장음표시 사용
571쪽
sessor occurrat, citra sacramentum salus illi non veniet , eo quod divinum praeceptum de confessone est . Cum igitur de contritione etiam interiori divinum praeceptum sit quod 1am jam manifestum erito fit consequens , ut si homo martyrio expositus de peccatis
memoriae occurrentibus poenitentiam
non agit , divini praecepti violator existat. Ridiculum vero est , quod fingunt isti , martyrium homini oblatum memoriam peccatorum abolere : Cum ediverso poenae inopinato etiam incidentes soleant culparum memoriam vel dormientem excitare. In cujus rei cXemplum adducit Chrysostomus homil. . de divite & La aro, fratres Joseph,
quibus cum peccati jam pene obliterati venisset in mentem , Merato , inquiunt, haec patimur, quia peccavimus in fratrem nostrum . Tres item pueri in camino ignis ardentis , In veritate
& in judicio, a junt, induxisti haec o
mnia propter peccata nostra , pecca vimus enim , &c. Et Propheta, In die, inquit , tribulationis Deum exquisiva manibus meis. Et paulo post: Et m ditatus sum nocte cum corde meo, &exercitabar, & scopebam spiritum meum, &c. Martyrium itaque occurrens, non memoriam peccatorum aut tollit,
aut impedit, feci potius excitat. Qu re nihil caus, video , cur poenitentia ad salutem necessaria martyri desit :quin in ipso sanguine eulpas maxime abluet, quas ante commisit . Equidem
ita sentio , & ut reor ipse ) sentiet
unusquisque vestrum , si rem non ex autoritate adversariorum , sed ex ratione pensetis. Nec enim minorem Vim habet baptismus in remittendis culpis, quam martyrium , quod veluti bapti Grai vicarium est , ut Divus Augustinus tradidit lib. 4. de baptisivo contra DO-
natist. cap. 22. dc sequentibus , resertu que de conlecr. dist. 4. capit. Baptismi vicem . Sed baptismus, alias efficacis- fimum contra Omnia peccata remedium, fine poenitentia tamen aliqua praeVia Peccatorum mortalium non efficie rem1- sonem : ergo nec martyrium: nisi novis oraculis juniores a mediis ad salutem necessariis martyres adultos velint excipere e quod qua ratione faciant , haud satis intelligo. Nec Div. Thomas unquam asseruit , dormienti in peccato mortali per pas-
fionem pro Christo illatam remitti Relam de Pinitem Para III. catum sine aliquo preeedenti dolare rnon enim sine charitate passio valet, ut locis citatis Divus Thomas astruxit. Et cum eo loco martyrium baptismo comparaverit, idem profecto asseritit, baptismum omnia peccata re itere, tam mortalia , quam venialia , dummodo voluntatem peccato non InVen rit inhaerentem. Nec Droinde licet coIligere , baptismum vel dormienti, vel vigilanti, sine poenitentia mortalia abolere peccata . Quare nec de martyrio id ex mente Divi Thomae colligi potest , nisi suo ipsius testimonio virum alioqui doctissimum velis urgere, ut concedat , dormienti in peccato mortali qui nec contritionem , ne pattritionem habuit unquam , per mortem pro Christo violenter illa tam , aeternam conferri salutem . Quod tam
absurdum est , quam quod absurdissi
Prenarum i itur remissio solet dici
remissio peccatorum , ut patet in indulgentiis , quae passim hoc nomine conceduntur . Credit itaque Divus Τh mas , per baptismum & martyrium mnem poenam sive peccati venialis , sive mortalis aboleri , supposita tamen remissione mortalis culpae; quae adulto sine dispositione voluntatis praevia, contingere non potest . Culpae etiam V niales per baptismum adulto dormiemti remittuntur. Non enim aduItus do miens baptismum suscipit, nisi prius vigilans voluerit baptigari . Cum autem baptismus sit poenitentia virtualis Omnium peccatorum , eo ipso quod quis baptismum voluit, poenitentiam habuit Omnium virtualem, quam ad venialem remissionem satis esse , D. Thomas ibio loco manifestissime docuit . Et confirmatur: Quia fi quis vigilans cum attritione peccatorum mortalium , nubiam habens memoriam venialium, a cederet ad baptismim, consequeretur plenariam remissionem omnium peccatorum : ergo Ec dormiens , si habuit contritionem mortalium, venialium re missionem consequetur Confirmatur rumsum, quia si baptis inus non remitteret venialia, quibus mens inhaeret habitu aliter , prosecto vix ullus reperiretur, qui per baptismum consequeretur innocentiam , ac totius poenae remissi nem. Nec me fugit, Caietanum aliter judicasse. Sed ita res humanae habent, nos non probamus aliena , alii repr babunt nostra . Intelligo ergo, Divum Tho
572쪽
De nee state Pinitentia ut virtutis. Thomam , ut illi secundo argumentores onderet, id sensiile, quod tam bapti limis , quam passo pro Christo suscepta, sine aliqua poenitentia formali,
remittunt omnia venialia, quantum ad culpam & quantum ad poenam, nisi vinluntas actualiter committat veniale peccatum , quod in baptismo facile est, in
martyrio non item . Nam sere , dum qnis patitur pro Christo , avertit ansemum ab omni peccato, etiam veniali.
