장음표시 사용
501쪽
De Locorum Uutiam immortalis. Hactenus concilium. Praeterea, non Theologi modo, verum fidcles etiam universi animarum immortalitatem ita a maioribus accepimus, ut non per miraculum eas incorruptibiles , sed per naturam este credamus. Hic autem ecclesilae consensus
certissimo nobis argumento es debet catholici dormatis. Quod autem idem in hac re Theologi ac fideles sentiant omnes , vel ex eo liquet , quod asierentem quemcunque, animos este mortales , statim exhorrent . Eadem quippe fide inscriptum in mente habent, angelos & hominum animas natura sua, ut intellectuales, ita ovoque immortales est e. Adde , quod post Augustini
seculum nemo fideirum in dubium vertit, quin animae rationales creentur ex nihilo, de singulae singulis corporibus ini dantur , ut Concilii Lateranensis verbo utar . Quod si non generantur vi naturae animae rationales , ncc de potentia materiae educuntur, sed loris velarunt, nimirum ex se subsiliunt: quare non cum corpore intereunt . Illud vero testimonium , Spiritus redeat ad Deum , qui dedit illum , ne Augustinus quidem ipse expedit . Si enim finris venit spiritus hominis, conicquens
fit, ut nulla vi agentis naturalis propagetur . Quocirca si ingenitus natura cli, natura quoque est Incorruptus. Nec enim naturales catis, corrumpunt ali.
quid , nisi quod eaedem pollunt gigne-Te. Nam quod interpretatur Augustinus , Deum primo homini spiritum dedisse, cum inspiravit in facient ejus spiraculuin vitae , in illo vero, qui caeterorum hominum caput erat , caeteriS
dediste spiritum , hoc pace tanti ubri dictum sit nulla ex parte argumenti vires infringit. Cum enim Moyses in principio Genet eos rerum nacu-ralium propriam vim & naturam exprimat , quod in primo homine significatiun cst , id de reliquis etiam intestigatur. Scriptura porro, ut Othcnd ret, viventia reliqua viribus naturae di poste, ait, Germinci terra hcrbam virentcm, dcc. Et rursiim , Producant Caye - in a triae reptile ammae viventis, dic. Et iterum, Producat terra jumcnta & re-
ili' li ptilia , &c. Nemini quippe ambiguum se, um e1ld potest, prima cetorum , jument Hlna, serpentuun, leonum individua a Deo sine media causa adjuvante condita creataque fit ille . Ob id nainque adjectum est: Creavitque Deus cete
grandia, & omnem animam viven tematque motabilem , quam produxerant aquae in species silas . Item, Et fecit Deus bestias terrae juxta species suas,&c. At significare scriptura voluit, sic tunc a Deo hujusmodi animantia esse edita , ut in vi tamen clementorum ex comporum, quae ex elementis conflarentur, illorum generationem sitam esse cens remus . Sed enim cum ad hominem ventum eth, ne hujus similis conditio crederetur, de corpore ait, Fecit Deus hominem ex limo terrae: de animo autem : Inspiravit in faciem eous spiraculum vitae . Quod disterentis conditionis varium dii crimen a Moyse adeo accurate observatum manifeste indicat, caeterorum viventium animas in potentia materiae esse, hominis spiritum, quo famis est in animam viventem , non
esie , sed a Deo creari di insundi , qui solus ejus & spirator , & creator et t. Praeterquam quod qui dicit , Redeat ad Deum , qui dedit illum , is non obscure docet, spiritum non perire , sed manere . Explicat entin id , quod paulo ante dixerat , Ibit homo in domum aeternitatis iliae . Alioqui quomodo ad Deum vadit , si disibi viatur, tanquam mollis aer, Ic sicut umbra ac fumus evanescit Quemadmodum autem corporis naturam exprimit, cum ali, Revertatur pulvis in terram sitam, unde erat; sic naturam spiritus
manifestat inquiens, Et spiritus redeat ad Deum , dic. Iam quod Augustinis
assert, spiritus vadens , & non rediens, a nobis est . Non enim scriptura dicit , spiritus, Vcmens, di non rediens, sed spiritus vadens, icilicet a corpore, de non rediens, &c. Praeterea, stulti illi, quorum error Sap. cap. a. inducitur, animum ex illimabant naturaliter esse mortalem . Nonem in de miraculo loquebantur, sed de natura. At Saprens non modo cum ibi is a pelle pugnat, verum etiam ut insipientes , & intentatos reprehendit . Animos ergo sentit natura esse immo
Tertia propositio. Erroneum est, ne s. Conc. dicam haereticum , altruere , animae ' i mniortalitatem naturali ratione demo strari non poIse . Si enim naturam habet incorruptibilem, hujus rei vela priori , vel a posteriori ratio aliqua demonstrativa crit . Nulla siquidem propositio ex natura rei, & connexi ne terminorum per se ac necessaria est.
