장음표시 사용
311쪽
Argumenta Rationis Naturalis. adamarit captivam mulierem , id est,
sapientiam secularem , decalvet eam,ti illecebras crinium atque ornamenta verborum cum emortuis unguibus ainputet . Multos enim tunc fαtus captiva dabit , & de Moabitide essicietur Israelitis. CAPUΤ VIII.
Qua sit huius Dei firmitas in Theo- lutea disciplina.
OUibus rebus expositis , superest,
ut doceamus, an hic locus in The loria firmus, an potius infirmus sit. Ubi nihil nobis immorandum esse
video , cum naturae argumentationes constet unas certas , alteras incertas
esse . At certae quidem sunt, quas Dialectici demonstrationes vocant, hoc est, quae ex perspicuis exploratasque Principiis aliquid certo evidenterque comficiunt . Incertar vero, quae licet probabiles sint, conjecturis tamen huc a que illuc trahuntur: nullam habent suadendi necessitatem . Firmum argumentum illud est : Non longe est Deus ab
unoquoque nostrum : in ipso enim vivimus, moVemur, & sumus , Acto. II.
illud item : Qui plantavit aurem non audiet aut qui finxit oculum , non considerat λ Psalm. y3. Atque illud etiam : Edentes 8e bibentes , quae apud illos sunt : dignus est enim operariuSmercede sua. Lucae Io. & I. Corint.9.
Probabile argumentum hoc est , quo Petrus Actorum a. utitur et Non enim ebrii sunt hi, cum si hora diei tertia. Ita patet, naturae arrumentationes, quae in usum Τheologiae veniunt, interdum infirmas, firmas nonnunquam esse. Nam qui omnium rerum infinitam volunt e L se quaestionem , dc nullo loco veritatem fixam constantemque persistere, ii& in naturam ipsam , de in Deum ij
I ii sunt . Sapienter siquidem Aposto-us , cum rationes a natura prolactas manifestas esse dixisset, tum demum ad Deum eas auctorem revocavit. Quod
notum est Dei, inquit, manifestum est illis. Deus enim illis manifestavit. Nuin per angelos λ Num per prophetas Num per Apostolos λ Minime id quidem :Sed invisibilia Dei , ait, a creatura mundi per ea , quae facta sunt , intellecta conspiciuntur . Conspicuae igitur ec certae sunt quandoque naturae raciones . Uani namque sunt omnes homines, in quibus non sit best scientia Dei, neque operibus attendentes cognoverunt, quis esset artifex . A magnitudiane etiam speciei Zc creaturae cognoscibiliter poterit creator horum vide ri . Evidentes itaque sunt, atque adeos rinae naturales quaedam argumentationes. Non ergo speculativae disciplinae, quae ex huJusmodi argumentationibus conflantur & emciuntur, errores sunt, inanesque fallaciae. Quod Lutherus non stulte modo , verum impie etiam asseruit . Quod enim humana scientia atque sapientia omnis a Deo sit, non ii tum illo Apostola testimonio , quod IN do posuimus, ostenditur . sed aliis etiam, quae a Clemente Alexandrino reseruntur . Unum est illud . Omnis sapientia a Domino Deo est . Alterum
illud , Vocavi ex nomine Beseleel, dc implevi eum sapientia & intelligentia ad excogitandum quicquid fabrefcri potest , dec. Fabrilis igitur ars, atque Omnis proinde humana disciplina ad
Deum tanqua in ad sontem, & primumi apsentiae cu)iisque principium referen da est . Ex quo, & multis aliis intelligi debet , qui philolophiam errorem esse inanemque fallaciam a Junt , eos non solum suillitiae , sed etiam impietatis esse damnandos. Deus quippe V e ritas est , & ab eo error est nullus. Qua ex re facile etiam intelligitur , cum Philosophiae rationes a divina Veritate sint sumptae atque petitae, qui alias reJiciunt, hos Dei veritati , qua illae subsilunt , refragari. Nec quod tali fundamento nititur , imbecillum csse aut infirmum potest . Quocirca sti stra homines vani conabuntur phil
sophiae , naturaeque rationes eVertere. Utrumque enim lumen de naturae dc fidei , quorum altero naturalia , altero lupernaturalia videre dicimur , a Deo est. Illa enim, Erat lux vera, quae ibluminat omncm hominem : de, Signa tum est super nos lumen vultus tuI DO mirae , ad naturalem etiam mentis iblustrationem reseruntur . Ita non mi nus a Deo salicremur, errantes In na
turae lumine , quam si per fidei lumen
erraremus . Luminis igitur naturalis ducatum , lnVestigationem, argumenta repellere , non modo stultum est , quod August. A. de Trinit. docet, verum etiam lmpium , quod hoc nos loco al unde docuimus. Qui quidem locus concludi Iam poterat, msi prius argumen iis
312쪽
tis it Iis respondendum esset, quae haeretici contra posuerunt: Prima igitur vDdeamus, deinceps ordine reliqua.
Satissaeis argumentis Caer te secundo propositis.
