장음표시 사용
481쪽
De Loeorum usu in Scholast. Di put.
re operato sermo filmain quasi orationis loco ad impetrandam gratiam scio pro mortali polle etiam offerri. Nec tameneflhetiim scmper habere necesse est, tiquasi lege edita pamitentiam peccat ri , atque adeo veniam impetrare, ta-nietsi oratio est haec Deo gratiosa vel maxime. Sed objicis : Exauditus est Filius semper pro sua reverentias & hoc sacrificium semper oueri Patri Filius: sempiternum ergo effectum habet . Nec enim oratio filii frustra de vane fundi potest . Cui argumento respondeo. Quas Christus per se ipse Mindit preces, eas omni Sc tempore & loco exaudit Pater: at quas ille oneri per homines , non semper exaudit . Sicut causa prima , quos effectus per sd sine adjutrice alia
voluit edere, in his nihil flustra egit
aliquando. At cum per s.cunchas causas operatur, frustra quandoque agere dicitur, hoc est, quandoque finiscvanescit non a praecipua caula, sed omnino ab adjutrice . Ad eundem quoque modum , si Christus in coelo hoc sacrificium oneri , ut Vere Osscrt , non
ad omncm eflectum sanguinis instituit onerie, sed ad enectum sub certis speciebus Se figuris dc finitum . Prima igitur sententia sic nobis refutata sit. Qui vero solam Vim impetrandi in altaris hostia ponunt, hi in poenis peccatorum Primum errant. Quas sacrificio sanguinis Christi tanquam pretio
exhibito redimi, quoniam res nota erat, perstrinxinitis breviter paulo ante. Si emira cleemosynis peccatorum poenaered muntur, cur negemus, Christi sanguine oblato in altari redimi Ecquis autem serat , sacrificiis vetcris legis poenas resolvi, sacrificio novae legis non resolvi γ An vilior est Deo sanguis Christi, quam sanguis hirci r Sed quemadmodum in sacramentis non modo quia
actio nostra meritoria est, satis lactionem habet adJunctam pro poena culpidebita ; verum etiam ex eo, quod per talia signa proprie nobis sanguis Chi isti applicatur, vi ipsius sanguinis , de major gratia consertur, & major pars pe- remittitur : sic in sacrificio altaris non solum quia oblatio nostra meritum habet, sed quia per ejusmodi externum sinum passionis Christi commemoratio
atque adeo applicatio fit, ex opere mperato , id est, Virtute sanguinis ipsius cumulatior poenae remisso dc Ofierenti contingit , & iis etiam, pro quibus obsatur . De vivis intelligo: nam in de-
functis non subest causa eadem. Ad hos quippe scut merita Christi per indulgentias , non nisi ad modum suffragii perveniunt; ita sorsan nec sacrificii vis, nisi orationis & suffragii locum habet. At vivis per viam redemptionis depretii potest , quod lege Iustitiae a ceptandum cst , perinde ut si quanta
pecunia debetur, tanta etiam exolva
Errant deinde isti in culpis venialiabus , quas hoc omnino sacrificio deIeri, testes sunt & scholae Theologi, de
veteres etiam sancti. Nec enim min
re ecclesiae consensione venialia per Δ R 'ας-υ crlhcui in altaris, quam per aquam benedictam, per orationem dominicam,
aut similia hujusmodi religionis opera
remittuntur . Estque argumentum in promptu certissimum, quod ex vi formae, qua consecratur sanguis, speci rumque panis 3c vini retro collegimus, peccata amicorum , qui videlicet ad
mensam dominicam haud ind:gne accedunt , per hoc sacrificium resolvi. Illa autem levia sunt Sc venialia, quae in amicis etiam Inveniri queunt. Uta perte Christi erga nos providentiam de benignitatem intellipas, qui pravioribus morbis graviorem poenitentiae curatio nem adhibuit, leviores autem faciliori lacrificii medicamento curavit. Sed
haec hactenus. Isti, atque etiam qui tertiam sententiain secuti sunt, videant, . quomodo tueri causam suam possint,cum non solum poenas , sed veniales etiam culpas per altaris hostiam remitti, ratio de veritas ipsa convincat. Ac de a gumenti noni confirmatione, vereor ne nimium multa dixerimus. Decimum vero argumentum quaesti Respon.
