장음표시 사용
421쪽
rus Deus , tametsi in quocunque cu- iisque conditionis homine -Fidei rupugnat , in ludaeo tamen infide:stas ludaica est ; in Pagano, paganica, in c. hrl-stiano , haeretica . Nisi adeo loquendi imperiti simus , ut hullii modi erroris culpam in Papano haeresim appellemus. Apud nos ergo, qui multas, & discre- pan tes infidelitatis a pecies ex vario hominum cultu , ac proicisione dui inpulmus, nihil obstat , cur non illiusmodi de rerum , & vocum genera ab asterentibus pendcant. Quibus rcbus expositis, facile, ut Opinor, intelligitur, mala haeresim ratione finiri, quod sit error ca thol: cae veritati contrarius: quippe cum ista finitio una in omnes erroreS Valeat, Iudaeorum, Saracenorum, Daganorum , Haereticorum . Sed hoc qu: dem
sane luculenter , ut ab hominibus definiendi peritis , a Theologis scholae d etiana est , Haeresim este e)us, qua fidem
prosessus fuerit , pcrtinacem errorem, Illi veritati mamfeste contrarium, quae catholica certo st..
CAPUT VIII. in Scholast. Disput.
habet . Ad linc Divus Thomas I. par. quaest. 31. art. q. docet , quod opinari falluna circa ea , tuae sunt nobis Principalit cr ex fide tradita , hoc iplo nainducit haeresim , maxime si pertinacia ad ungatur : Sine pertinacia igitur haeresis esse potest. Id, quod ecclesiae tisiis confirmat, quae ex una actione a. orandi idola, circuncidendi 'c pueririn, hominem quasi haereticum judicat, non ludicatura , si ad haeresim pertinacia , in riniaque illa in errore pel duratio exi
Adde , quod incredulitas , 5 duritia
cordis sine pertinacia este non potest: discipuli crgo undecim , quorun incredulitatem, & duritiam cordis Dominus increpavit, habuerunt in errore pertinaciam . At error circa resurrecti nis articulum, quam Dominus ipse manifeste praedixerat , Fidei catholicae a perte erat contrarius : quare si finitio
illa vera , & persecta est , discipuli inhaei e seos crimen incurrere . Id si perabsurdum est, dacamus potius, in ea definitione & superesse quicquam , & e
iam abesse. Contra harsi sinisionem argumenta,
AT enim ut haec definitio illustrior
appareat , quibusdam arrum emtis exploranda est . Primum Christiana doctrina , & institutum est haeresis, ut auctor in Philo in libello de vita theo retica supplicum apud Eusebium libro histor. ecclesast. secundo, cap. I . At non est error , scd ipsa potius catholica Veritas, dcc.
Deinde, Apostata a fide , & religi
ne christiana catholicae veritati aperte repugnat, quam seinet profestus est, non tamen est haereticus. Praeterea, Ex verbis inordinate Pr Iatis , ut Hieronymus ait , incurritur
haeresis : sinc errore ergo , , Pertinacia hoc crimen invenitur. Ρraetcrea , Dubius in fide infidelis est, de haereticis cap. i. si erpo antea erat Christianus , ex hujusmodi dubitatione efficietur haereticus . Nihil enim. est in genere, quin in aliqua ejus generis specie constitutum sit . Quod si baestatio illa est haeresis . qui autem haestat, sit spensus , & incertus animi pendet, nullique rei omnino assentitur; fit, ut hinresis sine terrore aliquando sit . Nam error veritati repugnans assensionem Haec vero argumenta paucis quam fieri poterit expediemus . Non enini hoc loco nos de hae est institutionem sit scipimus, quae nisi longistima oratione nullo modo absolveretur : scd quas praetereuntes breviter,& circumlcripte ex plicare volumus, quidnam proprie haeresis sit , unde , quis sit haereticus e ror , eluceat, & quae haeretica propositio: quam in voce , vel scripto erroris haeretici sigmina esse, nemo qui vir doctus sit, ignorare pol est. Primum igitur i naeresis Graece ab G lectione dicitur, ut auctor est Hieron mus in s. cap. epist. ad Galatas , de in cap. 3. epist. ad Titum, Isidorus lib. 8.etymOl. cap. 3. Div. Thomas secunda Iccundae quaest. D. art. I. & in 3. cap. epist. ad Titum. Graecam vero hanc V ccm Latinus novi testamenti interpres
interdum servat , quandoque in sectam vertat, ut ad Galatas quinto, ubi editio nostra, In camis operibus lectas habet, Graeca habent, Haereses. Et Act
rum 18. Iudaei cum Paulo inquiunt , Nam de secta hac notum est nobis, quod ubique ei contradicitur , Haeresim Graece Lucas dixit. Secta igitur , bc haeresis eadem res stini: sed ut secta a sectando, sic haeresis ab eligendo dici
Deinde & illud animadvertendum, nomens. Arg. Resipon. ad I.
422쪽
men haereseos apud Graecos veteres ,& Latinos auctores generale esse , Ecunamquamlibet sectam designare, ut
Platonicam , Stoicam, Peripateticam. At Christiani scriptores contracto vocabulo haeresim nuncupant lectam , di divisionem , qua quis a communi se ecclesiae fide seiungit , privatamque OpInionem eligens, a catholica mihi tuti
ne discedit. Praeterea de illud, licet sit
in promptu , dc multorum sermone teratur , commemorandum est tamen , doctrinam euangelicam proprie neque haeresim , neque sectam appellandam. Tum quia eam non sicquimur ex electione nostra neci enim commentum, aut inventum nostium est sed habemus ex traditione divina : ut non nobis sic, an aliter opinandi optio detur, sed Deum quacunque trahit , retrahitque, tequantur . Tum etiam, quoniam euangelii doctrina se inper catholica, Nupiverialis fuit, ad Omnes aeque Pertinuit , 'omnesque eam omni tempore tenuerunt, quI de De O, dc veritate rerudie sciatirent . Cum ergo haeresis , eclecta priva am quandam disciplinam s nent , quam sibi unusquisque pro suo arbitrio & eligit , dc sequitur 3 nimirum catholica diiciplina hominibus ad
unum omnibus a Deo tradita, nec lineta, nec haeresis vocanda est, quamlibet Philosophorum placita haeresus v Ocitentur . Auctores sunt Hieronymus in 3. cap. epist. ad Titum. Isidorus 8. Bb. ethymolog. cap. 3. Tneophylactus in a. cap. eput. ad Colossentes . Τertullianus in libro de praescriptionibus haereticorum . Quod igitur Philo nostram religionem haeresim dicit i nerque in malam partem tamen, more lilius aetatis facit. Sic enim sere ab hominibus appellabatur.
