda est, si quando in hoc inculto agro aut fruge deceptus uidebor aut ab Hesychiano prato longius aberrabo.

Fontes et auctor . cap. I. Vetustissima Italica. Fontes.)k l. Fuisse in magna Graecia cognatarum linguarum quasi

communia quaedam confinia satis omnes geimus. Causa8 quaerunt ex commercio illo artissimo, quo inde a 8aeculo a. Chr. tertio Graeci eum Latinis, multo autem iam antea eum ceteris Italicis coniuncti erant Saalseld Italograeca p. 13). Inde M. Oυγκέα in usu erat Siculis i Photius s. u., cs. Pollux IV ο 174 sq.), quorum omnino nummi ratio a Graeca consuetudine aliena est: coniungit enim argentum Graecum cum aere Italico Mechhmetrol. uniersuchungen p. 292. Mommsen rdm. mllnZWegen p. 77.

Hult sch metrologie p. 290 . Eidem Siculi primi, ut uidetur,

reliquorum Graecorum peregrino more cognomina nominibus

suis addere postea coeperunt Franet ad CIO III no. 5595. Ritsehlop. I p. 783). Linguas uero, quibus utebantur Italici et Italio-iὶ Liceat mihi hinc inde, ubi nil refert, quantumuis glos Buocabulo aequo de omnibus uti, de quibus dicendum est, siue illa posita sunt in lemmate, siue in explicatione. 18.

274쪽

ine, non integras ubique certisue finibus inclusas mansisse uel per se patet et seri ita omnino linguarum indoles et natura. Itaque nonnulla voeabula mutua facta sunt, quae nulla certa sede tamquam ἐν τ se uετωχιιέον uersarentur. Quibus addendum est aliud genus ex earum nationum dialectis adsumptum, quae ante Graecorum aduentum, ipsae haud satis saepe cognita nobis origine, regiones illas incoluerunt. Cecidit enim una cum earum patria libertate patrius quoque sermo nec restant iam nisi dubia quaedam eius residua. Cum his autem et Italiotarum uariae dialecti et Italicorum inter se non minus diuersae ita coaluerunt, ut euaderet et Drcoς ille 'Iro λικος ij, quem in ethnicis bene animaduerterunt ueteres grammatici e. g. Steph.

Siculos accepimus, antiquissimis temporibus continentis Italiae incolas, posthac in Siciliam transgressos ibique a Graecis aduenis superatos nonnulla ex ipsorum uernacula lingua,

quam Ligusti eae stirpis esse putauisse uidetur Philistus sDion. Hal. I c. 22), Graecis uictoribus suppeditavisse ses. Τhucyd. VI c. 2j. Collegerunt eiusmodi noeabula Nissen ital. landeshundo Ιp. 549 et Neiso Rh. M. XXXVIII p. 558. Cf. Varronem de ling. Lat. U g 101: 'lepus, quod Siculi quidam Graeci dicunt λέ-

ποριν : a Roma quod orti Siculi, ut annales ueteres nostridie unt, fortasse hinc illuc tulerunt et hic reliquerunt id nomen'. Gelae urbis nomen colonos Graecos deuietis Siculis debero Steph. ByZ. s. u. tradit. Sunt plura deinde Sicularum urbium nomina, quae Itali eam magis quam Graecam originem nidentur indicare, si quidem in rebus his incertissimis 'ad opinionem aucupari sententiam' mihi licet. De Rhegio Eustathius ad Dion.

l) Vel ipsis interdum inuitis. Crotoniatae quidem 'morituros se adfirmabant citius, quam immixti Bruttiis in alienos ritus, mores legesque ac mox linguam etiam uerterentur'. Liu. XXIV c. 3. Cramer de studiis, quae ueteres ad aliarum gentium contulerunt linguas p. 19 sq.2J Spectat huc satis exiis Ioannis Iuvenis dictionarium Tarentinum, quod exstat in 'delectu seripi. rer. Neapolit ' Neap. l73b p. 374 sq.

275쪽

De glossis lexi ei Hesychiani Italicis.

