장음표시 사용
41쪽
Ad aureae aetatis sabulam symbola.
commemorationem, indicare uidetur de uetustissimae memoriae conuersionibuS Se8e uerba facturum. Aliter enim cur saeculorum aurei et serrei hic rurgus commonefaceret 2 Et re vera quae v. 262-67 et v. 287-306 narrantur, huc pertinent. Inter quae v. 268-S6 non feliciter interpositi uidentur. I. Seutentiarum conexum turbant, nam a) partim ea coutinent, quae uel recentioris memoriae erant uel poetae etiamtunc tempore obseruabantur, cum et in antecedentibus et tu sequentibus rps uetustissimo tempore saetae asserantur. b) Cum et v. 262 sq. et 2S7sq. de conuersionibus, quae maribus debeantur, Sermo
sit, his uersibus fluminum exempla inter illas duas partes media interponuntur. II. V. 308 sq. amplissima rerum in fluminibus mirabilium enumeratio sequitur, quo loco hi uersus multo melius se haberent quam quo nunc Sunt. Itaque Suspicari licet Ouidium, si opus suum expolire potui8set, hunc ordinem non retinui8se. Interim nos quidem u. 268-86 separemus a conexu Suo et una cum v. 308 sq. de eis iudicemus. Eis, qui restant, uersibus 262-6T et 287-306 primum exponitur et argumentis sulcitur maria Saepe locum mutasse uel
decursu 264 - 67. 87. 88) uel uiolenti incursu 290-953, deinde
u. 296-306 de colle narratur, qui ui uentorum sub terra inclusorum sublatus etiamtunc maneat. Quibus illustratur, quod Ocellus III ο 4 dicit: 'φθοραι δε καὶ μεταβολαὶ βίαιοι γένονται κ-α τα μέρη τῆς γῆς οτε μὲν αν αχυσιν λαι βανουσ1ὶς τῆς θ' αλαττ νὶς εἰς ετ ερον 3 ιέρος ' Oτε δὲ καὶ αυτῆς τῆς γν ς ευ ρυ ν ο μένης καὶ δ ι ιστ αμένης 'extentam tumefecit humum ' Ou.) Duo πνευματων η υδατ υν κρυβδην ἐμιπερ - μνων Quae sequitur apud Ocellum altera pars enuntiati nariελγ δε φθορα τῆς περὶ την γῆν διακοσμήσεως Oιτε γε- γονεν Ουτε εσται ποτέ ' ad Subtiliorem illum de mundi con-gtantia et aeternitate locum pertinet, quem uitasse Ouidium supra uidis . Iam ad mirabilia fluminum accedimus. Si, quas praeterea horum mirabilium enarrationes habemus, cum Ovidii loco comparamus, nullio apparet maiorem cum eo similitudinem esse
quam et , quam Plinius i. II β 224 sq. exhibet. Nam qui
42쪽
quidem inter Westernianni paradoxographos de fluminibus narrant auctorem libri mirabilium auscultationum, qui Aristotelis sertur, Antigonum, Sotionem dico), eos sontem secutos esse diuersum a communi Ovidii et Plinii complura exempla docent. Velut Iouis Ammonis sontem et Antigonus nr. 1443
et Sotion inr. 19), ex Aristotele uterque, reserunt sιεσων -κτων
καὶ 1ιεσζμβρέας γέγνεσθαι θεριιήν, Ouidius u. 309 dicit: 'medio tua, corniger Ammon, unda die gelida est, ortuque obituque calescit', Plinius II, 228: 'Iouis Hammonis stagnum interdiu frigidum noctibus seruet'. Item de Crathi et Sybari fluminibus Pseudoaristoteles Antigonus Sotion, vetustam sabulam Requentes iam Euripidi Τro. 226 sq.) notam, contra Ouidium consentiunt. Pseudoaristoteles narrat 169): 'o Συβαρις τοὐς αμ
μένων αυρσαίνει τὰς χαέτας , Ouidius autem utrique flumini eandem uim tribuit capillos electro auroque simile8 faciendi.