Respoa. At vero utrum Apostasia haeresis sit, ad i. magna doctillimorum dissensione certatur . Sylvester in verbo Haeresis 1. quaestione secunda affirmat, apostatam haereticum proprie non esse. Sed in verbo Apollata , s. I. dc x. secum ipse,
ut videtur , pugnat . CajetanuS L. L. quaest. II. art. I. docet, quod apostatae vere haeretici sum , quia licet non credant in Christum, ut ait, actu eticato, profitentur tamen eum chaiactere Christiano. In haeresim Itaque incisdunt, cum descit cant a fide catholica, quam professione tenebant. At in Summa in verbo Apostata , videtur contra
sciatire , inquiens et Apostasia pejor est
haeresi , utpote excedens ipsam, totalia ter tollendo fidem . Cardinalis Turr
cremata in lib. q. par. 2. Cap. II. apete confirmat, apostatam haereticum none iis . Quae eadem sententia est D. Τh
mae L. h. quaest. II. art. I. N quaest. 2.
art. I. ad 3. ubi expresse dicit , apost fiam non importare determinatam speciem infidelitatis, sed recipere specie tria termino , ad quem est motus recedentis a fide . Ac certe usu , e more
loquendi sanctorum haereticus ille duntaxat est , qui post professonem Chris lane fidei sub nomine Christiano doctrinae Chrilli resistit , ut Augusti latis
inquit Ι 8. de Civitate Dei cap. I. dcI6. lib. cap. a. tradit, quod Cham in
dius Noe filius nec in primitiis Itra litarum , nec . in plenitudine gentium tanquam se ab utroque discernens, de
inter utrunque remanens , typus haereticorum tuit . Atque Origenes in tertium caput epistolae ad Titum , Haereticus , inquit, ille est, qui Christo se credere profitetur , sed aliud de veritate Christianae fidei credit , quam habeat traditio definitionis ecclesiasticae . Et ne singulorum verba reserendo prolixi, dc molesti s mus, Ambrosus in Τ. cap. pistolae ad Titum , Gregorius in quinto moralium cap. II. Beda in Lucae cap.
17. idem cum Divo Thoma , de Augustino sentiunt : nec quisquam veterum in lonsis imis adversum Iulianum disputationabus , eum haereticum , sed apoliatam nominavit. Sed ne ratio quidem Divi Thomae pessima est : is enim, cui totam Christi doctrinam re3icit , nihil videtur eligere , sed penitus a fide discedere. Item, Apostasia motum quemdam importat discedentis a fide : m tus autem non habet speciem a term uo a quo, sed a termino ad quem. Cum ergo apostata ad Judaeorum superstiti nem, dc errorem accedit, Iudaicae imfidelitatis reus est: cum vero ad pagam simum , paganicae infidelitatis culpam contrahit. Quo fieret, ut apostasia, si haeresis est , in duabus speciebus ejus,
dem proximi generis collocaretur. R ctius ergo Divus Thomas philosopli tur, cum ait, apostasiam nullam dete minatam speciem infidelitatis prae se se
re , sed ad eam redigi, Ze reduci , ad
quam apostata accessit. Nam ex eo quod
recessit a Christiana fide, apostasia speciem non habet , sed circunstantiam quandam aggravantem , juxta illud et Melius erat cis non cognoscere viam
423쪽
De Georum usu in Scholast. Disput.
rectis prava permiscet, colorem sanum maculis aspergit i Pharaonis magus, qui L 'dr veritatis Imagmem prae se ferens , veritati resistit: Mns denique & nubes si- 1.pet Mne aqua, arbor autumnalis , sydus emrans, quae Omnia aque , fructus , lucis pccie in obtendunt. Cum ergo haeretici nomen generalem quandam Christi proὰstionem connotet , non est absit duni, si, cum connotatio abest , absit quoque haeretici vocabulum. Quemadmodum si quis coenam ad sequentem diem variis poculis' quam maxime possit,
varioque item sermone produxerit, ci na 3 ana illi mutato icmpore in jentac tum , aut prandiu etiam convertetur, nec proprie nomenclaturam priorem retinebit . Secundum vero argumentum ita refellitur Non est dubium, quin apostate in poenas hereticorum incurrant . Id quod ab im tinte ecclesia perpetuo se vaeum est . quemadmodum cx. Cypri ait opusculis vel maxime liquet . Falluntur autem in ea re plurimi , quod
omnes ecclesiae leges a juris voluminibus petendas esse existimant, in quae vel Raymundus , Vel Gratianus , vel quilibet abiis decreta ne quam plura coopessi. Hinc enim Cajctanus noster praeceptum jejunii quadragesimalis, quoniam in decretis pontificiis , qtis paseum circumseruntur, non apparet , Vix potuit constituere a codeinque labore pene confectus est, dii in legem queroret, qua clerici naonastica in religioncm profesti , ad divinas praescriptas preces exolvendum astringerentur. Multae sunt, mihi crede , ecclesiae leges , quas non scriptura, sed usiis inseruit. Nec conciliorum, atque pontificum scripta omnia juris contritum volumen complectitur . Apostatarum ergo poenas a te . ni factum Octavum mos ecclesiae praescrip erat . Sed quoniam quispiaam dubitavit, illius dubitationem Pontifex in eo capite remivit , definiens, non aliter id versiim apostatas , quam
contra hereticos procedendum . Uerum e Pontificis verbis , & dc finitione non habetur, apostatas hereticos esse. Nam illa particula, Tanotram, similitudinem rei aliquando , non semper veritatem affert. Cujus rei exempla non est opus in presentia referre t quia in sacris, Aprofanis literis obvia sitiat plurima. At de hoc argumento; cum nominis etiam controversiam habeat, nimis multa dia
justitiae , quam post, agnitionem retro suin convcrti . QUO mari S cos miror, qui in contrariam 1ententiam verba D.
