장음표시 사용
281쪽
De glossis texies Hesychiani Italicis.
Siculos abstinuisse eis uidentur. Veluti τὰ naea wιλέστφ αιτο- χειρέσαντες de capta urbe positum παμμιαρον dicit Pollux ΙΙk i54. A soloecismis uero non longe distat aduenticiorum uocabulorum usus, ueluti est apud Nauckium lex. Vindob. p. 312, 1 : λέγομεν δὲ βαρβαρι ειν καὶ τον ἄλλοφυλ ν λέβει χρέωμενον. Poetas uero illos Italicae quae uocatur comoediae mimorumque auctores cum et σολοικi ειν et βαρβαρέ ειν solitos esse satis docuerimus, iam non mirum erit ex illius poesis loquendi genere una cum multifariam detortis manavisse in grammati- eorum Graecorum glossaria iam bonis temporibus nonnulla etiam uel optimae notae 'μαυκα.
3. Irrepserunt Sicilismi et Italismi uel in Atheniensium Sermonem. Atroci et sιο ὁιος, quorum illud praetor Simonidem et Sophoclem Photius u. λιτραὶ comicis in usu est, hoc habet Corinthius - quod non nihil valet ij - Dinarchus, commercio sane negotiatorum et mercatorum debentur suntque a comicis certo semper, ut uidetur, consilio adhibita. Veluti λίτρα dieit Diphilus uel Philemo in Siculo. Sed tenendum illud quoque est, parentes illos eloquentiae Atticae, Coracem, Tisiam, Gorgiam Siculos suisse. Quid, quod uel Platonem scimus Sophronis mimos primum Athenas tran8duxisse καὶ Norroιησαι προς αυτων Diog. L. ΙΙΙ c. 13, 18)2 Ut porro in Stratonis elegantissima ecloga, quam seruauit Athenaeus IX p. 3826, dominus contra coqui sui glossematicam doctrinam se defendit Phi- Ietaeque euolutis libris queritur: ' ρικως γαρ διανοεῆ μ'
sae Siculis debentur plurimae, quippe qui fuerint αβροdiαιτοι tiaD.ον παντων Zenob. V k 94. cf. Horat. carm. ΙΙΙ, 1 v. 10 . Itaque quae Chrysippus pemmatologus apud Athenaeum XIV p. 647 c) barbara nomina profundit liborum, eorum non Omnia
tam recentia sunt quam 'IODLανον, Κρασσιανον. Discernit ipse a Graeco-Italicis Graeco-Romana, nam κατιλ Oς, ait, ορνατος
282쪽
lerum in Woelfflinii arch. I p. 111.
Cum tamen rariora uideantur haec Italismi in communi Graecorum sermone relicta uestigia, redeamus ad grammati- eorum huius rei notitiam. De quibus ipsis ut Itali earum glos garum auctoribus singillatim infra erit dicendum: nunc perlustrantes doctrinae eorum sontes cum ipsam illam linguam eiusque indolem ac naturam, deinde uero λέξιν Italiotarum κωμικνην iam commemorauerimus, inquiramus tertio loco in rerum scriptores Italicarum, quorum ut reliquorum quoque λέξεις a grammaticis explicatas etiam in Hesychio inesse satis
Erit autem hic locus paulo accuratius tractandus. Hinc enim apparebit, cur Graecorum uel elegantiore doctrina instructorum uetustis illis temporibus Romae paene nulla, Italiae haud satis certa fuerit notitia. Athenienses quidem expeditionem Siculam parauerunt arcειροι οι πολλοὶ οντες του μεγέ- θονς τῆς νήσου καὶ των ἐνοικουν οὐν του πληθους και Ἐλλή- νεὼν καὶ βαρβάρcuν iΤhuc. VI c. l). Latissime autem regnat in illa antiquitate sabulosum Etruscorum nomen, quos omnium
primos uidentur et pace et bello Graeci nouisse Boeckh, Pind. II, 2 p. 224). Inde Ulixi Circesque filii, Agrius, Latinus sRο-
indo ab Hippye Rhegino ) de rebus Italicis scripserint, aut uidere, quid cuiusque in Hesychium peruenerit, - hoc, quoad fieri poterit, in singulis glossis enarrandis laciemus: ad Latinas uero glo8sas uia munienda est nobis quaerendumque, quo
i Πρῶτος ἔγραφε τ&ς Σικελικας, deinde etiam κτίσιν 'Irαλιος Suidas a. u. . Glossas illum Italicas saetio potuisse praebere, docentis. 4. b. I. Mstu.