Item, quae ad Athamanum fontem pertinent, Antigonus 148)et Sotion ill) aliter explicant atque Ovidius et Plinius; quae Ouidius u. 313 cum Plinio de Ciconum flumine narrat, Sotion l6ὶ prope Magnesiam ad Sipylon fieri narrat. A Plinii autem secundo libro Ouidius hie neque usquam dissentit nam quod do Crathi et Sybari Plinius XXXI, 13 alia narrat, ad nos non pertinet, cum ibi aliog auctores sequatur) - et plura etiam communia habet cf. quae de Lyncestio Lyco Erasino narrantur et in antecedentibus de Helico Bura Antissa Pharo Leucado Sicilia i Plin. II, 201-6), in quibus Onidium eum Plinio consentire Hauptius ad u. 287 et alibi adnotat. Neque singula tantum, Red etiam ordo rerum, quem Ouidius instituit, Pliniani
similis est. Ipse Plinius i. I haec libri II capita indicat: 87)
quibus locis maria recesserint' es Ou. 262sq.; 'insularum enascentium ratio', ubi similia eis narrantur, quae Ouidius u. 296 demum de tumulo Troegenio reseri; inseriore autem loco haec Ouidius propterea ponit, quia exemplum a terra continenti sumit, cum Plinius insularum exempla asserat. Sequitur apud Diuitigeo by Cooste
43쪽
Ad aureae aetatis fabulam symbola.
39 Plinium s90) 'quas terras interruperint maria', 9lὶ 'quae insulae continenti adiunctae sint', quae Ouidius u. 287-92 inuerso ordine illustrat. Plin. 94) 'urbes haustae mari' - Ou. 293-95. Quae f96l de insulis fluctuantibus narrat, eis similia Ouidius n. 336-39 demum affert, ubi de Ortygia olim natantuet de Symplegadibus narrat.) Paulo infra sit si) 'mirabilia fontium et fluminum'. His succedunt I07sq.) mirabilia ignium' et silu) Aetnae exemplum affertur. Item Ouidius finito illo dossuminibus loco u. 334 interiectisque paucis uersibus u. 340 sq. de Aetna disputat. Ubi quamquam singula Lucretii similia exhibet sos. Hauptium ad u. 346), etiam Plinii in mentem uenitu. 353, ubi de longo aevo, per quod ardeat Aetna, uerba facit,
cf. Plinii uerba: 'tantoque aeuo materia ignium sufficit'. Quaeu. 356 de palude Tritoniaca secuntur, neque ad priores vergus adnexa sunt neque hic recto loco asseruntur, sed uidentur ab Ouidio consecta hac parte ad finem eius adnotata esse, ut postea in expoliendo opere eis suum locum inter cetera fluminum mirabilia as8ignet. Quod uero fontem totius huius partis u. 262-36u attinet, Hauplius ad u. 2ST adnotat et Ouidium et Plinium, quae asserant, Pythagoricis libris debere. Atque in indice, quem praemisit Plinius, non inuenio aptiorem auctorem, cui talia tribuamus, quam Fabianum. Quem Plinius in media sere hac, quam tractamus, parte si 224 laudat. Hunc scimus causarum naturalium libros scripsisse. Neque hos in philosophica potissimum causarum explicatione uersatos e88e, Sed exemplis rerum mirabilium, quae afferret, illustrata fuisse concludere licet ex Plinii uerbis XXXVI, 125: 'inter plurima alia Italiae miracula ipsa marmora in lapicidini8 crescere auctor est Papirius Fabianus'. Quod cum praeterea ex loco II, 224 sciamus eum dualtitudine maris uerba fecisse, cum ad longinqua8 terras studia eius pertinuisse, quae Plinius II, 46 et XV, 2 refert, ostendant, eum permultos libros eum scripsisse ex Senecae ep. 100, 9 sciamus, nihil nos uetat ei miraculorum enumerationem, qualem Pliuius II, 224 sq. exhibet, tribuere, ut sori Se ea, quae Pliuius cum Ouidio communia habet, Fabiano debeantur. Quod Diuiti reo by Cooste
44쪽
uero ad philosophiam eius attinet, Sextii di8cipulum perinde ac Sotionem eum suisse ex Senecae rhetoris libris comperim , Sextiorum uero doctrina a Pythagorica proxime aberat. Itaque Fabianum, de cuius doctrina nu8quam certiora comperimus, Pythagoreum suisse lacillima coniectura statui potest ). Hoc saltem nacti sumus, ut ad idem tempus eandemque disciplinam duceremur, cui antecedentia Ouidii tribuere conabamur. Secuntur u. 36I- 17 multa de animalibus et imprimis de animalium generatione. De apibus crabronibus scorpiis papilionibus eodem ordine exponit Plinius i. XI, in cuius indico item Fabianus laudatur, praeterea autem Hyginus quoque et Nigidius Figulus, ut dubium sit, cuinam eorum Plinius sua debeat. Nam sunt in Ovidii loco ses. Hauptii adn.), quae cum l. X Plinii consentiant, ubi Fabiani nomen non affertur, uerum
Hygini et Nigidii, alia cum Plinii l. VIII, ubi neque Hygini neque Fabiani nomen inuenimus, uerum Nigidii. Hyginus autem librum scripsit de apibus, ad quem Hauptius sad u. 364)reseri, quae Ouidius hic de apibus exponit. Nigidius de animalibus libros composuit, ex quibus bis Serv. Aen. I, 178 et Plin. VII, 66) ea potissimum laudantur, quae ad genenationem pertinent. Quod cum Ouidius toto hoc loco praeter extremos
uersus) golam generationem animalium tractet, non sine causa suspicamur ad Nigidium haec referenda esse.