4homae, rationesque deflectunt Sed e tum argumenta videamus. Unum est, quod haereticus homo permultiplicationem liaeresum haereticus ei se desineret. Nam si in aliam S aliam haeresim quotidie laberetur , quousque totam prorsus desereret catholica in fidem, Jam ex haereta co per augmentum haercsum , priore nomine amitto , cipo stata fieret . Alterum argumentum est, quod poenae in Iure advcrsum haereticos .icoctae apostatas etiam comprinhendunt , id quod non estet, si illi none Issent hae tetici et quum nulla lex canonica st , quae in hujusmodi apostatas animadvertat nisi in haereticis contineantur. Postremum argumentum gravius est multo, quam cotura, quod lueoni
facius Octavus apostatas hvreticos este definierit in diaec verba: Contra Ebristianos, qui ad ritum transierint Judae rum, erit tanquam contia hereticos
Sed primum argumentum non est disficile eludere . Quamlibet enim haer ses cumulentur , si Christum homo allegeneraliter profitetur, de siub Chrutiano vocabulo ejus fidem impugnat, hu- reticus 1cmper erit, apostata non erit. At ubi primum & Cluilli noluen , dc t tam omnino reis ionem deserere instituerit, apostata fit , de nomen haer. leos amittit, non per haeresim iii perioribus adjectam , scd per apostasiam uo-vam, quae ira resis non est , sed ma)us aliquid heresi . Quis autem dubitat minora per inajora aboleri , dc nominibus commutatis priora in posterio iatransireὸ Dil positiones mutantur in ha: bitus , de nomen dispositionis cestat. Scientia viatoris in sciciatiam czmprehensoris vertitur, de scientia illa prior, fidesque & fidei nomen eluitur . Incontinens , in continentiis s aepius iteratis, pravus cilicitur , de nomen illud vetus evaneicit, . aut certe in gravius aliud permutatur, Quapropter nihil est admirandum , si aliciamus, i reticum per apostasiam , quae novum crimen cit , ab haeresi separatum , multoque gravi us crimen , quam haeresis , antiquum nomen amittere, & novum comparare: praesertim quum haereticus apud veteres sanctos nou ille apertus hostis sit,
scd salsus propheta, qui vcnit in vestimentis ovium: leprouis. item, qui dum
424쪽
Liber Duodecimus. Cap. VIII. Illi ad porro testimonium, quod Hie-,verbium it Itid vetus. , atque laudatum,
citi ego vix unquam sum astentus , verum cst in sermone vulgari, Ex verbis inordinate prolam incurritur heresis . At sermone proprio , ut diximus h rcsis apud Christianos error cst ejus, qui
fidem Christi pcneraliter se habere pro
fitetur nec tamen veram habet. Sed
enim ae rebus ipsis eos , qui fidei , &religionis judicium exercent, admone dos putavi ; ut non codem modo dictorum , ac factorum , iudicia faciatit . In factis sane , quae ipsa ver se tetra , ac
sagitiosa sunt, nihil eli periculi, si ritu
Judaico circuncidentem, aut idolo, d monive sacra facientem panis haereticorum mulctent. Τamcis uon sum nescius , viris di Theologiae , & juris p ritissimis placuisse id , quod mihi ipsi non displicet, ut quoniam illi iusmodi homines Non sunt aut haeretici, aut apostatae, nisi juris fictione, fit praesilmptione probabilis judices fidei in ea ipsa quidem externa flagitia studiose nimis, ac diligenter inquirant , num re Vera ex
interiori infidelitate proficiscantur , SI prodeant. Quod si conlitterit, non e rore intellectus, sed cupiditate, metu, aut alia quavis animi perturbatione id rcnus scelera patrata, perfectaque misile: tunc illa non tanquam hereses, sed leviore animadversione punienda . Uerum , quum verba quantumcunque inordinate prolata, sepe a crimine haereseos, noni linquam etiam a crimine omnino vacent; in eorum sensu , mente investiganda adhibeat judex licet diligentiam vel maximam: sed si in verbis per versis , & inquinatis recta sententia is centis appareat , lanaque & munda fides admonendus est homo, corripie dus; terrendus quoque I clementer tamen, moderateque mulctandus. Inte dum vero distimulanter est vel tota po
ronymi nomine scholae Theologi , 'urisque periti ctiam terunt , Hieronymi
non cst , sed a Massicio sententiarum
acceptum , Divus Thutnas , colerique deinceps , ut solet , usurparunt. At si illa Hieron. ymiana ad Damasium c pistola de trium hyposta leon vocabulo a curacius relegatur, Divus Hieronymus in ea potius sentcntia est , ut existin et, e sensu , non e verbis heresim est:mandam. Ecquid enim . aliud sibi vult, cum ita loquini r ὸ Ab Arrianorum Prinsule di Campelisibus trium hyposta leonnovellum a me homine Romano nomen ex Ig ur . Intvrrogamus, quid tres hypol tales poste arbitrciatur intelligi. Tres per Ionas subsistentes , aJunt . Respondemus nos ita credere . Non sifficit
sciatus, ipsiun nomen est agitant e quianelcio quid veneni in syllabis latet. Et
quia vocabula non edicimus , haeretici judicamur . Et multa alia posterius ejus inodi , e quibus Intelligas , Hieronymum nihil sibi in rccta , & sana m-telligentia a crimine haereseos timui Nse , sed novam vocem , ubi venenum sub melle latere suspicabatur, reso Idas e . Alioqui illud Hilarii Hieronynuis legerat : de intelligentia haeresis, non de icriptura orta est : & sentus
non sermo hi crimen . Itaque ex ver
his inordinate prolatis in haeresis stil- iacionem incurrere tortasse postlimus.
