장음표시 사용
91쪽
mis ad sutura tempora reserendam de- ' claravit. Eadem quippe scrrptura & ad Luciferum pertinet, di ad Nabuchodonosor , 8e ad Antichristum . Uaniss-- mum ergo fuit auctorem libri Macha haeorum reprehendere, quod in idolo, abominatione, de desolatione Antiochi ad verba Danielis alluserit, vel ea certe in simili causa usurparit. Nam etsi in illum sensum Danielem adduxisset, id secisset egregie , quod Sc Paulus , &Αpostoli caeteri saepe secerunt. At secunda ratio duobus modis refellitur . Prius enim nihil impedit, ut Spiritus S. scriptori allistat, qui in quibusdam tamen humano more ex mindestia loquitur . Sic enim Paulus ait,
. cov. xx. Etsi imperitus sermone , non tamen
. coe ii icientia . Et rursum, Ut nuntis sapiens' dico plus ero. Et iterum, Donate nulli hanc inJuriam.
Posterius , aliud est loqui de ipsius
historiae veritate . aliud de interpretatione in aliam linguam. InterprCS emso veniam petit , non falsitatis, quae nulla erat, sed elocutionis, quae ab homine erat. Secunda igitur illa ratio hac duplici responsione convellitur . Sed dc tertia bis quoque confutari Poteth: de quia non est opus confiteri, e liolam , cujus in priori fit mentio, Cain cfla , quae e veligio subditur et &quod si esse quis contendat, habet in Promptu quid dicat , puncta librari rum' incuria elle male distincta. Illa enim verba, Anno centesimo octogesimo octavo , non suini initium epist lae sequentis , sed finis antecedentis :Ut sublequens epistola hoc principium habeas, Populus qui est Hierosolymis. Cujus rei iiiiid est argumentum, quod diem, annum ve, quo ici ibitur Epistola, non ab initio statun , sed a fine ponere solemus t calutationem vero it tim a principio. Τametsi utrumque Conia stantinus 3e in epith. ad Donum. PaPam, Ze in epistola ad Georgium Constant. Patriarcham, conjunxerit. Quae igitur secundo loco ponitur, haec lcripta cfh anno centesimo sexagesino nono, ut In Priori epistola dicitur- Quae vero ordia
ne quidem scripturae antecedit, sed re
ipsa tamen posterius missa est, ea scripta suit anno centesimo Octogesimo
Ita ad quartam rationem facile dici Potcrat quod ante monuimus illam mpistolam non esse cujus Prior meminit.
Quare nec necessci eth fateri, eam esse
scriptam anno centesimo sexagesimo nono . Quin compilator illius secundi libri , sive is suerit Josephus, ut Annio piae et, sive quisquam alius, quascunque epistolas invenire potuit a Judaeis scri-ζtas, nullo servato ordine, in initio liari sorsitan collocavit.
Quod si secundam illam esse admittimus, quain commemorat prima , dicere oportet , numerum non secundum Hebraicam computationem haberi , sed secundum Graecam . Potuit
nim nec id incommode ) fieri , ut
qui eas literas dederint , ii Graecammonarchiae suppiitationem fuerint secuti: quam tamen is , qui librum illum dicitur in compendium redegisse , ΠΟ-luit immutare , sed exscribere num rum, ut scriptlim reperiit. In aliis v ro secutus est semper supputationem Η braicam . Judas itaque mortuus eth juxta Hebraeorum rationem , anno cent
simo quinquagesimo lecundo expleto et hoc csh, anno centesimo quinquagesimo tertio . Quibus si apponas sexdecim annos Graece supputationis , constat numerus centesimus sexagesi inus nonus : qui idem est cum priori. Nam, quo anno Iudas mortuus est , scripsit Lit,. ro. is sepistolam. Ita non est necesse cum Ruia via. vel cperto , 5bro de victoria verbi, alium ' 'i' a Machabaeo Judam divinare, qui eam epistolam dederit. Ad quintana , non desunt, qui ex
stiment non Antiochum membratim divitii in , sed ducem ab eo missum et sic enim videtur 2 capite fignificari: ibium vero iuga elapsum morbo pestilenti interiisse , ut capitulo p. dicitur . Sunt etiam , qui contendunt Ii cap. illo r. particulam, Et , adjcciam esse librariorum vitio a lectionem autem v ra in hanc esse : Percusserunt ducem, de eos , qui cum ipso erant, diviserunt
membratim, Ecc. Scio autem Verbum,
percutere, interdum significare, id quod occiderct in eo loco: Pcrcussit I/hilisthaeum , &α Et ibi e Percusiit Saul mille, Sc. Sed non cogimur hic, vocabuli propria significatione deserta , addictionem confugere figuratam: prese tim cum Danielis Ir. cap. de Antiocho scriptum sit, Et venient super eum Romani , 8c percutietur. Quo loco Hl ronym. Percustiis , ait , dicitur este , non quod interierit , dcc. Et z. Reg
α- Servi David percusseritat de Ben min 3 . qui Sc mortui sunt. Scd net
illud quidem huic expositioni repu
92쪽
gnat, quod Lirantis objicit, Antiochum ut hic dicitur ) cecidisse. Non enim
semper eo verbo mors significatur: sed qui yictus est, cecidisse vere asseritur. Ceciderunt, inquit, per prona fugientes. Sed ne illud quidem obstat, quod ibi teritur : Cum ingressus esset intra ambitum fani, clauserunt templum: Cum autem Intrassct Antiochus, &c. ubi videtur designari , Antiocho concluso nullum suisse locum fugiendi reliquum. Non enim intelligendum est templum clausum post ingressum ducis: sed cum milites client intra sani ambitum: ut, si exempli causa dicamus, in atriis facerdotes claui erunt Ianuas templi. At contra , cum milites Antiochi aditum templi occultum aperuistent, ut cognita res est, lapidibus sunt a Judaeis o ruti . Potuit ergo dux ipse percussus, s ducis nomine Antiochus inicit igitur, quo aditu aperto Intraverat, exire adique supere. Ob quam iitraln cap. s. dicitur, inhoneste ac turpiter de l/erside rediisse. Sed ne rimulas quaerere ad elabendum videamur, illa responsio , planior & verior est , cui nistoricorum gravium consentit auctoritas a non eundem esse Antiochum , de quo primo capite , di de quo capite nono perni betur : sed ibi Antiochi Magni mortem scribi , hic vero Antiochi Epiphanis . Cujus etiam finis primi libra capite sexto texitur . Nam illum Strabo libro I 6. ait templum Beli expoliare conarum, finitimos Barbaros interemisse. Ad sextam, licet Rupertus omnia ea figurate velit intelligi de arca novi t stamenti, idesh, humanitate Jesu Christi: ad literam tamen miraculum illud vel jam factum est, inum expulsis gentibus a Judaea Hebraei ex diversis i Cis , ubi erant dispersi, convenerunt: vel torte etiam in conversione Judaeorum ante diem judicii futura, het. Nec nostris conjecturis divina prinmissio debilitanda est . Est enim Deus
erax, omnis autem homo mendax. Postrema demum ratione lolvenda V Tie torquentur anctores . Alii nanque fingunt, Machabaeos per matrem a tribu J uda originem ducere: eaque rati ne defendunt, sceptrum de Iuda non es e translataim . Alii sequentes traditi nes Halmud, astruunt,Machab eis quoq; existentibus ducibus, fuisse judices quol-dam ex tribu Iuda , penes quos summa decernendi atq; imperandi potestas resi- Liber Secundus. Ca ut XL.