καλεσόντε9ν 'o γιον) δι ἐπιφάνειαν της πολεως, adstipulante quidem Coraseno I p. 450 i). In mentem ueniunt praeterea

fuerunt, qui nec Itali nec Graeci uiderentur et noearentur Semigraeci, quemadmodum uOeat Rudinum Ennium Suetonius. In Hesychii autem toxico satis multae exstant Graecorum in Italia habitantium aut Italorum Semigraecorum glossae. I Ιολλαχρον ' καλον qui leget, non agnoscet polorum, pulchrum 2 ' ιέντης' ωφροdis ς ἐμεύνυμον : nonne herism Umbrorum et Oscorum uerbum, non dea Oscorum et Paelignorum Herentas in

mentem uenit γ Ναρα συνίημι: Occurrunt extemplo narus,

gnaruris, gnaritum . Doeta haec uerba Buecheleri sunt i Umbrica p. 58). Sed non solum singulorum uocabulorum quadam uicissim facta mutuatione mixtae et temperatae erant illae dialecti, uerum insignivit τυπος ille 'μαλικος ex parte saltem structuram quoque uerborum complieauitque ita totius linguae textile, ut Graeco tamquam stamini subire uideretur subtemen Italicum. Non semel inuenitur illud in ethnicis usitatum - νος sLat. -inus) tamquam Italicum a grammaticis adnotatum, ueluta Stephano Byg., qui u. ωβακ ai νον id dicit οὐκ aq9ἐς Σεμ ε- λών. Idem u. υμβρακlti Siculum Philistum Σικελιον τυπιμ'Ἀμβρακiνος dixisse tradit, cum alii dicerent uel μὴ ναυευς uel At βρακι ur ς. Fuerunt deinde plures urbes nomine Aμπελος : harum incolae sunt ' πελῖται, solius Italicae Ampeliciues sunt Aμπελὶνοι. Cf. ωρρητῆνος, Βρεντεσῖνος, Αεsvrivsς, Μεταποντῖνος, 'Pηγiνος, ραντὶνος. Iure igitur Ahrens II p. 390, lieet obstet unum 'Aμoviroς: 'on Italicarum linguarum uicinia, unde Siceliotae et Italiotae eam terminationem adsumpserunt'. Est autem eadem fere ratio terminationis - σιος

276쪽

γενικῆς τῆς παρα προεισεως ἔξωθεν λα ιβανοιιενης, OIoν 'δέται ἱερεlce' αντὶ του 'παρὰ τῆς ἱερεέας' i). Hic nonne cum Ahrente dicemus: 'en Italicarum linguarum uicinia', ablativum casum quae seruauerint. Addo alia. Anaptyxin uocalium Tarentini

in hae linguae ut ita dicam laxitate uidentur similes Brup-paeher Ogk. lautlehre p. b3 . Quibuscum, nisi fallor, dentalem

randam), prisci Latini dispennite. Vide G. Meyerum gellachr. s. dsterr. gymn. 1885 p. 283: 'Die assimilation von nd 2u nnisi umbrisch und Oskisch. Die lateini schen bei spiele stammen bis aus eins aus inschristen Sliditatiens, Wo der lautWandet noch heuto bestehi' es SehuchardL I p. 146, Seelmann. 'aussprached. Latein ' p. 3l23. Nec obstat, quod in illis αννυνδέως et αν- νωμα ab initio νθ est, non νδ. Fluctuare enim incerto sono uidetur dentalis progressa nasali'. Velut Illyrici Andenum dixerunt, qui Graece est A, erit νός Τomascheh, Beggenb. IX p. 993. Nec tamen desunt exempla, ubi νδ quoque Itali otis abiit in . Velut non casu natum put0, quod legi in Zonarael in Colophonios laudat ob exempla huius usus Homerica, ex quibus

ipse Favorinus apponit uersum II 106: δέξατό οἱ σκηπτρον πατρά μ', αφθιτον αἰεί. - Ceterum simili modo cum Syracusana Homericam dialectum comparat Orion p. 136, 16. Nec defuerunt, qui Homerum non dico Italiotam, sed Romanum appellare non dubitarent. Suidas u. ' κρος. Westemann biogr. p. 29, t. 3i, 8. 2ὶ Cf. mendax, mentiri, πύνδαξ, πυλιζν.

277쪽

Do glossis lexIel Hesychiant Italicis.

libro manuscripto Dresdensi, ασταννζς, quo loco Hesyctius praebet αστανδ ς αγγελος. ραντὶνοι). Ρlura exempla uidebimus infra.