in haei csim , si error in fide abiit, non postumii L. Qiriunt enim fides in intcile. citi sit , necesse est infidelitatem , cujus species est horess , in intellectu quo
tim est , nisi error : quum ergo haeres, fidei veri rati advertetur, sine dubio est error . Sed quoniam interdum legislatores , & judices Iuris fictione, & presumptiolie in foro cxteriori crimina pei sequuntdr; dicta, iaciaque externa, quelis resim testari solent , & hereses vocant, & pro haeresibus puniunt . Quemadmodum ἰκ eos, qui foris deserunt fidem , Opereve externo cultum idolo exhibent, quamvis ex metu id faciant, perinde animadVertunt , aci s interius a fide , & reiigione descivissent . -Sed quod ad voce attinet , nihil moror. Nam sicut externa testatio & professio fidei interdum fides nuncupatur, ita etiam externa testatio haeresis eandem quoque nomenclaturam habet. Rerum
quippe signa , di magines rerum saepe nominibus appellantur Quomodo Prona mortalium inscitiae , & imbecillitati
condonanda e cum liberior loquendi licentia hominum levissimorum, quamvis errorem non habeat , Vehementer c ercenda sit: ur quae asserat audientibus aliquando perniciem. At haec ut a Presenti instittito aliena , quasi primoribus labris gustata dedimus . Quae seqtiun tur, ea nostra sunt, atque ad hoc te pus , & locum proprie pertinent. Quamobrem, ut breviter quidem illa, sed cnodate explicentur , ingenii quantum potero , laboris plus pene quam potero, adhibebo . Controversantur ergo iuris periti', a
425쪽
que Theoloti , an dubius in fide .har- reticus sit: itemque similiter eadem enim quaestio est dubitare de una
qualibet catholica veritate an sit etiam haeresis. Nam esIe, ratio illa posita pra-1h Eri si Vin vigetur ostendere . Deinde ree. ια di i Augustini testimonium illud , Errare
est, verum putare quod falsum est, falsumque quod verum est, vel certum ha
here pro incerto, Incertum vero pro
certo, sive falsum sive verum sit. Atqui de una quavis fidei veritate dubitat , is habet certa pro incertis : errat ergo contra fidem: fides enim, ut Bei nardiis ait ambiguum non habet: quod
si habet, fides non est. Haesitatio igitur istiusmodi error est cum fide pus nans . Quare si pertinae iam ha bcat adjunctam , proculdubio est haeresis. Praeterea, concilium Uiennense doctrinam
omnem aut temere asserentem, aut v e
tentem in dubium, quod lubstantia , nimae rationalis non sit humani corporis forma, tanullam erroneam ac veri
tati fidei catholicae inimicam reprobat. Non igitur ille solum errat in fidem, eique contrarius est , qui asterit propo-stionem haereticam, sed etiam qui veritatem catholicam vertit in dubium.
Quorsum instiper illud caput, Dubius in fide infidelis est, in titulo de haeret.
caeteris omnino capitibus praeponeretur, nisi ut intelligeremus, id genus homines & haereticos habendos esse, &tanquam haereticos puniendos p Praeterea
is qui dubitat, fidem amittit, alioquin non esset infidelis : at fides in baptismo, suscepta, nisi per haeresim non mittitur. λdde, quod de ratione fidei est constans & certa firmitudo e vacillatio autem & dubitatio pertinax fidei corrumpit firmitudinem e est ergo fidei saltem indirecte contraria, atque
adeo est haeresis. Ea enim re error adversus theologicae conclusioni haeresis ... est, quia fidei est. indire te corruptor. nodi v. d. His argumentis utuntur illi , qui dubium in side, s est in dubitando perchieν Flor tinax, haereticum censent . Nam si extis infirmitate, non ex pertinacia vacillat troci Pa- & claudicat , omnium una sententiari ab ἡ est , hunc haereticum nonoesse: Mo--Wgust de dicae, inquit, fidei , quare dubitasti cem ea. Dubitatio illitur hominis infirmi nonr, in idi inclitus tollit fid 'm, quam in imbeci,
Alii vero aibstores etiam ipsi eruditissimi contra scatiunt , dubitatione nin Scholast. D sput. fide fidei quidem opponi pr vative, non
contrarie r haerentia autein fidei esse contrariam positive : sic enim scholastici loquuntur : itaque dubitationem non proprie esse haeresim; etiamsi homo prudens vidensqite dubitaverit. Quam opinionem multis & ipsi argumentis persuadere conantur. Primum est divi Thomae testimonium prioris ad Corint. I l. lech. . ubi docet , de ratione haeresis esse , ut quis privatae disciplinae pertio ac iter inhaereat . Nam clectio , ut ait , firmam ιmportat inhaesionem: unde colligit, haereticum non esse, nisi qui spernit disciplinam fidei divinitus traditam, & pertinaciter proprium errorem sectatur. Quae eadem lcntentia Hieronymi est in cap. s. epist. ad Gal.&in cap. 3. epist. ad Τit. inquientis: Haeresis ab electione dicitur, quod
scilicet eam haereticus sibi elirat disciplinam , quam putat esse meliorem . ANque August. libro de utilit. creden. ad .P. ια
Honorat. cap. primo : Haereticus inquit, est , qui falsas opiniones vel gignit, vel sequitur. Atqui dubitat, hie
neque habet firmam inhaesionem , nec alterutram quaestionis partem eligit, nec opinionem falsam aut gignit, aut scquitur: non est igitur haereticus . Rursum, haeresis contrarie opponitur fidei , &non per negationem aut privationem rat dubitatio, cum non habeat assensum nec dissensiim , non adversatur fidei contrarie , nam fides assensum prae se fert. Dubitatio igitur non est haeresis. Praeterea, haeresis error est Catholicae
veritati contrarius: error autem assen
sus est, vel dissensiis falsiis r cum ergo haesitatio nee astensus, nec dissensus sit, ne haeresis quidem est . Ad haec, dubitatio medium quoddam est inter duas
extremas controversantium partes, miles vero & haeresis duo ine extrema summe maximeque pugnantia r dubitatio agitur, quae inter dogma haereticum &veritatem Catholicam intermedia est, non est haeresis, sed illius particeps a que vicina. En causae, quibus auctores sane nobiles moveri solent, ut isto m do opinentur. Nec argumenta eos adversarioriam urgent, quo minus in sua sententia perstent . Etenim cum primum illis o
jicitur , dubium in fide infidelem esse , hoc ita repellunt . Infidelitas, inquiunt, tripliciter accipi potest : uno modo secundum puram & simplicem negationem , ut dicatur quis infidelis
426쪽
Liber Duodecimus. Caput VIII. ex hoe solo ν-quod non habet fidem
de hoc modo , ut dicit sanctus Tho in. 2. . q. IO. art. I. in his, qui nihil audi-vcrunt de fide , non habet rationem culpae, sed magis poenae. Secundo ca. pitur,infidelitas secundum contrarietatem ad fidem, qua scilicet aliquis repugnat auditae fidci, vel etiam contoninit ipsam, de in hoc Proprie, ut e dem loco D. Τho. ammat , ratio infidelitatis perficitur. Tertius modus imfidelitatis est medius inter duos modos praedictos, de est fluctuatio quaedam im ter duas partes , nec uni nec alteri adhaerendo : quomodo Stephantis Papa i quitur in illo cap. I. de haereticis . Tres vero infidelitatis species ejus esse intcl-hguntur , quae proprie fidei contrariaeli, hoc est, non primo aut tertio modo , sed secundo.