Respoth. DRIncipio itaque veterum nobis au- , V L ctoritatem opponunt . Quod dum faciunt , veteribus sunt injurii . Quid enim est aliud humanas scientias omnes
a patribus condemnari, quam eos filisse non modo imperitos, verum etiam alienos ab humanitate ρ Nam , quoniam homo rationis est particeps, consequentia cernit, principia & causas rurum
videt, earumque progressiis , & quasi antecessiones inquirit,similitudines comparat, & rebus visibilibus adjungit atque annectit Invisibiles . Qua mentis inquisitione investigationeque efficiuntur naturales in homine disciplinae , quarum studium qui vituperat , haudi ne intelligo , quidnam sit, quod laudandum putet . Quia vero longum esset alia loca ex ei ldem ipsis patribus adscribere , in quibus humanae doctrinae commendantur, non libet nisi unum solum ex Augustino referre, in illo etiam ipso libro contra Felicem Maia chaeum , cujus testimoniuin nobis isti vcl maxime objiciunt . Augustinus igi-rur , quamvis cos haereticos reprehendistet , qui auderent auctoritatem ecclesiae rationis pollicitatione suderare,
naturales tamen rationes suo loco &gradu commendat, inquiens e Fidei imperator clementissimus , & per conventus celeberrimos POP lorum , atque gentium, sedesque ipsas Apostolorum , arce auctoritatis munivit ecci
fiam, & per pauciores Pie doctos copio fissimis apparatibus etiam invictissimae rationis armavit . Verum illa re
ctissima disciplina est , m arcem fidei
recipi infirmos , ut pro eis jam in t to positis sortissima ratione pugnetur . Ex quo Ioco quid Augustino placeat, laetores vident. Cum enim apud illum ratio cum auctoritate c*ntertur , jacet quidem rationis specieS, valet auctoritas . Sed nusquam ille tamen has duas argumentandi virtutes ita sejuniagit, quasi possit quisquam , qui non idem sinu & ratione dc auctoritate nitatur, esse theologus . Indoctiun qiuppe armat fide, doctum etiam ratione. . cap. LV. 267 Non igitur humanas disciplinas , natu
ratesve earum ratiocinationes damnant
doctissimi viri , sed illos , qui cum in
unitate catholica non sint, & Christi no tamen nomine glorientur , audent imperitos quasi ratione traducere: quia
jacere se abjectissme sentiunt , si e
rum cum auctoritate catholica auctoriatas conseratur , ut ab Augustino ad
Dioscorum scriptum est . Illos etiam damnant, qui Philosophiam Euangeliis praeserunt, quibus Averrois Paulus est, Alexander Aphroditatis Petriis , Arbstoteles Christus , Plato non divinus, sed Deus , cujusmodi nos ipsi pra septim in Italia vidimus multos, qui scriptura sacra neglecta , ad horum Philosophorum doctrinas tanquam ad SD renum scopulos adhaerebant , postque galeros etiam & infitias , non Prophetas , non Apostolos, non Euangelistas , sed Cicerones , Platones , Aristoteles personabant. Eos quoque sacerdotes patres nostri reprehendunt, qui plus nimio philosophorum libris indulgent. Noluerunt enim illi , quos occupati nibus & gravis limis, & maxime neces.sariis oportebat eibe districtos , eos
philosophiae studiis praepediri . Basilius
certe ac Gregorius tredecim annis, ut literis sacris totos se dederent , sapientiae secularis libris omnibus valedixerunt . Testatur etiam de se in epiastol. ad Galat. Hieronymus, annis quin decim nullum sapientium Gentilium librum ne in manus quidem ascendisse. Clemens porro Alexandrinus , hujusmodi viris , qui in ecclesia δoctores persecti de absoluti esse debent, Philosophiae studia , causa solum relaxa di animi , in otio permittit. Sc qu niam ancillas, ut vocarent ad arce Π, sapientia misit, admonuere patres, disciplinas , quas vocant liberales, rae Iogiae subservire oportere , non dominari . Curaturum itaque illarum studi sum, ne ancillarum amatoriis delectatus, dominam , hoc est , veram lapientiam negligat. Quin etiam curaturum , ut si Agar gyptia Abrahami complexibus insoIescit , ejiciatur foras atque exulet , nec sinatur aut Ismael Isaaci simplicitatem irridere , aut Α-gar Sarae honitatem contemnere . ALfligat ancillam domina & corrigat. habeat In manibus, utatur ea ut librium fuerit. Sic enim modesta erit utilis et quae, cum ei praeter mocium indulge
313쪽
enim vita nostra , & quod plus temporis studiis humanis impartimur , id divinis adimamus necesse est , quibus nos Christi religio consecravit . Qui doctrinis item liberalibus nimium vacant , ii sere errores imbibunt , qui vix elui poliunt. Qua de re lege quoque cautum est in Concilio I ateranensi sub Leone Declino , sessione decima . Est etia in lex apud nostros sanctissima , quae in hu)usmodi disciplinis
soluin adolet centes, neque omnes , sed ingeniosos exercet . Grandioribus autem natu , in Penioque tardiore studia haec interdicit . Quod si legem perrumpunt quidem , aut in philosophia& dialectica plus temporis & curae sumunt, quam aeq.ium est, non est propter ii orum vitium mit Philosophia
speculativa , aut scholastica Theologia , quae illam in usum suum vendicat , contumeliose vexanda . Nam ne
illa quidem nos fugiunt, quae vulgi etiam sermone teruntur , Nequid nimis , Modus omnibus in rebus est optimus,& quod versibus per locutus est Horatius , Est modus in rebus, sunt certi denique fines e caeteraque gravissime. Notum enim lectoribus carmen . II. trumque itaque vitium reprehendimus,& corum , qui Ar:stotelis Platonisve libros diu noctuque versant, & e
rum, ac multo etiam magis, qui cum omni rerum naturalium cognitione vacui sint, ubi primoribus, quod aiunt, labris sacras literas degustarant , tum se Theologos absolutillimos profitentur, tum Philosophiam quasi rebus Theo- Iogicis tractandis ineptam negligunt. Sed ad sanctorum testimonia satis dixisse videmur. Respon. E sacris vero literis Ecclesiastis pri-