Sed sive baptiratus , si ve pro Christom9riens, actualem obicem opponeret sive baptismo, seu martyrio , jam ese fectus remissionis illius culpae impediretur. Ita cum dormiens nihil actuo, candis . . Sed & secundum argumentum principale cum sua confiimatione , exliis, quae diximus, facile ibi vitur. Ultimum vero, quoniam peculiarem Respon. habet difficultatem , peculiariter quo- ad 3. arisque diluendum est . Quaerit enuta, an pum. specialis poenitentia de singulis mort trii spe-libus sit ad salutem necesi arra . an po- cialistius satis sit poenitentia de omnibus con- poenit. fusa & generalis . Et quamvis sciam, pro sin- multa a multis de hac quaestione suisse gulis disputata, id ego tamen ex D. Tlaomae mortal. sententia semper de intellexi, & credi- sit ne-di , in omni lege , sive N qturae , sive cessaria. Scripturae, sive Gratiae , non sat suisse ad peccatorum mortalium remissionem, jiciat virtuti vel baptismi , vel mari P in genere conius eque dolere, scd sp rii, omnium venialium veniam sine sor-l cialem distinctamque de singulis poeni- mali displicentia consequetur . Quam- tentiam requiri .. Cujus rei explicandae
Obrem illa exceptio, nisi actualiter voluntatem peccato invenerit inhaerentem, non eth referenda ad rem usonem mortalium , sed ad remissionem venialium
gratia, dupliciter de contritione loqui possumus : Uno modo secundum se , quatenus est actus virtutis , alio modo in ordine ad Confestionem, quatenus Asseverat enun Divus Thomas , poeni- cst pars Sacramenti. tentiam explicitam esse necessariam ad Deliade notandum , dupliciter posse mortalium remissionem: quare non sta- intelligi, contritionem specialem de sit tim asseruisset , dormienti in peccato gulis csse necessariam : Primum nece, mortali sine aliquo actu. de dispositione sitate pnecepti, deinde necessitate finis. Praevia , aut per baptismum , aut per mortem extrinsecus illa tam , mortalia Peccata condonari. De eleemolyna vero facilior quaestio est: nam dupliciter intelligi postulat ea testimonia , quae illi tribuant remillionein peccatorum . Prius ut ad poenas pro peccatis debitas omnia reserantur, juxta illud Daniel. 4. Peccata tua cleemo:yius redime. Redimuntur enim PQ nae pro peccatis debitae non alio pretio magis, quam eleemosynis. Posterius etiam in hunc sciatum intelligi postulat., ut pollicitatio divinae misericordita significetur iis, qui fuerint misericordes, ut etiamsi in peccatis sint, per elee-naosynas tamen id consequantur, ut ex Dei gratia dc beneficio conversio co dis illis aliquando praelletur. Sic enim scriptum cst . t range esurienti panem tuum, d egenos vagosque induc in domum tuam: cum videris nudum, Operi eum, & carnem tuam ne delpexeris: tunc erumpet quasi mane lumen tuum, di sanitas tua citius orietur : Orietur in tenebris lux tua, dc tenebrae tuae c- runt sicut meridies . Et iterum : Beati misericordes , quoniam ipsi miserico diam conte luciatur. Ex quibus liquido
Patet , quid ad reliqua dicendum sit: nolo erum eue longus in singulis expli-
Praeterea , contritionem de singulis mortalibus esse necessariam , duobus modis accipi potest : Prius sic, ut ad singula peccata mortalia requirantur singulta contritiones, vel secundum numerum, vel secundum speciem. Posterius
sic, ut una contritio sit distincta de singulis, quemadmodum, si singulis peccatis in memoriam revocatis, de illis uno eodemque dolore doleam. Tunc sit prima conclusio : Non rC-quiruntur singul e contritiones ad si gula mortalia secundum numerum , imo nec secundum speciem quidem, ut videlicet, quot sunt peccata vel numero, vel specie, tot exigantur dolores. Uno enim actu dc confiteri de conteride multis speciebus peccatorum pollumus: ergo nec absblute, ncc in ordisne ad consultionem in illum sensuin roquiritur specialis d itinctaque contrD
Secunda conclusio : In ordine ad Con- 1. Cone. sellionem, requiritur contritio de si gulis distincta , non solum secundum speciem , sed etiam secundum numerum. Quia contritio includit sinuit propositum confitendi singula mortalia , non secundum speciem modo , verum etiam secundum numerum. Ac praetcrea , cum homo confitetur detestatur
573쪽
324 Rclec t. de Pet niten. Pars III.
ea peceata, quae confitetur, nisi sit fi-icommisit , detestetur, quorum memo ista confestio . Quare actuS interior PQ-imam habet . Et ex tali consideratione
nitentiae, a quo exterlor confesIio Proficiscitiir , singula mortalia , quae sub consessonem cadunt, respicit. Ideo enim confitetur ea, ut deitruat illa, de pro iis Deo satis iaciat . Quapropter, ut consesso de singulis mortalibus est ad salutem necessaria , etiam nece sit late finis , ita dc contritio dc singulis in nova lege est necessaria. Tertia conclusio et Contritio de sin-pulis mortalibus specialis de distincta , necessaria est ad salutem , non solum
necellitate Praecepti, verum et laia e-ce si ita ic finis. Fuitque semper in omni Ic ne necessaria , etiam sinc ordine ad c onsessionem. Itaque non sussicit contritio generalis , qua doleo me .suisse peccatorem , sed requiritur spccialis , quae distincte seratur in singula, ut scilicet peccatis D eritis in memoriam revocatis . voluntas unica contritione
universa illa detestetilr , vctuque pro liniversis Deo latis accre. Haec quippe sit erit, hancque nOSpanitentiam specialem ac distinctam appellamus. Nam si unico verbo Sacerdoti signincare possem diversa peccata mea, illa esset specialis distilicia lite confestio. Quocirca cum poenitentia Consellioque linterior peccatorum hominis ad Dcum sit , unicus ille actus, qui sertur in peccata, distincta de specialiter cognita, specialis panitentia & vocatur , & clh. Αsserimus autem, hanc non aliter requiri , ac rationem dati Ze accepti a dispensatore. Quam quidem confula in degeneralem nemo arbitraretur idoneam,ctis hinctam 3c specialem omnes existimarent necessariam. Sic vero explicata Divi Thomae sententia , haud sane intelligo , cur viris doctis probari non debeat: Eo vel ma- χε me , quod poenitentia in hanc specialem atque dilhinctam sic intelligi volumus ad salutem necessariam , ut reliqua media , quae nisi in tempore adhiberi non queunt: nempe hoc pacto; ut si distincte de omnibus specialiter doleatur: sin autem, vel per angustiam temporis , vel per aliam causam id fieri non postit, habeatur quidem animus votumque, Ii facultas adesset, specialiter 5: distribute de singulis poenitendi. Hanc Conclusionein D. Thomas ha
In tempore praecedenti justificationem oportet, ut homo singula peccata, quae praecedenti subsequitur in anima quidam motus detestantis universaliter ωmnia peccata commissa , inter quae etiam includuntur peccata oblivioni tradita , quia homo in statu illo est sic
dispositus, ut etiam de his , quae non meminit contereretur, si memoriae ad- cssent. Ecce, quemadmodum intelligit Div. Thomas , specialem contritionem esse necessariam de ad salutcm , de ad reintilionein peccatorum . Et de verbia te quaest. 28. a. s. ad 4. Ad justificationem, inquit , non requiritur, quod in ipso justificationis momento aliquis de peccatis singulis cogitet . Recogitatio autem sinstulorum peccatorum debet vel praecedere , vel saltem sequi justificationem. Et I p. qu. 87. art. r. Ad remissionem peccati mortalis, ait,rcquiritur , ut homo actualiter pecca-ruin mortale commissum detestet tir, uti cilicet, quantum in i plo est, diligentiam adhibeat ad rememorandum singula Peccata mortalia , ut singula detestetur . Idem in . di1 . II. quVst. 3.ar 2. ad secundum. Eandem sententiam tenet Durandus dist. I p. q. 2. ad primum, Adrianus q. s. de Baptismo circa finem . Et Richard. dist. I 6. art. 4. qu. 2. Certe ne cessariam esse saltem necessi a te princepti hujusmodi contritionem, Paludanus asserit, distinet. II. quaest. I. art. 2.