283쪽
De glossis terici Hesychiani Italicis.
tempore coeperint Graeci Romanarum rerum Latinaeque linguae accuratiorem quandam notitiam obtinere. Qua de re ueterum testimonia collegit Schwegler hist. Rom. I p. 3-7. Proficiscendum autem mihi uidetur a loco Plinii, nat. hist. III e. 5, 57: 'Τheophrastus primus externorum aliqua de Romanis diligentius scripsit. Nam Theopompus, ante quem nemo mentionem habuit, urbem dumtaxat a Gallis captam dixit, Clitarchus ab eo proximus legationem tantum ad Alexandrum missam, hic iam plus quam ex fama'. Cum his et quae eonueniant et quae pugnent, inuenias. Conuenit, quod Theophrastus Φ) hist. plant. V c. 8 de Romanis eorumque quadam in Corsicam expeditione uerba lacit. Clitarchi confirmant testimonia alii quoque testes nonnulli ses Arrian. VII c. 15, 5. Militer ad
p. 807). De Theopompo quoque lacile Plinio adsentiemur, cum in Philippieis Italicarum rerum mentionem inueniamus, maXime, ut uidetur, in libro XXI. es. D. 140 sq. Milli. Nec pugnat Heraclidis Pontici mira inscientia, qui quidem dieat Romam uoti ν Ελληνέδα ἐκεῖ που κατροκημέν/ην περὶ την ιιεγάλην θάλαττ&ν Plut. Cam. c. 22). Aristoteles uero, genuinus quidem, ne nomen quidem nouit ille Romanum Dittenberger Herm. VI p. 312). Quae enim in eius uita Menagiana νό tittia 'Pio talων commemorantur Flach, Hesychius Mil. p. 249, l), ea nimis redolent peripateticorum euriosum studium optimoque iure aliena esse ab auctore politiarum uero philosopho censet Rogo Aristot. pseudopi gr. p. b37. Iam circumspiciamus, quae pugnare uideantur cum Plinio. Quod in Scylaeis peripi. g 5 Romae fit mentio, sane nihil decernere potest. Sed obstant alia quoque testimonia, in primis Hellanici, cui eclogam illam, quae legitur de Roma condita apud Dion. Hal. Ι c. 72 uindicauit Prelier, ausellige p. 63. Verba autem haec sunt: ὁ δὲ τας ιερείας τας ἐν ' ργει καὶ τα καθ'
εκάστην πραχθέντα συνarar 9ν Αἰνεέαν φησὶ ἐκ Moλοττων εἰς li Laudatur Theophrastus etiam ἐν et περὶ Ἀρσηνῶν schol. Pind. Pyth. II u. 3, ubi non uideo, eur Theopompum malit Rose, Aristat. pSeud- epigr. p. 538; cf. hist. plant. IX e. 15, 1.