ad mum testimonium objicitur. Cujus tamen Veram germanamque intelligentiain facile astequemur, si libri totius
quasi Thopum & mentem teneamus Salomonis autem eo libro praecipuum
instituriun est, declarare , quisnam sit hominis ille finis, pratia cujus sit conditus , hoc est , quonam loco humana felicitas sita sit. Nam caetera, quae Ecclesiastes ea concione disserit , huc
demum pertinent & revolvuntur omnia . Ponit igitur a principio statim renerale prominctatum illud: Vanitas vanitatum , & omnia vanitas , quo significat , nulla hujus seculi bona ea es- quae finem homini suum exhibe- Argumen a Rat onis naturalis
licitatem . Hoc enim sensu res omnes vanas Sapiens vocat . Nec absurde id quidem . Vanum nanque id definiri so- a. misce. et, quod fine caret , seu ad finem , Axiu qui quaeritur , otiosiviri est . Iure itaque res illae vanae vocantur , in quinis quietem homo si quaerat , non inveniat : felicitatem si cxpectet, sti stra expectet : sinem suum si pci sequi
ac tenere cupiat, vanus fiat . Themate igitur in hunc scnsum ab initio coimcionis posito, quo universa hii jus mundi bona salomon complexus est, tum scinde sigillatim omnia persequitur, Ostenditque non sapientia , non opibus, non divitiis , non voluptate , hominis eatitudinem esie locandam. Monstrat autem primo capite , per humanas dici plinas hominem non beari. Id quam apte & divine probet , non est hujus loci exponere . Tantum sunt lectores admonendi , ut ne Aristotelis vario e u
Versciatur errore , qui in contemplati ne rerum supremarum summitin hominis bonum collocavit . Qui si loqueretur de mentibus corpore 1blutis , &vitae suturae felicitatem quaereret , no
bis , id est Divi Thomae familiae , aliquid profecto diceret. Sed cum de immortalitate animi tum hoc, tum illud, nec idem dicat semper, quidque potissisimum sentiat. difficile sit intelligere,
la altera profecto vita, quam vel non habebat exploratam, vel penitus ignorabat, ecquid dicturus erat homo aut
impius , aut certe varius bc anceps,
sensitumque praesidio destitutus, quibus
ille administris in Judicio rerum om nium utebatur γ De felicitate igitur Prae- Ηlmon. lentis vitae loquitur. Hinc enim in E Lει. ' u thicis & Politicis opes , divitias , a- tui . Plae.
micos , salutem , caeteraque hujusmo- .a . . et di caduca etiam Jc temporaria bona,
quasi felicitatis adjumcnta requirit . carite alle: Et in lib. de bona fort. sine exteri d hqrutis
ribus bonis, quorum fortuna , ut ait, probabis
est domina, negat aliquem felicem esse . Quam ob rem de judicio Aristo- tui. L irintelis dubitari non potest: recte ne au tem dixerit an secus , de eo fhrtasse Veritatem
dubitari potest . Verum qui Ecclesia- - α
stis hoc primum caput intellexerit , queiturunt
is jain sine dubio poterit AristoteliS hahu.iunt errorem facile deprehendere . Nam cu- ejusmodi selicitatem liabebit supernat, &la ac supercoelestia contemplando , animus tanta mole corporis non onm ti si ut so
se , quae finem nonum tuum ex niue-istus, sed obrutus Cogitationes, in- 2: bi re polli tu . veramque illi praestare sol quit Sapiens, mortalium tinudae, & in- iapie iam.
314쪽
minime vel venet sit. De qua in Pi.ilmia illis
Mam in idiotadii: patiis . Omnes e.
tertae providentiae nostrae . Coi pus enim , quod corrumpitur , ag3ravat animam , & terrena inhabitatio deprimit sciatum multa cogitantcm . Et di
ficile aestina amus quae in terra sunt, &quae in prospectu sunt, Invenimus cum labore : quae in cillis sunt autem quis investigabit ἡ ' Ecclesiastes quoque primo , Cunctae , ait, res difficiles e non poteli eas homo explicare sermone. Miranda sane , & digna Salomoncscinentia, quae declarat id, quod Atistotcles quoque ipse severe atque prudenter dixit , .mentis nostrae aciem non aliter ad ea quae manifestissima sunt caligare, quam noctuae oculos ad fulgorem solis . Quo magis Aristote
lis consiliun nonnulli , ac recte illi
quidem , admirantur , quod cum non ignoraret , quam infirmae essent ing oti nostri vires , memoria angusta ,suxa, infidelis: acumen retusum, in
peditum , debile : segnis diligentia de
tarda et in co constituerit felicitatem, quod adeo in hac vita tenue est de cxiguum , adeo obscurum de imperfectum, adeo infirmum & instabile, adeo non per se idoneum ad beandum, adeo denique paucorum hominum , ut
nihil propemodum habere videatur ex his , quae verae fclicitatis definitio continet . Qualis enim felicitas est , quae frequentii si me intercipitur , dc rcbus abjectissmis cedit λ Quae non est commune bonum humani generis, sed quod paucillimi consequi ac tenere post in t Ad quam si omnes homines , ut Parcit ad finem suum conarentur , Ies-nublica omnis interirct a Quae aucta nominis requiein non augeat , sed laborem p quae hominis desideruun non
satiet , sed excitet λ humana quippe mens , quandiu hic vivitur, rerum cognitione torqueri potest , satiari non potest . Maneat igitur, vitae huJus se
licitatem , in primae Philosophiae usu,
hoc est, in rerum immaterialium contemplatione non consistere , ut quam morbus tollere valeat , dolor intercidere, inopia interturbare . Nam si ad hanc Aristotelicam fclicitatem necessarius est aliorum citam bonorum quas concentus , talem nobis felicem Α-ristoteles fingit , qualis , ut arbitror,
nemo unquam crit : & ut confirmare
possum, nemo certe fuit. Quid , quod ut idem Aristoteles in Iibro de bona fortuna tradit , ubi plurimus intelle.