Iidem Tarentini Herodiano teste I p. 141,19) dicebant Oλέοισιν pro Oλέγοισιν, frequens quidem illud in aliis quoquo dialectis sos Boeot. ἰων, Blass, aussprache d. oriech. p. 913. Non tamen alienum erit apponere incum Mutioi Magivi, Vmbricum mestru, Latinum mutor. Talis igitur cum esset sermonis Italiotarum indoles, reli- qnis Graecis eum barbarum uisum esse refertumque uocabulisae locutionibus αλλοφυλοις nemo iam mirabitur. Unde Pythagorae quoquo illam legem intellegendam esse censeo, qua suos

iussit semper i ρωπιῆ χρῆσγαι τῆ quam quidem agnouit Benti eius Phalarid. p. 337 Ribb. Nec debebat temptaro Lobech Aglaoph. I p. 16. Tarentinum illud, quod modo attuli, o λέον in Hyperboli ore risum mouit Platoni comico Εum. M. p. 621, 54). Plauti uero aetate uel Romae sciebant, quid interesset inter atticissare et sicilissare sprol. Men. u. 123. Lucilius denique Tarentinis, Consentinis, Siculis facilius se satis facturum sperauit quam fastidioso uel Scipionis uel Rutilii Rufi iudieio Cicero de fin. Ι e. 3, 73. Intellegitur autem illud quoque ex hac communi Italiotarum sermonis clade, cur factum sit, ut, etiamsi diuersis Doridis dialectis addicendi sunt Italiotae et Siceliotae disceduntque inter se uicini quoque Italici, tamen grammatici Italicarum glossarum auctores haud accurate singulas solerent discernere Valchenaer Adoniagusae p. 2933. Illud igitur -ἶνος modo a κελιμος, modo 'Iταλι ος dictum docent, Siceliotas modo cum . Tarentinis Herodian. II p. 372, 18ὶ, modo cum Oscis coniungunt sid. I p. 54, 28ὶ Τ). Ne Ennius quidem, qui 'ge tria corda habere dicebat, quod loqui Graeee et Osee et Latine sciret' Geli. XVII c. 17), - quem tamen ut Rudinum Messapi camquoque linguam sciuisse procul dubio constat -, harum lin-

l Και - μακραν ἐστι τῆς κεχίας M 'Iταλια, de utriusque dialeetis:

278쪽

Otto Immischguarum discrimen satis accurato secisse uidetur. Aut enim Oscis aut Graecis Messapios attribuit, neutris, ut uidetur, iure. Fortasse, si quando amplior his quaestionibus suppetet materia, in illis eonfiniis inuenientur uestigia uetustissimae alicuius linguae, quae, Graeco - Italicae matricis suboles, etsi ipsa cessit, tamen, ubi olim regnauit, artius coniunctas tenuit et discessuras temporum decursu nationes et harum simul discessuras dialectos i). β 2. Non desuerunt Itali otis Musarum studia poeseosque quaedam propria eis genera uel argumentis uel compositione net elocutione a reliquis diuersa. Sic P ἰνῆαν συν τοῖς ἰδέοις απαιροντα εἰς τxν 'Esrrερίαν celebrauit Stesichorus Himeraeus Nelcher kl. schr. I p. 183). Apud eundem Rhegi numque Ibycum haud pauca legebant grammatici κaτα τυπον 'Iταλικον

dieta lesuehe de dialectis Stesichori, Ibyci etc. p. 3. 6S . Veluti

uocabuli κορ ωνίς ut ita dicam Italismum sentit 7 Sicilismis autem no Pindarus quidem abstinuit, cuius exempli gratia frequens est usus Syracusani quod dicitur persecti Curtius uerb. II in p. 20l sq.). Aeschylus porro, 'uir utique Siculus' Macrob.

ναῖς Σικελικαῖς Ath. IX p. 402 c). Inprimis uero hoc loco commemorandi sunt poetae comici et xjς 'Iταλικνὶς καλουμέν κ υμφθίας Ath. l. l.), mimorumque cultores X p. 452 s), Epicharmus, Sophro, Rintho, Blaesus et qui alii sunt sirovὁο-

lὶ Non gum nescius do lingua aliqua Graeco-Italica uehementer nunc dubitare uiros doctos i Brumann in Techmeri internationale teit schrist Ip. 226 sq. . Persuasum autem habeo tunc demum solutum iri hane quaestionem, cum accuratior erit notitia Illyricorum, Venetorum, Ligurum, Messapiorum et qui praeterea inter Graecos et Italicos medium quendam locum obtinuisse uidentur. Albanensium quoque lingua in has quaestiones uo

canda erit.