502쪽
est, quin vel ex essectu, vel ex proprietate , vel ex definitione , vel ex causa sub tecti o stendi necestario queat. Sed ais : Quadratura circuli demon strabilis est quidem, sed demonstratio adhuc imVenta non apparet . Sic ergo Scotus, Iandianusque sentient , animae quidem; mmortalitatem ostendi posse , at non esse ostensam tamen. Quarta propolitio . Periculosum , ac temerarium est, ne quid amplius asdam , assirmare , quod nullum argumentum hactenus inventum vere demonstrat animae immortalitatem . Quia argumentum , quod silmitur ex operatione propria , vel etiam ex potentia, quae substantiam rei necessarie, naturaliterque consequitur , vere ostendit , quali Ihe sit ejus rei natura , atque su stantia. Theologi vero tum ex propria operatione, tum ex propria potentia, intellectione scilicet de intellectu , animi incorruptionem argumentantur. Syllogismi igitur illi vere sunt demonstrationes . Dicet sortasse quispiam : Non nego demonii rationes cste ; sed nobis demon strationes esse nego, quibus a gumcnta illa certa, & clara non sunt, quamvis idonea ex se sint, ut certitudinem , atque evidentiam pariant . Oinsolentena temeritatem, caeter S ex tuo ingenio metiri , exque tuis aliorum inculos aestimare : asserere, mel quidem ex natura sua dulce esse , sed dulce tamen fuisse nemini , quia tibi non fuerit ; nullum videre id posse , quod tu
non videas ; omnibus obscurum elle, quod tibi non pateat . Ait Divus Thomas , ex praemissis manifeste ostendi
Posse, antinam humanam non corrumpi cum corporc t concludit vero in naec
Verba : Patet igitur , quod intellectus humanus est incorruptibilis: ergo & anima humana, quae est intellectiva tu, stantia . Item, Ne ccsse est dicere , animam intellectualem esse incorpor am , subsistentem , incorruptibilem
Scotus contra , Non lunt, inquit, rationes patentes , de necessariae . AInrmat Chrysostomus , qui Philosoplii de animi immortalitate dubitent, eos addubitare , an in meridie sit dies : &credemus nos, viros & sanctissimos timodestissimos evidentiam , quam non habebant, fuisse ementitos Atque Augustinus asseverat , Philosophos quosdam naturali ratii ne animae immortalitatem invenisse: quanquam Pauci, ait, idque aegre invenerunt . Praete1 ea Dc-
Liber DAodecimus . Cap. XIV. . 4 '
us non deficit in necessariis ad vitam
juxta naturae rationem bene , dc conm eonii mira-
stanter instituendam . At vix homo potest vitam recte , & juite institue- Augustati. re , nisi δe Deum esse sentiat , & ani- : ''
mos esse immortales : Vix , aut certe nullo modo . Qui sine Deo fuere , vel animum putarunt
cum corpore interire , eos fere Perm eii Nam reditissmis moribus filisse memoriae pro odi Alditum est . Quam omnino rem Sapi- hie . Plat ens sapienter expressit. Nam simul nae atque impii illam opinionem induerunt, mortuitate
vitae desperantes , dc labhil post mortem mali timentes, semet ret . prohi- ipsos tradiderunt impudicitiae , in ope- ὸ ζ '' i rationem immunditiae omnis, in avari- Sapa.
tiatri . Post haec , inquiunt , erimus tanquam si non fuerimus . Venite e po , dc fruamur bonis , quae sunt, &c. Et Augustinus Consessionum libro se to , capite postremo, Nisi credidissem,
ait , restare post mortem animae vi tam , dc tractus meritorum , quod Epicurus credere noluit, Epicurus palmam in animo meo accepisset . De atheis autem cum Propheta illud p sitisset : Non est Deus ; statiin subjui xit : Corrupti, & abominabiles facti sunt, dec. Sic Justinus in dialogo cum Thryphone : Eorum , inquit , sententia , qui Deum me, atque te curare negant, quo spectet, non est dissicile cognoscere. Impunitas enim , & licentia faciendi, & dicendi, quae velint Omnia , eos consequitur , qui nec sit plicia metuant , nec beneficium ullum
a Deo spectent . Divinae itaque procurationis fuit , ut in morum , & vitae necessaria regula duces naturae, ac ma
gistros non conjecturis , de opinionibus imi Hieret, quae huc, atque illuc facile traherentur , sed certa , constantique ratione . Sic enim scriptum eth: Qui docet hominem scientiam . Et se piliterum: Qui docet nos , super jumen-'', 'ta terrae , de super volucres coeli er dit nos. Quod si animantibus caeteris dati a natura sunt quidam instinctus, de quasi anticipatae cogitationes , non
vagae , de instabiles , sed fixae , hrmmque, ut ad bonum naturae congruens recta serantur , retrahantur a noxia, cur in eorum salutem mentibus, quos naturae auctor ad aliorum institutionem comis paravit, inditas esse certas , Sc conlian
tes praenotiones inficiemur , sine quibus ad veιitatem bonitatis non satis
503쪽
De Locorum usiti in Scholast. Di put.
