장음표시 사용
31쪽
Αd aureae aetatis sabulam sImbola.
27 lantem, unde Ovidius hauserit, indicare nec possumus, quia ceteris omnibus, unde eadem discimus, locis squos Zellerus hist. phil. III, 2 p. 83 adn. 2 et p. 85 adn. 1 collegit) leuiter
tantum res tangitur et quasi notissima et peruulgatissima trag-tatur, in neque opus est, quia minime ueri simile est ex uno eodemque lante Ouidium et hanc narrationem et copiosam illam totius philosophiae explicationem sumpsisse. Cur enim Pythagoras Numae abstinentiam potius carnium probare Studeret, quam de regendo populo praecepta daret γ Videtur pο- tius poeta haec arrepta occasione ex philosophicis scriptis congesta intulisse; quamobrem licet nobis Pythagorae orationem, ut excutiamus, a cetero conexu Separare.
Quam neglegentissime ab Ouidio compositam esse facile perapicietur, si, quam exiguam operam in coniungendis singulis partibus pependerit, considerauerimus. Sic u. 142 praecepta de uitando carnium esu bene concluduntur et v. 143 transitu non nimis artificiose saeto: 'et quoniam deus ora mouet, sequar ora mouentem' et paucis tumidis uersibus interiectis uidetur ad nouam rem accedere. Sed u. 173 hanc quoque partem in uetando esu carnium desinere videmus. V. 176 rursus humilem transitum eisdem prope uerbis quibus supra saeit: 'et quoniam magno feror aequore' q. 8q. Iam omnia mutari docet exemplis sumptis primum ex cotidiana uita -236, deinde ex rebus minus notis uel tempore locoue remotisu. 252-417. Inter quae miro ordine n. 23T-51 elementorum
doctrina inseritur. Atque permulta in tota hac parte insunt, quae ad id, quod demonstrandum sibi proposuerat, minime pertinent. Deinde, postquam de Troia et Roma uerba fecit n. 420-52, iterum adhibito transitu subito et arte carenteu. 453 Sq. - qui a prioribus eo tantum differt, quod in primo se nube uehi fingebat u. 1513, in secundo naue tu. 176), nunc equis fertur u. 4543 -, ad breuem eorum, quae dixerat, repetitionem se conuertit et finem in eo lacit, ut denuo multis uerbis esum carnium dissuadeat. Hinc efficitur ne ipsam quidem orationem Pythagorae ex uno libro eum sumpsisse, sed ex nariis locis collegisse, quae ut artificiose disponeret pro
32쪽
sua in talibus neglegentia non curabat. Et quodammodo gratum nobis hoc fecit, nam licet iterum separare Singulas partes
et suum cuique sontem quaerere. Pythagoreorum doctrinam constat primo R. Chr. n. 8aeculo
Alexandriae reuixisse et ab Alexandro Polyhistore Romam delatam esse, ubi Nigidius Figulus maxime eam excoluit et post eum Sotion cum Sextiorum praeceptig conectere studebati Ρrimum igitur quaerendum est, quidnam illi Pythagorei, utpote qui proxime ad Ovidii tempora accedant, de carnium esu, in quo prima pars orationis uersatur, senserint. Cui quaestioni felicissime succurrit epistula Senecae centesima Octaua, ubi
inde a o 1 T de Sotione Pythagorae doctrinam sibi tradente uerba lacit. 'Dicebat, quaro illo i. e. Pythagoras) animalibus
abstinuisset, quare postea Sextius. Dissimilis utrique causa erat, sed utrique magnifica: Hic homini satis alimentorum citra sanguinem esse credebat et crudelitatis consuetudinem fieri, ubi in uoluptatem esset adducta laceratio. Adiciebat contrahendam materiam esse luxuriae. Colligebat bonae ualetudini contraria esse alimenta uaria et no8tris aliena corporibus.' Haec Sextii argumenta erant. Quibus si 19 adiungit Pythagorae argumentum a migratione animarum sumptum. β 20 ipsius Sotionis uerba asseruntur, quae in hanc sententiam β 21 exeunt: utique abstinendum esse carnibus, Sive uera sit illa de animarum migratione doctrina, innocentiam esSe, siue lalga, frugalitatem. Primum hoc certo colligitur ex hoc loco Sotionem, cum de abstinentia carnium declamaret, non eo ordine Ρythagorae et Sextii argumenta attulisse, quem quis Secundum
uerba si 17 'dicebat, quare ille animalibu8 ab8tinuisset, quare postea Sextius' suspicetur, sed primum de Sextio disputasse, tunc Pythagorae doctrinam quasi cumulum addidisse, id quod non solum inde, quod Seneca si 1 S et 19 hoc ordine utitur, sed etiam ex epilogo β 20 et 21 sequitur, ubi sola Pythagoreae
doctrinae explicatio respicitur, quam propterea neceSse est epilogum proxime antecessisse. Quod si haec cum Ovidii loco comparamus, eius de esu carnium priorem disputationem u. 75-1ιb item duabus partibus contineri videmus. Quarum Diuitigeo by Cooste
33쪽
Ad aureae aetatis fabulam symbola.