Conclusione s. de Alexander Alensis,
Idem quoque mihi videtur sentire D. Augustinus de vera & falla poenit.
c. 9. I . dc IT. Cujus verba reseruntur
de poenitentia , d: st. 3. cap. Sunt plureS. dc dist. . cap. I. Versum , inquit, Pu to, qui dolet de crimine a converium, qui dolet de omni ea , quam ex Pollu-muS,Varietate . Expoliterat autem eam varietatem cap. I . secundum circumstantias specialiter de considerandas, dc
Et Div. Chrysostomus in fine primi
libri de contritione cordis : Hoc est, quod exposcitur a nobis, ut semper recordemur mala nolira, δc ad amissum revocemus, Sc conscientiam gestorum nostrorum habeamus ante oculos, ut Pro iis stipplicemus Deo . Sed apertius in a. libro etiam circa finem: Oportebat, nos temper non soli im scire cxomol
gesim, de confiteri, quia in nobis multa. delicta sunt, verum & unumquO,
574쪽
De Pri evso Paenitentia ut miramis que peccatum, & majus, & minus, quasi in libro, ita in corde nostro habere
descriptum, idque frequentius recogia scere, atque alite oculos ponere, & tamquam haec nuper admissa lugere , &c. Nec he moveat , quod Consellionis D. Chrysostoinus meminit : loquitur enim de consessione, quae fit Deo, non de ea, quae fit Sacerdotibus , ut posterius stendemus. Et adhuc manifestius homi- Ita quarta de LMaro circa finem : Singulis horis, & diebus renovemus apud nos hoc judicium , sententi3m adversis nos ipsos feramus, omiuque modo Conemur confiteri Deo. Namsi nosmetipsos Iudicaremus, ut Paulus ait , non utique iudicaremur a Domino . Ut igitur nec puniamur, nec p'enas demus, in suam quistiue conscientiam ingrediatur vitamque explicet, cunctiique commissis diligenter excussis , condemnet
animam, quae haec patravit , puniatque cogitationem s amigat , crucie Ique uam ipsius mentem; supplicium a seipso exigat pro peccatis . Hactenus Di IusChrysostomus , Et Divus Gregorius libro quarto Moralium , capite decim' septimo, & libro octavo, capite decimo sexto sin illud r Confabulabor cum
amaritudine animae meae, enumerando scilicet singula mala, quae feci. Ita enim D. Gregorius interpretatur. CuIus verba non gravarer equidem recitare, mualio festinaret Oratio . . Praeterea , in hu)us rei confirmationem , nec sacrarum quidem literarum deesse nobis poterunt testimonia ; ut illud: Recogitabo tibi omnes annos meos
In amaritudioe animae meae. Non autem esset opus anteacti temporis vitam expendere in amaritudine animae, si pαnitent i a generalis, & confusa sum ceret. Illud quoque: Si impius egerit poenitentiam at omnibus peccatis suis , &1ccerit judicium , hoc est , examen, &inquisitionem ; de qua Apostolus: Probet seipstim homo. - . Et illud David : Cogitavi dies antiquos , & meditatus sum nocte cum coria de meo , 3e exercitabar , & scopebam spiritum meum . Legit autem D. Augustinus , Scrutabar spiritum meum , di ait: Seipsum interrogabat , seipsum exam nabat, in se judex es t . - . Praeterea, si generalis poenitentia satis esset, quorsum illa tam anxia . cura petendi : Ab occultis meis munda me, Domine, & ab alienis parce tervo tuo
dimitam luco clarius Propheta signifi
cat, delicta sua se sortium scrutari, repro occultis, quae vel adhibita dilige tia intelligere non potuit , deprecari, cum ait: Delicta quis intelligit λ ab occultis meis,&c.