aus, ibi minima fortuna , ubi avicin put M.
plurima sortuna , ibi minimuq intelle
ctus Ecclesiastes cap. s. Vidi , ait, nec sapientium panem , ncc doctorum divitias , nec artificum gratiam , sed esse tempus casumqae in omnibus. Qua igitur ratione fortunat bona ad felicitatem necessaria esse dicemus, quae cam
sui subjecta insipienti , quam sapienti magis obveniunt Quanto sapientius
Salomon hominis finem, qualis in hac mortali vita quaeri potest , in Dei t more Se amore constituit i Deum tianae , inquit , & mandata ejus scrva, hoc est omnis homo. Atque sententiae huic reliqua omnis divina scriptura comitentii. Beatus vir, ait, qui timet D minum, in mandatis ejus volet nimis. dc , Beati omnes qui timent Dominum, qui ambulant in viis ejus . Et , Beati immaculati in via , &c. Et apud Ma
thaeum Dominus , Beati , inquit , qui estiriunt de sitiunt justitiam . Et , Be,
ii mundo corde . Nimirum in praesenti seculo aut haec beatitudo est , aut nulla omnino est . I er hanc enim veram & persectam felicitatem assequbmur , per hanc etiam summe beato, hoc est , Deo maxime appropinqua-nat . Quemadmodum autem quo quidisque est maxime calido propinquius ac
similius, eo calidius est: ita quo quis
Deo est in hac vita proximior, ac similior , eo beatior ac felicior erit. Paulus etiam Apostolus , non modo D. Thomas, dixit, dilectionem Dei in hac vita cognitioni scientiaeque praest,re. In dilectione itaque Dei hu)us vitae felicitas sita est, non in cogniti
ne . Nec si rerum terrestrium atque coelestium cognitio , quam naturales in
hominc disciplinae pariunt , neminem facere felicem potes , statim est a Sallomone damnata . Sed studium hum
nae scientiae, occupationem vocat pes
sinam , quod molestissma sit . Malum
enim in scripturis interdum non Proculpa, sed pro poena usurpatur. Idem quoque studium vanitatem nuncupat, quod nec homini finem suum praestat, do ad veram felicitatem consequendam otiosium est . Hoc vero testimonio si adversum liberales scientias abutimur, vituperemus si natat opes, divitias , regna , artes , omnia denique , quae sub sole fiunt. Nam eadem de his quoque sapiens dixit . Illud quoniam stultissinum est , fateamur omnino ex verbis
Ecclesiastis nihil contra disciplinas h manas confici posse. Nub
a. 6. ad 3. Nam quoa Caist. ait dilectione
315쪽
Ar umenta Rat onis Natur. Multo vero minus ex proverbiis conficitur : nam verba illa plane de caeca voluptate intelliguntur. Quam apud
Ciceronem Plato escam malorum adipellat , quod ea videlicet homines ca- Iiantur, ut hamo pisces. Non est Ph osophia meretrix illa vaga , & garrula , quietis impatiens , procax , blam da , adulatrix, Draeparata ad decipiendas animas, sea , si quid tale est , est illa Thamar, quae causa prolis sedit in trivio , ad quam iuidiosus , & fidelis Iudas declinavit, indeque genuit Phares & Zaram , qui in Evangeliis memorantur. Non iunt musae Sirenes, ut est apud Pythagoram: castae sunt, non meretrices : veraces sunt , non fallaces . Qui Sirenum cantibus delectantur , hi sunt in vitio e qui Musas amant , in vitio non sunt . In epistola autem ad Colossienses, eodem Clemente auctore, non reprehendit Apostolus Philosophiam veram, hoc est, quae de naturae rebus vere sentit, sed Epicuream , quae videlicet tollit providentiam , & in Deorum numerum refert V luntatem , & praeter res corporeaS
nihil esse credit . Hujusmodi ergo , aliasque similes Philosophorum do trinas condemnat Paulus , quae ab ipsis auctoribus Philosophiae nomine venditantur, cum nihil re vera minus sint, 1 ed ignorantium hominum traditiones,
quemadmodum eis vocat Apostolus.