altera u. 143 sq. migratio animarum ad prioris partis argumenta additur.
Neque haec sola Ouidiani loci cum Annaeano similitudo est, sed in singulis quoque maximam Offendimus. Ouidius post breuem unius uersus u. 75 adhortationem u. 76-82 explicat permulta praeberi a terra 'alimenta mitia atque epulas sine caede et sanguine', Sextius primo loco dixerat 'homini satis alimentorum citra sanguinem esse'; u. 83-90 Ouidius exponit scelus' hoc hominibus eum 'immansuetis' tantum flarisque' bestiis commune esse, quae 'dapibus cum sanguine gaudeant', Sextius: 'erndelitatis consuetudinem fieri, ubi in uoluptatem esset adducta laceratio'; quibus etiam similiora Ouidius
in extrema orationis parte v. 463 sq. affert: quam male consuescit, fluam se parat ille cruori
impius humano, uituli qui guttura serrorumpit et immotas praebet mugitibus aures; tertio loco Ouidius u. 9l-95 queritur 'in tantis opibus' homines non 'nisi perdiderint alium, . . . voracis uentris placaro ieiunia', Sextius 'adiolebat contrahendam materiam e88e luxuriae'. Tantam in sententiarum ordine congruentiam uix casui imputandam credo, praesertim cum ne is quidem ordo sit,
quem quis hic ut simplicissimum exspectet. Nam prima et tertia sententia multo artius inter Re cohaerent, quam secunda cum altera utra. Quartum Sextii argumentum a ualetudine respicienda sumptum suide p. 2 l) non mirum est, quod apud Ovidium non inuenimus, nam luxuria et crudelitas aptae sunt materiae, quae rhetoricis coloribus illustrentur, ualetudinis cura minime. Sotion deinde alteram partem de migratione animarum addebat et postquam haec exposuit, altiore oriatione adiungebat epilogum, quo breuius, sed magis rhetorico huius partis argumenta repetebat. Mira neglegentia haec Ouidius ita inuertit, ut finita priore parte statim ad haec imitanda se con-nerint et iam u. 143 grauissimo argumento nondum adlato quasi in epilogum orationem intumescere sinat. Nam u. 153-65 consormatos esse ad Sotionis epilogi exemplum ex comparatione eludebit. Sotion epilogum itia incipiebat: 'non credis animas Diuiti reo by Cooste
34쪽
in alia corpora atque alia describi et migrationem esse, quod dicimus mortem γ' Ab eadem sententia Ouidius incipit n. 153:o genus attonitum gelidae formidine mortis e. q. 8q. u. 158 sq.: morte carent animae gemperque priore relicta sede nouis domibus uiuunt habitantque receptae.