informati icc suiuunt Nec Veriliat justitiae , nec Iudicaverunt ho
norem animarum sanctarum. Posterius,
quia Justinus martyr & philosophus in libro de Aristotelis reprehensione d 4 4 . instructi
enim melior cst belluarum conditio , id. lib.iri quam nostia . Nihil vero piget, eadem
saepe verba re irincreHinc barbarae etiam nationes poenaSimprobos luerc cum sapientibus consenserunt , atque adeo animos esse immortalcs. Deus enim scinper ea, quae cuique naturae necessaria sunt,providentissime curat . QuiS autem communes animi corruptiones incertas este asseveret Sed ais tandem: Quaena in istae rationes sunt necessariae & evidentes,
quae Scoto & Cajetano probabiles &obscurae visae sunt ρ Dicam , si illud priuscet, gentes non scientia , quae ad demonstranduin valet, de Deo creataque
natura disputationes consecisD,sed probabili ratione suam explicasse sententia in . E t postea: Haec , inquit , satis etiam declarant , verum este, quod a
nobis de gcntium philosophis dictum
est, eos non scientia demonstrandi de naturis disseruisse, sed conjectura V risimilique rationc suam explicavisse sententiam . Adde his . quod Divus
commemoravero, quod ab Aristotele Thomas hoc argumentum ubique gemprudentillime dictum est, stultum esse,
a qualem in omnibus certitudinem &evidentiam exigere . In naturalibus
quippe disciplinis minor est , quam in
Mathematicis: in moralibus minor est et ana, quam in naturalibus . At in dispari certitudine tam stultus iacino est,
quin scientiae illis nomen impertiat . syllogi lini ergo illi & faciunt scire ,& vere de monil rationes sunt , quibus& de natura , S de moribus philos phamur; quamvis in eis rationibus non
adeo magna aut necessitas , aut evidentia i insit . Prima igitur ratio demonstrativa auctore Cinysi,stomo est Lio. haec : Qui animum cste mortalem ait, is neget necesse est , Deum humanarum rcrum esse & procuratorem & judicem . Si enim 3usti migrant affecti iniuriis, improbi rerum omnium abundantia potiti , nec post mortem aut merces aut supplicium cst , nulla certe est in cαlo pictas, quae talia curet: nulla justitia , quae vel malos puniat, vel tribuat praemia bonis. Et caetera , quae capite hujus libri quarto latius persecutus sirin . Reipondet Scotus, argumentum hoc
infirmius inulto este , quam reliqua . Non enim , ait , ratione naturae notum est , este unum rectorem hominum secundum leges justitiae retribucntcna & punientem. Quae responsio bifariam confirmari potest . Prius, quia sapiens , cum hoc eodem arguinento usus esset, hujus rei ignorationem Institia in esse dixit sacramcntorum Dei.
Quod si inter mysteria Dei consci SDei providentiam , , animorum Immortalitatem , non cit cur nos interi eripicua cens canuis . Verba autem ilius sic habent : Et nescierunt Sacramenta Dei , neque Merccdcm speratium praetermist, non praetermissurus, si certum & ne cellarium est l. Verum enimvero nulla me hujus generis argumenta movere possint . ut
ab ea sententia discedam, quain Cnrysostomo video placuisse. Habuit qui pe pro re perspicua & constanti non alium negaturum , Deum ci se hominum & gubernatorcni & judicem, nisi eum, qui dixisset in corde illo : Non est Deus . Sed quia haec res supra , ut
dixi, manifesto argumcnto nobis de capod . monstrata est, & accuratius est postea demonstranda : satis nunc confectum csie arbitramur , s rationem illam ,
quae animae immortalitatem doceat; eo tandem ducere probaverimus, ut non noli i t Dei erga homincs providentia iustitiaque constare , nisi animae incor. ruptio consistat. Nam quod Scotus aliter cludi hanc ratiocinationem putat , perridiculum est . Ut admittamus , ait , Deum pro meritis dc praemia bonis , & mal Ss supplicia retribu
rc : non exigua tamen improborum
vindicta est culpae turpitudo ipsa, cru clatu S animi, conscientiaeque flagellum. Abunde vcro magna merccS & Prae-nmim, fructus ipse virtutis , quo mirifice delectantur probi. In quam sententiam illud Augustari citat omnium sermone contritum : Voluisti , Domine , 5 ita est , ut omnis inordinatus animus sit,i ipsi sit poena . Poterat &illud ex Apostolo asterre : Mercedem , Rom. . quam oportuit, cri oris sui in semetipsis recipientes . Quae cum dicit, parum attente considerat , in quos laqueos
.ncurrat . Prnuum enim nodum illum
explicet nec cile est: Si in hac vita tantum in Christo sporantes suinus, nute- 1. Cor. 1 .rabiliores stimus omnibus hominibus.. Deinde , Propheta non existimavit
504쪽
quaestionem hane expediri posse , nisi
ad fides bonorum & malorum referro tur, hoc est, ad novissima, quae prinbos improbosque manerent : Ex praesentibus autem aut bonis aut malis ILIam non modo non solvi , sed etiam implicari . Mei, inquit, mo. i sunt pedes, quia Zelavi superant quos, pacem peccatorum videns, Sc. Existi nubam , ut cognoscerein et hoc labor est ante
me, donec intelligam in novissi in is eo
ialis modo facti sunt in desolatio-δcc. Nec aliter aut Hierc mias, verum etiam probos duriter & acerisbe , improbos contra blande 3c motiliter tractare videatur . Haec scilicet Dei sacramenta sunt, quae humana ratio comprehendit aut vix , aut nullo certe modo . Deinde sunt naturales res quaedam in oculis omnium clare positae r aliae latent in occulto tenebris de sissimis circumfusae . Quae naturae mysteria rectis lime dixeris. In his fateor, animi immortalitas est, quae a paucis
quidem, idque dissiculter, scd investia
:- , algari tamen atque inveniri potest . I