279쪽

Da glossis lexici Hesychiani Italicis.

u. Καπριη). Cohaeret autem tota haec poesis artissime eum ludis, saltationibus, plenisque conuiciorum dialogis, quibus ut Horatii ille 'durus uindemiator' gat. I, 7 u. 30ὶ, ita recentissimis quoque temporibus delectantur rustici Itali Villoisonaneed. graec. II p. 3l6. Filhr do mimis Graec. p. 42). Una fere uidetur harum rerum species per totam Italiam suisse: eadem enim erat et Campanorum et Italiotarum sestiuitas, lasciuitas, dicacitas. Itaque factum est, ut inde ab illis mimis usque ad Atellanarum 'Oseum quondam ludicrum' non longe singula a uicinis recederent. 'Atellani: MoλOrot non casu est nata glossa Philoxeni. Praeterquam autem, quod compositionis

genus et argumenta sabularum concinebant, τυποι quoque Per

dum est Plautinum 'momar Siculus', quod ut abiit in glossaria Latina LoeWe prodromus p. 25b , ita ex alio sonte peruenit in Graecorum lexica comi ea perque haec uel in Hesychium, quem uide u. ιι διιαρ i). Eiusdem generis est glossa βλεννον ' 'cui j, ει υρον scs. μένγ ν Sophron. D. 4 Ahr.), ni de Plaut. Bacch. v. 1088: 'stulti, stolidi, fatui, fungi, bardi, blenni, buccones'. blenni: putidi, tetri', glossam nouit LoeWe l. l. p. 265. Praebet Hesychius: βλιτας, καὶ μέτωνας ' εὐήθεις, idem βλιτόνου βλιτ ii dir, βλπας scod. βαμας ' εντελὴς γυνή, areala δὲ η λέξις cs. u. Mareada et gauiora, Suid. u. βλιταδας, Behher. anecd. I p. 84, l7). Cum his compara locum Plauti True. IV, 4, 1: 'blitea ac luteast meretrix' glossamque 'blitea: stulta' apud LoeWium p. 76. 279. Propo rursus Aristophanes

Rhinthonis nominatiuo Aiς Choeroboseus p. 18l, 27. 2ll, la)quis non adiungit Latinum Dis 2 Blaesus uero uel Saturnum

ii Us. u. μνειαρ. - Mamers comparat Froebner Philol. XXII p. 347.

280쪽

Italicum in scaenam produxit Ath. XI p. 487 6. Iudicio tamen in his Italograecis iudicandis opus egi cautissimo, ne αλαωνιι αρτte, ut cum Galeno loquar, fiat h ἐτυμολογέα. Constat enim mimographis illis, quippe qui ἔνεκα τοτ γελaσθηναι scriberent, in deliciis fuisse nocabula non solum sordida et ab elegantiore usu aliena, uerum etiam detorta, aucta, imminuta, mutilata, meri σολοικισμοι Ahrens ΙΙ p. 82. Arens l. l. p. b. 193. Et maxime quidem Rhintho, ὁ φλυαρ, τα τραγικὰ st ετ ρρυθμέων ἐς τὸ γελοῖον Steph. ByZ. u. Tάρας) locutiones uoces- quo uidetur finxisse, quas in νε φελοκοκκυγέρ potius quam in Italia quaererent grammatici, λέξεις nobis quidem uere απορουμένας. Vide enim, quae de hoe litterarum genere Athenaeus habet Ι p. 20 bi: Στρατ ον ὁ δ αραντἰνος ἐθαν ιό mo

audi Valdhenaerium sad Adon. p. 3Sl : 'voeabula Dorico Sieularum mulierum ore deformata delicatas hominis Alexandrini

aures radebant'.

ratione erunt metienda. Rhinthonis erant περαγην περμαγην),aμυάσας sἀνεμ υσαο, ἀγέτρια αναγέτρια, obstetrix), quibus denocabulis consulendus est Hesychius. Idem habet α κραμυλα ραδα ιυλα, cochleaὶ Siculosque docet Odρυα dixisse pro Atticorum ἀκρόδρυα. In eundem censum uocandum erit barbarum Μέταβοι i. g. Μεταποντιοι Hesych. u. μεταβολοι, collatis Steph. ByZ. u. Μεταποντιον, Eustath. ad Dion. Per. u. 369).

Nee desunt Italicis linguis eiusmodi uoces quasi comprehendariae. 'Ut Praenestinis conia est ciconia', Plaut. Huc. III, 2, 23. Latina: antestari antelestaris, fastidium 'fastutaedium), si

pendium stit*ipendium) apposuit Breal KZ XX p. 80. Utque

redeam ad soloecismos, ne prosae quidem orationis auctores Diqiligod by Corale

라틴어 텍스트