Ad Brunnii computationes in libro X optime quadrat, si Hyginum auctorem statuimus. Nam totus liber 212 paragraphis constat, Horatius, quem ο 14b laudat, in indico si Nigidium et Suram eum Brunnio postea adscriptos censemu8ὶ quartus a sine est, Hyginus paenultimus nominatur, quae uero
Ouidius u. 380 sq. reseri, cum Plinii X g 188 congruunt. Neque autem in libro VIII contra nos facit, quod Nigidius, quamquam Ouidius u. 379 cum VIII, 126 congrua exhibet, tamen post eos demum laudatur, quos paragraphorum 145-196 auctores esse constat. Nam ad librum re quidem Brunnius de ind.
1, Nam Plautum Stoicum, quem Quintilianus alicubi laudat, eundem esse ac Fabianum Horegius in dissertatione, quam de Fabiani uita scriptisque compoSuit iVratisi. 18b2j, minime euicit.
45쪽
Ad aureae aetatis fabulam Symbola.
41Plin. p. ib) adnotat in hoc sequentibusque libris Nigidium in retractando opere a Plinio indici adscriptum esse et propterea nouissimum sere locum occupare. Libro autem VIII postremi quattuor sunt: Nigidius Trebius Niger Pomponius Mela Mamilius Sura. At l. ΙX Nigidius cum Trebio Nigro, t. X et XI idem eum Mamilio Sura hoc postremo loco adscripti exstant. Nigidium autem Pythagoreum fuisse Ciceronis testimonio Tim. 1) constat, et Hyginus similibus atque Nigidius studiis
incumbebat, praeterea Suetonius de gramm. 20 testatur eum Alexandrum Polyhistorem studiose et audiisse et imitatum esse. Sic nobis contigit, ut usque adhuc omnia, quae Ouidius Pythagoram loquentem facit, non sine aliqua probabilitatis specie a nouorum, qui dicuntur, Pythagoreorum doctrina repeteremus. Quos ipse inseruisse uidebatur a. i 60-64 non philosophiam spectabant, sed eo consilio adlata erant, ut meminissimus esse ipsius Pythagorae cum Numa colloquium. Eandem ob causam hic quoque, antequam ad uetandum esum carnium rediit, de Roma urbe uaticinium tu. 420 sq. interposuit. Redeundum est ad eum locum, qui aureae aetatis descriptionem continebat, u. 96-112. Quem non minus quam cetera Pythagoreae disciplinae deberi post ea, quae exposuimus, uerisimillimum est. Praeterea iam uidimus colorem aliquem, quo Sotion uti solebat, ab Ouidio hic usurpatum esse. Sed alia quoque in his uersibus insunt, quae, Si non cum Romanae illius Ρythagoreorum scholae praeceptis c0mparari po88unt, at uel Pythagoreorum uel philosophorum eo8 Sequentium propria esse aliunde colligi potest. Primum argumentum quoddamnetandi carnium esus, quod neque Sextius aut Sotion neque Ouidius eis uersibus, quibus sese artissime ad horum praecepta applicat, attulerat, hic