deret, qui Hebraice Zanedrin, Latine senatus, ut apud Roma inos, appellabatur . Unde illud est , Populus qui est Hiero sol vinis , sena usque dc Judas ,&c. Hos itaque cum Herodes, qui prismus ex alienigenarum genere Oml S, P
gnum Judaicae gentis obtinuit, in odium Davidici regni , de medio sustulit, tunc verc sceptrum de tribu Iuda dicitur abstulille . Alii hunc noduin solvunt, affirmantes illam Jacob Pr phetiam, promissionem fuisse ad legem
comminationum intelligendam : quae scilicet mutatis moribus commutetur:& quemadmodum sententia adversiis Ninivitas post poenitentiam translataci , ita quoque haec divina promisso, filiisJuda peccantibus fuerit commutata. Quam quidem normam in explicandis tum comminationibus . tum promissionibus ex Ezechiele desumunt : apud quem Dei Sc comminatio & pollicitatio pro conversis, aut aversis hominum moribus transferuntur. NOS Vero, quibus consilium cst, alienas expositiones non Inimice aut insectari, aut repellere, facilius hunc locum expediemus,
si ex primo Machabaeorum libro intelligamus, populum Judaeorum ducatum Machabaeis tradidisse , non tanquam proprium dc haereditarium, sed ad legem depositi conservanduin s ut videlicet Israeliticam plebem interea tuerentur, donec surgeret Propheta fidelis , vel qui cos instrueret, vel quem de tribu Iuda venturum expectabant. Qua ex re sceptrum de tribu Iuda non auferebatur: eo praesertim, quod ipsa quoque tribus in hoc populi condictum
lcntentiamque a principio saltem creatitur consensisse . Quartum erRO argu mcntum cum suis confirmationibus hoc modo fuerit consulatum . Nam quod
argumentum Cajetanus in Matthaei 2 . cap. ponit, auctorem libri Machabae rum errasic in interpretatione Prophetiae Danielis, quam ad Antiochum ille refert, cum Lucas ad exercitum Romanorum perspicue retulerit, Od nullius momenti est . Eadem quippe littera& ad Nabuchodonosorem N ad Anti-' christum spectare potest . Sic eadem& ad Antiochum , & ad ἔdolum Romanorum , & ad Antichristum pertinet . Quae omnino res , quoniam nulul obscura est , nostra explicatione
At quintum argumentum resellimus. Non modo conciliiun Carthaginente,
93쪽
di innocentius , sed plerique alii Sapien.
tiam & Ecclesiasticum Salomoni assignaverunt. Nam librum quidem Sapientiae nomine Salomonis citat Tertullianus de 3 inps orae scriptionibus haereticorum : Origen.
2 2 n. luper epistolam ad Romanos lib. 8. Cy-
' = orianus sermone quarto de immortalita-
Laeeil te Baslius lib. s. contra Eunomium: Ambrosius sermone 8. in psalmum , Beati immacillati, 'lib. I. ExameIOis. 4. lib. de fili. cap. 6. &Euseb. H. lib. praeparationis Euangelicae cap. s. Quin Eusebius ipse lib. 4. Eccl. hut. cap. 2 a. allarit, Fgesippum, Irenaeum , & omnes antiquos librum Sapientiae Salomoni tribuisse. Tribuerunt certe Evaritas m epistola ad episcopos Africanos , Felix primus ad omnes episcopos Galliae , Felix sic cundus ad Athanasium 8c caeteros episcopos Egypti , Epiphanius haeresi 76. Anomaeorum. Damalce nuS qua
to suae Theologiae libro, ubi Jodocus
Clichtoveus multis argumentis .con tendit , librum illum non fuisse I lillonis sed Salomonis . In quibus illud maximum est , quod verba , quae auctor cap. s. eiusdem libra de se dicit , non alii, quam Salomoni congruere Pollunt. Ecclesiasticum quoque auctores biliis mi Salomonis nomine retulemni, Clemens Alexand. lib. strom. Gregorius Nati an genus oratione Oe aVa , Basilius quarto libro contra Elmomium, Chrysostomus , sive quis alius fuerit, homil. tertia imperfecti operis In Matthaeum, Ambros. super 7. caput priori S ad Corinth. Hieronymus In cap. Io. Ecclesiastes , Cyprianus ad Rogatlanum , & 3. lib. ad Quirinum , & .serm .de eleemosyna, Cassodor. in Psal. sia & 66. N Gregorius Io. Bbr. Moralium, & I. quaest. I. cap. Non est nutanda, Sixtus primus In epti t. ad Ο-mnes fratres,Marcellinus ad Salomonem eviscopum, Fabianus in epist. ad omnes Orientales Episcopos, Sixtus secundus ad Gratum, Damasus ad episcopos Dialiae, Ioannes Papa ad Valerium episcopum. Quod si post tot, tamque graves auctores libros illos Salomonis esse asseveremus, nihil erit profecto cur ti
νε εαμ Deinde librum eta hu)us aut illius
in e sutat. scriptoris non admodum interest catlao-
k πρ lieti fidei , dummodo Spiritus sanctus
muri . auctor esse credatur. Quod Gregorius in prooemio super Job' c. r. erudite & traditia explicat. Ncc erum refert, qua penna De Lotis Theolo eicis.