V. 160-64 Pythagorae ipsius exemplum Ouidius de suo intulit, nimirum ne obliuisceremur ipsum Pythagoram loqui. Qnae ipsi Ouidio, non sonti eius, deberi uel in eo cernitur, quod durissime a u. 164 ad u. 165 transsilitur potius quam transitur, cum omissis his uersibus u. 165 optime uersui 159 snbiungi possit. V. 165 secuntur: 'omnia mutantur, nihil interit', quae continent, quod Sotion tertio loco interrogabat: 'non credis nihil perire in hoc mundo, sed mutare regionem γ' V. 165-75 autem ad ipsam alteram Sotionis partem reuertitur, quam immutato paululum sententiarum ordine suam reddit. Apud Senecam enim haec legimus: 'Pythagoras omnium inter omnia cognationem esse dicebat et animorum commercium in alias atque alias formas transeuntium si). Nulla, si illi credas, anima interit nec cessat quidem nisi tempore exiguo, dum in aliud corpus transfunditur 2). Videbimus, per quas temporum uices et quando pererratis pluribus domiciliis in hominem ro uortatur s3). Interim sceleris hominibus ac parricidii metum fecit, cum possint in parentis animam inscii incurrere et ferro mor8um uiolare, si in quo cognatus
aliqui spiritus hospitaretur' id). Ouidius autem haec habet
errat et illinc huc uenit, hinc illuc, et quoslibet occupat artus spiritus eque feris humana in corpora transit inque feras noster 3J nec tempore deperit ullo 2). Utque nouis facilis signatur cera figuris
Nec manet ut fuerat nec sormam seruat eandem, Imsed tamen ipsa eadem est: animam sic Semper eandem
es8e, sed in uarias doceo migrare figuras l . Ergo, ne pietas sit uicta cupidine uentris,
35쪽
Αd aureas aetatis fabulam symbola.
parcite, vaticinor, cognatas caede nefanda exturbare animas, nec sanguine sanguis alatur 43. 17b
Tanta inter scholas, quales Sotionem habuisse Seneca ex pueritiae suae memoria tradit, et Ouidii locum similitudo non potest explicari, nisi statuimus aut librum Ouidio praesto suisse, quo uel Sotion ipse uel discipulus eius accuratissime et eodem ordine eisdemque nerbis, quibus in scholis proponebantur, haec praecepta traderet, aut Ouidium ipsum Sotionis scholas audinisse. Quod ueri similius est, nam primum quod Ouidius Pythagoram, ubi ad impugnandam uulgarem de morte Opinionem accedit, subito altos spiritus sumentem saeit, quamquam talem figuram hic sententiarum conexu minime commendari uidimus, recenti memoriae scholae Sotionis uidetur deberi, qui ab hoc loco perorationem incipiebat; deinde temporum computatio docet Sotionem habuisso scholas et cum Ouidius haec scriberet et etiam postea. Nam Ouidius, qui in exsilium proficiscens metamorphoses imperfectas reliquit, hunc postremum librum sine dubio breuissimo ante exsilium tempore, i. e. R. 99. Chr. , scripgit, Sotionis autem schola8 Seneca secundum
Zelleri computationem hist. phil. III, 1, 676 adn. 3ὶ circa annos 18-20 p. Chr. audivit. Sed iam aliquot annos antea Sotionem scholas habuisse inde colligitur, quod Sextii discipulus
erat, quem iam circa annum 70 a. Chr. uel antea natum esse Zellerus statuit. Itaque non sine probabilitatis specie suspicamur Ouidium, eum etiamtunc Romae esset, Sotionis scholis intersui38e. Sed omisimus adhuc longam uersuum Seriem U. 96-142, cui quam comparemus epistulae Senecae nulla pars restat. Tamen hanc quoque uno tenore saltem cum eis, quae ex Sotionis disciplina prosecta esse statuimus, scriptam e88e maxima
colori8 cuiusdam, quo et Ouidius et Sotion utitur, similitudine probabile fit. V. 104 sq. enim in codicibus traditum est:
uictibus inuidit, quisquis suit ille deorum,
corporeasque dapes avidam demersit in aluum, sedit iter sceleri.