nem perobscuram habet de valore sa- ad io. crificii ubi quibusdam Theologis , quos video doctissimos habitos in schola, placvisse intelligo mirabilia quaedam: sed
nihil est tam improbabile, quin argu mentando probabile quandoque appareat : his praesertim, qui de facie rerum judicant , de argutias si iis sumos The logiae persequuntur. Florum de valorem istae sententias refellere longum dc m lcstum crit. Meam itaque breviter ex ponam , quantum videlicet satis erit, ut argumento huic respondeatur. Prismum ergo vocari in dubium non debet, quin valor missae ratione quadant enus
infinitus sit, hoc est, ad susticientiam, non ad euicientiam. Nam sicut Dei vim
ius de potentia sufficiens est quidein,
482쪽
iit infinitum essectum edat , quoniam infinita ipsa est a sed semper tamen edit finitum, quia infinitum capere res creata non potest: sic Christi sanguis,
ubicimque reperiatur , sive in cruce,
sue in altari , infiniti pretii est, quia idoneus , ut pro infinitis , si essent ,
hominibus satisfaceret : sed quoniam sunt finiti semper , effectus semper finitus est , quamvis pretium sanguinis nullo fine circunscriptus sit. Ac de hostia crucis quidem nulla hodie nobis
controversia est et hostiam vero altaris infiniti valoris esse, duobus argumentis explorate perceptum est, & cognitum . Unum illud est , quod resutare
modo nitimur. In ea enim parte , qua
docet sacrificili in infinitum esse, quia sanguinem Deo infiniti pretii exhibet, dissicile factu est , efficacitatem illius
Alterum argumentum est , quod si valor missae finitus esset, minus satisfacerent pro poena debita decem homines, qui ouerrent sacrificium, quams duo tantummodo offerrent. Si enim rem quamcunque finitam decem hominibus partiaris , non tanta portio Obveniet singulis, quanta duobus contingeret , si inter duos solum divideretur . Ita si decem audirent missam , valor distri initus in pluies , minor in quocunque illorum existeret , quam si duo tantum sacrificio interessent . Item, quo plures ministri vcl in altari, vel in choro sacrificio solenni inservirent, eo minorem hostiae partem acciperent . Quare qui post me vel auditor, vel adJutor ad millam accederet, is fructus mihi, dc satisfactionis partem adimeret. Quae profecto omnia abiudida si int. Quibus rebus emcitur , ut si
duo fideles sacerdoti stipem , & eleemosynam conserant , qui pro illis hostiam praebeat, non sit prior minorem ex Christi languine utilitatem percepturus , quam si posterior nullus omnino ex titulci . Quemadmodum si juxta crucem quis una cum Christo Patri o terret langiunem illum, nihil consequeretur minus, si solus, quam si infiniti tunc smul adessent, qui idem cum Filio sacrificium exhiberent . Eadem quippe hostia in cruce atque in altari est: tametsi ibi patens , hic in mysterio abscondita . Nec sacerdos tamen laboris sui mercedem quamlibet accipere a multis pro milla una potest, ted quae sau1 erit , ut ue altari ad sobri
tatem comedat . Non enim sanguinis Christi fructum , meritumque vendit, sed operas suas, ministeriumque loca ζ. Quocirca nihil omnino plus a pluribus vendicare potest , ac si minor esset lintilitas in pluribus , quam in uno . Omnis autem opinio in hoc conscntiae necesse est, sacerdotem sive pro pa
cis , sive pro multis ccIebret , cibum vitae necestarium expetere silo Jure pol se . Quem si unus non dederit, nulli facit injuriam , si expetierit a pluribus . Quin injurius es tu, si cogas sacerdotem, ut soluin pro te ille hostiam praebeat , nisi tu illi praebeas cibum. Qui quantus , qualique sit homini necessarius, prudentia magis , quam theo logia dijudicat . Uno in tempore , di
loco non satis crit argenteus nummus,
Sane quod de utilitate sacrificii diximus, recte Cajetanus admonuit, hoc ad cos tantum , qui offerunt, resere
dum esse . Nam qui non offerunt , ii non aequalem partem accipiunt, si pro pluribus, ac si pro uno duntaxat omerretur. Ut si sacerdos sua sponte a n mine amicorum invitatus , pro illis a sentibus sacrificet , dico , non tantum valere multis, quantum valeret uni, si pro uno illorum singulariter sacrificar tur. Ad satisfactionem loquor: ad Impetrationem namque nulla vis minor in sacrificio est, quod pro multis offertur, quam in eo , quod pro uno solo. Quae omnino res cunctis orationibus communis est , quibus nihil detrimenti ad impetrandum est, quod pro pluribus cmunduntur. At adjutores , auditores que missariim , ii etiam , qui sacerdoti alimenta ministrant , vel quoquo modo sacrificio inserviant, re vera offerunt sacrificium, ideoque pro sua devotione quisque partem capit hostiar i lius . Certe quo causa ad)utrix sacrificii principali causae conjunctior est, eo magis pro poena satisfacit: ut sacerdos plus
quam diaconus. diaconus plus quam sit diaconus, subaiaconus plus quam ac lytus, acolytus plus quam auditor: horum autem utrimque excellit is, qui stacerdoti stipendium vitae necessarium de derit . Atque hi etiam, quo devotius, ac religiosius suo quisque munere su gentur , eo magis satisfacient . Tanta vero devotio , & religio in offerendo 1 crificium esse poterit, ut una oblatione tota poena debita resolvatur. Nec enim
si sacrificium infiniti valoris est , as
483쪽
De Locorum usu in Scholast. Disput.
eirco tota semper pαna rc limitur. Quoniam infinitum cst in penere caul, universalis, quam infinitam licet causae ad)uvantes ad finitos est eictus determinare solent, tanto vel majores , vel minores, quanto vis adjuvantium caularum vel major vel minor est. Id quod in prima rerum naturalium causa cc nimus , quae tametsi infinitar virtutis ipsa est , per causas secundas finitos es-fectus edit tantos , & tales , quantos , & quales causarum adjutricum vis dc natura poscit. Nec saccrdos
sacrificio imponit limites ex merito , & sanctitate, sed cx intentione ,& applicatione sua, qua huic aut illi, pro quo offert, sacrificii virtutem applicat . Sane quom admodum parvulis bapti alis per ministri intentionem Christi lansius applicatur , certusque