284쪽
uocem, quae non idem ualet atque conditor, sed ordinator urbis, adsignator sedium, deductor coloniae uel etiam deducendae auctor. Quod iure a me esse positum, docet Stephanus, unde attulisse satis habeo Plat. de rep. II p. 379 a. Audi praeterea ipsum Dionysium l. l. : αμφισβητήσεως δὲ πολλῆς Ovσης καὶ περὶ του χρόνου τῆς κτέσεως καὶ περὶ των οἰκιστων, non dicit κτισαντων. Idem paulo infra tradit, narrauisse cephalonem Gergithium, conditam quidem Romam ab Aeneae sociis
κέας 'Pto ιον, Aeneae filium. Hellanico autem Aeneas οἰκιστῆς tantum est, non conditor. lam uide fragmentum Antiochi
Syracusani, quod ex Syncello Militer I p. XLV Antiocheis suis
uolo - potest saltem in his rebus Hellanici auctor suisse Syra- cuganus geriptor ream Otaciως Dion. Hal. I c. 123, cuius erant libri περὶ Σικελέας et 'IταHας ulliter FΗG I p. 18l sq.)y), quibus Thucydidem quoque usum esse ualde probabile est i Bu- soli, Rh. M. XL p. 466). Ex eodem sonte manaverunt fortasse, quae ex Hellanici libro qui inscriptus erat περὶ ἐθνιον ἐθνεῶν Oνosιaglaς , ad res Italicas spectant D. 97 et 104 Milli.). Quod autem in Hellanico probabilitate non caret, in uniuersum sistatuemus id ualere, haud aberrabimus a ueritiae: redit uetustissima haec nominis Romani notitia omnis ad antiquos Sice-liotas scriptores. Stat igitur ita Plinii testimonium, qui externorum primum dicit Theophrastum aliqua de Romanis diligentius scripsisse, ut externos intellegamus, quibus extra Italiam Siciliamque patria ae domicilium erat.
285쪽
De glossis texiel Hesychiani Italicis.
Theophrastus uero ducit agmen peripateticorum, ex quibus satis erit laudare Aristoxenum Tarentinum, qui inter Pyth gorae auditores praeter Lucanorum, Messapiorum, Peucetiorum etiam Romanorum mentionem secit st. 5, cs. 90 Mllit.), Durin Samium, qui de Agathoclis rebus gestis scripsit bellumque
Romanorum inducit Fabium Duaτευοντα sis. 40 ulli l. 3. Antisthenes peripateticus proelium narrauit, quod Romani ad Τhermopylas cum Antiocho commiserunt Phlegon. Trall. mirab. c. 3). Sed mittamus hos, quoniam nondum diximus de auctore rerum Italicarum tunc quidem florentissimo Τimaeo, cuius usque ad την στρ υτην διαβασιν έταλέας 'Pυιμαι υν 264 a. Chr.
fuit historia, teste Polybio I c. b. Hesychianum ἰταλος μαωςJ τcit ρος huic deberi confirmat Gellius XI c. 1, 1.
Possumus autem in uniuersum hoc ponere, inde ab Alexandri aetate certiorem exstitisse apud Graecos nominis Romani notitiam. Unde ueritatis specie non caret, quod tradunt Ptolemaeum Philadelphum post pugnam apud Beneuentum commissam legatos Romam misisse gratulaturos uictoriam Niebuhrhist. Rom. p. 1037 . Nee iam admirationem mouebit Lycophronis poetae Italica, ut ita dicam, doctrina Imuερτος, cf. 8chol. ad D. 14 10, Aaτἰνοι u. 1254, codd. , Boρειγονοι Aboriginestu. 1253 denique μωμαρ u. 1134, cs Herodian. II p. 904, 3 l . Quamquam uaticinium illud, quod est in Alexandra u. 1226 sq. de Roma orbis sutura imperatrice Nelcherum d. griech. tragd-dien ΙΙΙ p. 1260 interpolatori iure attribuisse consteorij. Sed memineris Lycophronem fuisse Lyci Rhegini filium, qui teste Suida περὶ Σικελέας scripsit. Itemque potuit fieri, quae est sententia Κlauseni Aeneas II p. 583), ut ex Timaeo hauriret
Lycophro. Eratosthenes uero quod dicitur Romanorum ιι luoν stadiis Graecis computauisse, id resutare nisi quis ex ipsa re conetur, ex sola temporum ratione nequit Ηullach metrol.