36쪽
Ubi statim apparet non solum 'deorum' squod scriba uersus I, 32 male memor intulit cf. Burm. salsum es8e, quia non de deis, sed de hominibus narratur, sed etiam hoc loco desiderari genetivum a 'victibus' pendentem, quod per se explicatione caret. Itaque neque Burmanni 'virorum', quod ex inserioris notae codicibus sumpsit, neque Heinsii 'priorum' serri potest. Verum sensit Bumannus, qui do 'serarum ' dubitauit, sed recto ipse in textum non inserendum censuit propter 'ferarum' secundo post hune uersu item in exitu positum. Felicissime
Pollius locum simillimum XIV, 207 sq.: quae super ipse iacens scit. Cyclops) hirsuti moro leonis
uisceraque et carnes cumque albis ossa medullis semianimesque artus auidam condebat in alunm cum eo, quem tractamus,nietibus inuidit, quisque suit ille, ..... corporeasque dapes avidam demorsit in aluum contulit et 'leonum' scribendum esse coniecit. Sotion autem in fine Orationis dixerat: alimonia tibi leonum et uolt n-rum eripio, quem colorem Ouidius cum v. 83sq. , tum hic uidetur imitatus esse. Cetera autem, quae huc parte continentur, non contingit, ut tam feliciter eum praeceptis ex nouorum, qui dicuntur, Pythagoreorum disciplina nobis traditis comparemus. Quos quoniam semel conferre cum Ouidio' coepimus, . seponamus interim hos uersus et in cetera philosophica, quae Ouidius hoc loco congessit, inquiramUS. V. 176-236 Pythagoras docet: 'nihil est toto, quod perstet, in orbe; cuncta fluunt'. Deinde, comparata cum fluuio rerum omnium continua mutatione eam exemplis illustrat caeli noctu et interdiu diuersi, solis colorem, lunae formam mutantis; pluribus tunc uersatur in quattuor anni temporibus describendis et cum humanae nitae partibus comparandis; u. 2l4 sequitur ipsius uitae humanae, qua continuam mutationem Patitur, consideratio. Ηanptius in adnotatione Heracliti nos admonet et re vera non solum illud 'cuncta fluunt' Heracliti naντα ρεi' referre uidetur, sed etiam in rerum decursu cum flumine comparando cum Heraclito facit, quem et roraμου ἐλοῆDiuitigeo by Cooste
37쪽
Ad aurino aetatis sabulam symbola.
aπεικα ειν et ει oria Plato in Cratylo testatur. Neque quod in libro quodam Hippocrati ascripto mutationi8 exempla asseruntur nox et dies, cum inuicem augeantur et deminuantur, et sol, cum modo longius, modo propius a terra absit, quae Ber-
nausius ex Heracliti doctrina fluxisse statuit, aliqua quamuis exigua cum Ovidii loco similitudo abnui potest. Certe non maior est similitudo, quam sequentium cum Oeelli Lucani, qui sertur, locis quibusdam . Nam Heraclitea ciνω καὶ κατω ὁδός, quae nidetur in illa apud Ovidium anni et uitae humanae descriptione latere cs. u. 227 flabitur occiduae per iter decliuo senectae' , etiam apud Ocellum inuenitur de uniu. nat. I, 3s Mullach. I, 389): 'παν το γενέσεο ς αρχην εἰληφὸς καὶ διαλυ-
Dea TO μλτιοM .... δευτέραν δέ' q. sq. Et o 14 Ocellus perinde atque Ovidius ad uitam humanam respicit. Ouidius uitae aetates cum quattuor anni temporibus comparat, apud Ocellum