rex epistolam scripserit , si vere scrupsit . Unde nihil obstaret, ut in ea re, quae ad fidem non pertinet , Innocentius & concilium Carthaginense com munem antiquorum opinionem sequerentur . Nec proinde tamen in libris canonicis enumerandis errare potuere , quippe quod ad fidem attinere certum Deinde , ut has duas responsiones praetermitteremus, habemus aliam multo potiorem e quam ex Euseb. lib. II. praeparationis Euangelicae Joannes Drie donis expressit . Cum enim Salomon L p iuxta scripuiram , locutus fiterit tria millia parabolarum, & carminum qui Reg. 4.que nullia, quae non sunt in unum es quod volumen a Salomone coacta; fu runt alii atque alii , qui sententias S lomonis sparsas collegerunt , ut patet Proverbiorum c. 2 . Ita Augiistinus
Eugubinus secutus Rabbi Moysen tiThalnaudistas , credidit Esaiam libros Salomonis scripsisse : Quod equidem
incertum tabco: illud vero exploratum, sententias librorum , qui Sapientiales vulgo nuncupantur, a Salomone quidem fuisse primum excerptas, sed non ab e dem auctore collectas. Unde & Jesus Cap. so Syrach in Ecclesiastico , non ait se protulisse , sed renovaste sapientiam de corde suo. Hujus ergo rei Innocentius Se concilium Carthaginense non ignari, optima ratione hos omnes libros Salomoni dederunt . Ac de quinto aregumento haec dixerimus. Sextum vero argumentum Cajetani Respon. est , in fine commentariorum super l, ad 6.bros historicos veteris Testamenti. Pudet autem virum alioqui ingenio sum& doctum , virum pium, ac nostrae fammiliae columen, vano distinctionis novae commento argumentum firmissimum eludere volui sie: atque , ut leviorem plagam repelleret, graviorem accepisse. Cum enim nomen libri canonici apud scriptores omnes , uno excepto Cajetano , pro sacro atque divino sumatur, non modo comprehendi animo , sed ne suspicione quidem potest attingi, Pontifices & concilia omnia aliter vocabulum usurpasse , quam erat in usii unia versorum . Deinde concilium Carthaginense, ne quis aliter inverteret, quid nomine scripturarum canonicarum i telligeret, declaravit inquiens: Praeter scripturas canonicas, nihil in ecclesia legatur sub nomine divinarum lcript Iarum . sunt autem canonicae script
94쪽
A relus nem xit hane eri solanimie Pauli , ut auctoreti Epipha.Mer. G.
rae , &e. Et Innocentius , Hi libri ait, recipiuntur in canonem sanctarum scripturarum. Et in concilio Florentino eodem spiritu inspirante illi omnes libri, quos suscipit , R veneratur ecclesia , di de quibus praesens disputatio instituitur, scripti a sacris auetoribus asseruntur. Praeterea, cum stib eodem contextu omnes illi libri nullo facto discrimine definiantur esse canonici , ridi- Culum est, ut partim in una significatione , partim an alia , libros canonicos habeamus . Ac si hanc thmel distinctionem admittimus , auctoritate com Cilioriim atque pontificum nullus liber sacer constare poterit. Nam pari cau
satione , si id quidem lubitum esset, hae
retici dicerent, unum quemlibet de caeteris non esse canonicum ad firmandam fidem , sed ad instruendos mores. Icquoniam absurdum omnino est, retineamus potius eam rationem oportet, quam
CaJetanus voluit evertere, vir ut saepe jam dixi) eum primis eruditus & pius, sed qui in libris sacris constituendis Erasmi novitates, ingeniumque secutus, duin alienis vestigiis voluit insistere propriam gloriam maculavit . Ac de
Ad confirmationem autem facilius responderi potest: non Ambrosium mo
do , sed dc Cyprianum ad Pompeja
num, dc Augustinum 18. de Civ. Dei referre ex 3. 3c 4. libro Esdrae testi. monia: sed non tanquam ex spiritu divino edit quibus scilicet nefas si refragari. In septimo principali argumento moleste sero, non alienos modo . verum etiam nostrates bona venia Iegetur an tam novam , ne dicam levem sententiam incidisse, ut epistolam ad Hebraeos Apostoli Pauli esse negaverint.
Sed id multo molestius, ut si Pauli non
sit, protinus non sit canonica. Nam, auctore incerto, potetit epistola certo esse canonica . Sive enim Lucas, seu Bamabas s quod quidam sunt opinati eam epistolam scripserint, canonica erit. Nam dc per Lucam de per Barnabam Spiritus sanctus loquebatur . Sed ad rem . Cum haereticum sit, hanc epistolam a
sacris scripriiris excludere , certe teme
rarium est nequid amplius dicam de
hujus epistolae auctore dubitare: Quem Paulum iuisse certissimis testimoniis confirmatur . Origenes in primis libro I. Commentariorum iuner Matthaeum , 8c
reserto ab Eusebio lib. ecclesiasticae Liber Secundus caput XI.
historiae , Ego dico ait quod ipsa manifestissime est Pauli Apostoli a de semper
omnes antiqui maJores nostri eam, ut Pauli Apostoli susceperimi : Sc opinio ii Rite ad nos pervenit quod sermo GJus est Graeco sermone compositus vel per Clementem Romanae urbis Ep2c pum, Vel per Lucam. Clemens item Alexandrinus apud Em
sebium 6. Ecclesiasticae historiae libro Maiiueste inquit est Pauli, scripta
quidem Hcbraeo sermone tanquam H braeis, sed a Luca in Graecum interpre
Eusebius quoque in eandem sentem tram avit, 3. lib. historiae Ecclesiast cae . Ubi cum dixisset , Clementem Romanum Episcopum in epistola ad Corinthios nomine Pauli testimoniis hi us epistolae usum , continuo subjicit et Unde constat, quod Apostolus
hanc epistolam tanquam Hebraeis mitis tendam , patrio eam sermone conscri
pserit: & ut quidam tradunt ) L
cam Euangelistam, alii autem Clememtem interpretatum esse : quod dc magis verum est : quia de stylus ipse epistolae Clementis cum hac conco dat, dc sensus nimirum utriusque scripturae plurimam similitudinem serunt . Hactenus Eusebius . Et c. q. ejusdem libri , Pauli manifeste I . sunt epist lae. Dies me defici ci , si velim enumerare auctoreS Graecos , qui hanc epistolam Paulo tribuerunt . Nec minus si commemorem etiam Latinos .