Errare autem eos, qui certa pro Incertis habent, ita demum osse interpretantur , si aut amrment incerta esse illa, quae certa sunt, aut negent etiam
esse certa. Error enim est proposito fausa , verbo sive amrmato sive negato Qui vero nihil vel affirmat vel negat, hunc proprie non errarer nisi sorte is etiam errare dicitur, qui scopum non attingit, quum sagittam quidem non jecerit, collineaturus tamen si jecistet. In quem sensum peccatores in universiun errant, non H modo, qui operantur malum, Verum etiam illi, qui non iaciunt bonum . Sed hoc improprium est . Alioqui, ut ad propositum revertamur, si propterea quod fidem certam esse oportet, quisquis incertus est, e rorem habet; qui opinabitur Christum esse Deum, hic quoque proprie dc errabit , de erit licereticus, nempe cum non habeat firmitudinem eam , quam
veritas fidei requirit . Sicut enim dubitatio fidem pellit, ita etiam opinatio. Formido namque opinationi conjuncta, perinde certo fidei assensui repugnat, ut illa dubitantis ambiguitas. At, Pitne quisquam tanto ductus errore , ut veram opinionem esic errorem ex illinaci, quia cum certo assensu, quem fides
xigit, simul esse non potest ρ Qui igitur habebit certa pro incertis , nihil aut asserendo aut innciando , sed quia per
dens animi nec veritatem catholicam
nec dogma contrarium elisit, is fictione juris haereticus sorte erit, vocis certe proprietate non erit s cum non sit contrarie dc positive infidelis quan
quam est ius eclia negative, aut etiam
privative, eo quod fides sine u Ilo erro-c de abjecta omni formidine dc cunctatione vera esse intelligitur: si autembrinidinem aut cunctationem habet, fides non est. Quod vero ex concilio Viennensi t stimonium excitatur , non modo non est contra hos, sed maxime horum causam opinionemque confirmat. Cum enim doctrinam omnem sive asserentem sive vertentem in dubium , qnod substantia animae rationalis humani corinporis non sit serma . tanquam erroneam , ac fidei catholicae inimicam synodus reprobasset, ne quispiam putaret, dubium , atque assertionem e
dem gradu , de loco habendum csse subjungit et Definientes , quod quis
quis deinceps afferere , defendere , leu tenere pertinaciter praesumpserit, uod anima rationalis non sit λrma corporis humani , tanquam haereticussit censendus . In quibus verbis permi-cuum est , eos , qui eam rem in dubium verterent , non esse a concilio tanquam haereticos condemnatos' sed eos tantummodo, qui ejus rei contrarium pertinaciter assererent. Nec enim sine causa existimandum concilium est eos, qui In dubium verterent, pretermi
sisse. Doctrina igitur ca, quae in dubium vocat catholicas veritates,inimica est mdei Christianae , non consummate Scabsolute , sed imperfecte de inchoaternam de suo quodam modo colores meis
dii albo inimici de contrarii simi, Ac
non solum color ater extremus. Qua
ex re satis intelligitur , haesitationein meram sine assensu, atque dissensu , n que errorem proprie esse , neque Fidei
Jam , quod caput illud, Dubius in
fide infidelis est, ante caetera ponitur in eo titulo, qui de haereticis inscriptus est i non probat , dubium in m de haereticum vere esse ; sed iuris mctione esse . Id quod secunaum jus tituli cap. ostendit et Qui alios , inquit Leo , cum potest , ab errore non revocat , seipstim errare demo strat . At qui haereticis favent, & in
eorum errore connivent affectu ἡlliciente , non errante intellectu , hi juris quidem suspicione haeretici sunt,
vere aut m dc proprie non sunt. Error, Innocentius ait , cui non resistitur , approbatur , de Veritas quum minime
defensatur, opprimitur. Ruid itae nec cuisu caret scrupulo societ alis occultae
427쪽
De Locorum usu in Schol. Dis'.
fateatur. Cum ergo haeresix parte , sed undique fidei co qui manifesto facinori desinit obviare Et Gregorius, Consontire, inquit, videtur erranti, qui ad resecanda, quae corriga debent, non occurrit. Nec Stephanus Papa , cu)us decretum illud esse dicitur, aliter se ipse interpretatur. Nempe docere volebat, quibusnam i stibus fides habenda sit, & intcr caeteros cos a testimoniorum fide re; icit, qui aut fidem veritatis ignorant , aut
dubii nimirum in fide sunt. Hos enim Pontifex Iure & infideles esse sumit, & in testimoniis ferendis mendaces . Quocirca primum illud caput non eo forsitan spectat, ut ex illius scia tentia homines liae retici iudicentur , scdeo potius , ut fidei judices intelligant quo sitam sint in causa fidei testes legitimos habituri . Absurdum enim esset, ut infideles de fide adversum Christianos testificentur , sive infideles ve. ritatis ignoratione, aut dubitatione sint,
seu multoque etiam magis errore contrario .