1 Nota est hac de re Niebuhri sententia skI. schr. I p. 438 cf. schol. Baehm. ad u. 12263. Equidem nescio. an cum tota hac quaestione coniungi possit legatio a Romanis ad Alexandrum missa eiusque satis notabila r sponsum. Arrian VII e. ib, b. el. p. 279.
286쪽
p. 51 noti). Secundo deinde saeculo Romanum nomen cum ipsa Graecia etiam Graeeorum litteras Occupauisse omnes Satis scimus. Alexandrinis autem praetisse hac in re Pergamenos, eum
et Cratetis Romae habitae scholae et Alexandri Polyhistoris στερι 'Pω ι ς qui fuerunt testo Suida libri satis doeeant, iuro statuit Nilamowitg Antig. Caryst. p. l76. Quid, quod uel dis- erimini illi ex hac re aliquid lucis uidetur affulgere, quod intercedebat inter Aristarchi et Cratetis artis grammaticae de
τοις παραπλησέων Sext. Emp. adu. gramm. g 79. Classen de gramm . Graec. primordiis p. 8 l . Ad glossas postremo Romanas ut transitus fiat, in memoriam reuoeare licebit, quod constat, Graecos in conscribendis
historiis Romanos quoque qui fuerunt illis temporibus et fontes et auctores adiisse Schwegler hist. Rom. Ι p. 7 . Exhibuit autem Fabius et qui reliqui Romani Graeco seripserunt, Latina quaedam nimirum techni ea voeabula, quemadmodum exhibent Polybius, Dionysius, Plutarchus, Cassius, alii. Inde in lexi ea Graecorum quoque nonnulla migrauisse primus, opinor, felicissime et obseruauit et exemplis illustrauit Bueeheler Rh. M. XXXIXp. 420. Nec desunt in eorum numero prisca uocabula, quae euitauit deinde elegantioris Latinitatis usus. Cum enim Musa peregrina 'pinnato gradu intulit se belli eosam in Romuli gentem seram', uocabula etiam haud pauca ut bellicosa, sera, rustica quasi de uia sibi cedere iussit. Cap. II. Latina. Fontes.)β 4. Deuentum est ab Italicis ad Latinos. Romani uel carminibus a Graecis celebrantur Plui. Flam. e. 16). Olympi regna tenere Romam, Martis filiam, uel inno praedicauit. Exstitit Italia, ut eum Plinio loquar, 'omnium terrarum alumna
eadem et parens, numine deum electa, quae caelum ipsum Diqiligod by Corale
287쪽
De glossis lexi ei Hesychiani Italicis.
clarius laeeret, sparsa congregaret imperia ritusque molliret et tot populorum discordes ferasque linguas sermonis commercio contraheret, colloquia et humanitatem homini daret, breuiterque una cunctarum gentium in toto orbe
patria fieret ' nat. hist. III c. 5, 393. Nee iam prae Romanis quidquam curabant Graeei reliquos Italicos. Nam, ut est in
δε ' tiη 'στὶν πολις ' Dχουσ' ἐνό/ι ιλλον τῆ δυνά/iει καὶ του- νομα, ' στρον τι κοινον τῆς ἴλxς Οἰκον ιέ, οῦς, ει τὴ Aατι 'y. Bonis igitur temporibus etiam linguae Romanae Graeci coeperunt operam dare, linguae nimirum eius p0puli, quem δῆμον τῆς Οἰκονιώνqς uocarent, cuius urbem Polemo apud
Ath. I p. 20b επιτοφιὴν τῆς Oiaovuένης dixit, cuius praeterea iam prisci, ut ait Valerius Maximus II c. 2,2 , magistratus