Quid enim reseram Athanasium in epistola ad Episcopos Africanos , dclib. II. de fide Trinitatis ι Quid CD talium I x. lib. Thesauri Quid Chrysostomum infinitis prope locis Quid Ignatium p Quid Irenaeum Quid Damascenum p Quid Anactetum in epistola de ordinatione Episcoporum pQuid Hirinium in epithola ad mnanes Christi fideles 3 Quid concilium Laodicenum 3 Quid tandem concilium Ephesinum λ cum omnes
cap. 13. CaP. II cap. Ita cap. 9. Coneli Iima
Ephetiimina dixi . quia illa ep. licet Cyrilli sit. prae iidebae
Graeci scriptὀres ut auctor est Hie
ronymus ad Dardanum hanc epist in sam Apostoli Pauli esse una voce fateantur. Theophylactus certe miratur eorum impudentiam, qui hanc epist Iam Pauli esse inficiantur; amrmatque eos non secus Peccare, quam si a Pau- o abesse Christum negarent . Quid Latini λ Nempe fatentur etiam . Fat
tur Ambrosius super Psalmum, Beati maculati et de libro de his, qui my
95쪽
. , steriis initiantur, cap. g. Augustinus insuper h. lib. de doctri Christian. cap. 8. & ispe alias . Item Gregor. s. lib. Moralium cap. 3. Gelasius cum concilio septuaginta Episcoporum :Innocentius Papa: Concilium Carthaginense , Florentinum , Τridentinum . Quid moror mille quingentos abhinc annos Ecclesia legit hanc nomine Pauli Apostoli r & audemus nos in dubium Veriere , quod omnes catholici tot retro taculis sine ambiguitate te-vuerunt Omitto quod Petrus , nisi me valde opinio fallit , testatur Pau-4um Hebraeis epistolam scripsisse . Nam primam Petri Hebraeis scriptam esse, salutatio ipla adeo aperte docet, ut ne Caietanus ip e quidem negare Potuerit . At secunda Petri eisdem quoque scripta est . Ait cnim : Eccc Iam vobis hanc secundam scribo epistolam . In huius vero fine fic Petius inquit: Sicut & charissimus frater noster Paulus scripsit vobis , sicut in Umnibus cpistolis , &c. Uobis scilicet
Hebraeis , ad quos scribebat Petrus . Unde facta distinctione subjungit, Sicut re in omnibus cpistolis: ut non obscure intelligeres , quod Paulus Hebraeis de longanimitate de talute,Christi, idem & in altis epistolis scripsiste . Non est ergo , cur de auctore hujus epistolae quisquam dubitet.
At Hieronymus dubitat. Certe , ut dubitasset , non proinde nostram hanc certam indubitatamque fidem , ambiguam efficere potuisset. Sed negamus, Hieronymum ancipitem hoc loco
quod illi falsissime impingitur ) ha
bere sententiam . Nam , ut innumera loca silentio praetereamus, quibus refert Hieronymus cx hac epistola nona Ine
Pauli testimonia et ut illud etiam dissimulemus , quod de viris illustribus in
Paulo , cum quorumdam contrarium sensum ex prellisset, eorum argumenta
refellit : ille prosccto locus Hieronymianae sententiae clarissimus t stis est, qui habetur in epistola ad Dardanum de terra promissionis , in haec verba: Vas cicctionis loqmtur ad Hebraeos, fide qui vocatur Abraham, &C. Nec
me fugit, quod perfidia Iudeorum haectes unonia non suscepit . Illud nostris dicendum est , hanc epistolam, quae inscribitur ad Hebraeos non sol ulnab Ecclesiis Orsciuis sed ab omnibus retro Graeci sermonis Priptoribus , quasi Pauli Apostoli, suscipi : dc inhil interesse cujus fit, cum Eec Iesi,stici viri sit , di quotidie Ecclesiarum lectione celebretita . Quod si eam L
tinorum consuetudo non recipit inter scripturas canonicas nec Graecorum
Ecclcsiae Apocalypsim Joannis eadem
libertate fuscipiunt e & tamen nos utra inque suscipimus, nequaquam hujus temporis conluetudinem , aed Vcterum scriptorum auctoritatem id quentes , qui utriusque testimoniis utuntur , non ut interdum de apocryphis facere solent,led quasi canonicis & Ecclesiasticis. Hactenus Hieronymus . Et in epist
iam ad Titum, Lege s inquit ) aa Hebraeos epistolam Pauli Apostoli , sive
cujuscunque alterius eam esse putas , quia jam inter Ecclesiasticas est recepta Ad primam igitur rationem , qu niam in relectione de poenitentia accurate sane ac diligenter illa Apostoli loca explicata sunt, non est nec ella modo respondere. Ad secundam respondere necessecli, & quidem eo ordine, quo adve sum constitutam veritatem objectionis singulae particulae fuere propositae . Nam , quod prima particula ob)ici batur, facile diluitur : cum conting re potuerit, ut intci prcs reliquerit quidem in textu verba Hebraica , sed in margine , quod fieri solet , addita fluerit interpretatio , quam librarius textui deinceps inseruerit. Quod etiam idem Ita Matthaeo uui sonasse venit in verbis illis , Eli, Eli , &c. Quod autem , quae expositor fortata quispiam