Praeterea, si eiu , dum convertitur, tria mortalia . quae secit , distincte in mentem veniunt, hoc est, adulterium, sacrilerium , homicidium , quaero . an satis iuerit, rejecta illorum specialim moti a. vere de omnibus , quae fecit, confuse dolere . Nam si satis non est, id nos asserimus a sin satis est, semper que in omni lege fuit , certe examen illud tam exquisitum in peccatis mor talibus & commemorandis , & deplo randis , quod in omni retro tempore parentes nostri secerunt , docetur non
fuisse necessarium . . Praeterea , Poenitentia exterior pro
pter interiorem est: at exterior tam in lege nova, quam in veteri distincta, de specialis fuerit oportuit. Nam in veteri lege pro variis peccatis varia se runt. saerificia definita . In nova quoque poenitentiae Sacramentum specia
lem , distinctamque de sngulis exigit
confestionem . Ac revera lex Euangelica , quantum animi. mei conjectura colligere positim , non astrinφit nos , ut specialius de peccatis doleremus, quam in lege naturae homines tenebat tur : Sed io concessit, ut quam Poenutentiam olim in delicti compensati nem, atque vindictam coram Deo ag re oportebat , eandem ageremus apud Sacerdotem , qui locum Dei teneret in
Nec ego video , cur Christiis in si angelio praeceperit de sin3uIis exteri rem poenitentiam, nisi quia .requirebatur interior de singulis, ut exterius signum visibile interiori rei signatae in
visibili responderet Non igitur quod
quidam arbitrantur contritio specialis propter consessionem exigitur , sed e diverso consessio specialis propter contritionem , utraque autem propter Iudicii naturam . Omnis qui inpe Iudex , cui judicandi est aucto itas demandata , reorum delicta i quirere , atque examinare debet speciatim , ut iuxta culpariam mensuram sit & poenarum moderatio . Sic .in E
angetica lege , judicium de peccaris
Sacerdotibus delegatum est , qui ut fideliter suum munus exequantur , non habent esse contenti, peccata si solum in genere cognoscant, sed habent i
575쪽
q. princis quaest. Rationis dubitanis pro paro negat.
delictorum adJacentes circumstantias .
At in lege naturae hoc judicium erat ipsi peccatori commissum, ut ipse idem& estet testis, S: accusator , & judex. Unde ait Scriptura : Si impius egerit poenitentiam ab omnibus peccatri , &fecerit judicium . Et iterum : Feci j dictum , & justitiam , non tradas me calumniantibus me. Quam ob rem peccator in propria causa judex effectus , nisi expendat delicta propria , nisi diligenter seipsum interroget , dc examinet, ur ex qualitate , 8c quantitate cubparum imponat sibi poenitentiae modum,
eerte infidelis iudieii , imo iniqui prenas daturus est apud aequissimum iudi-eem . Haec naturae ratio est, qui S negat Huic sacrae literae consentrant, hanc Sancti Doctores insinuant, hujus vim Divus Thomas intuitus tertiam illam ConcIusionem asseruit. Qua etiam asserenda nos multa diximus non penitus absona , aut contemnenda. Sed si quid melius quisquam afferre pol Tit, nobis volentibus ,& gratulantibus facturus est . De tertia igitur sonu versia satis.
tentiae virtute sit peculiare praeceptum. Sunt enim Theologi , & fuerunt, quorum opinione de actu poenitentiae speciali praeceptum nullum est . Hanc vero sententiam in primis suadent i stimonio Divi Thomae asserentis. quod permanere in peccato usque are moditem non est speciale peccatum , sed quaedam peccati circunstantia . Et ta. men si esset de poenitentia speciale praeceptum , oinisso illius specialis culpa fine dubio esset. Praeterea, si de pα nitentia mandatum speciale csset, id ea esset ratione maxime, quod poenitentia est medium necessarium as salutem. Moc vero argumentum infirmum est , quoniam gratia Dei est ad salutem homini necessaria, de qua tamen habenda nnitum est poculiare praeceptum . Et confirmaturnam hujusmodi praeceptum non alio testimonio magis assereretur , quam eo Lucae 1 cap. II. Nisi poenitentiam hi
Meritis , omnes similiter peribitis. MD 'nitent. Pars IV. exinde nihil tale colligi recte potess, Pari siquidem loquendi forma sane diacitur , Nisi gratiam habueriti si omnes
peribitis. Unde tamen non fit, ut ex praecepto peculiari pratiam habere t neamur . Cumque poenitentia supponat peccatum abiecedens , nisi quis penutentiani egerit, peribit, non ex impo nitentiae culpa, liud ex antecedenti peccato, quod sine poenitentia deleri non
Pro parte vero contraria it Iud est, qu6d eodem tenore in Euarigelio proponitur Iex Baptismi , & Poenitentiae. Nam quemadmodum scriptum est: Nisi quis renatus fiterit ex aqua , non potest intrare in regnum Dei; ita quoque scriptum est : Nisi poenitentiam habu ritis, omnes peribitis . Colligunt autem Catholici , Iegem illam Baptismi
in ale continere praeceptum . Quar de poenitentiae lex praeceptum speciale continet. In hac controversia Praeceptor m iis oIina F. Franciscus Victoria , vir nostra aetate literis , ingenio , religion que clarissimus , partem tenuit negat vam . Addidit vero in hujus rei confirmatictem praeter ea , quae fecimus, alia quaedam argumenta , quae quoniam homo ingentosus , & doctus esse videbat infirma , asseruit tandem, in hanc opinionem se venire ea potissimum camia, atque ratione, quod nulla in contrarium esset, cui non posset facile fatis fieri , ut colligere inde in promptu liceat hominis eruditissimi modestiam pariter de m genium. Nihil enim pugnaciter, pertinacique contentione defendere solebat, sed suam interim propria am , privatamque sententiam libere tumri , eandem postea simili libertate r tractaturus, si melior forsitan opini nis adversae ratio succurrisset. Hac v
to ingenii iui mira , & beata facilitate Scholae nostrae, hoc est , Divi H - , prudenus simus habebaturi interepres o Et quidem aequus libero judicio, nulla ejusmodi astrictus necessitate, ne vellet nollet, certa fibi esset tuenda
Hujus nos clarissimi viri vestitiis imhaerentes, in nullius verba juravimus, nec apud nos tantum opinio praejudicata potest, ut etiam sine ratione v leat authoritas. Sed nostrum judicium adhibentes, alienum non nisi causa c enita sequimur . Nam Ciceronis, tiescunque incidunt, non sententiis minos
576쪽
do, sed & verbis libentor utimur, fuditumque libenter agnoscunus. Igitur, ut eo cunde huc digressi sumus revertamur: Argumenta quidem tametsi docti hominis , & copiosi , & nihil praeter
tintis eorum , qudi pro ea causa dici possent, nunquam tamen ita me moverunt, ut eis respondere posse dissid Tem. Ruthoritas aut in tanta plane me maveret, nisi ego opponerem non minorem D. Τhomae , cuius rationes etiam quodammodo mihi videntur firmiores. Primum itaque non ambigo, Divum Thomam cum caeteris omnibus Scholasticis authori hus in hac sententia. eL se, quae partem hujus controversiae affirmativam amplectitur . Imo illud est princeps argumentum, quo haec opinio refellitur, quod novitia sit , dc in re, quae ad mores pertineat , sue idonea ratione, eommuni Theologorum sensui refragetur Divus itaque Thomas Pro comperto sumit , de poenitentia divinae legis esIe praeceptum nec id semel dicit, sed saepius 4. dist. II. quaest. v. art.