'illud magna cum perseuerantia custodiebant, ne Graecis umquam nisi Latine responsa darent'. Audi denique Augustinum do ei n. dei XIX c. 7: 'at enim opera data est, ut imperiosa ciuitas non solum iugum, uerum etiam linguam suam domitis gentibus per pacem societatis imponeret'. Itaque Cato uel eoram Atheniensibus Latine locutus est Plut. Cat. mai. c. 12). Nec fit in Graecorum legationibus, quas Polybius et Liuius eommemorant, interpretum ulla mentio, quod obseruauit Weber de lat. script. I p. 7. Nam in philosophis Carneade, Critolao, Di0gene, quorum sermones publice interpretatus esse C. Acilius traditur Gellius VI c. 14 , paulo aliter sane res se habet. Cf. Cramerum de Studiis, quae ueteres ad aliar. gent. contulerunt ling. p. 19. Quae cum ita sint, praeter transscriptionum illud genus, quod doetis studiis debetur, quoque scriptorum resertum esse sermonem iam diximus, alterum exstitit illis temporibus ab his diuersum genus, quo continentur uocabula Latina in uulgarem cotidiani sermonis usum gliscente paulatim consuetudine a Graecis recepta. Disputauit de hac Graecitatis deprauatione doctissimus Du Cange in glossario Graeco, cuius est praefatio de causis corruptae Graecitatis. Mullae hii de eadem re scripta praelatio, ut reliqua libri notissimi capita, et bonae et malae
288쪽
srugis plenissima est. Cobeti uero libellum, qui est 'de sinceritate Graeei sermonis in Graecorum seriptis post Aristotelem grauiter deprauata' Αmstelodami lS53ὶ numquam nidi. Vestigia autem linguae Latinae deprehenduntur iam in Polybio. Addo eis, quae collegit Schoeti hist. litt. Graec. II p. 139 not. I, locum, qui exstat VI c. 36, 8, ubi coniungit παραγγεiλαι, Aci prorsus ut Latini imperare, ut. cf. Kaether, Leipg. stud. III p. 290 sq. Praecipue uero in terris orientalibus, quod sat notabile uidetur, occurrunt id genus Latinismi. Nec septuagintauiralis quae dicitur uersio nec noui foederis libri uocabulis Latinis carent. Vide A. Butimannum, grammati h d. neu- test. 8praeligebr. p. 6. 15. 112. Nec desunt Hesychio sacrae huius generis glossae, qua de re infra dicendum erit. Novi autem foederis auctores praeter singula uocabula locutiones quoque et conbtructiones exhibent Latinas, ueluti rei Vi Ddατος αλλομένου salientis) Io. o. 4, 14, et o ἱκανὰν ποιῆσο satisfacere Marc. c. ib, b, de quibus locis quae fuerunt inter theologos controuersiae, collegit Georgi in Hierocritici uol. II. Quaerenti autem, cur in oriento potissimum et maxime apud sanctos aue-lores haec Latinae linguae uestigia compareant, duae se offerunt causae, una, quod ab Antiochi clade Asiaque capta tamquam initium duxit Romanorum orbis imperium, altera, quod
Christianum genus dicendi per se propius accedere debuit ad uulgarem uel insimae plebis sermonem. Notus egi Paulus, ἰδι υτ υς quidem ille, ut ipse ait f II Cor. c. ll,6), τ ν λογιο, αλλ' οὐ τῆ γν υσει. Nimirum rem, non uerba curauerunt illi. Haud longe distant ab hac consuetudine uulgari glossaria
illa Graeco - Latina minora, in communem usum compoSita, quae subuenirent memoriae hominum Graecae linguae parum
peritorum, militum, negotiatorum, peregrinantium. Quo de toto genere litterarum uide LoeWii prodrom. p. 203sq. Specimina quaedam ex his praebuerunt Egger mem. de l'academio desinfer. et belles letires 1857 p. 368 'da mihi panem: dos molpsomi 'ete.) et Buecheler Jahrb. CXI p. 309 ), quamquam utrum-
1ὶ obseurum ibi: 'vare . . . leba' est fortasse aπαcum leuasto. Cf. uictus leba te in tabula lusoria. Philol. XVII p. 734.