Vera autem , & naturalis Philostophia non hominum traditione , sed Dei revelatione habita est , ut supra e usdem etiam Apostoli testimonio ostendimus . Cum vero eodem ipto capite scriptum sit : Hoc autem dico , ut ne mo vos decipiat in sublimitate sermonis , mirum est , cur Lutherus , Philippus , dc alii, quos , quoniam adhuc in Catholicis habentur, nolo hic nominatim cum haereticis lacerare, eloquemtiam , & omnem sublimem dicendi characterem non reprehenderint. Ablur- dum est enim, ut quibus verborum disciplinae placent , his rerum cognitio displaceat et Sed periculosa curiositas
nam hoc dicit quidam ) & nimia in
definiendis rebus obscuris audacia , e Philosophiae studio sunt nobis natae . Atque idem excusatione sitimae stultitiae, summae improbitatis odium deprocans adjicit , se non in totum Phil sophiam damnandam putare ἀ HOC amrem calumniandi penus , quale sit , di cujus hominis , quis non videte Ce te non aperti, non simpIlcis est , non ingenui, non justi, non viri boni: sed versisti potius , obscuri, astuti , fallacis , malitiosi, callidi, veteratoris, Vasti . Non nascuntur, mihi crede, e studio Philosophiae vitia, sed ex errore,
dc ignorantia nascuntur . Quid enim Philosophiae magis contrarium esse potest, quam aut vana , periculosaque scinctari , aut quod non satis exploratum
sit & cognitum, id sine ulla dubitati ne definire ρ Quid vero sibi vuIt oratio illa, se non in totum ph:Iosophiam damnandam putare 3 Quam igitur partem philosopniae damnat An , ut Lutherus , eam , quae contemplatur , &cernit Θ Explicet , atque excutiat imieltigentiam sua in , ut videat , quae sit in ea spccies, forma , & notio phil
sophiae . Nos enim non more vulgi do ct ranam Stoicam, aut Platonicam, aut
I'ythagoricam, aut Aristotelicam, pli, losophiam appellamus : sed , ut homines definiendi periti, si interpretari volumus , studium sapientiae , si rem ipsam
quaerimuS, rerum humanarum , ac d Vinarum , terrestrium atque coelestium scientiam. Quam non dico in totum,
ted ne in partem quidem damnare , vel insit nis stultitiae est , vel malitiae manifestae. Augustinus porro libro primo de mori b. eccles. cathol. cap. 2 r.
curiosam naturae inquisitionem , dc niam tum quendam amoi em terrenae sapientiae cavendum intelligit , non Veram
philosophaam , quae est amor sapientiae
Jam vero quod ex priore ad Corinthios epistola opponitur , nihil illudimovere potest . Nam quod ait : Pemdam sapientiam sapientium , id peri de est ac si dixisset , sapientiam sapia
entium obscurabo . Quomodo γ Nempe illustrando mundum maJori doctrinae lumine , ad quam doctrina Phil sophorum omnis nulla esse videatur. Sicut etiam sol fulgore suo stellarum , lucem arumque lucem dicitur perdidisse. Prudentiam autem prudentium D us reprobavit, quia non elegit , sed quae stulta sunt mundi, ut confunderet sapientes . In quem sensum sortes , &potentes reprobasse dicitur , quia imfirmos , & ignobiles elegit Apostolos, ut Dei virius magis in Evangelii Prindicatione clareret . Quamquam Ct mens primo libro & quinto Stromatum docet, non esse hic serte sermonem
de vere sapientibus di prudentibus, sed de
316쪽
de his, qui sibi sapientes de prudentes
videi cntur . Sicut non vocatur Euangelium stultitia, quod stultitia sit , sed quod ita hujus mundi sapientibus visa sit. Nam illud, Scientia inflat, facillimum intellectu est . Non enim magis scientiam hic damnat Apostolus , quam opes , regna , pulchritudinem , vires, abstinentiam , virginitatemque damnaret is, qui haec omnia inflare testaretur. Clemens vero Alexandrinus secumdo Stromatum libro de illis hoc exponit, qui se sapientes existimant , cum tamen superbi sint , nihil re vera scientes , sed lane uentes circa quaestiones. Quae intelligentia ex eo probabilior eμficitur , quod statim Apostolus subdit, Si quis autem se existimat scire ali-Juid , nondum cor novit , quemadmo-um oporteat eum scire . Non Itaque
vera scientia inflat , sed quae videtur esse, nec est tamen, ea inflat . At septimo Stromatum libro, nove exponit inflare , pro eo , quod est , facere ut magnifice sentiant, qui eam habuerint. Releri vero in hoc illud Ecclesiastici quarto capite , ἡ σοφία μοῦς μανι -
, id est , sapientia filios suos in-
savit : sic enim vertit interpres . Quod alii, exaltavit, Hieronymus Vero, VI tam inspiravit. Verbum autem
elevare , & toltcre est . At vero illi
testimonio ex priore ad Timoth. Cap. 6. Divus Hieronymus in commentariiS super epistolam ad Titum I. cap. respondet in haec verba: Quaeritur, quare ad id, quod Apostolus ait, Secundum fidem electorum Dei, de cognitIonem Veritatis junxerit, quae juxta piz-tatem est , utrumnam sit aliqua veritas, quae non in pietate sit posita, di nunc ad distinctionem illius inseratur cognitio veritatis, quae juxta pietatem est. Est plane veritas, quae non habet pietatem. Si quis Grammaticam artem noverit, vel Dialecticam; ut rationem recte loquendi habeat, de inter falsa&vera dijudicet. G cometria quoque, di Arithmetica , & Miisica habent in sua scientia veritatem : sed non est scientia illa pietatis . Scientia pietatis est nose se legem, intelligere Prophetas, Euan gelio credere , Apostolos non ignorare . Absque pietate vero notitia veritatis deice at ad praesens : sed aeternitatem non habet praemiorum . Hach nus Hieronymus . Sanos ergo sermones vocat Apostolus eos, qui salutem
unae praestant, Pios veIO , qui Pios Liber Nonus. Cap. IX.