. quaest. 3. ad 3. dc quaest. 3. articulo I. quaest. q. & 3. Par. quaest. 84. articulo . ad I. 3c v. & quaest. 8 s. articulo a. in argumento in contrarium z Et L. 2. quaest. 62. articulo ultimo. Ιmo adeo,
duae Divus Thomas articulo illo secuno, quaest. I . dixit, non modo haec refellunt , verum etiam confirmant. Nam
si propositum non poenitendi speciale peccatum est , ut ibidem dicitur , qui fieri potest , ut de poenitentia non sit speciale praeceptum Nempe si comedere praeceptum non esset, propositum non comedendi specialis culpa non esisti: Si jejunandi praeceptum peculiare non ellet, ne peculiaris quidem culpa esset propositum non jejunandi. Et hunc in modum caetera, quae singulatim persequi longum est. Deinde, poenitere est actus specialis virtutis ad salutem necessarius et ergo est in praecepto . Consequentia Patet ex
D. Thoma a. a. quaest. 3. art. L. & 3. Par. quaest. 68. art. I. ubi asserit 3 ea, quae
sunt necestaria ad salutem, cadere sub Praeceptis divinae legis . Et re vera id
ostendit nisi me animus fallit ratio
manifesta: Non enim aliter melius possumus judicare , an praeceptum sit legis de quarumcunque virtutum actibus, nisi ex eo , quod ad finem legis sunt neces.sarii. Porro, si finis primus legis , idemque praecipuus sne actu cujuiquam virtutis constarc uou potest, convincimur m Praecepto Pamitentiae ut V turis.
sane fateri , de hujusinodi actu praeceptum Iegislatoris este: nisi insipientein, atque improvidum in legibus necessariis volumus defuisIe . Atque haec certa regula , ac forma est de praeceptis legis sive Naturae , five Scripturae , d, ve 'Gratiae, sue Humanae, seu Divinae philosophandi. Praeterea, de compensanda injuria sa- ista proximo speciale praeceptum est: e go & de compensanda injuria facta Deo: sic enim Div. Thomas 3. pari quaest. 34.
art. s. ad i. argum.. Huc accedit, quod si cujus am*Ltiam violavimus, teneamur speciali princepto. dare operam, ut sarciamus: quemadmodum Matthaei quinto scriptum est: ergo Dei amicitiam per peccatum momtale violatam speciali praecepto sarciare tenemur , ac Proinde poenitentiam
Illud praetereo quod mihi maximo
argumento poterat esse ad hujus rei co firmationem ) quod aegroto corpori quicque tenetur medicinam necestariam adhibere , idque ex speciali praecepto, quod habet diligere corpus s ex quo effcitur, cum hon minus debeat amare animum, ut medicinam necessariam aegro animo adli: bere teneatur . Videlicet quemadmodum instigante naturae lege ut Te tullianus ait, & illum aemulatus D. Hi ronymus ) hirundo pullos suos de sit co oculat chelidoniae , de dictamnum cervi appetunt vulnerati , di caetera animantia bruta medicinas sibi divinitus
attributas instigantur ut quaerant f ita proculdubio incitat divina lex homines rationales , ut poenitentiam remedium unicum , & necessarium ad salutem animae prosequantur. . Praeterea , Praecepto charitatis obligamur media necessaria Id lalutem fratris apponere inde enim cst fraternae correptionis obligatio ) ergo & media
nec est arta ad salutem n stra in . Et confirmatur: Tenemur proximum a morte tum corporis , tum animae liberare. Mortem enim languentibus probatu rit
digere, qui hanc, cum potest , non cxcludit: 83. distinctione , cap. I. Igitur& nosmetipsos a corporali ,& spirituali morte tenemur ermere. Nec luc quod ad mores attinet magnopere contendere debemus , an vi vietur praeceptum charitatis, an Praec Cyiarm pani tentiae. ι illud modo concedamus , specialem , novamque culpam cste , non Penitere et tamcisi, quemadmodum cum
577쪽
quis non comedit cibum necessatium ad salutem, immediate quidem contra
virtutem temperantiae peccat, ex consequenti etiam contra charitatem ; ita qui non panuet , cum videt ad salim tem esse necesIarium , directe quidem praeceptum poenitentiae violat , - conle-quenter autem violat charitatem. Praeterea , De penitentia exteriori praeceptum est et ergo & de interiori: Consequentia patet, quia si latisfactionem exteriorem Deus exigit , Interi rem , ac multo etiam magis requiret, quae videlicet praecipua est in compensatione delicti . Antecedens vero ce tis limum est, si ea, quae superiore controversia diximus, teneantur, esIe inquam exteriorem penitentiam necessariatii ad salutem . Actus quippe O. mnis virtutis exterior ad salutem necessarius , citra controversiam in Precepto et Sed quid opus est multis in Si homini peccatori occurrat praeceptum de diligendo Deo , simulque peccatum me Voriae occurrat , illud quaero tandem,
an teneatur conteri, an non : si non,
ergo exiens in aetum dilectionis, sine punitentia justificabitur, quod sanae mentis nullus admittit : si etiam, jam habetur quod volumus, de penitentia el se Ipeciale praeceptirna . Quod Tertullianus lib. de penitentia diserte docet, inquiens: Cum audex Deus justitiae charissimae sibi exigendae, tuendaeque praesideat, & in eam omnem summam disciplinae sanciat, dubitandum est, sicut in universis actibus nostris , ita in penitentiae quoque causa iustitiam Deo praestandam es le λ Et paulo inserius :Hudaciam, inquit, ex litimo, de bono Divini praecepti disputare . Nec enim citia boni un est, ideo aut cultare debemus, scd quia Deus praecepit. Ad exhibitionum obsequii prior cit ma 1estas divinae potestatis, prior est authoritas