gradus gratiae contertur , non quem a sininistri sanctitas praefinivit, sed quem praetcribere voluit Christus nam quotus gradus ille sit, mortal: bus ignotum est) Sic his , pro quibus factificium offertur , si simul isdem non offerunt , certus gradus pinnae remittitur,quc in nos ignoramus , Clu illus lita voluntate praestituit. Sed ut adulti eo majorcm a baptisino gratiam percipiunt quo religiosius & devotius peicipiunt baptismum: ita a sacr: sic io ma)orem utilitatem capiet is, qui sacr: ficium sanctius S ferventius offerct. Parvulis porro ablutio peculiaris ministri vim crit-cis ad certKm pradum gratiae definit,qucin aequalem in omnibus illis esse credimus , quod aequalis in omnibus dispositio cst : adultis vero, quoniam non cit eadem dispositio, sed alia cuique atque alia, non idem gratiae gradus , sed alius alii ra recipitur pro eo ut subjectum magis, minusve clisponitur, pro coque ut causae adjuvantes majus , minusve opis serunt ad effectum . Atque post haec in refutando argumen o decimo otiosum erit verba plura prodigere . Undecimum quoque argumentum ridendum magis erat , quam refutandum . Sed radicula milla : praesertim cum in tanta hominum caecitate, dc miseria nihil est, quod rideamus. Prior ergo eJus argumenti particula facillime eluditur. Nulla enim rcpugnantiaci , quin convenit maxime, ut quare Deo gratiam rescrimus benefico, eam rein Oiseramus irato . Eisdem quippe muneribus bove , OVe, agno , veteres patres, & gratiam Deo reserebant, &illum placare curabant. Quem in m dum nos coi pus & sanguinem Christi , divino nobis dono concessa munera , Deo & propitiatorie reddimus, se cucharistice . Nam quod putant , sacrificioru in species confundi, si idem eucharisticum , & propitiatorium sit, in eo mirifice isti falluntur. Non c-nim confunditur triplex animae vis vegetandi, sentiendi , intestirendi, si in
una rationali anima tres excellenter existant. Ex quo intelligitur , si vel ris lcgis multa , eademque varia sacrificia in unum novae legis omnia tranti crint, ubi contineantur & emineant, non hanc esse specierit m permixtionem confusam, sed Christiani sacrificii excellentiam Perfectam . Deinde in moribus hoc videmus , ut diversa virtutum ac vitiorum gcnera in unam actionem coeant, si huic div crsi fines accedant. Idem scilicet actus est furtum de sacrilegium , idem misericordia &conscretur
Quoireligio . Nihil igitur vetat, quin
modo vim sacrificii universalem & in- i dem hostia ad diveisbs relata fines , finitam sacerdotis singularis oblatio de-l propitiatoria sit , dc eucharistica. De-
terminat, vel ad c crtam & aequalem renussionem poenae in his 4 qui eodem modo se habent ad lactificium, vel ci- iam ad inaequalem in iis , qui clam causae adjuvantes sint sacrificii, aliter atque aliter assiciuntur , hoc est, benc, melius, Optimeum sane nos in rcinistione etiam peccati Sc inisericordent di Iustum agnoscimus, ut di gratis remittat peccata, Rom. I. dc pretio remittat tamen . Iullificati, ait , gratis per redemptaonem, quae est in Christo Iesu, Et illi sum: Empti estis pretio magno . Donavit autem
Quod si Christi sanguis tam propric Christus nobi S prctrum hoc, gratisque. ι donavit , ut dubita nostra solvamus. ita mobrem tum filio, tum patri ingentes gratias agimus : imo , ut aliquando diximus , par pari rescrImuS .
Quia vero pretium istud acceptum licci , sed nostrum est tamen ; vere hoc extubito peccata nostra redimimus, Deumque noster esset, quam sutis cuJusque proprius est , sine dubio Christi languine
oblato , tota poena, quamvis infinita, sis lucretiir. At, sicuti dix; mus , nosterest Christi sanguis eo modo, quo lux solis nostra est , nempe ut causa universalis , cujus Vis major , mἔnorve
484쪽
Liber Duodecimus. Cat. XIII. 43s
umque suis beneficiis placamus. Quam
rcm Irenaeus in haec verba prolequitur: Qui nullius est indigens Deus, in se assuniit bonas ciperationes nostras ad hoc , ut praeliat nobis retributionem bonorum sitorum , sicut Dona:nus ait: Venite betacdicti , dic. Ita & verbum dedit populo faciendarum oblationum, quamvis non indigeret eis: Ita de nosoflcrre vult munus ad altare . Hacte-
E ae iam secundum, ubi Theolais
gmestio de visione Anime Christi. nus Irenaeus . Et CClestitius hujus nominis primus cleganter exclamat: Omiserico id am Dei, qui nostra vis csse merita, quae tua sunt dona : de pro his, quae liberaliter largitus es, aet sena praemia cs daturus . Quae causa Christo Domino iuit , ut in initio statim coenae gratias egerat, accipiens Panem & vinum , ut distribueret discipulis. Accipiebat ergo ipse, qui dabat,& ideo gratias agebat. Quo modo nos& gratias agimus Deo pro accepto munere, & damus acceptum pro redem ptione animarum nostraruin. Quae Omnia sere in argumento v. pro prima conclusione , di in argum. 3. PIO 2. conclusione , de in responsione ad s. amgum. explicata sunt. Nain N polieri ornujus undecimi argumenti particula inrelponsione ad 3. latis consutata cst . Cur autem Eucharistia sacrificiuin sit, caetera sacramenta non sint, non est illa causa, quam illi reddunt; sed quia in Eucharistia corpus & sanguis Christi vere manent, in caeteris sacramentis non manent . Unde cum tam pretiosa munera in Eucharistia habeamus, osserre ea Deo & postumus jure, di debemus. Sine oblatione autem sacrificium non est. In Eucharistiae quoque oblatione mystice Christus & incruente immolatur , ideoque ibi hostia est, in aliis lacramentis non est . Proprie dico : nam per translationem baptismus quandoque hostia dicitur. Abeant ergo caeci & indocti Lutherant , quo Sin uno hoc exemplo patet ccimus disciplinarum omnium ignaros elle, I hcologiae , Philosophiae , Discct: cae , Grammaticae . Nec enim rem tantummodo, sed sacrificii etiam nomen Ignorant.
OUanquam in singulis precedentibus
libris Lutheranorum hos malitia coegit, de uno aliquo Τheologiae primcipio disserere , atque adco quaesti nun4 , quae praeter naturae ac disciplianae ordinem in controversiam veniunt, multa exempla ponere; sed capite sum eriore tam in eo pugnae genere styum diligentius exercuimus , & quasi ad spectaculum liberiore disputatione usimus . Τametsi non ludicrum hoc, ted verum certamen suit , quod spe. ctante orbe in Τridentino Concilio certavimus . Ubi Patribus magnum lumen acccndimus, tenebras adversari rum dii pulimus , Theologi visi sumus, audacius vero fecimus , quam scholae auctores caeteri . Illi enim jejune solent, nullis ornamentis oratoriis adhibitis, haereticorum sensa, rationesque
referre: nos autem illa ipsa haeretic rum algumenta ita amplificavimus , auximus , Ornavimus , ut & quae arma
inimici habent , acuisse videamur, taquae non habciat, si ppeditasse. Sed , quod alias saepe dixi , veritas menda
cium stiperat, miris licet modis instructum N ornatum . Vcrum ne plus I sto volumen excrescat , non ad eum morem reliqua copiose exempla persequemur : sed anguste , & contracte disputabimus , atque utriusque partis argumenta non omnia , sed praecipua breviter perstringemus.