nae in quattuor partes distributio ap. Laert. Diog. VIII, l0 ab ipso Pythagora repetitur es. Lob. Agl. 939. Praeterea Ocellus hic adnotat nitam animalium ab aliis rebus eo differre, quod circulo peracto non in primum 8tatum redeat, Sed pereat. Quodsi Ovidii exempla intuemur, praeter uitam humanam cetera omnia, quae attulit ferant noctis et diei uices, sol oriens et occidens, luna crescens et decrescen8, quattuor anni tempora , non ad id, quod ipse praemiserat, undarum fluminis instar noua semper fieri neque quidquam perstare 'nam quod fuit ante, relictum est, fitque, quod haud fuerat, momentaque cuncta nouantur'), sed ad circulum potius illum Ocellianum, cuius continua repetitione semper in pri8tinum statum res redeunt, illustrandum apta sunt. In eam igitur suspicionem adducimur Ouidium haec quoque Pythagoreae disciplinae debere, sed pro subtiliore doctrina, qua differunt πρωτα κινου/ιενα,
quae numquam mutantur, et δευτερα, quae ορον ci/ιείβουσιν
38쪽
εφεξῆς καὶ συνεχ ὼς Oeell. I, 123 uel γενεσις et alaia γενέσειος, quarum alteri debetur ιιεταβοHi καὶ εὐβασις των . υποκειμένων, alteri ταὐτοτης του ναοκειιιένου ib. II, 13, - notum illum et simpliciorem rerum omnium fluminis instar decursum posuisse neque autem curasge, ut exempla, quae afferenda erant, mutiatae sic a se doctrinae adaptaret. Accedit argumentis nostris, quod ad duo alia eorum, quibus Ouidius utitur, exempla, ad noctis et diei uices et anni aetates ab alio Pythagoreo illa οδυς ανω καὶ κοτω adhibetur; in eis enim, quae Alexander Polyhistor ap. Laert. Diog. VIII, 24 sq. in Pythagoricis commentariis sese inuenisse profitetur, legimus β 26 '. . . . ετους, οὐ τὰ ιιὲν θάλλον εαρ υγιεινον, το δε φθίνον φθινorrcsρον νοσερόν, αλλὰ καὶ τῆς M. μέρας θαλλειν μὲν την εω, φθίνειν
Nec tam confidenter Pythagoream huic parti originem tribuamus, nisi sequentes quoque Ovidii uersus mirum in modum cum his Pythagoreis consentiant. V. 237-51 Ouidius de
quattuor elementis loquitur et Odo ν ανω καὶ κατω ad eorum
inter se transitum adhibet. Idem Ocellus I, l2sq. facit, ubi de elementis dicit: 'oρον ἀιιεύουσιν ἐφεξῆς καὶ συνεχῶς, οὐ
u. 244 'quae quamquam spatio distent, tamen omnia sunt ex ipsis et in ipsa cadunt'. Ocellus o 13 'αυρ μὲν γαρεις εν συνερχομενον αερα αππεννv, αλ ρ δε υδωρ, ἴδωρ δε γῆν', Ouidius, qui ordinem inuertit, posteriore loco u. 250 'ignis enim densum spissatus in aera transit, hinc in aquas, tellus glomerata cogitur unda', Ocellus: 'cimo γῆς δε η αυτὴ στερέο-dος τῆς ιιεταβου ς ιιεχρι αυρος, ο θεν ῆρξατο μεταβαλλειν', Ou. u. 249 'inde retro redeunt idemque retexitur ordo'. Similia Alexander Polyhistor l. l. si 25 exhibet: ' στοιχεω ... THTaea, πυρ ιδωρ γῆν afeci' μεταβαλλειν δὲ καὶ τρέμεσθαι δι ολων' es. Zeller. III, 2, 88 adn. 3). Sane Pythagoreorum propria non est haec doctrina. Eisdem prope, quibus Ocellus et Alexander,
39쪽
Αd aureae aetatis fabulam symbola