aut Ahacuc huic quaestioni relponden istini autem verba magna ex parte v dum putaverunt. Quorum ego sensit in libentius exponerem, nisi ad alia festi
Praeterea, valde restrictum Deum sa-cimus , qui suis id soluin in mercedis loco numeret , quod animo aequo , Imo vero etiam gaudenti ac libcnti servierunt. O praemium singulare, quod eripit spem futuri cujusque bona, quae sola, ut ait Ciccro , hominem in miseriis consolatur . Quis enim dubitet, mortalium animos in arduis adversisique rebus spe futurorum erigi de sublevari: frangi autem & concidere, si cum omnium rerum desperatione confligant Talem mihi rempublicam finge , ubi pessimi cives metum omnem poenae destiturae vindicationis abJiciant, oprimi vero de spe suturae gratiae ac hcnesicii depellantur; dc cum nec probis sex adhibuerit calcaria , nec improbis straenos , civitas non dico bene morata, sed ne esse quidem poterit. Ita qui eam sne praemio plenaque constituit, hunc
tu ipse stultissimum judicabis . iauale
ergo est ejus reipublicae Deo procurationem administrationemque; tribuere, quam nemo vir sapiens sibi assignari pateretur λ Demonstratum est igitur, animas esse immortales , tam evidenti de necestaria ratione , quae reselli non valeat , niti Deum facias aut improvidum esIe, dc negligentem rerum hominis, aut eam stulte urbem constituis , in qua nullus supplicii, timor sit, praemii expectatio nulla. At Sapiens ait , animorum incorruptionein ad Dei sacramenta pertinere. Primum id ego negare vere possvin. Nec enim rein hanc ille in mysteria retulit , sed quod via impiorum prosperetur , quod ubique relinquant laetitiae signa, quod opprimant pauperem iustum, nec viduae parcant, Sc. de In his omnibus Deus. non tacead miniora sunt : at universas demonstrationes Philosophis eripere, tum absurdum est, tum Paulo etiam contrarium , quem. admodum refutando T. argumento Pa-ic fiet . Nam Divus Thomas ejusmodi argumentationibus uti non inlet, quamvis sint liquidae de exploratae . Cavete nun , ne argumentando de genere inrcnus transeat, quod Aristoteles in d monstrandi arte docuit esse vitiosum. Constat vero, in hac ratiocinatione a Del providentia , dc justitia ad animim comaptionein transiliri , quae in eoisdem genere non existunt. Veriura deprima dcinonstratione satis. Secunda est hujusinodi , ut a pr tervis refelli queat, a viris recte institutis non queat. Eam vero in prob&tione quartae propositionis postremam secimus. Confirmat illam Cicero hunc in modum: Sicut satis probatur Deum csse , quia nulla natio tam sera est , quin Deum habendum sciat ; ita apud
omnes gentes communi consensu fimmatum est , animos defunctorum in t ritu cise liberos . Quam omnino rem funeris caeremoniis testatam esse volum runt. Nec enim eas corporibus impa
tirent , nisi animos sacros este ac divinos in animum induxissent. Hinc vero , ut Cicero affiriarat , de mercedem suneris sepulturaeque constitui , nefas este putarunt , dc brutis animantibushuj iis modi honores negaverunt. Quas duas rationes Sapiens, ut mihi videre videor, perstrinxit. Unam, cum ait: Nec mercedem speraverunt justitiae: Alteram, cum subdit e Nec judicaverunt honorem animarum sanctarum .
Sane qui judicat, unum eise interitum hominum de iumentorum , is cum Mnimum sutim summa ignominia Sc dedecore afficiat, non hominum ritu ac
505쪽
nione & sententia senus. Sed cic secunda ratione hactenus. Tertiam signi: ficat magis scriptura , quam explicat, cum evestigio sub)icit: Quoniam Deus creavit hominem in exterminabilem , & ad imaginem similitudinis suae fecit illum. Hominem quippe ad imaginem Dei e sc factum, eo quod natura intellectualis est , verti in dubium non potest. Ex ea ergo parte homini incorruptio convenit, qua intellectit in habet. Animum igitur , unde homo intelligit, &smulis Deo eli, inexterminabilem esse
pol tet . Qila: ratio, quoniam ex hominis natura & forma propria ducitur, atque adeo non ex alienis & extraneis,
scd ex propriis aptisque principiis, diligentius nobis & illustranda, & cxpo. nenda est . Id quod divus Thomas divine secit: intelligebat enim , hanc cς
se certam expeditamque viam, qua ad animi immo italitatem veniretur. Primum igitur indamentum hujus demonstrationis est, formam Omnem Intellectualem esse subsistentem, hoc est, esse ejus non a materia pendere . Hanc propositionem ostendit Div. Thomas 2. Cont. Gent. cap. I. Quia intellectus non eget corpore sustinente ; cum intellectio nec recipiatur in corpore, nec per corpus fiat . At dicis : Non eget Corpore quidem tanquam subjecto, sed eget tanquam obiecto. Uerum hoc duo-hus modis naanifeste refellitur. Primum
enim animal non esset per se subs stens, quia iudiget ad propriam operationem externis objectis. Deinde id, quod per accidens alicui convenit , non variat iudicium de natura rei et ut lapis, qui in loco superiore detinetur, &c. Cum
ergo anima intellectiva ex natura pro priae operationis non sustentetur a cor pore, conseqtiens est, quod per se non pendet ab illo. Quia actus non potest per se a corpore pendere, nisi tanquam a materia de subjecto, in quo recipitur. Vide D. Thomam in QQ. de anima q.
si intellectio in corpore susciperetur, nec omnes res sine discrimine intellectus pcrciperet, nec tim versale cogno
sceret, sed solum singulare . Quod si hii jusmodi argumenta tibi evidentia non
sunt , memento . nec caeteros Ex tuo
ingenio aestim Tados esse, neque hic evidentiam mathematicam requirendam. Sed jam tempus est, ut obj ctiones Ompostas refellamuS.