Agedum ergo illa sit nobis secunda quae itio , an Christi anima statim ab
initio creationis suae Deum clare ubderit ρ Sunt enim in utramque partem argumenta adeo probabilia, ut neutra firme stabilita videatur. Bucerus porro negat, Christi animam suisse a princia pio perfectam . Erasmus in dubium vocat . Theologi vix ostendunt. Qui vero
inficiantur , ii hu1ulinodi argumentis uti possunt . Primum, in Christo suit fides: sicut scriptum cst: Erit fides cinctolium renum cIus. Non ergo mens ejus videbat Deum, quoniam fides argu mentum est non apparentium. E e 1 De
485쪽
De Lotorum usu Deinde , Christus spem habuit ,
quemadmodum ipte Patri loquens ait :Spes mea ab uberibus matris meae . Quod autem videt quis , quid sperat Praeterea , timuit, ut videre cit apud Marcum : timor autem futuri &incerti mali est, Aristol. 2. Rhetori c. labro . Non igitur videbat clare Deum , in quo nihil ut futurum, incertumve cognoscitur. Praeterea , crevit gratia non solum apud homines , t ed etiam apud Deum . Non itaque erat beatus , nec videbat Dcum , quia beati crescere in gratia
In notitia insuper & visione beata nulla rerum cognitarum successio est. At Deus Christi animae quaedam demonstrabat, alia celabat postea demonstraturus, Juxta illud e Pater omnia dcmon strat filio, quae ipse facit, di ma)ora his demonstrabit ei Opera . Et rursum et De die illa nemo scit , nec fillus.
Praestantius ilcm & jucundius est
gloriam & honorem consequi per op ra digna, quam sine ullo omnino merito . Christus ergo animae suae felicitatem tanqlia in virtutis praemium accepit . Quare non est in primo instanti visioncm Dei consecutus. Meritum enim pr. vinium antecedit , laborque merccdem. X cc fieri potest, ut smul quis & increatur beatitudinem , 3c beatus sit, nisi simul sit anima & in via,& in viae termino. Confirmant aut ein argumentum hoc sacrarum literarum testimo ma plurima. Ut aliud : Pro eo quod laboravit anima ejus, videbit 8e 1 aturabitur. Satiabimur autem, cum apparuerit glo
ria Dei h Item , Dilexisti justitiam, &
odisti iniquitatem , propterea unxit te Deus oleo laetitiae prae consortibus tuis . Item, cum dixisset; Caro mea requiescet in sper & , Non derelinques animam meam in inferno e subjicit Christus ipse : Notas milai secisti vias vitae , adimplebis me laetitia cum vultu tuo . Non igitur ante mortem adimpleverat eum Deus laetitia vultus sui: qua de re ne ad faciem quidem vid bat Deum. Item : Dignus est agnus, qui occisiis est , accipere dignitatem , & sapientiam: non ergo ante mortem acceperat, sed meritus est eas accipere moriendo. Item: Ecce salvator tutis venit , ecce merces ejus cum eo,
ex opus illius c0ram illo. En merces,
en opus: gloriam ergo animae commeruit . Nam gloria corporis , tametsi merces fuit operis tui Cluisio , non tamen fuit simul cum eo . Item: De- Ηeb. t. cebat eum , propter quem omnia, Nper quem omnia, qui multos filios in gloriam adduxerat , auctorem salutis eorum per pastionem consummari .Quid autem per consummationem intelligat Paulus , quamquam nomen iplum praele fert, in eadem epistola exponit, ii quiens: Ut non sine nobis consumma- Ηeb. II. rentur. Finem ergo suum Christus per pastionem adeptus est. Postremo, non potest esse cum sum- mo gaudio silmma tristitia conjuncta etat qui vadet Deum, is maxime gaudet: Christus vero maxime tristatus est , 3 uxta illud e Tristis est anima mea , dcc. Et iterum : Repleta est malis anima mea. Non ergo Deum videbat: nisi velis duo simul contraria in eodein lubjecto extitisse, eandemque animam pariter & repletam malis . di repletam laetitia cum vultu Dei. Haec videlicet sunt argumenta potistima, quae e locis Theologiae contra veram Theologiae conclusionem depromuntur. Nain siquae sunt alia, vel facilia sunt, & cuique in promptu parata , vel ad ea , quae positi mus , omnia reseruntur. Sed nihil movere nos debet , ut ab scholae
Omnes autem TheoIogi definiunt , D. Th. ν. Christum ab instanti conceptionis Dei qα, estentiam vadis te. Quae conclusio Iicet sola Theolo3orum auctoritate proba retur, satis firma laabenda esset, quemadmodi in lib. 8. constituimus: sed his quoque argumentis demonstratur. Primum ex illo : Vidimus gloriam Ioan. 3. ejus, gloriam quasi unigeniri a Patre. Quo loco D. Thomas advertit, gi riam animae Christi ex personali unione verbi & animae esIe derivatam. Id enim Euangeli ita non obscure significat , cum voce eadem repetita ait: Gloriam quasi unigeniti a patre: ILlam sane animam talem existimemus necesse est , qualem decebat eam esse,
quae ellet Deo conjuncta vel maxime; nimirum undecunque persectam , O mnibusque omnino numeris absolutam.