in margine apposuerit , ea scriptorum vitio textui nonnunquam inierantur, Nicolaus Lirmus recte 2. Reg. 8. ani madvertit . illa cnim verba , De quo fecit Salomon omnia vasa aurea in templo , di mare aeneum, di columnas , dc altare, in hunc modum & adjecta,& inserta esse constac. Potuit S alia ex causa proficiscit: ut Apostolus vel Euangelista Hebraice scriben S, quorundam vocabulorum interpretationem adiecerit, quod apud Judaeos erant verba quaedam , vel Chaldaica , vel Syriaca , quae potuerunt commode in linguam Hebraicam verti : ut Golgotha, di Ephcta. Ecce duas caulas , quibus interim argumentum illud Ca7ctam posset cludi . Quo ne librum quidem Gene: eos Hebraico sermone scriptaim sibi C, jetanus suaderet . Nam ibi legitur ,
96쪽
Cap. Libeν SecundΗs. Rachel vocasse filii sui nomen Benoni , id est , filium doloris mei: nomen vero ei a patie inditum Benia
min , ud est , filium dextrae . & in
Exodo, Est enim phase , id est, transitus Domini. Respondeant nobis isti, qui simili argutia negotium nobis exhibere volunt : & si non valuerint:
tertiam causam nos reddemus : Vide-
tis simplicibus , quae nonnunquam in- braice scriptam non misieregra in compositione manent, inter--α dum corrupta . ea si aliis verbis eadem etiam lingua explicare volucro, nihil absurdum orietur : ut si verbi causa dicam Deicola . intexpretatur
Dei cultor : patet familias , hoc est i
d mus. gubernator & parens . Quod idem in nominibus Benoni di Melchisedech evenire potuit. Sed ne ad haec tanquam in aram coniugiamus , illa causa & praestantissima& verillima est , -Interpretem id ju-
.re suo facere potiusse : cum videlicet necesium fuit Hebraica verba manere . Si enim interpres transtulisset , Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me, non fuisset a Latinis perceptum , quorsum assantes dixerint , Heliam vocat iste . Quare verba Hebraica retinere coactus, eorum intem pretationem apposuit , quod faccreaeque poterat verbis Hebraicis non retentis . Certe Geneoseos is . & Exodi I x. in Hebraeo nominum interpretatio
non habetur: sed interpres acuecit de
Quod si objicias , illam particulam non esse sacram scripturam , si hoc
verum est . ut quae ab officina interpretis prodierit e Primum conceditur concivito; nec ego video cur perho rescere debeamus . Deinde , negaturalia collectio . Si ab interprete profi- Ciscitur , extra sacras literas est . Nam particula quae ad servandam Vel congruitatem, vel intelligentiam in
sacrarum literarum interpretatione additur , non censetur a sacris literis alicna . Unde Hieronymus in commen tariis epistolae ad Galatas, Hanc con suetussinem , inquit , in pluribus locis scriptura conservat, utHebraicum ver bum cum interprctatione sua ponat s
Bartimeus filius Timet, Aser, divitiae, Tabita , Dorcas , & Mesech, vernaculus . Ecce scripruram Hieronymus vocat etiam eam particulam quam intc retem addidius compertum est .
Atque id in epistola ad Hebraeos vel maxime locum habet; cujus interpres fuit vel Lucas , vel Clemens a quod Apostolo & vivente & vidente tactum esse, ad veritatis similitudinem videtur
esie propensius . Verum esse as verarem , ius academiae teinperamentu in in causa conjecturali placeret. Nihil ergo prima illa causa movere nos debet , ut credamus hanc spitiolam He. Sed ne s cunda quidem causa movet . eadem enim in Apostolumi torqueretur , qui in Actorum lib. Iudaeis loquens citat scripturaem veterem juxtra translati nem Septuaginta. Itaque interpFes aut Lucas , aut Clemens, licet Hebraeos Hebraice Paulus fuerit allocutuS, ve sionem tamen septuaginta interpretum magis reddere voluit, ne Graeci literae novitate turbarentur. Quam etiam ob cap. λrem Apostolus Romanis scribens abutitur testimonio Abacuch juxta translationem septuaginta ; ne Romanis au ribus insuetam Orationem asserret: ut Hieronymus auctor est in commentariis super Abacuch.
Iam vero, tertia illa causa, quae in postrema hujus rationis parte nobis opponitur, nulla est. Audivi equidem ab Hebraeo , cui Hebraei Carpentoratenses primas ex sitis hominibus deferebant, epistolam hanc Hebraicam hodie etiam . Matthaeique Euangelium extare. Sed ut Iudaeus ille nos irridere voluerit, aut etiam ex alicuius Hebraeiversione illi habeant nunc Hebraicam epistolam Pauli , Euangeliumque Ma thaei , perierint vero legitimum Matthaei ad Hebraeos Euangelium, & epistola Pauli ad Hcbraeos, bidaeorum cura id verisimillimum est accidisse. Ad tertiam rationem , qua etiam id agitur, ut Paulus auctor hujus epist
lae non credatur . Prius respondetur
testimonium illuci in sensu literati ad
Christum referri. Nec obstat, sensum etiam literalem ad Salomonem etiam pertinere s cum eadem litera plura simul literalia sensa contineat; ut D. Thom. & ante hunc D. Augustinus tradidere . Quemadmodum igitur nomine David Christus interdum ad literam significatur, ut EZech. 34. Si scitabo super ea pastorem unum , se vum meum David : & Hieremiae 3 o.