Prima ergo sc repellitur: Fidei quae is Sehohist. Di ρ- .stionem duobus modis interpretari poς
sumus, & ex natura sua, & quoad nos. E x natura sua illa fidei quaestio est , quae est a Deo ecclesiae revelata , quamvisa plerisque ignoretur. Ut Spiritum a Patre Filioque procedere, ipse Spiritus Apostolis revelavit. Item, anima S sanctorum , statim ut a corpore exierint, videre Deum . De quibus licuit olim
varic sentire , & sine fidei discrimine
aut affirmare, aut negare, cum neutra
res scilicet erat plane ab ecclesia definita . Ita quoad nos non semper fidei ouaestiones illae simi habitae , sed salva fide, viii quidam docti contrariam veritati sententiam tenuerunt. Ouomodo asseruit Augustinus, non esse fidei quaestionem, num anima rationalis ex traduce sit. Nunc autem cum post ea tempora Theologorum, fideliumque omnium consensu firmatum sit, animum non Per generationem , sed per creationem
existere , sine dubio ad fidem illa qu
stio pertinet. Nec tamen si hoc fuit aliquando in controversia positum , eadem de animae immortalitate causa subest , quae nunquam est a catholicis in dubium vocata . Sed de primo argumento satis.
At secundo nihil est dissicile respondere e cum videamus , non solum sub infideli principe , quales Romani tunc erant , sed sub imperatore Catholico
multos in Germania nunc publice manifestas haereses profiteri. Tantum re
sert principes habere & fideles, & qui
haereticorum in lentissimam temeritatem coercere tum Velint, tum etiam possint. Praeterquamquod ubi factiones
sunt , ibi favore partium in republica tolerantur: quid dico tolerantur qua runtur, foventur, string tantur homines deterrimi ae scelerati sint. Hoc in statu res Iudaeorum publica cum esset, non est sane mirandum, si Sadducaeos ferret carnalis populus, homines videlicet fustiosos, qui & carni usque adeo inservirent, ut omnem spiritum csic negarent. Quemadmodum autem Gentes tales esse volebant Deos , quales ipsi etiam essent, nempe adulteros, bellatores, raptores ι sic plebs vitiis cor rupta eos vult habere religionis praesi, des, qui non rcligati sint, sed liberi, non spiritus servi, sed mancipia carnis. Verum in argumento facillimo resuta do plura , quam necesse crat, verba
haeres. e .gia Ae certe eum Zaeh. ea P. 2. ait:
Dixit Diis extendenseanum , desvndas ter ram. & finis ens lpi ita hominis .ia eo nihil aialiud significat. nisi ea opera a Deo ipso sine causa
506쪽
Liber Duodecimus. Nam primum illud testimonium certissime probare animorum immortalitatem, ostensum est a nobis paulo ante. Secundum etiam quantum momenti ha beat, nunc nunc explicabamus. At tertium nulla responsione cludi potest. Sicia: in homines animam non possunt oc-Cldere, corpus autem occidere possunt, certum est , animas non cum corporibus interire: Item, si animas Deus mittat in gehennam e non ergo cum corpore moriuntur. Quartum denique Ca-jetanus a stirmat, probare quidem simpliciter animae immortalitatem , unde Sadducaeos de resurrectione vinceret, qui ideo negabant mortuos resurgere, quia credebant cum corpore animam mori. Per synecdochen autem scriptu-
pollicitatione resurrectionis certistimavivus erat . Alioqui quid sibi ecclesia
vult, cum ait : Regem cui omnia vivunt , & cui non pereunt corpnra n stra Ae de tertio argumento hactenus. Quartum autem jam ante expeditum est . Diximus enim in 7. hii Jus operis libro , sanctos veteres non tam humanas disciplinas , quam divinas literas coluisse . Quae causa suit, ut in rebus
naturae perobscuris ratione vulgari co tenti essent, nec meliores requirerent.
Conclusionum itaque naturalium a Philosophis petenda demonstratio est, Pra sertimque a D. Thoma persecto , mea sententia , Philosopho , cujus admirabilem naturam Sc insenium cum gratia perfecisset , tum ubique alias , tum in
ra nomina Abraham, Isaac, & Jacob, libro contra gentes maxime quidquid pro animis eorum usurpat . Quo loco Ambrosius Catharinus eum , ut saepe alias, sine causa reprehendit. Coarguit enim Theophylactum , imo vero Hieronymum, qui Cajetano illius auctor sententiae fuit. At D. Thomae expositio
praeclarior est. Non repugno . Nec D.
Thomas solum illum locum sine figura Intellexit , sed Chrysostomus , Theophylactus etiam , atque Ambrosius. At dicis: Quomodo Abraham illo tempore vivus erat λ Respondet Chrysost mus , quomodo Adam posteaquam de ligno vetito comedit, sententia tamen Prolata mortuus erat : sc Abraham expeti ab hominis ingenio poterat, id unus videtur ad miraculum praestitisse. Sed scoto , Iandvno , Cajetano rationes probabiIes visae sunt, non item necessariae . Scotus porro & Jandunus
dentur demonstrationcs Mathematicas quaesiisse . Si enim sapere ad sobrietatem vellent , & rci naturam , de qua disteritur, attente perpenderent, sane intelligerent, rationes, quae animae incorruptionem probant , non suadere , sed vincere , si non protervum & r pugnantem , at certe docilem hominem,& ad disciplinae leges bene informatum.