Quod qui non sciatiat , hic de unione personali Dei & hominis stultis limelentiat . Jam si anima Christi unita verbo non suillet glorificata , fumet prolecto impersecta. Magna quippe hummauae menti perfuetio deest, si selicistas
486쪽
- ' Liber Duodecimustas deest . Ac videre Deum per speculum in aenigmate , imperfecti homi
nis esse, testis est Paulus in haec ver-3. Cur. 13. bar Cum venerit, quod persectum est, evacuabitur quod ex parte est. Cum esIem parvulus , loquebar ut parvulus , sapiebam ut parvulus e quando autem factus sum vir , evacuavi, quae erant parvuli. Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem. Nunc cognosco ex Pa
te, &c. Quia igitur ab utero Christus
non sapiebat ut parvulus , scd vir omnino perfectus erat,ab utero quoque Deum His. 13. facie ad faciem videbat. Id quod Hi remias praedixit inquiens: Novum creavit Dominus super terram: scemina ct cumdabit virum. Adde, quod cui communicatur esse, ei etiam communicatur propria rei operatio, quae consequitur
esse : Ut cui datur esse ignitum, eidem quoque datur ut calefaciat s &cui daretur esse solis, is sine dubio illuminaret . At propria Dei actio est vid re seipsum et hac enim visione beatus
est : ergo cum anima Christi haberet esse divinum, habebat item suo modo
divinat naturae propriam actionem, a que adeo videbat Deum. Adde etiam, quod major erat unio animae Christi Cum verbo, quam unio beatorum : sed
ex hac existit claritas in intellectu beati, ut Deum videat : ergo multo magis ex illa talis claritas orietur . Id Div. Thomas hac ratione confirmat. Quanto receptivum propinquius est causae influenti, tanto abundantius 3c plenius recipit influentiam eJus . Sed mens Christi propinquior erat causae lumi-
. nis gloriae, quam Omnes angeli beati: plenius ergo , atque perfectius cognoscebat Deum. Argumentatur praeterea D. Thomas,
gloriam in anima fieri ex eo, quod divinitas sit praesens intellectui , sicut
M. Iumen in aere ex praesentia solis. Quia enim gloria Dei Ingrediebatur per viam orientalem , terra splendebat a majestate eius . Cum ergo lux ipsa non solum ingressa fuerit in animam
Christi , sed ei fuerit in idem esse
personale coniuncta et claritas gloriosa inde secuta est , ut splendor 1equitur ι Olem . Praeterea , Deus attingitur a natura intellectuali per cognitionem &amorem: at anima Christi propinquissime attingebat Deum, quia erat Deo propinquissima : ergo ejus propriae R-δiones, notitia di amor, non longe,
sed proxime Deum attingebant . Menu vero cum est Viatrix , peregrinatur a Domino , a longeque reproinissiones aspicit: cum autem Videt per speciem, praesens est Sc propinqua , ut ad C rinthios de Hebraeos tradit Apostolus
Si ergo anima Christi pererrina , dc
hospes erat super terram , certe non erat Deo per cognitionem proxima , sed angeli erant Deo proximiores. Nec me fugit, posse a callimniantibus
objici, aliud esse quod res sit praesens
animae secundum esse reale, aliud quod sit praesens secundum este intelligibile . Anima enim nostra intellectui nostro conJunctissima est, si esse reale consideres. Sed quia conJuncta non est secundum esse intelligibile, videre eam
in se quamdiu mortali corpore circumdamur, non valemus.
At haec objectio haberet fortasse locum , si filius Dei animae rationali perinde ut lapidi aut stipiti filisset uinnitus, nec in unione illa esse intellectuale primo spectatum exquisitumque fuisset. Verum patres ecclesiae veteres mentem potissime assumptam credid
re , per mentem animam, per animam
vel ipsam carnem . Augustinus in lubro de agone Christiano, In vis bilis, ait, de incommutabilis veritas per spiritum
animam, dc per animam Corpus accepit. Et in epist. ad Volusianum : Ipsa magnitudo , inquit , divinae virtutis animam sibi rationalem , dc per eandem
corpus humanum , totumque omnino hominem in melius mutandum coopta vit. Ac Damascenus in lib. unitum eiis , ait , carni per medium intelleiactum v crbum Dei . Quam rem Divus Thomas 3. p. quaest. 6. divine, ut omnia, explicavit. Atque haec causa , ni fallor , Euangelistae fuit , cur non dic ret , aut filium, aut vitam , aut lucem, sed verbum carnem factum esse. Uerisbum enim prolem mentis aperte smias cat, dc naturam intellectualem prae se fert. Quorsum autem Joan nes diceret,
primum vatelligibile , hoc est , ve Dum extremo illi , id est , carai seiunxille, nisi ut moneret, Sapientiam Dei attigisse quidem a fine usque ad finem fortiter , sed disposuisse tamen Omnia suaviter , εc carnem sibi pro
Pter animam univisie Etenim quod
per se intelligibile erat, id cui se
prius, quam intellectui mentique comJungeret Nempe ex fine astumptionis
liquido apparet , quid Dei verbum in
487쪽
4sea eoniumstione expetierit . De qua re quoniam non ita multo post latius dicturus sum, nunc illud satis est, finem hominis Dei notitia constare . Qui edigo factus est homo , ut hominem ad finem suum , id est , claram Dei cognitionem duceret, is mentem sibi praecipue conjunxit , qua finis praenoscitur , quaeritur, possidetur.