At eum , qui non infirmitate , sed pertinacia dubitat, fidei habitum amittere mihi vehementer probabile est. Nam actum fidei omnis vel pertinax , vel imbecilla dubitatio tollit, qui quidem ambiguum non habet , S si habet , a tiis fidei non est . Fidem vero in bapti lino susceptam non nisi per haeresim perdi , hu)us opinionis auctores facile negant. Colorem namque album non modo ater expellit, sed gilvus e iam de glaucus, ac caeteri omnino intermedii . Fides item non solum infidelitate excluditur sed clara et lana visione . Quum enim venerit quod persectum est , evacuabitur quod ex parte eit . Ninil igitur obstat quin de per haeresim persecte contrariam , dc per dubitationcm, de opinationem; quae ex parte fidei adversae Iuni
Enimvero , quod postremo Ioco a ibat λ fac ergo eum scripturas sacras as gumentum additur, facillimum est. E imittere , aut certe ecclesiae auctoritatem . Cum ergo is dubitaverit de uno
quolibet dogmate , quod in scripturis invenitur , vel ab ecclesia dissin inimest , si illi ostendas aut ecclesiae dissinitionem , aut scripturae apertum dogma , necesse est illum aut dubium a jicerc, aut credere, ecclesiae, scripturaeque te thimonia incerta esse. Nam si
certa illi lunt , omnern haesitationem pellent . Merito igitur ecclcsiastici judices de Theologorum , Ze juris perit nescire
traria st , efficitur, dubitationem hae resim proprie non esse, quantumvis dubitatio sit pertinax. Quid ergo satin' hoc est, ut de fidei veritate pertinaciter dubitantes non esse haeretici videantur e Mihi quidem
non videtur: qtianquam alteram carum opinionum metapi ysicus probo , alteram philosoplitis moralis non reprobo.
Ad normam squidem Metaphysicae, legesque contrariorum a dialecticis physicisque prescriptas dubitatio neque 1 peciem habet, neque formam . Nihil enim affert, nihil ponit , quod aut ressit, aut formae rationem habeat. Constat autem , quae proprie contraria sunt, ea duas sormas esse maxime repugnantes. Quo modo fatis evincitur, dubitationem nec esse haeresim , nec fidei csse contrariam. At si philosophiae moralis seqitimur leges , quae in id speciat , quod frequentissimum est , tum vero hominem pertinaciter de veritate catholica dubitantem, eundem nullum omnino errorem habere fidei vere contrarium, prorsus incredibile est. Quod enim quispiam, vel de conclusi ne aliqua , vel de uno etiam quolibet Theologiae principio ambigat, nihil est
admirandum . Quod autem non conclusiones modo in ecclesia certas , Verum etiam omnia catholicae docti maeprima principia in dubium vertat, nulli assentia tur , n illi repugnet , nequa quam 1 crisimile fit: nisi velimus hominem quempiam fingere haerentem ad omnia, Si nutantem, cui universarum rerum infinita qii aestio fit, & nullo loco constans , de fixa veritas . Verum pone hominem eIusmodi reperiri, qui ancipiti semper gradu eendeat, num, fides ipsa tol l si Christum generaliter profitetur, Chri-l sit etiam doctrinam in generali pro-xor quippe theologiae contrarius cum de astensum salsum habeat, 3e in salsitate contumaciam : itidirecte licet, undique tamen fidei adversus est , tum
ex intellectu , tum ex Voluntate . D bitatio autem pertinax ex voluntate
quidem fidei persccte adversatur , ex intellectu non item , ut qui , quamdiu dubitat , errorem assensionemque non
habeat . Qua ex parte rationem contrarii claudicare , qui aut admiratur, ς δ - -
aut ambigit , is se , qui sit vir doctus trum auctoritate confirmati, eos omnes
428쪽
haereseos nomine condemnant, qui de dogmate catholico pertinaciter dubitarant . Sed nunc quid pertinacia sit . ea quae vel maxime haeret: cum perficit, quam brevissime explanandum est. Quod autem haeresis esse sine pertinacia nequeat s nam id 'rimum qum ritur) non est dissicile ostendere, tum
communi omnium & Theologorum, &juris peritorum contensione, tum gra-vu Iimis veterum testimoniis, in quibus illa praeclara sunt, quae ex Augustinore cruntur 24. quaest. 3. cap. Dixit A.
postolus : dc cap. Qui in ecclesia . Ddem colligitur cx cap. Damnamus, de summa Trinitate r non enim tanquam
haereticus condemnatur , nisi qui doctrinam fidei contrariam detendere praesumpserit : praelitin ptio autem sic enim vulgus arrogantiam appellat ) ra
dix est pertinacia: . Ex cap. uni. de summa Trinitate in 6. illi cententii rhaeretici , qui praesumpserint , aut teme- vario ausu asseruerint , dic. Et in Clement. de summa Trinitate apertius :Quisquis asserere pertinaciter praesumpserit, &c. Divus quoque Thomas tantum abest , ut ab hac sententia alienus sit, ut non modo arbitretur , haeresim sine pertinacia rc periri non pol-
se, sed etiam contendat , eam in haeresis rationc includi . Muam rem suadet in primis ex nominis origine: nam, ut explicatum est , haeresis Graece ab electione d .citur . Nota est ergo haereticus , nisi qui videns , & prudens
doctrinam eligit fidei contrariam e id quod sine pertinacia non fit . Utitur
deinde illo Apostoli testimonio: Si quis
aliter docet , & non acquiescit sanis
sermonibus Domini nostri Iesu Christi, & ei, quae secundum pictatem est, doctrinae dec. Qui ergo ecclesiae doctrinae resistit, atque ideo est pertinax, is dumtaxat haereticus habendus est. Praeterea, haeresis, ut sit pra quoque diximus , fidei catholicae maxime, ac sum-
Ine repugnat : non est autem perscista fides, nisi intellectus astensio vera voluntatis rcista consensione firmetur . igitur nec haeresis abloluta , Sc consuminata est , nisi falsum intellectus ei r rem prava voluntati S electio confirmet, ut quemadmodum in fide constantia veritati v exigitur , Ita in haeresi contraria insit pertinacia falsitatis . Sed bene habet . quod in hac te asscrenda nullum adversarium habemus . Quapropter etiam si rationes nec probab,
Liler Duodecimus. Ca ut VIII.et o
les ellent, nec satis idoneae ad faciendam fidem : communi tamen omnium sensu ea finitionis particula comprobaretur. Non enim arbitrantur hominem
quempiam haereticuin esse , quin idem in errore sit pertinax .