3e religiosos homines faciunt. Haec humana scientia non exhibet: sed non proinde est Theologo inutilis. At Apostoli non filerunt humanis li- Respon. teris eruditi. Fateor: Christus non do--1.cuit eos Geometriam , Astrologiam, Physicam . Et hoc item fateor : Spiritus sanctus docuit eos Omnem verita tem , nec Philosophiam, Arithmeticam, aut Geographiam docuit. Verum est Nid quidem . Christus nobis de Apostoli Men libr. non Dialecticam artem, sed nudam sen- illi: ίςςiςstentiam , quae fide ac bonis operibus ' 'custoditur, trad derunt. Non repugno. Non igitur sunt disciplinae istae Christiano doctori utiles. Id vero est, quod
ego constantissime pernego. Apostolus siquidem, ut ait Clemens, Spiritus san .strom. eius omnia plene suggerebat , quae erant Sc ad scripturam sacram intelligendum, de ad docendum cuJusvis generis homines necessaria. Nos autem, qui Spiritus hoc peculiare donum non habemus , si humanarum simus literarum rudes de ignari , nec divinas per cipere sane ponitinus, nec Persecti esse in eccies a doctores . Christus etiam de Apostoli non docuerunt nos humanas disciplinas, ut fides nostra non es.set in sapientia hominum , sed in vim tute Dei . Docere etiam nihil voluerunt , nisi quod esset ad salutem necessarium . Alioqui, si exemplum placet,
ignoremus Grammaticam, quoniam Α-postoli Grammatici non mere . Simus barbari , quia non fuerunt eloquentes Apostoli . Nihil consulto , ac cogitato meditatum, de pi ae paratum inseramus, quod Apostoli haereticis , Philosophis, Tyrannisque evincendis repente , atque ex tempore sapientissime loquebantur . Quomodo autem docti snt omnem veritatem, Aligustinus in Joannem deci ravit . Sunt autem sine dubio humanae quaedam Veritates , quas tametsi Ap stoli non sunt edocti, nos tamen utit,
liter addiscimus. Quod enim disciplinis humanis subjecta sit veritas, quam tractent , dc in qua versentur, adeo cst manifestum, ut stultum sit ic me probare velle , de Mlios negare . Quo vero tempore, quo loco, quo cum hominum gcnere disciplinis humanis Theologo sit utendum, nam de hoc in argumento quaeritur, a tio libro sumus fusc, ac diligenter CX- Lib. postr.
plicaturi. Itaque nunc res eas praeter mittemus . quarum ratio & maJor est,
317쪽
163 Arreum. Ration. NattreTantum ergo postremum illud argumentum restat, cui respondere debeamus . Id quod argute Clemens ΑΙ xandrinus primo Stromatum libro facit , in litiens : Non per ablationem Philosbplaiae perimitur veritas, sed ad eam cooperatrix ,& adjutrix invenitur: sicut primus & secundus gradus et , qui ascendit in coenaculum , & Grammaticus et , qui est philosophaturus. Nam
Ela visus , & audatus consert ad veritatem , mens autem est, quae eam appo- fite & naturaliter cognoscit. Perspicuitas etiam opem fert ad tradendum veritatem : & Dialectica , ne prostemamur ab haeresibus . Et est quidem per
se persecta Servatoria doctrina, di nil Lib. Nonns. Cap. LX. I ius indiga , cum sit Dei virtus, &
pientia . Accedens autem philosophia non veritatem facit potentiorem , sed debilem adversus eam efficit sophist cana argumentationem: & propulsans dolosas adversus veritatem insidias, vineae est scpes , & vallum . Et quae est quidem ex fide veritas, tanquam panis necessana cst ad vivendum . Quae au
tem praecedit disciplina i est obsonio
similis, & bellariis . Dennente coena, suavis est placentula , ut ait Pindarus Thebanus . Hactenus Clemens. Haet nus etiam nos de octavo Ioco dixerimus . Ac si quae sunt sorte reliqua, ea
in nono, qin itatim sequitur, dissere
318쪽
miti, loci perirae Zandi necessivatem
IIemadmodum argumenta Τheologo ducercntur a Philosophia, atque ab omni
omnino ratione naturae, satis explicatum arbitror lo
co superiore. Sequitur, ut caetera persequar quae pertinent ad Philosophorum dc ni storiae humanae au-ὸtoritatem . Hi namque soli duo reflant ex locis , qui limi in initio propositi : de quibus dicere apgrediar, si pauca prius de institiuo , ac judicio meo dixero.