Hoc vero illa etiam argumentati I eonfirmat. Filius Dei in hoc natus est, Ee ad hoc venit in mundum , ut testi-
Isia. yn monium perhiberet veritati. Ecce, ait,
testem populis dedi eum , ducem , ac
praeceptorem gentibus . Ut autem idistis perfectus ne, illa res in eo prima quaeritur, ut hoc probe cognoscat, di teneat, de quo testimonium est laturus. Si dux itidem , & praeceptor consummatus quispiam habendus est, scire illum oportet & finem , quo ducat , de
veritatem omnino, quam doceat . At Christus testis veritatis erat , a Patre dux, dc praeceptor constitutus: quoci ca necesse erat, ut a Dei verbo mens
potissmum, Ee ratio hominis in ipsa unione perficerentur. Nec laborare diu opus est , ut invenias , quando Αρο- stoli gloriam quasi unigeniti a Patre viderint, cum Petrus id significantissimis verbis patefaciat: Non indoctas fabulas secuti , ait, notam facimus Domini nostri Jesu Christi virtutem, δc Drdi sentiam , sed 1 pecula ores facti illius
magnitudinis . Accipiens enim a Deo Patre honorem, Zc gloriam, voce delapsa ad eum hujuscemodi a magnifica gloria: Hic est filius meus dilectns, in
ti in voce delapsa a magnifica gloria,
Hic est, &c. Testis oculatus est, Ipsum auditer doctor veritatis exploratae, ac
visae est , Ipsum audite e dux est , qui
de viam sciat,&terminum sciat: Ipsum audite, atque adeo videte , & contre ctate: nam habitat in vobis, quamvis gloria ea sit apud me , quam in prae sentia cernitis . Sed de primo Joannis
testimonio nimium multa . Secundum principale testimonium pro ea conci
sione comprobanda illud est, Verbum, s. habitavit in nobis plenum gratiae & V ritatis. Unde Divus Thomas bifariam colligit . Sive enim plenitudinem gra tiae in Christi anima ponas , sive Ple nitudia em veritatis r utrinque conficistur, eam Dei essentiam vidisse. Gratia quippe viae in ordine ad gratiam patris imperfecta est, tantumque deficita plenitudine , quantum a perfectione
deficit . Quare si impersecta gratia in
Christo fuit, non fuit nimirum gratia plenus. Objicit autem, Beatam Virsunem , dum vitam etiam mortalem a geret , plenam gratiae suisse, nec vidis-le tamen Deum. Verum hunc scrupulum eximit tertia parte , quaestione septima, articulo decimo . Non enim fuit Christus gratia plenus ex parte , sed omni modo, ut articulo primo , & no no eJuidem quaestionis ostenderat. Nempe iii ipso complacuit omnem plenitudinem inhabitare , pacificans , dcc. Et iterum : In ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter . Nulla ergo ei gratiae persectio , aut plenitudo defuit. Ita habuit gratiam consum
quo mihi complacui: ipsum audite: &lmatam, cum qua gloria animae conjun- hanc vocem nos audivimus de coeloicta , & colligata est.
allatam, cum essemus in monte sancto: Quod autem anima illa habuerit sciacum ipso. Virtutem , dc potentiam Vocat, qua Verbum caro factum est: praesentiam vero, qua habitavit in nobis: at virtutem, & praesentiain simul, quia entiae, ac veritatis plenitudinem, Pr bat tertia parte, quaestione nona, articulo primo , & secundo , quaestione item decima, articulo quarto . Uidcli- filius hominis erat in coelo , hoc est, i cet non in Christo omnem plenitudi- ejus anima videbat Deum, dc Vivebat inem inhabitasse, quia plenitudo ei scia
tamen in mortali corpore super terram Ita enim praenunciaverat David in pauiscissima verba : Beatum faciet eum in terra . Nam quod beatus aliquis quasi transiens fuerit in terra , in scripturis
saepe legimus . Sed quod habitaverit m nobis quasi colonus , de quasi viator
declinans ad manendum , haec praesentia potentiae miraculum est . Sane viderunt gloriam animae in corpore tan quam in speculo, ideo apte dixit, speculantes , gloriam autem quasi unigenientiae defuisset. Nam, cum venit quod plenum, dc perfectum cst , evacuatur qiiod ex parte est. Non igitur cognoscebat ex parte anima Christi Deum, sed plene , atque perfecte . Quocirca non erat in ea fides, sed viso. Atqui huJus argumenti vim, Si ne
vos omnes Caietanus frangit, cum pro
babili ratione contendit , legi oporte re, Plenus gratiae, dc Veritatis, Joannes testimonium perhibet de his . Frangeret sane , si probabilis sententia esseta
488쪽
t. Verum Vulgata editione reprehensa, graecis, latinisque exemplaribus rejectis , interpi et ibus sugillatis , sanctis ex positoribus explosis , quid probabile fore putamus p Ecclesia certe melius intellexit verba illa, Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a P tre, per parenthesim fuisse interjecta: Cum ait, Verbum caro factum est, &habitavit in nobis , cujus gloriam vidimus quasi unigeniti a Patre, plenum gratiae, & veritatis. Τertium pro illa conclusione testimonium mox in eodem Euangelio sequitur : Et de plenitudine ejus nos omnes accepimus, quia gratia , de veri tas per Jcsum Christum facta est. Quae sententia superiori connexa ,. nisi caeci sumus, apertissime ostendit, verba ea, Plenum gratiae , dc veritatis , ad Chri-nuin esse referenda. Sed hac re missa, id, quod instat, agamus . Accepit igitur Christus gratiam , di veritatem, ut ex eo gratia in omnes, Ze Veritas em
narent . Habuit itaque maximam , &persecti ismam gratiam , ac veritatem. Ouia enim sol lucem habuit , ut inde omnia lumen acciperent, habuit nimirum maximam , N persectissimam lucem. Quare sicut persectissima lux omnes lucis effectus edere potest, persectissimaque justitia omnes effectus justitiae uesic Christi gratia , & veritas omnes hahebant gratiae, & veritatis effectus. Unde Dionysius ait , solem , quia uniVe salis causa generationis est , ad ea omnia sua virtute se extendere, quae sub generationem cadunt. At effectus praecipuus gratiae , de veritatis consiimmatae, est videre Deum . Praeterea, salus humanae naturae finis suit humanitatis alIumptae . Per hanc enim, tanquam per instrumentum , operatus est Deus salutem in medio te
rae . Unde & Christum Apostolus scrubit multos filios in gloriam adduxisse
auctorem salutas eorum. Et alio loco, insit Deus filium suum, inquit, ut adoptionem filiorum reciperemus . Instrumenta vero dispositio , dc qualitas praecipue quidem pensatur ex fine . Salus autem animae intellectu sano constat, &voluntate sana. At voluntas per grat,am sanatur , intellectus per veritatem. Persectam igitur oportuit habuisse Ngratiam, & veritatem eum, per quem caeteris omnibus salus sutura erat , Omnisque omnino dc gratia , εc veritas . Quia principium in unoquoque genere
oportet esse persectum , sicut solem via demus in genere lucidorum , ignem in genere calidorum . Α principio ergo Christi voluntas persecte amabat D um ex gratia perfecta, & perfecte cognoscebat ex persecta veritate . Iam selicitas animae in persectis Dei de amo re, & cognitione sita est. Fclix itaque erat ab initio Christi anima , ideoque videbat Deum.