At quid pertinacia sit, a multis quidem addubitatum est , a paucis vero
expeditum . sive autem dicatur pertinax, quasi nuntum tenax, seii plus Ctiam , quam decet animo pertcndens:
haec enim minutula nimisque depicta libentius omitto perspicinun est tamen , eum nunc vocari pertinacem ,
qui valde. , nimisque etiam in crrore permanet falsamque sententiam mordicus tenet, arcteque defendit . Ita a quibusdam definitur hoc modo : Pertinax est , qui id tenere pertendit , quod debet dimittere. Cui finitioni illa vel finitima , vel certe eadem ; Pe
tinax est, qui in erro re persi itit, que in deserere tenetur . Facillime dicuntur haec, quis dubitat Sed si ea pertinacia explicata est , quae errori adjuneta facit haereticu in , plures sane an haereticis habebuntur, qui haeretici non sunt . Primum enim si error contra Gdem sit , illum fugere , ac declinare debeo , sive fidei contrarium est e v,
deam , sive etiam ignorem . Errant quippe illi vehementer, qu I ignorati nem existimant obligandi vim a prae ceptis auferre . Non id , mihi crede, ignoratio efficit , ut obligatione solvamur, 1 ed ne res alias vcrita nobis impingatur ad culpam. Omnis igitur homo , etiarn si in ignoratione versetur icrrores fidei contrarios simpliciter, de absolute evitare debet, si eos nondum
habet, de si habet, destituere . Itaque si in eis perstat vel ignorans , id nimirum tenet, quod dimittere tenebatur . Verum isthaec misi a facIamus , quae tenuius disseruntur , quam lat. quivis ea possit agnoscere , 5c ea pers quamur , quae facile vel imperiti comprehendent. Enimvero, cum homo imperitus vel ab cpiscopo suo cst admonitus , vel a fidei iudicibus, vel a the logis insignis cujuspiam acadciniae, vel ab amicis etiam eruditis , & piis ; si
.adhuc errorem non deserit , in eo nimirum perstat, quod debet dimittere.. Est ergo vere pcrtinax, si in verbi e-3us definitione neque abest quicquam, nec redundat. Nihil igitur deerit, quod ad haeresim constituendam est noccis riuin . Habet enum homo ille crror
429쪽
fidei contrarium, In quo etiam est pertinax. At minime ambigitur , ejusmo-
De Locorum usu in Scholast. Dispus.
aetio diuturnitatem sibi erroris vendiacat Sc requirit . Illud rursum ratio theologiae docet , haereticum eum esse, qui volens unicuilibet dormati asisentitur , tum etiam cum intelligit ecclesiae Fidei esse contrarium: Ut s quis postea, quam illi constat, rem, quam credit , vel sacris literis vel ecclesiae apertae definitioni refragari, sui adhuc juris sententiaeque sita haec scilicet vera haeresis est, atque in sua specie pe tecta . Id quod egregio arstumento Ca-jetanus demonstravit . Fides enim aia sensu intellectiis pei ficitur , ex co sensione voluntatis in eo , qui rem, quam credit , cognoscit esse catholicam veritatem: ergo & infidelitas dis. sensu intellectus perficitur ex consensione voluntatis, in eo, qui rem, cui
assentit, cognoscit esse contra ecclesiae communem fidem . Contrariorum cnim contrarias oportet esse notiones. Confirmat autem hoc vel maxime praeclarum illud Αu ustuli teltimonium in i A.
quientis: Conltituamus aliquem id sen- ua .e. O tire de Christo , quod Photinus opinatus est, existimantem ipsam esse catholicam fidem . Istum nondum hae
reticum dico , nisi manifesta sibi docti ina catholicae Fidei res stere maluerit , & illud quod tenebat , elegerit. Praeterea qui siς tenet errorem Fidei
contrarium, ut non sit paratus ab ec- I 1 clesia corrigi , sine dubio est hω reti-
Ratio igitur hoc theologiae postulat,scus, ut Auguis. idem in epist. ad Gl H. q. a. ut pertinacia, quae haeresim facit, non trium & Eleusium a stirmat. Sed qui vi- Hlsit temporis diuturnitate aestimanda : l det suam opinionem adversam esse ca- 'di hominem, tametsi omnino peccat, haereticum tamen non elle , si non existimat. sententiam , uana ccclesiae e se contrariam , sed aut Epin opum, aut Inquisitores sic vulgo appellantur aut Theologos acadeimae falli. Quocirca nondum vi icti ex iis, quae dicta sunt, pertinacia illa innotescere, qua haeresis conitituitur. Sed ne hanc xcin quidem ea pertinaciae insignia patefaciunt , quae ut ederent, plurimi sine causa sudarunt . Nam rei huJus quosdam notas scptem , altos duod
cIm , alios etiam viginti edidisse pervulgatum est . Et cum signa ex illis quaedam dubia sint , poteth accidere, ut aliquod 3ignum dubie datum procerici a fidei iudicibus sit acceptum :ita fier , ut pertinax is , Se haereticus judicctur , qui haereticus vere non est. Sed quoniam aliter uiri speriti , atrier theolori haec & similia tractant: Itiris
Periti, quatenus tenere manu res pol-
sunt , theologi , quatenus ratione , di intelligentia : exponamus primum ad theoloporum leges, quaenam ea pertinacia sit, quae haeresim perficit: deinde, si fieri potest , juris qu9que prudentibus pertinaciae hujus signa, notasque tradamus , non illas tam multas, tam varias , cain ambiguas , sed Perpaucas, fixas, atque constantes
in errore persit it tholicae Fidei , δe adhuc ih ea perma- aestimandapertinax , qui diu
La P - . CeI te si constaret, 'net , hic non est paratus ab ecclesia
quod una solum hora quispiam, Deum corrigi , cujus videlicet auctoritatem
non esse trinum , ex animo defendit-' rejicit dc contemnit: verum igitur cri-set, is haereticus ab ecclesia judicare- men haereseos admittit. Qua ex re in-tur, quae ex uno actu quantumVis bre- telligitur, pertinaciam eam , quae ita vi vel adorandi idola , vel puerum cir-lreticum facit, semper solumque in eo
cuncidendi, solet homines, tanquam si l inveniri, qui dogma aliquod tenere per