Quamvis enim libri nos ri non modo in scholastica pugna , & concertatio ne versentur, sed multa etiam alia contineant iis utilissima , qui interiores scrutantur . dc reconditas literas : tamen interdum vereor , ne quibusdam bonis viris scholae nomen sit invisum , mirenturqtie , in ea illustranda tantum me Operat δc temporis ponere . Ego autem quamdiu res seliolastica per eos
gerebatur , qui juventutem ad scholae Theologiam incitare sunt soliti , meas
curas, cogitationesque omnes in id conaserebam , ut me quavis via, dc rationea scholat h. cis conflictationibus liberarem . Non enim existimabam , meam operam scholae Theologis quoquo modo necesiariam. Cum autem Academia
viros illos summos amiserit, bc quidam ex reliquis , qui hujus rei tuendar socii esse deberent, studia hac vel tamquam arida, contentiosaque dimiserint, vel certe ut laboriosa , dc molesta declinaverant , Lutherani vero quasi noxia quoque reprehenderint, indignum judicavi illi me otio dare, quod multis ante mihi , magnisque desideriis optaram . Itaque in his studiis ab initio versatus aetatis, existimavi honestissime me Christianae Reipublicae inservire posse, si animum in schola meum vel repugnantem continerem. Cui cum multum adolescens , discendi causa . temporis tribuissem, posteaquam Theologiam publice profiteri coepi , meque ipsum diascipulis tradidi . tempus sere totum comtumebatur in docendo , scribendi ot,
una non erat . Sustinebam enim magnum onus, non discipulos modo quotidianis de lectionibus , dc disputati nibus instituendi, verum etiam demutitis Sc verbo , dc scripto respondendi. Accedebant etiam non infrequentes ad populum c nciones , quibus me vel necessitas adjudicabat , vel voluntas. Plures autem res , praeseItim magnas, eodem simul tempore non inodo age
re, sed ne cogitare quidem postanus. Quamobrem de hoc opere absolver do, in quo tantam difficultatem ines.se videbamus, ut viro indigeret non so. tum egregie docto, sed nullis aliis negotiis praepedito, omnem omnino spem saepius abiecimus. Sed partim discipulorum piecibus efflagitati, partim amiacorum convitiis evicti , tuo vero jusesu potius , Pater optime , cujus studia is , praesertim in re tam jussa , cum difficile est, tum ne aequum quidem o sistere, subcisi vis , ut aJunt, horis, pus hoc informare decrevimus , ut si quo
319쪽
quo sorte casu nequeamuS absolvere, certe instituis le videamur. Eo vero me
minus instituti mei toenitet, quod facila sentio, ut nihil aliud agam , excitare me homines non socordes ad rei magnae investigandae cupiditatem. Nos enim si non assecuti, at id secuti profecto sumus, ut ea hia libris explicar
mus , quae nec satis erant nota nostris:
di erant cognitione dignissima. Sed jam ad instituta pergamus . Danda enim μpera est , ut etiam si ad alia aberrare aliquando coeperit, ad haec revocetur Oratio.
Ubi argumenta proponuntur, quibus Philosophorum auctoritar
FUisse olim in Ecclasia nonnullos,
qui Philosophorum auctorit Mem a schola christiana rejecerint , Clemens Alexandrinus perhibet, gravis in primis auctor. Tradit etiam hanc illos persuasionem inclitisse, quod Dominus apud
Joannem dixerit, omnes quotquot ante se venissent, iures suisse & latrones:
nec audisse eos oves . Fures autem
Vocatos a Iunt , quod fuerint sophistae fallaces. Nam sophisticen, quandam furandi artem , ipse quoque Aristoteles dixit . Et Justinus , cum docuisset Philosophos similes est e latronibus, & tanquam deceptores redarguisset , per insidias Crescentis Philosophi interemptus est , ut Eusebius scribit lib. 4. Ecclesiast Iustor eap. a 6. Non sunt igitur Philosophi andiendi, praesertim cum nostrae semper doctrinae repugnarint. Nam ut Ruffinus lib. I. Ecclesiast. histor. cap. h. restri, Arrio favebant viri in quaestionibus callidi, & ob id si plicitati fidei advel si . Atque Epiphanius
lib. i. adversim haereses , cap. 69. eo nomine taxat Arrianos, quod fiterint
novi Aristotelici , & ab hoc Philosopho veneni laculationes sibi ipsis a Lfricuerint , relictaque Domini mansue- udine, Aristotelem induerint. Ita nec
spiritus donum in se habere digni facti sunt . Et Hieron. adversum Luciferian. Arrianam dicit haeresim argume tationum rivos de Aristotelis sonte mutuari .
Paesus denique ait , Philosophos di-eentes is esse sapientes, stultos factos esse, tradatosque in reprobum s sum. orum Auctor. Eorum igitur auctoritas nullius apud nos momenti esse debebit . His, & similibus argumentis vetustus error ille nitebatur . Quem tamen jam diu s pultum sine ullo etiam argumento Lutherus suscitare conatus est, damnareque stibinde cum scholasticos caeteros, tum magis D. Τhom. quasi auctor fuerit regnantis Aristotelis, vastatoris piae doctrinae r sc enim loquitur contra Latomum . Videlicet Domitiani exemplo,
philosophos non urbe soluna , sed orbe pellendos esse credit . Nos autem quia Fides Catholica , ratioque sana teneat, breviter, & sine disceptatione docebimuS.CAP. m.
cisi Philosephi sint Theotiati
Hilosophoriim auctoritas eorum ,
qui falsa senserunt , nostram non potest adjuvare doctrinam , & latentia cognita facere , ut Augustinus ad Epist σε. Dioscorum vere , & sapienter scripsit: Quid enim nobis est, ait, propter defensionem Christianae religionis , quaerere quid senserint Anaximenes , D mocritus , Epicurus , Parmenides , &Melissus , aliique smiles hujus farinae philosophi , quorum doctrina erroribu& naturae rationi contrariis plena fuit Non itaque omnes Philosophi scho
lae nostrae probati sunt , sed illi , de
quibus apua Platonem SocrateS, Sunt, iis pinquit , in mysteriis multi quidem , ' qui gestant ferulam , pauci vero Bacchi . Magnifica vero vox , & magno viro , ac sapiente digna , qua docemur , multos utique barba , & pallio tenus, sed paucos re vera fuisse Philosophos Paucos iritur hos, qvi sciticet naturae vim & effecta , morum ac vitae normam via & ratione investigariint, magnaque ex parte consecuti sunt, Theologis esse utiles , hac nox orati ne contendimus . Nec video equidem,
cur ejusmodi Philosophos tanto Lu- therani odio prosequantur , nisi quod ait rex obscuros , intellectuque dis
ciles Perdascere nec volunt , nec ver possunt. Etenim optimi cu)usque Philosophi commentaria, praesertimque ristotetis , discipulum non modo I geniosum, sed amantem etiam laboris ex gunt . Isti vero cum parum intenio valent , tum in laboribus e vita etiam
320쪽
etiam Christiana pellendis occupati dc sunt & fuerunt. Quamobrem , quod in philosophorum libris difficile atque amduum esse vident, id & horrent ipsi,& ab eo juvenum animos alienant .