pluribus tractatur, iniuste aduersus animalia ab hominibus agi, si ea neeent. Omnia, quae illi contra hanc consuetudinem proserebant, - luxuriam augeri, crudelitatis consuetudinem fieri, parricidii periculum subiri -, eam tantum quaestionem respiciebant, quidnam uel prodesset uel noceret hominibus; hic agitur de ipsorum animalium iure, quod necandis eis laedatur. Us. u. 116 'quid meruistis, oues γ'
46쪽
u. 120 'quid meruere boues γ' et imprimis castigatur, quod, quae de nobis merita sint, ingrato animo neglegamus, id quod tauri aratoris exemplo illustratur u. 122 sq. 14i sq. Quod ad iuris condicionem attinet, quae hominibus cum animalibus esse fertur, hoc argumento iam Empedocles utitur, cum v. 437 Sq. de communi omnium iure, quod totum mundum impleat, uerba lacit; quos uersus Aristoteles, qui eos seruauit rhet. I, 13), dictos esse testatur περὶ του so κτεινειν το thιφDχον. tandem quaestionem Stoicos Peripateticosque mouisse ex Plutarchi libro dosollertia animalium c. 6 in. discimus. Qui utrique ex eo, quod necessarium esset ut et iustitia posset constare et animalia liceret necari, iniustum uero hoc futurum esset, si animalia ratione praedita essent, efficiebant ratione earere animalia.) Et inter posterioris temporis philosophos Porphyrius opu8 suum, quod de abstinentia animalium scripsit, ita dispo8uit, ut, cum
primo libro ex temperantia, altero ex pietate argumenta Sumeret, toto tertio de iure aduersus animalia Seruando ageret. Illud uero maximae iniustitiae exemplum, tauri aratoris uecationem, cum iam uetustissimo tempore et apud Graecos et apud Romanos pro maximo crimino habitam esse scimus locos
collegit Schmidtius eth. II, 93), tum Pythagoreos huius potissi' mum immolationem magis quam ceterorum detestatos eSSe grauissimi auctoris testimonio constat Aristoxeni, qui uidelicet non eos sectabatur, qui prorsus ab animalibus abstinendum censebant. Laertius enim Diogenes t. VIII β 20 auctore Aristoxeno
narrat Pythagoram non omnium animalium esum uetuisse,
uerum bovis aratoris et arietis. Aliud, quod huius Ovidii loel proprium est, item alibi a Pythagorae praeceptis repeti inuenimus. Distinctionem dico u. 10S-110 et in fine orationis 477. 78 laetam, qua Pythagoras non omnem animalium necem improbat, sed salua pietate fieri censet, dummodo et nobis
nocuerint neque nos et 8 ue8camur. Cum his comparanda sunt,
quae Plutarchus de soli. an. VII, 5 ipse quoque, ut uidetur, Pythagoreos illos minus seueros et Aristoxeni similes secutus
47쪽
Ad aureae aetatis fabulam sImbola.