Servient Domino Deo suo , & David regi suo , &c. Sic & per nomen Salomonis Christiun Dominum eo loco scri
Sebili ianua Μui iste usile lit Eui. Eelitina Matthael Heb di ejus in Latinam
97쪽
scriptiua spiravit. Id ne nos praeter Ira, adjecit , Stabiliam thronum ejus usque in sempite im. Quod apud Lucam Angelum ad Christum retulisse , notius est, quam ut explicandum sit ;Filius , inquit , altissimi vocabitur , & sit per domum David sedebit . Aimpustinus porro auctor est , Psal. 7 I. licet in Salomonem inscribatur , Imd eos tamen de Christo esse prophetiam invictissime defendere, quia nonnulla ibi ita dicta sunt, ut in Salomonem convenire non possint. Quae eadem profecto causa , ut de Psalmo . idem sentiamus, cogit. Posterius, ut in sensu allegorico hoc sorte in vanum currereret, dee. Ad quintam vero respondere opor tet in hunc modum : nomen' Testa
menti apud Latinos interdum significare pactum , de promissionem , ut Hieron. in Hierem. 3I. cap. de in Malac. h. cap. scripsit, dc Innocentius in capite , cum Marthae, de celebratione malis , erudite postea docuit . In quam si ficationem illud tradidit accipiendum, quod in canone dicitur, Hic est calix novi & aetemi Τest menti , id est , novae ac aetereae Pr missionis : de 1llud etiam ad Hebraeos, Novi Testamenti mediator est, ut reia 't ' promissionem accipiant qui vocati sunt,
testimonio Paulus abuteretur, nihil a haereditatis aetemae . Illud etiam ex- suo more faceret alienum ; qui cumlploratum est , apud Graecos nomen saepe alias , tum maxime in priori ad l-, interdum proprie testamen- Corinth. epistola , ex sensu allegoricol tum, nonnunquam pactum, faedus, de aroumentatur. Aliud est enim ex sen-lpollicitationem fignificare a ut ex Asu spirituali certum Sc efficax argumentum trahi, quod Augustinus, Dionysius, Hieronymusque negarunt; aliud vero argumentum inde probabile duci, id quod nemo sane doctus negare potest . Quod enim Rhetores argumenta vero similia certis Sc exploratis adjungunt , id Apostolus quoque facit . Potuit autem hoc loco multo de commodius 8c vehementius facere , ubi Hebraei intelligebant ea , quae David in Salomone Deus promiterat , In Christo esse complenda. Intelligebant autem , eisdem sacris literis saepius admoniti , ut Mich. 4. Dan. 7. pa
Ad quartam rationem non oporteret
respondere, si oratio Pauli colo dc commate aptius distingueretur . Itaque lectio in hunc modum habere debet ;Quae cum initium accepisset enarrari per Dominum ab eis qui audierunt , in nos confirmata est : ut illa verba, Ab eis qui audierunt , non ad participium sequens , sed ad infinitivum antecedens reserantur . Sed cui haec displicent, is tale habeat responsum: Quod Paul. ait , In nos confirmata est, non ad se peculiariter refert, sed ad Iudaeos generaliter, ut Glossa interlinearis admonuit . Praeterquam quod Paulus non ait se accepisse doctrinam ab eis qui audierunt , sed salillis confirmationem : accepit enim Sc Sacramenta ab illis , & doctrinae confirmationem : tum quia Ananias dixit illi,
quid oporteret cum facere e tum quia
ascendit ad aute Gilotos apostolos, us
ctorum Apostolicoriim capite tertio Budaeus in commentariis probat . Ii qua etiam posteriori siem ficatione dc Geneseos nono , di Psalm. 34. 3c 88.& ros. nomen legitur. Vocabulum quoque Hebraicum B rit, , quod Exodi x . & Hierem. 3 . habetur . licet frequenter pactum ii duique significet , quandoque tamen ad testamenti significationem flectitur. Nam & Hieron. Zachariae nono , &Psalinorum interpres Psal. 44. nomen Berith , in testamentum vertit . Imo licet Aquila nomen illud semper pactim interpretetur, at 7o. tamen seretestamentum , ut Hieron. in A. Cap. Malac. testatur . In nomine Igitur
Hebraico Paulus ludere potuit Rhetorum more , de vocem a proprio ad
improprium fgnificatum flectere: quod idem , si aut Graece , aut Latine loqueretur, facere potuisset . Idque eo magis , quod instrumentum a lanis o signatum, testamentum dicitur: quam Vis codicillo postea vel mutentur aliqua , & aliqua inducantur, vel etiam totum omnino, quod testamento semel cautum erat, antiquetur. Quocirca dc vetus illud legatum, testamentum qui dem erat fgnatum a vivo e sed apertum moriente Chisto , ut velum
scissum ostendit s ac per euangelicam legem velut per codicillum abolitum. Id quod Lactantius de vera sapientia videtur mihi intellexisse . Nihil ig, capio. tur obstat , quo minus Exodum i quentem de veteri foedere , loquens
98쪽
Liter Sepundus. adducat . Quinimo consentaneum amgumentum est , ut persectum testamentum , scilicet novum , sanguine confirmatum sit & morte testatoris :quandoquidem imperfectum illud vetus non sine sanguine firmatum est : ut figura figurato congrueret. Atque haec quidem responsio argumento Cajetani satis facit; etiamsi nomen Hebraicum non testamentum proprie , sed foedus solum significet . Quod & Hieron. in 3I. cap. Hierem. & Hebraei docti con
Ad postremam vero rationem is ipse, qui posuit, respondet a illa tria quidem in arca fuisse omnia, ut Paul. dicit , sed urnam & virgam soris pen-
dentes a latere ; tabulas vero intus ,' ' ut 3. lib. Regum habetur . Rursum etiam forte post illa Salomonis tempora , sacerdotes cupientes virgam , &manna in secretiori tutiorique esse custodia, intra arcam cum tabulis posuerunt. Cujus rei Paulus non erat ims cius, nos sumus, qui Hebraeorum traditiones ignoramus . Theoph. in epistol. ad Hebraeos , cap. s. asserit Paulum optime instituqum m rebus Judaicis a Gamaliele ex traditione hoc habuisse , hodieque Pharisaeorum sectam assentiri rem ita se habere . Admonuerat sere idem prior Chrysostom.
hom. IS. De septimo itaque argumento , & huic adjunctis rationibus satis est dictum. Nam quod ex illis verbis ,
Celerius autem videbo vos, Cajetanus
argumentatur , alienum a ratione Vl-deri , ut postquam appellaverit Caesarem , spondeat se Paulus daturum Iudaeis; adeo leve est, ut referre pigeat,
nedum refellere. Helpon. In octavo vero principali argumento , quo quarta conclusio coarguitur, Cajetanus quidem non negat epist. Jacosi esse canonicam : sed auctorem asserit incertum esse . Frasimus addit, cam non sapere apostolicam auctoritatem. At cum Hieron. de viris illustr. h Urbanus Papa in Epist. de communi Vita , Nexan. quintus a Petro in epist. ad omnes Episcopos, Anactetus in epist. de oppressione Episcoporum, Μarcellus Papa ad Episcopos Antiochenae provinciae, Gelasius cum concilio septuaginta,
Innocentius I. concit. Mileuitanum c. T. concit. Laodice u. Carthagin. Florent.