Quid autem sibi Theophilus Alexam drinus velit, penitus non intelliM , cum in secundo paschali libro Origenem carpit , quod Philosophorum a gutias tractatibus suis miscuerit, atque Ita ex malo exordio in fabulas de deliramenta processerit, ac Theologicum
dogma ludum & jocum fecerit. Quanto illud apud Porphyrium , quanquam ab impio Philosopho dictum est , verius tamen & luculentius dictum est, Origenem Graecorum divitias omnes ad Christianum dogma Iocupletandum convertisse. Sed haec forte obscura sunt, cum lente argumentis nullis appositis explicantur . Factis primum illii stranda sunt summorum virorum haec , Deinde
patrum nostrorum testimoniis, Tum rationibus apertissimis illis quidem , sed
quam palicissmis . Cum enim in hujus inodi causis, quae scholae propriae sunt,
Verear equidem , ne cui ex scholast corum disputationibus , non ex ecci sae sensu deprompta nostra videatur ratio, interdum argumenta ducta a ratione perstringimus, de veritatem, quam sequimur, majorum potissimum auctoritate suademus. Intellisendum est a tem , cum proposita sint genera d Cem , e quibus argumenta ratiocmati nesque manarent , splendidissimum v deri , quod veterum traditione exemplisque consistit . Atque si bono loco
res essent, quae more aguntur Sc init
tutis ecclesiae , de his nihil erat argumentandum : illa enim ipsa certissima
argumenta sunt . Lutheranorum vero oratio tota mox erat eficienda. Est
nim inimica ecclesiasticae regulae , sine qua nihil rectum esse potest, nihil constans , nihil verum . sed haec alias . Nunc quod instat a*amus. Porro olim ecclesiae Doctores summi fuere, quit
dem fuere philosophi , Didymus , Iustinus , Origenes , Gregorius NaZian-Zenus , Basilius , Gregorius Nissenus, Damascenus, Augustinus. Tales enim,
cum habebantur , ecclesiasticae scholae praefici solere, Eusebius libro f. eccleshist. cap. io. scribit his verbis r Consuetudo antiquitus tradita servabatur, ut divinarum scripturarum doctores In
schola ecelesiastica habeantur, viri dun--xat scientia , dc eruditione probatis-2 Isimi . Hujus officii auctor de dux tune satis illustris habebatur Panthaenus qui in Philosophis Stoicis prius nobilia
ter floruisset. Tradit quoque Origenes apud Eusebium, lib. 6. Capite Is . non
solum a Panthaeno , sed ab Heracla, aliisque plerisque doctoribus Apostolicis Philosophorum libros legi solitos . Quod si sanctorum Ioca referre voluerimus, quibus illi philosophorum testia
moniis utuntur, non eorum modo, qui
de moribus, sed eorum etiam , qui de
natura scripserunt, verendum nobis e sh, ne in causa parum dubia testibus lit mur mInime necessat iis . Legant isti mnia eorum commentaria , quibus de
opere s ex dierum disputatio instituta est ; atque in his vel solis videre poterunt , dc quanta fuerit majorum n
strorum perlegendis philosophis dili gentia , dc quantus sit Philosophorum explicandis sacris literis usus. Vide ai,
tem etiam Hieronym. in II. cap. Hierem. Et lib. a. adversus Jovinian. Ubi etiam cum haeretico disserens , variis philosophorum testimoniis utitur: mul tisque philosophorum commentariis re rum naturalium exemplis editis , plane docet , quantum horum authoritas Theologo ad argumentandum conferat
Sed de hac re paulo post . Nunc id
quod erat institutum , persequalmi r Sane ut reliquos praeteream, quos itare a nobis adversarii nostri non dubitant, Epiphanius certe ipse, quem n his obfficiunt, Philosophorum auctoritatem haud semel usurpat . Docturus enim haeresi s r. quanam ratione essent haeretici fugandi , Αjunt , inquit, hi,
qui haec in consuetudine habuerunt,
dore Dictamm, Styracis, Libanotidis, Abrotom, Bituminis, Thymiamatis, La- putis Gagatae , aut cornu cervi fugari reptatia, de venenum jaculantia . Itemnaeresi 78. cum multis argumentis su usset, Beatam virginem post partum virginitatem conservasse, subdit: SI v ro etiam ab alia quadam speculatione
ipsas res accipere convenit, atting mus quoque rationum naturae cognationes . Ajunt, leaenam non parere prae- vid. Arist
terquam semel & unum. Cumque sub- & Ca. i. Jecisset causam , quam ejus rei Phil sophi naturales redderent, colligit Bea- 'tam Virginem , quae Leonem peperit de tribu Iuda, non nisi semel atque unicum peperisse . En Epiphanius , &Christianos instruens , Sc cum haeretiacis de fide certans, Philosophorum test,