289쪽
De glossis lolei IIesychiant Italicis.
285 quo inferioris demum aetatis. Alia id genus, mori prorsus
similia hodierno, in discipulorum usum consecta erant, ueluti nota sunt Dositheana. Addo illud Hauplianum καγυιερέν ςOM Ataς βιβλέον, op. II p. 509 ij. Omnino elegantiorum quoque hominum sermo linguae illius imperatricis notas sibi imprimi iam bonis temporibus passus est. Mitto nunc Graecam monumenti Ancyrani uersionem, ubi leguntur σχὰς ανω.αιιβάνειν suota Su8cipere), εἰς τὸν του taὼν- τος τόπον in uiui conlegae locum , θέας σαικλαρεις ludos
saeculares) aliaque id genus, de quibus disputanti Kalbet in
Momm seni 'res gest. diu. Aug.' p. 19S. Haec enim in uertendo sunt nata et geripta ab homine Graecae linguae haud bene gnaro. Mitto etiam, quae ex epigrammatis Κai bellanis Latinitatis uestigia collegit Wagner quae8tt. de epigr. Graec. e lap. coli. p. 127. Sed reuocandae sunt, quas iam supra p. 27 T indicauimus, culinariae glossae, quibus tamen altiorem gradum tenent quae artem tacticam et iuris prudentiam respiciunt. In hac enim Romanorum prae ceteri8 propria prouincia praecipue cernitur linguae Latinae tam saepe multumque laudata proprietas, ita, ut difficillimum fuerit talia Graece uertere. Inde Cassius Dio LV p. 338 Sturg., ubi retinet uocabulum at ειυριτας, addit: ἐλληνέσαι γαρ a o καγάπαξ αθυι ars v. Quamquam uel id ipsum, quod excusat illam uocem, docere potest, Graecos tum in litteris quidem talibus abstinuisse. Nec est id mirum ea aetate, qua grammatica Graeca Romae floruit. Desendebant sermonis sinceritatem libelli de soloecismis et
barbarismis conscripti suide Nauchium, lex. Vindob. p. 3I 2, 1. 285, T . 'Apud Graecos diutius quam apud Latinos integra et
illibata mansit sermonis puri et emendati castitas uerborumque nitor et elegantia, quae quamuis cotidiano usu atque barbarorum commercio attrita, assidua tamen ueterum lectione
290쪽
reparabatur et eorum imitatione ueluti quodam saepimento muniebatur.' Iuro sic Allatius de Georgiis, Fabrieli biblioth. X p. 798 sq. Quin erant, qui nimis longe progrederentur seruandae puritatis studio, uelut illusus ille a Luciano de conscrib. hist.
c. 2), tamen arbitri potius uidentur suisse superbi atque, ut ita dicam, superciliosi quam mutuitantes imitatores. Vide enim, quid Graeci, 'homines amoeni et Latinas quoque litteras haud incuriose docti' de Catullo Caluo Laevio aliisque iudicent apud Gellium XIX c. 9. Didymus quoquo sertur Ciceronem reprehendisse, cuius patrocinium contra Chalcenterum suscepit deindo Suetonius i). Victa tamen sunt, ut adsolet, grammati eorum praecepta communi cotidianae uitae usu. Opponam Luciani testimonio nerba Apollonii Tyanaei in epist. 713: προτερον 80. Graeci
Verum tum maxime - sic recte Du Cange l. l. p. VI in Graeca lingua accidit deprauatio, cum Constantinus MagnuSin Thracia fixit sedem imperii ac plerosque e senatoribus ceterisque Romanis proceribus tu Graecanicas prouincias Secum traduxit'. Appellata est Constantinopolis Νέα Ῥωμη ΕUm. M.