Trid. hanc epist. Jacobi Apostoli, Jacobi, inquam , Apost. esse assirmaverint,
idque ecclesiae universalis usu confir-mp. XI. 49
mante : temerarium est, ne dicam e
ronenna , hujus epistolae certitudinem
velle aut ex incerto auctore, aut ex
stylo salutationis infirmare : idque a gumento leviori, quam cui respondere
Ad nonum argumentum sic respon Reipo deo . Erroneum est, ne dicam haeret icum , secundam illam epistola in Petri Apostoli esse , negare . Adversatrir enim in primis omnibus sanctis: Dcinde Innocentio & Gelasio: Praeterea , conciliis Laodiceno , Carthaginensi, Fl rentino, Tridentino: Denique usui catholicae Ecclesiae, quae legit eam in festo transfigurationis nomine Petri Apostoli. Contineret etiam aliquid falsi, si Petrus A postolus ejus auctor non fuisset. Nam licet argumentum ex salutation ipsius epistolae forsitan eluderetur , quod a falsario quopiam esset adjecta: at quod
capite primo illius epistolae legitur, inludi nulla ratione potest. Hanc vocem ait ) nos audivimus de coelo allatam, cum essemus in monte sancto cum ipso. Quod si Petrus non scripsit epistolam , Joanna autem Jacobove tribuere, stulti- itiae manifestariae est , falsum epistola
continet . Quod est Haereticum . Argumentum vero illud, quod Erasmum movit, imo plerosque olun ante Hieronymum ut resert idem de viris illustribus in Petro infirmum est : cum
eundem auctorem saepe contingat non aliam modo, verum eandem quoque sententiam stylo scribere d:fferenti. Quod ut reliquos praetereamus ) in D. Gr gorio videre licet:Cujus epistolas si cum aliis ejusdem operibus conseras, judiaciumque feras ex diverso dicendi charactere, ab alio auctore scriptas esse judicavexis . Nieronymus tamen ad Hed blam, qu. II. aliter respondet, inquiens: Duae epistolae, quae seruntur Petri, stylo inter se & charactere discrepant ,
structiσaque Verborum: ex quo intelligimus, Pcmini pro necessitate rerum di- ciuileiam versis fuisse usum interpretibus . En Hi ronymus ex dissimili stylo non diversos pietem auctores colligit, sed interpretes dissi rentes. Apostoli enim in aliena lingua super epist. malebant per interpretem scribere, uiam qu xiv dono linguarum abuti: quod non ad clegantiam de luxum, scd ad ullis necesi mos acceperant . Nec me fugit, quod Erasmus hunc locum Hieronymi detorquet : sed more suo facit, ut pro sua I, bidine interturbet omnia. Propter decimum argumentum Eras D mus
99쪽
De Locis Theolo cricis. Relpon. mus & Cajetanus duas illas posteriores
Respon. .ad M. cpistolas negant esse Ioan. Euangelistae. Quam ego sententiam non temerariam modo , sed etiam erroneam esse crediderim . Quoniam sit Joannis, cognomento Senioris , asseruntur , non sunt profecto canonicae. Nec enim quisquam Ioannem prcsbyterum auctorem sacrum existimavit . Sunt aulcm sine dubio , ut ante a nobis demonstratum est, epistolae canonicar: non ergo vini Joannis presbyteri, sed Euanrclistae. Quod
Origenes in I. PDI. apud Eusebium 6. lib. Ecclesiast. hist. cap. 33. Clemens j ib. Σ. strom. Datnascen . q. libro , Isidorus sexto ctymolog. August. a. de doctrinae Christiana , Hieronymus ad Evagrium, Innocentius primus, Gela-sus, Concilium Laodicenum, Carthaginense , Florentinum , Tr: lentinumque tcstantur. Sed & tempore paschali universalis ecclesia duas has epistolas nomine Ioannis Apostoli populo lepit. Ecescsiae aurem, conciliis, S sanetis antiquis tutius nos committemus, quam novitiis istis auctoribus . Quorum argumentum cum imbecillum sit, alia confutatione non eget. Undecimum vero argumentum indignum est et , quod in aliorum numero
ccnscretur, nisi ob illud Ca)ctanus a Lseruissct, hanc epistolam minoris esse
auctoritatis, quam alias, quae sunt certo scripturae sacrae. Nam hujus epist Iae auctoritatem expresse negare non audet, ne quid invidiae subeat , aut criminis . Cum autem Hicronymus asserat , auctoritatem jam vetustate de usu meruisse, inter canonicas computari : miror equidem, cur Cajetanus aliorum opinionem stib Hieronymi censuram non redcgerit: quem pro certa regula sacrortim librorum habendum mxistimavit. Cajetam igitur assertio hoc loco periculosa est, si vis comparativi teneatur: Minoris cinquit) auctoritatis est iis , quae sunt certo scriptura sacra . Non est igitur certo scriptura sacra: quod est ei roneum. At quidam ante Hieronymum hanc epistolam non probarunt . Fateor , scd fuerunt nonnulla ante Hieronymum in contro e sa, quae modo in dubium vertere, hercti cum est . At, citat librum apocryphum . Forsitan apocryphus apud He Draeos non erat . Quod si eiici, ut &Hieronymo, dc plerisque aliis placet, nihil mirum, si ab Apostolo Iuda referatur a cum testimoma reserat Paulus ex Arato , Menandro , Epimenide ,
ethnicis prophanuque poetis. Vide Hieronymum In epist. ad Epiphan. cap. s. 3e ad Tit. I. At coarguit hoc responsum Cajetan. Non abs re, inquit, haecepistola a multis refutata est: quoniam etsi citare apocrypha multo magis licet , quam poetas: auctoritati tamen sacrae screpturae derogat , ut apocrypha Prophetia , ut simpliciter & absolute Prophetia , inducatur. Haec ille . Uerum aliud est , totum librum apoclypluim esse , quod Hieron. ait : quia scilicci quaedam in eo libro continerentur , quae client ambigua: Aliud, pa ticulam illam , quam Iudas excitavit, apocrypham esse , quod nec HieronymuS , nec alius cx catholicis dixit. Nam licet ex alio loco non haberemuscam esse Prophetiam: at auctoritas Iudae satis est, ut illam verissime a Spiritu sancto extitisse sentiamus : Sicut credimus illa verba , Leatius cst magis dare , quam accipere, Jesu Chri-iti esse , quia Paulus dixit Sed stultus cgo sit ira, qui huJulinodi argumenta conor refellere. Ad postremum argumentum, ubi Erasmi Lutherique conlecturae ponuntur, ut Apocalyplcos auctoritas infirmetur, post ea, quae diximus, non fuerit opus rei pondere : tantum satis fir erit admonere discipulos . Manifesta enim pe currimus , ut in obscurioribus inam remur . Atque Franciscus Titelmanniis in hac causa accuratissime elaboravit; ediditque peculiarem controversam , unde lector petere ea poterit, quae huic responsioni nostrae deesse vid buntur. Nam ratio postulat, ut lacundae hujus controversae finem aliquando faciamus.