essent haeretici, Iudicare: nequaquam 3udicatura, si crimen haereseos diuturnum longumque illud tempus exigeret. Rursum, si quis sciens prudensque t tam fidem abnegarit, quamvis brevis- sinam moram interposuerit, apostatavere de jure ab ecclesia conflabitur :ergo & ille haereticus judicabitur, qui
manifesto fidei articulo repugnaverit, etiamsi repupnantia illa diutina S longinqua non fucrit. Praeterea, ut Fidei actus omnibus sitis numeris expictussi, temporis longinquitas nulla cli ne-ccsiaria : ergo nec haereseos adversagit , cui cognoicit catholicam sentet tiam adversari . Id vero nominis ipsa quoque notio declarat. Pertiri qui'pe is dicitur , qui plus nimio In pro pria sententia haeret. At qui opinionem tuam intelligit communi ecclesiae sensui de Fidei repugnare, atque In ea per itat nimis, profecto ille in privata len tentia perseverat: vere igitur est per tinax : imo haec sola consummata perti nacta est, quae absolute cum Fidei comitantia pugnat, atque adeo sola ea si plicitur haeresim conficit. Nam quemad
modum, ut paulo ante dictum est, Gde
430쪽
Liber Vndecimo. Cap. VIII. . 8rdes ea electione perficitur, ubi is, citi.ossct , si a sciente & vidente commit vult veritati allantiri , intellipit illam esse catholicam veritatem ; sic & haeresis contraria omnino electione consummabitur ejus, qui, adversante catholica fide , propriam sentcntiam videns volcia que complectitur . Ecquis enim co pertinacior ciue potest, quem de susccpta caula propositaque sententia nulla ecclesiae vis, nulla catholicorum depellit auctoritas λ Praeclare itaque Hieronymus interpretatur, haereticum idcirco subversum esse, & pxin prio judicio condemnatum , quia suo arbitrio ab ccclesiae institutione discesist, quae discellio propriae conscientiae videtur esse damnatio. Quibus rebus positis, illa consectaria sunt. Primum , si dogma aliquod nondum est certuin & expeditum ad catholicam fidem attinere, quamvis plerique viri docti existiment, a Deo esse revelatum; peccat ille quidem gra-Viter , qui cum Co dogmate pugnat , estque item pertinax , qui plurimorum de docti stimorum altistoritalcm contemnit , eamque obstinatione quadam sentcntiae repudiat': sed non est haereticus, quoniam pertinacia illa tametsimpudens re vitiosa est, non tamen in ecclesiam tendit, sed in viros illos eruditos ac pios , quos ille arroganter despicit, ac pro nihilo putat.
Illud deinde consectarium est: Si
certum exploratumque sit, dogma ti- numquodlibet Fidei veritatem esse, qui ignbraverit ejusmodi dogma ad fidem spectare catholicam, & quamvis admonitus ab episcopo, ab hisque rursum, quibus Fidei cognitio concessa est, a viris demum doetis & piis , placitum suum praefracte nimis obstinateqtie defenderit 3 hic temerarius, contumax, praeceps , insolens, sapiens haeresim .& quibusque hujus gcneris nominibus notari poterit : nec tamen etiamnum notam naereseos habebit, quia dicendum est enim saepius ) pertinacia ejus nondum cum Fidei veritate & ecclesiae auctoritate pugnat, sed cum eorum
sententia , qui & sallere & falli posi
sunt . Recte igitur D. Thomas asseruit, eum, qui paratus est corrigi secundum ecclesiae determinationem, haereticum non esse : quia non ex malitia errat, sed ex ignorantia. Quod de crassa ctiam ignorantia dictum accipio :nam quae assectata est, haec non tollit,
quia peccatum sit ejusmodi, cujusmodi
teretur. Nempe affectatus error ex Olectione est : ncc paratus est ille cor rigi , qui de industria commonitionem ecclesiae doctrinamqKe declinat. Atqui ex is norantia non assectata errat, hic quodammodo invitus est & repugnans, non libens & voluntarius. Quocirca nec
Errorem eligit, nec graVate seret, quum ab ecesesia corrigetur, errorem suum ipse corrigere.
Uerum nostris hisce documentis iIlud in primis objicitur, quod error iste ignorantiae vitiose mortale peccatum est; praesertim posh admonitionem episcopido sti , prudentum judicum , Theol gorum sapientium . Peccatum autem mortale hoc non nisi sub infidelitatis
genete continetur . Τres vero solum
esse infidelitatis species , Divus Tli mas definivit . Cum ergo crimen ejusmodi nec Paganismus, nec Judaismus sit, erit proseisto haeresis . Adde, quod si
quis ex ignorantia vitiosa & supina hominem occideret, vere & proprie homicida esset, in easque poenas incusereret , quae fuerint homicidis a jure praescriptae . Eadem vero causa subest in eis, qua manus violenter clericis a tulerint, atque in caeteris omnino sacri lcgis . Qui igitur ex ignorantia cratia post susceptum Christi baptismum, cr- rorem habuerit Fidei contrarium , is vere erit haereticus . A stus enim, qui
cx hujusmodi ignorantia proficiscitur, simpliciter & absolute, & volentis ess& consentientis: poterit ergo excusari quidem , ne tam gravis culpa sit, non autem ut haereseos culpa non si, Mejus omnino generis cujus esset, si a non ignaro proficisceretur . Adde et- h e. stitam Divi Thomae testimonium in haec iin, verba: Ab erroie circa articulos fidei non possunt aliqui propter simplicit testi excusari; quin sint haeretici, praesertim quantum ad ea , quae ecclesia
sollennia at, & iniae communiter versantur in ore fidelium . Sed circa alia, quae indirecte pertinent ad Fidei disciplinam , ut quod Isaac suit filius
Abrahae. non judicatur aliquis haereticus, nin ab errore non recedat, etiam viso quid ex eo sequatur. Hactenus ille . Quae verba adeo aperte cum hac nostra doctrina pugnare videntur, ut non sit necesse argumentari . Sed Sc Hom. 6. laChrysostomus videtur quoque nobis ad- yliisu versari, qui illum Pauli locum, Cum x. Tim.