πέφυκεν '. Ad ipsam uero aureae aetatis, quae in hac orationis parte inest, descriptionem accedit Empedoclis similitudo in deseribenda animalium securitate, cs Ou. u. 99 Sq.: Tunc et aues tutae mouere per aera pennas et lepus impavidus mediis errauit in aruis nec sua eredulitas piscem suspenderat hamo. Cuncta sine insidiis nullamque timentia fraudem plenaque paci 8 erant, et Empedoclis u. 433 Sq.:
φηρες τ' Οἰνευνοί τε φιλοφροσυνη τε δεδίει. Sed satis diu in Pythagoreorum doctrina uersati sumu8. Quod ad ceteros philosophos attinet, Stoleorum Posidonius apud Senecam ep. 90 aurei saeculi imaginem proponit. Qui
illud officium, qnod Plato spol. 271 DE) ipsi deo, Aratus Dicaedabat, inter homines moraudi eosque tuendi atque instruendi sapientibus imponit et sine legibus eos congruente semper imperantis et parentis uoluntate optime regnasse narrat. Hanc aureae aetatis ut legibus non egentis imaginem non modo
Poetae adoptauerunt, quorum Vergilius Aen. VII, 203 Latinos appellat Saturni gentem haud uinclo nec legibus aequam Sponte Aua ueterisque dei se more tenentem et Ouidius mei. I, 89 ab hoc Vergilii loco sine dubio prosectus nam totam, quae hoc loco exstat, aureae aetatis imaginem coloribus ex nariis Vergilii et Tibulli locis diligenter congestis
eum composuisse facile demonstrari potest) narrat: Rurea Prima Sata est aeta8, quae uindice nullo sponte sua sine lege fidem rectumque colebat; poena metuSque aberant e. q. sq. , fled rerum quoque scriptoreη eam amplexi Hunt. Nam Tacitus ann. III, 26 et ipsum saeculum priscum his describit: 'uetu-Diuitigeo by Cooste
48쪽
stissimi mortalium, nulla adhuc mala libidine, Sive probro 8celere eoque sine poena aut coercitionibus agebant', ut quae illud saeculum secuta sint, Posidonio simillima exhibet. Posidonius narrabat l. l. k6 'postquam subrepentibus uitiis in tyrannidem regna conuersa Sunt, opus e8se coepit legibus', post quae legum latores primi enumerantur; Tacitus: 'postquam exui aequalitas et pro modestia ac pudore ambitio et uis iu-
cedebat, prouenere dominationes multo8que apud populus aeternum mansere; quidam statim aut, postquam regum pertae8um, leges maluerunt'. Quae similis legum latorum enumeratio sequitur. Item sapientium Posidonii eis commemoramur, quae Trogus initio historiae suae narrauit: 'principio rerum gentium nationumque imperium penes reges suit, qu0S . . . . Spectata
inter bonos moderatio prouehebat. Populus nulli8 legibus tenebatur: arbitria principum pro legibus erant' Iustin. I, li. Quod uero abstinentiam carnium attinet, Stoicos uoluisse comedi animalia Plutarchus de soli. an. 6 docet neque in Posidonii aureae aetatis descriptione hunc colorem inuenimus. Quod autem ipse Seneca in eis, quae contra Posidonium disputat, ο 45 de illis hominibus narrat: 'parcebant adhuc etiam mutis animalibus', inde concludendum non est ab eius temporis Stoicis carnium abstinentiae laudem adoptatam esse. Nam Seneca, qui iam si 37 ex ea aureae aetatis descriptione, quam Vergilius ge. I, 125 sq. exhibet, aliqpos uersus laudauit, haec quoque ex eiusdem loci memoria, ubi v. 139 sq. de uenationis et piscatus inuentione narratur, Stoicae disciplinae constantiam
non nimis curans intulisse uidetur. Illic autem non tam scelesta animalium necatio innocenti uitae ab eis abstinenti opponitur, quam uictu8 comparandi labores aureae uitae commoditati. Praeterea seras quidem tunc necatas esse ip8e Seneca 41 narrat. Ad rerum seriptores quoniam Semel delati sumus, apud hos quoque duas illas contrarias opiniones offendimus, quarum
altera prisci homines ex rudi statu paulatim ad meliora prouecti esse finguntur. Hanc plurimis exponit Diodorus I, 8 sq.;
qui alteram illam de bonis beatisque primis hominibus V, 66
49쪽
Ad aureas aetatis fabulam gymbola
45 tamquam Cretensium sabulam commemorat. Eandem 8equitur Hyginus flag. 6 P.), qui Protarchum Τrallianum secutus Saturnium saeculum perinde atque Vergilius Aen. VIII, 3l4 sq.) post antecedentem uitam rudem atque incultam posuit. Qui ab altera parte glant, aut uictus potissimum beatitudinem describunt, ut Dionysius Halicarnassensis I, 368q. , aut ad morum magis praestantiam spectant, ut Tacitus et Trogus locis supra adlatis. Quod autem ad carnium abstinentiam attinet, apud hos quidem, quos attuli, non commemoratur et, Dionysius ut eam aureae aetati tribuat, tantum abest, ut c. 38 etiam homines tunc mactatos esse Darret.