Ubi eorum argumenta ponuntur , qui fruadere volunν , in sacrarum i=Heialgentia scripturarnm , ad fontes Hebraimm , ct Graecum recurre
IN tertia vero quaestione masna dise
sensio est, eaque nisi dijudicetur ,
in immo errore necesse est nos, atque in maximarum rerum ignoratione versari : Ait in facrarum literarum intelligcntia ad Hebraicum Graecumque sontem sit recurrendum e An potius editio ipsa Latina tam magnae si aucto- sit
100쪽
taber Secundiritatis fle ponderis, ut nec ab origin
ii scriptura pendeat, nec per eam aut corrigi oporteat, aut limari. Primum Prior autem huJus controversiae pars argum. suadetur ante omnia D. Hieronymi testimonio, qui in libro advertus Helvidium hujus asscrtionis primus auctor esse creditur: ea ratione vel maxime, quod mulici purior credenda sit manare sontis unda, quam rivi. Idem cl. Postrema iam in epistola ad Marcellam , cujus Flauu in mum , Post priorem, cum fateretur aliqua scin in vulgata editione Evangeliorum Latinorum emendasse, atque ad Graecam originem revocasse Latina, obtrectatores suos contemnens: Si dis
plicet inquit sontis unda purissimi,
caenosos rivulos bibant, & diligentiam, qua avium sylvas , de concharum gurgites norunt, in scripturis legendis ab-s' t0M 1iciant. Idem confirmat in epistola ad Damaliun de verbo os anna , cujus i-ῖ. nitium est, Multi . & in commentariis super Zacharia in dicens, Cogimur ad Ηcbraeos recurrere , & scientiae veritatem de sonte magis, quam de rivulis quaerere. Nempe, ut Cicero de oratore etiam ait , tardi ingenii est , rivulos conlectari , sontes rerum non videre. Et in epistola ad Uitalcm docet, se ad Hebraicam veritatem, tanquam in praesidium de arcem, solitum esse confugere.. Huc adde Augustini testimonium ex
vmer. civit. Dei , quibus locis Hieronymi sententiae subscribit. .
Praeterea, Damasus coegit Hieronymum , ut novum Testamentum ad Graecam reduceret veritatem : quemadmodum Hieronymus idem in praefatione super quatuor Euanselia testatur . Id vero Damasus non 3ustifici, nisi intelligeret novi Testamenti veritatem a Graeco Ente petendam. Argu. Hieronymus quoque ipse in commentariis veterem interpretem saepe vellicat, ut qui interpretando frequenter errarit . Non igitur veteri editioni Latinae fidem habere necessiim est: nisi Hieronymum aut malevolentiae velimus arguere , si dedita opera , aut imperitiae, si ignorans ea quae bene conversa erant, reprehendit . Aliunde Lritur, quam ab editione Latina, quaerenda est lacrarum literarum firma intelligentia. Quid quod Laurentius , Faber, Erasmus, Eugubinus, aliique nonnulli juniores, veteris interpretis nunc
oscitantiam, nunc negligentiam, nunc imperitiam, nunc superstitioncm coa gucre idoneis causis rationibusque via dentur' Nec animus cst tamen omnia eorum argumenta rcferre, qui Latinam editioncm, qua Ecclesia utitur, solent reprehendere . His cnim argumentis resutandis aliud & temporis , ec Opcris dandum cst. Illas solum reprehensiones c. emus, quibus veterem editionem falsitatis accusant. Primum at tem Nulla. ultim. ca. Latinum ajuntinisterpretem sensum reddidis te non Hebraicae modo vcritati , verum etiam sacris omnino literis repugnantem. Illius enim editio praeceptum non O .scurum habet, ut nullus vir taminam λducat, nisi de tribu de familia siua: nec ulla tamina viro nubat ali crius tribusia lanuliae . Id autem tantum abest ascripturae fide, ut nihil illi magis posisit esse contrarium . Moyses quippe primus hoc neglexit : ncc usque de sua ille tribu duxit uxorem . Aaron ux
rem accepit Elisabeth de tribu Iuda. Ego. 6. Soror regis Iudae nupsi j
Jadae Pontifici . x. Paralip. 22. & .REg. D. Elisabella, cum estet de fi liabus Aaron, cognata erat Beatae Mais
riae , quae sine dubio erat e tribu Ii da.. David Michol duxit filiam Satilis de tribu Beniamm . Undecim tribus
non legem , sed juramentum praetexunt , quo minus filias suas Beniam nitis collocent , cum interim tamen eos qui non juraram, nulla Iege prohiberi aperti sinite prae se serant . Judi. a I. Subdititium ergo est, adulter num , & falsum quod interpretis solum auctoritate redditum est,. Dς inde Micheae s. Latina vetus, editio hunc in modum habet: Et tu Bethlehein Mphrata parvulus es in millibus , Iudae , eg te mihi eri edietur , &c. At Matisthaeus contrario penitus sensu, verba eadein allegavit, inquiens: Et tu Bethlehem nequaquam minimaeS. Praeterea Psalm. 7. Vers. I i. nostra editio habet
Nunquid irascitur per singulos die,
ubi Hebraica veritas contrarium se sum habet , cui Hieronymus omnino consentit . Contendit etiam Calvinus locum illum Ecclesiastes s. Nemo scit, utrum odio uci amore dignus sit, mendose esse ab interprete redditum, fausamque esse sentcntiam interpretis, cum plerique sciant se odio dignos esse, &nonnulli scierint se suisse amore dignos. Dant . . Ac sunt, qui credant interpretem Matth. Dan