Praeterea , illud quod est in pote tia , reducitur in actum per id quod
est in actu et oportet enim elle lucidum , per quod illustrantur alia. Cum ergo per Christum gratiam, veritatem, gloriam caeteri essent habituri , ipse profecto simulatque caeteros illum ad finem movere coepit, dc gratiam habuit , & veritatem, & gloriam . Eam vero motionem ab initio nimirum imchoavit. Ea demum, quae a prisis causis m
ventur In finem , quadam solent temporia iucccssione perfici; at causae ipsae moventes a principio statim suam, lamgiente , Providenteque natura , pers chionem nabent. Ut ignis cum substa ta a calorem accepit, aqua paulatim fit calida . Coelestia quoque corpora mox omnino tuas virtutes accepere, quibus in tempoIe res terrestres , inscrtorcsque yci licerent . Deus ergo , qui per Christi humanitatem & gratiam , & gl riam erat omnibus communicaturus, eas licet res caeteris in tempore lamriatur , at Christi animae ab initio si tim contulit. Nam cur non corpori gloriam ab initio daret , causae sunt in promptu expeditae . Quartum pro illa eoncIusione testia momum mestigio subditur . Deum n im vidit unquam: Unirenitus, qui est
in sinu Patris , ipse enarravit . Ubi mhomine piscatore videre licet & r rum contextum admirabilem , & co positionem discipline incredibilem .Quod ut perspicias lectoῆ , quaeso , d ligem ter attende . Nullum porro fidei negotium rite transigitur , si omnes teites auriti sint, oculatus nullus . Quin, ut Augustinus ait, auritis credimus, quia audierunt a fide dignis , qui oeulis suis rem se vidisse testificarentur . Cum ergo Moyses, de Ioannes Baptista primus , dc postremus e lege antiqua, a que adeo Prophetae omnes , e nova btem lege Apostoli Christi testes suorint ex auditu universi, oportuit unum
489쪽
nium daret. Testis autem ejusimodi, qui non pro mille dico estet, led pro mille millibus , esse non poterat, nisi &justus esset , ne scilicet ucllet fallere,& sapiens etiam , ne ipse utique falle-rctur . Quocirca necesse fuit plenum fuisse gratia, Si veritate, ne quicquam in optimo , & absolutissimo teste desi- raremus . Etenim quia pratia Plenus, justissimus erat; quia plenus veritate, veracissmus .
Quia igitur plenitudo testificationis,& absoluta omnino persectio ex visit est, ideoque ex auditu testis plenus v Titate non est, cum s criptura de Joanne dixistet: Non erat ilic lux , sed ut testimonium perhiberet de luce r de Christo vero , Erat lux vera , &c. dide Moyse , Lex per Moysen data est: illa etiam illico nexuit : De plenitudine ejus omnes , Moyses , Joannes , Prophetae, Apostoli, prorsusque testes in univcrsian omnes accepimus. Quia de lux erat, & plenus gratia , & Veritate erat, di gratia, & veritas per eum facta erat, & denique testis ex visu erat. Deum quippe nemo vidat unquam, nec Moyses , nec Joannes, nec Prophetari, nec Apostoli, nec Euangelistae: unigenitus, qui est in sinu Patris , qui vidit arcana , ipse cnarravit. Ne vero hoc ad divinitatem Filii, non etiam ad humanitatem rostratur, tum ratio prohibet, tum auctoritas . Itatio illa est , quod Christus testis vetitatis erat a Patre destinatus, non soluna quia Deus, sed quia homo . Quare ex utraque natura opuSerat testimonium esse persectum. Auct ritas ejusdem Christi est, qui hanc rem postea manifestius exposuit , inquiens Amen. amen dico tibi, quia quod scimus, loquimur , & quod vidimus , te-itamur, &c. Et protinus: Nemo ascen dit in cαlum, nisi qui descendit de coelo , Filius hominis qui est in cado . Quo loco vere Ca3etanus, & diligenter advertit , verbum, Ascendit, non praetentis , sed praetetiti temporis esse ζ quae res Ex Graeco exemplari patet. Quod enim Ioannes apte dixerat, Deum nemo Vi-d:t unquam, id nunc aliis verbis Christus ait, Nemo ascendit in coelum. Tunc enim homo secundum animam in coelo esse dicitur, quum videt Deum . Quo sensu Latroni dictum est et Hodie mocum cris in paradito. Et angeli in cinstodiam hominum dissiniti, quia semper vident faciem Patris, qui in coelis est, impex quoque in coelis esse dicuntur,
De Locorum n is in Scholast. Disput.