Solus, quem nos comperimus historicorum hoc in auream aetatem intulisse, Bleaearehus est. Cuius sententiam Porphyrius IV, 2 accuratius exponit. Sed ut iam uidimus Porphyrium in laudandis aliis seriptoribus non nimis amantem ueritatis esse, hic quoque diligenter nobis uerba eius excutienda sunt, ut cognoscamus, quid uoluerit Dicaearchus, quid Porphyrius ex eo extorqueat. Nam mirum sane esset, si Dicaearchus, qui ne immortalitatem quidem animi statuebat, in eo tamen cum 'thagoreis secisset, ut animalium necem quasi impium facinus detestaretur. Et initio quidem capitis 2 Porphyrius refert:
ψυχον. Sed ex eis, quae statim secuntur, elucet Dicaearchum haec non quasi suam sententiam professum esse, sed rettulisse tantum ut traditam sabulam, in qua posset ueri aliquid latere - εἰ δεῖ λαμβανειν ιὰν αυτον ας γεγονοτα καὶ μὴ μάτην tetrιαετηι ισ1ιενον, τὰ δε λiaν μυλ ν αφέντας εἰς το δια του Vγου cst σικον αναγειν es etiam infra post nomadicae uitae descriptionem: 'καὶ ταina, φησέν, Ora hsιεὶς, αλ λ οἱ Ta σταλαια ἱστοριμ διεξελθοντες εἰρηκασιν '. Quae Dicaearchus sine dubio scripsit, quia suum ipse iudicium suspensum relinquere uolebat. Porphyrius uero ita affert, quasi Dicaearchus antiquitatem et propter hanc fidem fabulae confirmare uoluisset. Quamobrem Porphyrius hoc potissimum loco, postquam animalium usum Diuiti reo by Cooste
50쪽
commemorauit, haec uerba inserit, Dicaearchus fortasse, ubi de aurea aetate uerba fecit, posuerat, ut liceat suspicari τοῖς Ta 1ra .ala ι set Oeta διεζελ ντας esse Acusilaum Hecataeum Hellanicum, quos Iosephus arch. Ι,3,9 narra88e refert τους αρχαίους ψήσαντας λη Da - alios quidem rerum scriptores non nouimus, qui ante Dicaearchum de prisca beatitudine rettulerint - uel etiam Theophrastum. Sed quod carnium abstinentiam attinet, Dicaearchus de nutrimentis hominum aureorum uerba iacit, inanimis tantum illorum uictum constitisso nusquam dicit, et quae proxime ad hanc sententiam accedentia Porphyrius inuenire poterat, sunt haec uerba ualde ambigua: 'ολε γαρ τ ην τῆς φυσεως ἰσχυροτεραν τροφ ὶν, αλλ' ης ὴ φυσις ἰσχυροτέρα, προσεφέροντο . quae sano de carnium abstinentia nihil continent. At in secundae aetatis, nomadicae, descriptione hanc sententiam Porphyrius inuenisse sibi uidetur. I τερον o νομαδLκὰς εἰσῆλθε μος, καθ' oν περιττοτέραν ξδη κνη
ουτ υ δὴ τα ιαν ἐτιθάσευσαν, τοὶς δε Hτέθοντ o'. Ex uerbis ξφαντο, ἐτασευ σαν - ἐπ-εντ O uidere licet, quantopere Porphyrius ex Dicaearchi nectis extorqnere studuerit, quae non inerant. V Ηφαντο ' ipsi Porphyrio deberi uidetur et astute hoe potissimum uerbum elegit, quod et 'tangere' signiscat et 'pro cibo uti'. Dicaearchus autem ipse nihil nisi transitum descripsit ex simplicissimo uitae statu in eum, quo iam didicerint mansuetis bestiis uti serasque defendere,
de egu carnium non loquitur. Nec minus ambigua sunt, quae secuntur: 'oυτευ δνη τα ιιὲ, ἐτιθασευσαν, τοὶς δε ἐμέθεντο καὶαιια εν τεῆ αυτεῶ puto συνεισῆλθε πολε ιος': quasi consuetudo
manus bestiis iniciendi corrupisset hominum animos, ut ne alter alteri quidem parceret. Dicaearchus autem paulo supra propterea pastoricia aetate bella exorta esse statuebat, quia antea non habuissent, de quo debellarent. Dicaearchus igitur neque dilucidis uerbis aureae aetati carnium abstinentiam tribuit: nam, si ita esset, Porphyrius haec uerba attulisset; et, si re uera credidit priscos homines