RespOR. ad F. Desimi ad retiq.
Finis Libri duodecimi de Locis Neolo eicis.
EN damus tibi, candide Lector , Rev. quondam P. V. Melchioris Cano
ΟΡdini Praedicatorum de Locis Theologicis duodecim libros , per Delos quidem, limaros, atq e omnibus ut aiunt j numeris absolutos . Te tamen admonitum velim , duos huic operi deese libros , quos Author morte pra- ventus reliquit infeEZos. Nec tamen hoc te mobeat , ct ab ejus lectione r moretur: illi enim et si huic operi non accesserint, tamen quod ad perfecti nem ejus attinet, parum, aut nihil facere , quilibet etiam mediocriter er . diius facile judicare poterit . Quapropter authoris labore fruere . Quod flfeceris, quantum utilitatis inde A reportatWm , tu ipse postea libenter D teberis. Vale. MEL
507쪽
MELCHIORIS CANIEPISCOPI CANARI ENSIS
Una de Sacramentis in genere, altera de
Osteriores cura , ct proverbio , cr experientia teste , meliorestile con=everunt. Cum igitur in tradendis disciplinis laudabilis obtineat consuetudo, ut praeter quotidianam lectionem alia quid accuratius elaboratum Magistri relegant, quo velut adispe selecto , discipulorum animι vrietati, avιdius ad suam quisque professionem allisantur, factum es, ut sapienti simus Arigister noster CANUS importunis amicorum precibus vιctus, posteriorum cogitationum suarum primitias nobis ederet . Ea sunt duae Relectiones Theolo-oica rati viro pro fetio digna ; altera ae Sacramentis in genere , altera de Poenitentia. In quιbus ne seras, candide Leetor, utrum magis in viro isto misrcre acumen ingenii vere Theologici, non de rebus nihili cur fere fit dium tantis han dicendi facundiam cum facilitate , γ terspicuitate conjundiam. Nam in caeteris , cum semper fui Amilis sit , nescio quo hic pacto seipsum superare videtur ; adeo ingeniost omnia disicutit , dilucide ob oculos ponit, proprie , ct eleganter diserit . Porro st ad eum modum res Theologica, nativo suo fui ore nitida ira taretur , Ipes esset, fore , ut omnes ilitas candia dati brevi scopum attineerent . Caeterum quia facias multis , qui Theologi vocabulum dione sbi usurpare videntur , A more andabatarum gladium in tenebris ventilent; si artis Theologica, quam petere instituerant obliti, Ib ris interim nantis implicati pro nullo digladientur ' An qui eiusmodi sent , non similes dices procis Penelopes, qui pedisequarum lenociniis in ipso statim vestibulo remorati, ad arcem domina, quo iter intenderam, non perveniunt8 Veritas nempe una es, qua sola vult amari. O nullo modo patitur pellice Sed cr majestatem , ct gravitatem ibi vendicat non vulgarem : illotis ad eam pedibus si quis tentet irruere, is velut alter Ixion , nubem pro Iunone renebit, remeritatis his poenas versatili semper rota daturus . An non Apostolus noster hos tibi videtur propriis depinxisse coloribus semper disientes , crnmquam ad veritatis mentiam fervenientes vero , vir Theologe , si
cupis ad Theologica veritatιs desideratos amplexus compendio pervenire , ne
glectis ancillis qua serviunt cum silus suis, Iese, Cr relege , qua tibi tradit pura. ct libera veritatis amator Messer noster CANOS. Et s munusculum hoc, quoa tibι addicit, non munitudine, sed pretio astimandum , placere cognoνerit placebit autem haud dubie ) plura deinceps nam totus tibi dicatus es sperare poteri .
508쪽
Habita in Academia Salmanticensi.
Thema Relectionis ex Lucae OP. I . Samaritanus appropians alligavit vulnera ejus, infundens oleum, Gr vinum. Prima Conclusio. Sacramenta omni tempore fuisse ad salutem hominibus necesssaria , quem Admodum ct fidem in unum SaIυatorem Dominum Iesum Corsum, quam
eandem, dιversis licet Sacramentis, Ur olim veteres, ct nunc etiam nos emrerius profitemur.
Secunda Conclusio Sacramenta vero nulla aut naturalis , aut stripta legis sanare hominem potui se, cum stola, qua in nova Lege sunt a Christo instituta, vere, proprieque gratiam, ct salutem e ciant.