impcrMatis , quam utilitas scrvientis . Bonum cst penitere, ran non quid re-: volvis p Deus praecipit . Quod igitur Dcus tantopere commendat, quod etiam humano more sub dejeratione te-1tatur , lumina utique gravitate & ag- predi, & custodire debemus. Hactenus Tertullianus. Et ceric cum lex amrmative praecipiat , Penitentiam agite , rursumque sub mortis interminatione sit ungat: Nisi punitentiam habueritis, omnes si-
uita peribitis, intelligi non potest, quitientia. Pars IV. . bus aliis verbis legislator huiusmodi
praeceptum, si vellet, posset inducere. Omnis siquidem virtutis operatio, quae verbo imperandi a lege praescribitur, aut in consilio est , aut in praecepto. De opere vero , quod solum in con lio ellet, dici nulla ratione posset, Nia si hoc leceritis, peribitis. De Penite tiae igitur actu praeceptum est . Quod eo magis mihi persuadeo, quo J Joannes Baptista statim a principio populo
proponit : PQ nitentiam apite , appro pinquavit enim regnum c lorum. Ean
dem quoque legem, eisdemque verbis Christus primitus in vulgavit , Apost lisque invulgandam justit. Nullo autem pacto verisimile fit, consilia legis st tun in initio a populis exigi . Quin mo illud verosimilius est, a turba princepta , & ea quidem maxime necesIDrra cum primis requiri: Unde At Marc. I. Penit mi , inquit, & credite Euangelio: ut utrumque tamquam nece iaiarium praeceptum proponat, penitere,& Euangelio credere. Nec ii lud leve testimonium est, quod habetur Apocalyp. 2. Age penitentiam: sin autem, veniam tibi cito , dc move
bo candelabrum tuum de loco suo, n, si penitentiam egeris. Huc illud adde Proverbior. r. Quia vocavi , & renuistis, ego quoque in ioteritu vestro ridebo . Uocanti ergo ad penitentiam renuere , speciale pec catum est , cui specialis pena respondet, risus de subsannatio Divinae mi statis . Huic & aliud simile est Hiere. miae 7. Quia vocavi, dc non respondia itis, faciam domui huic, &c. & Esaiae
6s. Omnes in caede corruetis, Pro eo quod vocavi, dc non respondistis . . Certe si ad psnitentiam vocanti respondere construm esset , non praeceptum, nusquam Dominus pro hujus omissione tam gravem psnam minaretur . Item Hieremiae S. Deus conqueritur , quod peccatores psultentiam non agunt. Res est igitur debita , ac proinde praece
pia, siquidem Deus expostulat, si non
Ad argumentum vero primum, quod Rei Pon. ex D. Thomae autoritate iuniitur , fa- δ' arg cile respondetur: Impenitentiam ibi a Pro Par cipi pro quocunque peccato. te quo negax pq nitentia non fit. In qua significati ne generale peccatum est , cum fornicatio durans iitque ad mortem, homicidii quouue reatus, & quodlibet aliud
simile malum , de quo homo penite
578쪽
peccato mortali. Ration. pro pari assim .
De Praecepto Poenitentia ut mirtutis. tiam non agit, Impaenitentia sit, etiamsi
nulla culpa specialis' intervenerit : ver ba gratia, Si fornicator, aut avarus sis, bito interiret, corropius aliquo fulmine, quo eventu a praecepto poenitentiae excusari potuit ; nec enim habuit spatium cogitandi, ut de peccatis poenit ret: tunc juxta sententiam B. August ni, &D. Thomae ejusmodi homo habuit finalem impcdnitentiam , peccatum scilicet , quod non remittitur nec in hoc seculo, nec in futuro, generale quidem, non speciale peccatum. Ad secundum , fateor eam esse causam, unde vel maxime liqueat poenitentiae peculiare praeceptum. Sed ut objectionem repellamus , advertendum est,mcdium ad salutem necessarium esse in duplici differcntia . Alterum quod non est actus virtutis, scd vel potentia , vel habitus , quos Deus in nobis sine n bis operatur, vel etiam gracia, & auxilium Dei, quod non nostrum , sed Divinum opus est et & de hujusmodi mediis legis praecepta non sunt. Alterum medium actus virtutis est, atque in nostra positum potestate , ut credere in
Christum . confiteri Fidem , suscipere Baptismum , diligere Deum a & de hujusmodi praecepta legislatoris sunt. Quae quoniam non de fine , sed de mediis
seruntur ad finem legis necessariis, recte collisimus, in omni lege, sive naturali , sive scripta, tum humana, tum Divina, ea meis a virtutis , quae nullo modo sunt ad finem legis necessaria,
in consilio esse, quae vero omnino necessaria , ea cile in praecepto . Unde patet, quid ad tertium argumentum respondendum sit. Sed illud tamen urget vehementer, quod eisdem argumentis , quibus ostendimus esse praeceptum , ' ostendi aeque
potest , homines obligari ad confestim
poenitentiam agendam , ut peccatum
mortale commiserint. Primum enam D. ΤhOm. 1. 1. quaest. 62. art. est. utrumque
pariter assirmat, dc teneri homines ex Praecepto peccatum deserere,& statim ad quidem : Ut qui rem alienam furto suscepit, restituere protinus sne mora aliqua debet . In quarto etiam distinctione , decimaseptima quaestione, &ariiculis retro calatis expresse tradit, hominem obligari ad poenitendum, cum
Peccata memoriae occurrerint; quod est dicere, praeceptiun poenitendi nullas moras in peccatore permittere , qui peccati memoriam, di conlacntiam liabet . Sr Et ratio id videtur suadere. Nam cum peccatum memoriae occurrit , si homo non detestatur , ex consequenti comsentit.