νεσθαι. At δε τουτου τα λοιπά et q. sq. ap. Laert. Diog. IX, 8. Quae ad quattuor elementa iam Aristinetes transtulit, qui in l. II de generatione et corruptione c. 4 in caugag mutationis elementorum inquirit, qua ei disquisitione persuadetur 'δτι κύκλω εσται η γένεσις τοὶς ααλοῖς σεύφιασιν'. Eadem Stoicos docuisse ex Chrysippi apud Stobaeum ecl. I, 314 uerbis manifestum est: '. .. πρωτης γ γνο ιένης τῆς ἐκ πυρος κατὰ συστασιν εἰς αερα μεταβολῆς, δευτέρας δ' ακὰ τουτου εἰς Ddωρ,
τος εἰς γῆν. παλιν δε ἀπο ταυτηὶς διαλυομένης καὶ διαχεομένηὶς πρέμνὶ υεν γίγνεται χυσις εἰς Dδωρ, δευτέρα δε εξ υδατος εἰς αερα, τρίτη δε και ἐσχάτη εἰς πυρ'. Quorum maxima cum Ovidii uerbis similitudo est. Neque tamen ob hanc causam Ouidium a Stoicis potius quam a Ρythagoreis 8ua sumpsi8se statuendum est. Nam noui, qui dicuntur, Pythagorei, quae de rerum natura docent, omnia sere a Stoicis adoptauerunt. Ut singula, quibus ad uerba congentiunt, exhibeam, apud Stob. ecl. I, 262 Empedocles et Stoici dicunt: 'χει Mωνα ιιὲν γένεσθαι
Αlex. Polyh. l. l. β 26: ... κατ' εα ικρατειαν θερ suos μὲν γερος γένεσθαι, ψυχρου de χει/ιῶνα'. Frigidi uero cum aere, sicut calidi cum igne, coniunctio Stoicorum propria e8t, cs Laert. Diog. VII, 137: 'Hναι δὲ το ιιὲν αυρ το θερμον, τοδ' υδωρ το υγρον, τον δ' αέρα το ψυχρον e. q. sq. Qua in re Pythagorei contra Aristotelem, qui aeri liquidum, frigidum uero aquae tribuebat, cum Stoicis consentiunt os Alex. Polyh. 2T: ' καλουσι δε τον μὲν αέρα ψυχρον αἰθέρα Cicero ex Cleanthe refert: 'caloris naturam uim habere in se uitalem', Alex. st 27: 'θεριιὼν . . . rωῆς αἴτιον', ο 28: ζῆν πανθ' oσα
40쪽
- et multa alia, quae Zelleri adnotationibus III, 2, 883sq. innitentes colligere possimus. In tam insigni Stoicorum et Pythagoreorum in rebus physicis consensu sine ulla dimeultate, quae Ouidius cum Stoicis similia exhibet, Pythagoreis tribuere possumus, quippe qui haec a Stoicis arripuerint. Nequo aliter do Ovidii uersibus 240-43 uidetur iudican
ex illis is . elementis) duo sunt onerosa suoque pondere in inserius, tellus atque unda, seruntur, et totidem grauitate carent nulloque premente alta petunt, aer atque aere purior ignis. Quam elementorum in duo paria distinctionem in Pythagoreorum libris non inuenimus, uerum accuratissime cum Ovidii uerbis congruunt, quae Stobaeus ecl. I, 346 de Stoicis tradit:
consensu ad Pythagoream illis originem tribuendam adducebamur, Alexandrum Polyhistorem et Ocellum, qui sertur, Lucanum, Alexander Pompeii temporibus Romae uixit ae librum pseudocellianum eodem tempore scriptum esse Zellerus III, 2, 96 adn. 1 statuit. Utriusque igitur praecepta eiusdem scholae initiis debentur, quam paulo post Sotion sustinuiti Sequitur apud Ovidium v. 2.2-360 praemissis paucis de terrarum et marium mutationibus longa rerum mirabilium enumeratio, quarum pars longe maxima ad flumina lacus maria pertinet. Quaerendum igitur nunc est, num haec quoque ut ad sontem supra allatis propinquum reducamus contingat. Quod u. 260 et 61:
sic ad serrum uenistis ab auro, saecula, sic totiens uersa egi sortuna locorum, saeculorum mythicorum et uersae fortunae locorum iuxta ponit Diuitigeo by Cooste