Nollem equidem , viri gravissmi,
novas a me res aliquas de rebus antiquissimis dii putaturo hodicrna die expcciaretis . Nam & ubique gentium sugienda Theologo doctrinae novitas, quae cum scmper pcriculosa est , tum sere ut vetustati, Ita quoque veritati contraria a quam nunc dil putationem de Sacramentis institur mus, majori ex parte veterum traditione consistit ; & in hoc ccleberrimo toto terrarum orbe Gymnasio illud magnopere conandum est, ne novitus Opin Ionibus aut Thcologiae dignitas, aut majorum nostrotum auctoritas minuatur . Quocirca si in earum rerum asterilone, quas hodie sunt explicaturus quorundam forte juniorum placita restitero , idque supprestis etiam tacitiique nominibus; quaelo , ne arrogantiae tribuatis z quin potius exist1mate, sedulo me in id incumbere. ut iacscholastica dogmata nova est e videantur, sed antiqua , dc nostrae Reliolonis auctorum ingenio, atque eruditione con mendata . Quod si intellexerimus, priamam hanc Relectionem laudari a vobis laudatis viris , aut certe consilium nostrum , conatumque probari, majorati graviora deinceps, Christo juvante,
Locum igitur hodierna disputatione repetendum Magister ex decimo Euat pelli Lucae capite desiimpsit, principium aptissimum quarto suo Scntcntiarum libro inde daturus a unde N nos ad ves fram hanc Academiam accedentes nostrarum quoque lectionum principium ded: mus. Locus autem hujulccmodi Vcmbis continetur : Samaritanus appropi aias alligavit vulnera ejus , infundens
Ac Samaritani parabola quidem jurata germanum literae sensum in id est a
Domino composita, ut proximus, quem perinde atque nos aptos dii:gere jubemur, non cognationis , aut sanguinis propinquitate , sed humanitatis, & ben volentiae conjunctione definiretur. H
mini quippe lauciato , qui descendens ab Hic rusalem , in latrones inciderat,
509쪽
non aut Ie 'ἴta, aut Sacerdos civilitatis , generisque ratione coniunctus tulit opem , scii Samaritanus alienus a Judaeorum commercro quidem , sed non
ab humanitate tamen alienus . Verum tam accurate conficta, enarrataque similitudo universis sanctis expositoribus visa esl in ysticum alium sensum insesere , ju ta quem descendcias homo in civita: cm Hiericho , humanum genus intclligitur , cui vulnerato , spoliato, jaccnti. semineci post peccatum, Christus Iesiis , revera Samaritanus , hoc
cit, ci. stos unicus ipse noster , naturae etiam communione propinquus cmectus, medicinas adhibuerit spiritales, quibus peccatorum omnium vulneribus mederetur . Has nos medicinas Sacramenta
vocamus , deque his disputationcm in renero si is cepimiis , quinque praecipue pallibtis continendam . Primum cnim definiemus sacramenti nomen, ut intelligant omnes , quid sit id , de quo disseritii r . Mox Ostendemus,
sine fide unius Mediatoris Jesu Chri sit, quam Sacramenta designant, nemi-ncm sutile salutcin consecutum . Deinde monstrabimus , Sacramenta sinstet cmpcr post peccatum homini ad salutem iacccssaria . Quarto loco explicabimus, quaenam Sacramenta hanc salutem cnecerint. Postremo colligemus id, quod explicatu driscillimum cst , quo proprie discrimine Sacramenta nova avetcribuS separentur.
RHea. de Sacram. Pars LPRrincipio itaque , ut viam reliquis
quaestionibus faciamus, Sacramentum a plerisque definitur esse sacrae rei signum . Cui quidem finitioni multipliciter objicitur ; sc enim objectionibus expositis, facilior erit rei desinitae intelligcntia. Pruno , conjugium in statu innocentiae crat signiain rei sacrae, id cit, conjunctionis .nter Christum, & Ecclesiam,quc madmodum Apostolus docet: di tamen non erat Sacramentum , ut nunc
quidem de Sacramenta S loquimur, cum in illo statu nec morbus cflet, nec proinde medicina . . Deinde, sacrificium Abel non fuit sacramcntum , non plus Ccrte quam Oblatio coama; fuit tamen signum rei sacrae,
ejus vidclicet sacrificii, quod di Clause
stus in ara crucis obtulit, Sc nos om rimus in altari, ut in universiim de veteribus hostiis Augustinus tradit : igitur definitio mala. Proeterea , serpens aeneus a Moyse in deserto suspensus , Manna item eodem loco Judaeis exhibitum , signa suere rerum sacrarum, ut Ioannis Euangelium
docet: At certe non fuere sacramenta . Praeterea, Agnus Paschalis , auctore Paulo, rei lacrae signum crat: nec ma
gis videtur fuisse sacramentum , quam aliae figurae , quae in veteri Lere praecelserunt.
Ad haec, verba Christi apud Lucam:
Remittuntur tibi peccata tua , Sacramenta minime fuerunt, cum tamen suerint signum rei sacrae, id est remissionis
peccatorum , quam etiam effecere. Et confirmatur: Illa verba, Ego te bapti-go , Sc. sunt sacrae rei signum , ablutionis scilicet interioris , cujus etiam sunt caula et sed Sacramenta non sunt: nisi ita desipiamiis , ut sacramentorum
formas saci amenta nuncupemus.