quamvis in terra saepe sint. Ante Christum ergo, sicut nemo Viderat Deum, ita nemo in calum ascenderat. Ut auisicin quasi manu tangeres, sermonem de Christo secundum naturam humanam
fieri , apposite subjunctum est , Filius hominis , qui est in coelo. In quam se tentiam Patri ipse postea locutus est: Volo , Pater , ut ubi sum ego, & illi
sint mcciim, ut videant claritatem meam , quam .icis sti mihi . Nec Baptista hanc Christi in testificando perfecti nem tacuit, imo in hac quoque re si um a Christi testimonio excelli professus est, inquiens: Quod vidit, A audivit , hoc testatur. Nec vero inscius sum, veteres The logos haec fere loca ad Christi divinitatem retulisse, secundum quam Christus & videbat Deum, de ubiquC erat. Sed ea aetate bellum erat illis cum Aririanis, & Eunomianis acerrimum, ob idque omnibus testimontis , quibus minterant , Christi Deitatem asserebant, praesertim cum res erat In promptu, dcfacillima, quemadmodum s me in praescriptis locis . Nam illud, Nemo au. cia dit In coelum , nisi filiiis hominis , qui est in coelo , quo pacto vere , ac prinprie in divinitatem quadrare possi, non satis intelligo . Non enim tilius hominis , quia Deus erat, tunc in coelum Mscenderat, sed quia homo . Quomodo autem in coelum ascendisset, nisi secui dum animam, vix explicari queat. CO- for itaque cum Cajetano hunc evangeli locum ad astrucndam animae Christi
Quintum testimonium , quo Divus Thonias utitur, extat ejuidem euangerilii capite octavo . Et si ego testimonium perhibeo de me ipso, verum est testimonium meum, quia scio unde v ni , & quo vado. Et posterius et Si dixero , quia nescio Deum , ero smilis vobis mendax . Sed scio eum , I se monem ejus servo. Quod enim sermo sit de scientia , ut a fide distinguitur, illa verba videntur ostendere : Ero Gmilis vobis mendax . Judaei quippe sedem habebant eo tempore , quamvis cum Christo certarent . Quod autem secundum humanitatem loqueretrir , i lud probat , Scio eum , εc sermonem ejus servo. Hoc vero Divi Thomae argumen tum video refutari posse. Quoniam est quaedam scientia sanctorum , quae cumeliaritate conjuncta est , quamvis Cub
eor tis di. smiliatione a Patae dite quid loquatur ergo Iuxta humanam naturam de vidit,di audivit.&c.in
490쪽
dentiam non habeat . In hoc scimus ,
ait, quoniam cognovimus eum , si mandata ejus observamus . Qui dicit se nosse Deum , & mandata ejus non se Vat , mendax est. De hac scientia, si quis contendat Christit m Joannis octavo cap. sermonem facere , vix refelli Poterit. Ruin dicet fortasse quispiam, haec Divi Thomae argumenta probare id quidem quod deceat: non id tamen, quod oporteat. Ita congruentia illa esse, cogentia non item . Sed nos primum non id agimus , omnia Divi Tho
gumcnta confundunt , quae id , quod decci, otiendunt: quasi non interdum idem etiam oporteat , qtiasve indecora omnia paria sint, & non sint qtiaedam , a quibus & ratio , de Theol gia omnis abhorreat. Sane argumenta, quae confirmantes.se quicquam in religione nostra congruens di decens , ea omnino bipartiata sitnt. Quaedam enim sunt ejusmodi. ut etiam si non extitisset ea res, queprobanda sumitur, nihil tamen incomsentaneum emergeret. Ut cum The mae argumenta, ea etiam, quae ad ce l logi ostendunt, decuisse , ut Deus ad tam Theologiae conclusonem probandam asseruntur, certa esse de necessaria . Nimirum enim in veteribus quoque Theologis , in summis ecclesiae pontificibus, in conciliis tandem quaedam argumenta invenias , quae suadeant quidem, non cogant: at certis aliis ex ploratisque perminia , non modo totum disputationis corpus exornent, verum etiam confirment. Probabilia igitur a gumenta necessariis adjuncta, tantum abest ut reprehendenda sitκ, ut sint e iam commendanda. Quanquam istis equidem argumentis utor, dum ad unt; cum absunt, non requiro. Illud hujus generis videtur esse : In ipso simi omnes thesauri sapientiae & scicntiae Dei
absconditi. Illos autem in Christo non suisse omnes , si scientia ei beatorum defuisset . Simile est hoc , Christum misi e caput, non solum hominum, sed
etiam angelorum . Eph. I. Colos. 2. In congi uens vero esse, ut membra capiti scientia Sc claritate antecellerent.
In hoc denique probabilium genere forsitan & illud est : Quod si nuntur lio mortis fuit in ploria , ita ut non possent intendere filii Israel in faciem Moysi propter gloriam vultus ejus, qu se vacuatur, &c. Et posterius : Nam nec glorificatum est , quod claruit in hac parte propter excellentem gloriam. Si enim quod evacuatur, per gloriam est: multo magis quod manet, in gloria est, dic. usque ad illud, Nos autem revelata lacie &c. Non ergo decebat, ut primus novi testamenti administer spiritus atque animae gloria careret, ex qua non solum facies, sed totum codipus glorificaretur ex integro . Matth. 17. Vide Orige. ho m. I x. in Exod. Haec
igitur dicta in primis sint. Deinde quae res certe est an inradversione dignissima non milii illi probari Possunt, qui ea m Theologia asereparandum humanum genus carnem suis
meret; utque ex divinis personis filius is esset, decuisse , caeteraque id genus plurima : Quae decentia misse vel maxume Theologus probat quidem , sed quando alia Deus remedia peccato nostro parasset, quae innumera sine dubio
potuit, nullum rationis incommodum, nihil Deo indecorum haberetur . Talia vero argumenta nil profecto in Theologia demonstrant, sed solum e plicant , id quod fide credimus, comeruentis limum Deo , nobisque filisse .
Altera argumenta sunt , quae ita momltrant quicquam consentaneum esse ,
ut nisi res sic habeat, aliquid semper emergat , quod nullo modo aut divitiae naturae , aut rationi humanae consentiens videatur . Ut Divam Virginem intactam extitisse post partum , scriptura sacra in sensu literati nusquam forsan edocuit . Id tradit aperte, I c ceptu dc partu Virginem extitiste . Sed quoniam indecens Ui gini erat , ut integritatem tam singulari di miraculo , & mysterio conser vata in ipsa postea volens, ut dicitur,& prudens labefaceret, & quae praetertiaturae Ordinem incorrupta permans rat, eadem se exponeret corruptori Iadeo fidelium animis inhaesit perpetue hujus virginitatis firma lententia, ut etiam si nulla fuisset apostolica traditio , ea tamen ratio esset idonea ad faciendam fidem iis , qui non ad contentionem informati , sed ad discipi, nam sunt vel mediocriter instituti. Nec aliter ego puto in praesenti qumstione philosophandum . Cum enim instendimus non decere, ut verbum Dei animam intellecti talein imperfectam , scientiaque , ac sapientia vacuam assumeret, causam nos obtinuisse arbitramur . Quia res contraria scilicet ade