Deinde , homo tenetur illico media cinam corporalem corpori necessariam adhibere . Ergo & quam primum debet animae necessariam medicinam
Praeterea , proximi offensi in3uriam teneor, ubi primum commode possum, compensare 3 ergo & Dei. Antecedens notisIimum est. Non enim celerius , qui damnum in pecunia dedit i tenetur satisfacere, quam qui dedit in fama, v lhonore. Sed qui in pecunia dedit, restituere , pensareque damnum e vestigio debet ergo & qui aliter quoquo modo proximum laesit. Et confirmatur: Nam si frater meus habet aliquid adversum me, teneor illi extemplo reco ciliari , ut paret Matth. s. Igitur & t neor conciliare me Deo statim, quam e)us amicitiam per injuriam vioIavi. Praeterea, simul atque commode possumus fratrem nostrum a morte animi liberare, id facere sine dubio tenemur: ergo & nosmetipsos a peccato mortali illico tenemur eripere . Idque magis, quod peccatum , quod mox per poeni tentiam non deletur , suo pondere ad aliud trahit , ut Gregorius docuit ho- mil. II. in EZech. 3. At qui periculose exponit, peribit in eo, ut in Ecclesiastico legitur . Confirmat autem hoc vel maxime Leo Papa epistola 69. ad Theodorum Episcopum , inquiens '
portet unumquenque Christianum conscientiae suae habere judicium, ne converti ad Dominum de die in diem disiferat, nec satisfactionis sibi tempus in
finem vitae suae constituat , quem periculose ignorantia humana concludit, ut ad paucarum horarum se reservet incertum . Periculosum igitur est poenite tiam in aliud tempus reservare . Nam& hoc Eccl. cap. s. prohibet, inquiens: Non tardes converti ad Dominum, nec
differas de die in diem: subito enim v nit ira ejus . Peccatum igitur H , de die in diem poenitentiam protrahere, nempe cui divinam iram Ecclesiasticus
Item , si in aliud tempus poenite tiam differre liceret, ergo & velle diL. ferre licitum est: Quod enim facere, idem & velle quoque licet . At qui existens In peccato mortali , interiorem poenitentiam in aliud tempus reservare
579쪽
Rel At cie P. vult, eo ipso interpretative & implicite lvult esse in peccato mortali , in quo quandiu non poenitet , perdurare necessiim cst . Non licet igitur conversionem penitentiamque differre. Praeterca, negativo prae ccpto astrin-r imur , ne simus Dei inimici: nam el- se Deo inimicum, utque adco intritus cce malum cst, ut nullo eventu id velle sine pravi culpa valcamus : ergo quamdiu homo est in peccato mortali, cum sit Dei inimicus , tamdiu praec pio nerativo adversatur, quamlibet parum in statu peccati mortalis perleveret. Aut igitur hoc monstrum probandum
est, videlicet , hominem obligari ad pii nitentiam statim agendam , aut primum illud tollendum i hoc est, hominem ad pα nitentiam agendam obligari. Illuc, unam serpit hoc praeceptuin, si semel admittitur . : Denique suadetur; quod saltem singulis diebus scitis teneatur peccator PC- nitentiam habere, quia finis legis est, ut requiei camus,in Uco : ad hanc enim rc quicua corporalis festorum quies Osedi natur . At in legem facit, qui verba legis amplexus contra legis nititur voluntatem. L. non dubium . C. de leribus, de regula, Certum cit, de reg.
Sabbatum requietionis est: affligetis animas vel tras, ab omnibus peccatis vestris mundabimini. Et c. Σῖ. An igetis animas vestras, omne opus servile non
facietis in die hac: omnis anima, quo afflicta non fuerit in die hac , peribit de populo tuo: & caula lubditur: Ut propriietur vobis Deus . I ii huJus argumenti explicatione adeo naultae sitiat doctorum sententiae, Ut cas enumerare, nedum cλ pendere, ira
testis limum fucrit : di cum tam variae sint , eamque inter sc dissidentes, Vc-niam mihi dabitis, Viri hunia mili mi , si aliorum opinionibus praetermissis , meam ego utinam tam vere, quam br viter ) explicuero. Primum ergo ut mea fert, dc communis opinio ) non protinus iciactur homo penitentiam agcre . Atque haec quidem assertio non alia ratione potioreos cndi potest, quam quod fidelium omnium conscia sits facile admittit, non cile peccatum mortale novum, si qu: snon statim, atque an peccatum incidit,
'nitentiam agat; nec aut pcInltcntcsiti conisessione huJus criminis sic accusant, alit sacerdotes ad curruat, quando
poenitentes examinanis cum tamen nullus peccator sere sit, qui huJus praec pii reus non haberetur. Imo qui dictu unum in peccato mortali duraret, non modo multa , sed innumera peccata mortalia hoc praecepto transgrediendo
Praeterea , cuna praeceptum de poenitentia amrmativum sit, in quo virtutis actus positivus praecipitur, non videtur obligare, nisi pro tempore necesiitatis, quemadmodum dc reliqua praecepta af
Item, cum caetera media ad salutem necessaria, scilicet fidem, baptilinum, confestionem illico praestare minime teneamur, non est , cur unica in poen, tentiam mox debeamus exilibere . Praeterea , cum Vera penitentia ut
anae jam diximus 3 a dilectione Dei
proficiscatur, si homo simulatque peccavit , Veram panitentiam habere t neretur , quae videlicet ncccssaria est, ut Deo concilietur, sici et conlequens , ut homo post peccatum statini ad dii gendum Deum obligareturi Praeterea, cum nulla ratio idonea sit, nullavc auctoritas, qua praeceptum adeo durum afferatur, c te qua facilitate induceretur ab aliquo, eadem quoque ab aliis rejiceretur. Secunda propositio: Non tenetur homo penitentiam agere, quoties peccata 2.COnc. incinoriae occurrerint, sive speculative, live praetice occurrosint. Etenirn nullum aliud nos praeceptum obligat ex eo, quod in mentem veniat, nec peccat mortaliter, qui non Deum, quantumcunque divina bonitas proponatur, omni dilectione dignis lima, nisi ncces litatis articulus interc dat. Idem de praecepto fidei, & spei videre
iauarc nec si peccata sese ossierant peccatori digna , quae homo detestetur, protinus obligatur in actum contritionis exire et poterit Oenim libere nulli imitabere actum, si nullus instet neccilitatis articulus.