Praeterea, aqua lustralis, quam vulgus benedictam appellat, signuin est i ei sacrae, & signuin quoque sanctificativum: at certum est tamen , non elle Sacramentum . Definitio igitur est inepta . Major enim propositio satis probatur Alexandri Papae testimonio in decretis suis, ubi asserit, aquam sale conspersam. dc divinis precibus consecratam populum sanctificare, inquinatos mundare, insudias diaboli avcrtere , san:tatem corporis , dc animae praestare. Corpus denique Cluisti in Euchariastia contentum non est signum, signum enim, Augustino finiente, cst quod praeter speciem, quam ingerit sciasibus, aliud a se cor noscere facit. CorpuS au
tem Christi , licet invisibiliter sub spe
cie panis contineatur, sine dubio Sacramentum est: non ergo Sacramentum apte finitur, quod sit sacrae rei signum . Ηἔs, atque aliis argumentis definitioncm hanc a Maglilro sententiarum ain probatam , juniores quidam facile rejiciunt: quibus nOS tamen lacilius respondebimus , si tria prius principia ponamus . Quae si cuiquam non bene provisa , dc diligenter explorata videam tur, huic illud respondere pollumus, non id nos quaerere , ut omnibus pro bentur , quae asterimus nam id fieri non potest ) sed ut eis, qui Iuxta rei naturam , de qua disseritur, argumenta rein quirunt. Pri-
Lue p. De eons. d. I c. A tua. 2 de doctri
510쪽
Primum itaque standamentum est, Sacramenta esse quasdam saci as caeremonias , ad Dei cultum urdelicet pertinentes : Nam ante omnia ad Sacramenti nomen prae se fert : quod a sacro ii rivatum , Uarro de lingua Latina auctor est . Sacrorum autem administratio ad rcligionem, qua Deum colimus, pertinet . Quare & Sacramentum opus
est religionis . Rursum, in Sacramentis profitemur, nos salutem a Deo Salvatore quaerere: id vero ad pietatem, qua Deo cultum exhibcinus, spectare manifestum eth.
Peccata insuper , quae in Sacramentorum vel administratione , vel susceptione fiunt , virtuti religionis adve tantur : Sunt enim vel luperstitiones,
vel sacrilegia: Ergo recta ipsa Sacramentorum sive sulceptio , seu administi alio actus cst religionis. Augussimis demum definit , non quodlibet signumelle Sacramentum, sed quod sit sacrum signum. Secundum iundamentum est , non quodcunque Sacramentum cste, sed quod
habeat occultam, & reconditam frrnificationem . Nam vulgarI lcrmone . tunc sive vcrbis , scii rebus melle ii: cimus Xaci amentum , cum cli signtificatio qi: Σ-dam absconidita. Mox etiam Gregorius I. qu. I. cap. Multi , ob id ait bacramenta dici, quia Ilit, tegumento corpΟ-ral: tim rerum diurna virtus secretius operatur salutem . Unde a sccretis sacris Sacramenta asserit appellata. Praeterea interpres novi: Testamenti, ubi apud Graecos habetur M. τὸν Διον, fere traducit Sacramcntum. At ira.yllerium absconditam , de occultam
insinuationem , ut codem caprius affirmat . Non igitur cst Sacramentum , nisi sit occulta , & condita significatio. Hinc illa vulgata doctrina, Sacramenta rcbus sensibilibus constare, quarum figura scilicet occiittius adumbrentur res insensibiles : Sola nanque verborum expressa significatio Sacramentum non ediceret . Sacramenta
quippe sine verbis suere quaedam in Lege tum naturali, tum scripta ; sine rebus autem nulla fuere Sacramenta. Remura itaquc significationem ratio Sacramenti rcquirit . Atque eo id ita sic Samaritanus hic noster oleum, & vinum,rcs materiales , ac visibiles exhibui lelegitur, veiba exhibuit lenon leg tur. Est ad Bo- Hinc etiam illud cit , quod Augu- ω Cp Ω-- cinus ti assidit , oporterς res , qxubu
Sacramenta constant, imaginem, & Ω militudinem perere earum rerim, qua rum signa , & Sacramenta csic di cui tur. Vcrbi gratia Bapti limis lavat ; i meo completur in aqua: Eucharistia r
scit ; ob idque panis , & vini speciem accipit : Unctio fovet ; idcirco min, stratur in oleo : In Poenitentia demum sub aperta serina judicii, ubi & tellis, S reus , & judex , & accusator indi citur , judicium illud interius licet M
pnosccre, quo ab invisibili Judice reus vcl absolvitur, vel ligatur. Ita in caeteris Sacramentis inveniemus , mysticam Sacramentorum significationem quadam imaginis , ex figurae proporti
Tertium sundamentum est : Sacramenta esse signa sanctificationis practica, quae scilicet iplo ulu adhibemur ad sanctificandum . Nam cum si duplex
signum sanctitatis , alterum speculativum, ut nomen sanctum , vel lancti Gcans; alterum practicum, quod non si tum significat sanctificationem, verum N exhibet, ut Baptismus exterior; Sacramentum non s: rnum speculativum,
sed practicum est. Id vero ex eodem cap. Multi , cum promis habetur, ubi Gregorius ait, Sacramcnta dici , quod sub tegumento
corporalium rcrum divina virtus tecr tius salutem operetur. Item, ria si ita citet, plura in nova Lege essent , quam suptem Sacramenta,
quandoquidem sacrarum rerum signa speculativa plura sunt. Praeterca , in sciasu, quo Scholastici disputant de sacramentis, spirituales, de sacras medicinas intelligere cogimur,
quae niti sirna practica , & sanctificativa sint, intelligi nulla ratione possunt. Est igitur sacramentum ut haec tria sit nul principia complectamur) sacrum& occultum signum ad sanctificandum institutum . In quem sensum illa definiatio est optuna: Sacramentum est sacrae rei signum. Quare ad primum argumentum saciti lime respondetur, matrimonium nec in statu liuiocentiae, nec alio unquam an te Euangelium tempore fiunc sanctim cativum a unde nec suit Sacramentum: nisi latissime quodlibet mysterium sacramentum vocare velis a quod, ut modo diximus, interpres novi, ac veteris T
stamenti saepius facit . Quo significatu nunc de sacramentis minime disputamus : sed cum Concilio Horent mo alacris