Et confirmatur , quia obligatio reliquorum Plaeceptorum cx neccs litate rei,sti initur, non cx memoria, aut Intelligetitia nostra: quippe, non quia nos i I telligullus, aut memoria tenemus, Obligant, sed quia obligant, ii obemus nos
dare operam, ut memoria teneamus.
Illud etiam quam inconsiderate dicDtur , memoriam practicam obligare , specti ivam non obligare.l quasi tu ,
580쪽
moria conscientia sit, cujus judicio homo teneatur obnoxius . Premam enim
angustius & urgebo, quodnam sit illud
iudicium practicum, vel quae memoria, qtiae post simplicein peccati commemorationem novam praecepti obligationem inducit. Cumque nihil constanter, recte ve dici possit , nimirum non est ,
cur amplius in Op:nione contraria le-
fellenda moremur ; nulla enim ratione nititur , scd solo asicrentium arbi
Atque eisdem omnino argumentis persuaderi potest teitra propositio, hoc est , Id. ii ebus sestis non obligari h
mlnes ad aget . dam poenitentiam, aut divino praecepto , aut humano. Praeceptum enim de colendo Deo, quo se-stis diebus astringimur, opera religionis praescribit. At poenitentia quod ante docuimus religionis opus non est, sed vindicationi S.. Item, jus humanum nullum est, aut Euangelicum, quo hoc praeceptum asti
xatur . Proserant, de tacebimus . Lex autem antiqua cestavit : lege vero naturae nihil e 1iismodi praecipi, notius est, quam ut probandum sit .. Et prosccto
errores alienos reprelaendere , non perinde difficile est . Facilius namque
ut Cicero tradit ) in mentem cujus que venire solet , quid falsum, quam
quid, vcrum sit. Sed veram & consentaneam opinionem ingerere , eamque idoneis argumentis confirmare, laoc Opus , hic labor inst.. .
Sit igitur quarta propositio : Praeceptum de poenitentia obligat in articulo necestitatis , ut reliqua omnia praecepta amrmativa: Ac primus quidem necessitatis articulus facile ab omnibus admittitur , periculum mortis . . Cum enim praeceptum Pro aliquo tempore obirget,s.. in periculo mortis praeteritur, nullum jam restat tempus , quo possit impleri .. Sed notandum est quod cum baptismus Sc sacramentum absolutionis
De Pr.ecepto Prnitensia ut Vistretis.
vinum de poenitentia , per se loquendo, obligare soluin tu duobus: Ρrius, cum obligat divinum praeceptum de baptismo vel consessione: S tunc salix est poenitentia. interior imperfecta, si
exterius sacramentum re ipsa sit scipiatur. Posterius , cum dec si minister utriusque facramenti: Ubi sicut homo tenetur habere votum suscipiendi vel baptismum, vel absolutionem, si Lacutitas adesset a ita etiam tenetur habere
perscctam monitentiam , & contritio nem , ut quaei neccillaria tunc sit ad remisi nem peccatorum.
At vero articulus alius , qui addi s let , Cum videlicet quis administrare
voluerit aliquod sacramcntum,uciquem cunque alium actum exercere, qui re
quirat hominem existentem in gratia, accidentariam obligationem habet, nec a praecepto Poenitentiae oritur , sed a praecepto alio de digna lacramentorum vel si ceptione , vel administratione. Unde peccatur quidem peccato facria legit , si ab impcenitente lacramentum aut ministretur, aut suscipiatur , non autem peccato omissionis adversus pCnltcntiae praeceptum . Unum excipio Eucharistiae Sacramentum , quod qui in mortali sumit duplex peccatum peccat : Alterum sacrilegii in Euchaiaristiam , alterum Oin illionis in praeceptum peculiare divinum de praemitte da poenitentia Eucharistiae sacramento , de quo in fine hujus relectionis
disset emuSa Ad primum itaque argumentum respondetur , illam D. Tliomae similitudinem inter praeceptum restituendido praeceptum deserendi peccatum , non per Omnia quadrare. Qua in re Caj tantas.videtur fuisse deceptus: primum enim rei alienae restitutio revera sundatur in praecepto negativo , quo V tamur rem alienam invito domino retinere : neque enim minus rei alienae det iectator est, qui eam apud se in- attrito conferam gratiam , instituta luc luentam an vito domino detrectat , ac
fuerint directe haec duo sacramenta in i detinet, quam si furto suscepisset. Quo
remissionem omnium peccatorum, quiJfit, ut ad obligationem restituendi in- suscipit alterum ex his sive contritus,tjusta acceptio impertinens st: sive γsve attritus, vere implet praeceptum aram acceperim iniuste per furtum, sede poenitentia , quoniam Deus nihil l ve juste per commodatum . simulatque
amplius exigit in compensationen invito domino rem alienam usurpo ,
injuriae & delicti commissi , quam vel
contritionem . sine sacramento, vel at-ltritionem cum sacramento per se instituto in remissionem peccatorum . Atque hinc .colliges , praeceptum. dblum i eus habeor . atque ex conseque ta violator praecepti negativi Rursus etiam, quotier cumque adest commoditas rem alienam domino suo restituendi , toties denuo Decco mHILI L. rvi