장음표시 사용
121쪽
rectionis munere continget impleri. Imperfectit vero pallu S, atque abortivi, omnesq; effluxus, qui-l bus aut nulla est, aut perexigua membrorum delii neatio, quod animae rationalis munere sunt desti-l tuti, hominis nomen non promerentur: eoq; neci 1esuscitandi. Medici autem inter ab ortum esssu i Xumq; discrimen statuunt. Effluxus si quidem fit,s cum semina primum aliquot dies conglobata ob crimen. teri laeuorem ac lubricitatem praemature effutit, ac delabuntur, sic ut informe quid da profluat, ac rudimentu futuri foetus, operisq; inchoatia dummbratio, quod ipsum deperit atq; excutitur: ut semina, foetu scis arbutei in flusi perda arbore. Ab ortus
vero membra exacte plerumque conformata demonstrat, qui ubi duos & quadraginta dies impleuerit, animae rationalis, Vitaeque munere potitur.
fit, ut si erumpat, obortaq; subita aliqua consternatione, excutiatur, in vitam aliquando sit reuocandus. Licet enim multa in illo dc siderentur, iustaque magnitudo denegetur, omnia tamen in resurrectione sunt implenda, quS tempore erat ac cessura. Et quemadmodu pueri multa habent po- a testate, quae progi essti temporis, accessuque aetatis pueroruinus e proferunt: ut sunt dentes, ungues, capilli, iusta cis cremento. moles ac statura corporis, quae facultate seminissensim augescunt, ac perficiuntur : sic in Resurrectione omnia correri, dctrimenta, omnescii partes in absolutae perficientur. Q Tisquis igitur ex humano semine, non ex foeda ala qua putraq; uligine, aut vitiosi humoris concursu & confluuio prognatus est, tametsi monstroso sit corpore, ac deformi specie, a morte postliminio in vitam reuocandus est, sublato omni vitio, membrisque omnibus vigore Resurrectionis in suam integrita tem decenter redactis. hi quidem immensus ille rerum opi se
122쪽
Prudelius. Cui reparat coum, non reddet debile quidquam. Nam si debitilin, redit, vincisuratio non eo. Cuod casus rapuit, quod morti', quod dolor haulit, uod truncavit e x scnium populate oeterno,
Omne reuertenti reparnia in membra redibit.
Deo enim illi admodum procliue erit, minimeque Nossibi- Operosum, qui ex nihilo omnia constituit. Plus est . enim Augustino teste homine Screare, quam collapsos erigere , ac denuo in vitam reuocare. Plus est efficere, ut exi stat, quod nunquam fuit, quam reparare, quod aliquando extitit. Nec Deo perit terrena materies, cui facile est reuocare in pristinam naturam, quod in halitus, in aura, atque aera evanuit, quodque vel absumpsit macies, vel fames exhausit, vel morbi depopulati sunt, vel exustione in cineres sit reuolutum, vel in clementa, ac corposis alieni substantiam transierit. Reddetur enim caro illi homini, a quo decisa est, tanquam mutuum Simile atque ars alienum. Hanc tanta ossicacem vim e XIJeare alieno. rientur, qui hominis nomen promerentur: eaque in onstra, quae ex hominibus proseminata sunt, atque eandem cum hominibus naturam obtinent, huius diuini muneris futuri sunt consorte S.
Humores alimenta corporis habit lim men--
risistatum manifesto immutare et atque hinc assedictuum origo, ac conficient, stimuli emergunt: obiter quid melancholia es ciat, O qua eii que ratione illi mederi queat.C A P. XVI
N EM O est mortalium, qui assectibus non du-- catur , suaque percipiat 3α κματα, seu pei turbatio 'ra nes, at alius alio est concitatior, atque ad concipi
assere sem endos animi motus prope insior . Siquidem qui in 'IC -r, cui reto sunt corpori habitu, ac temperater victus vitaequet
123쪽
titaeque ratione instituunt, perturbationibus mi- Soerares nus solent inquietari. Sic Socrates ea animi tran quur is P. quillitate ac constantia fuisse memoratur, ut domi Emim mi-
forisque semper eodem vultu , eadem menti Sala. nus obnocritate extiterit, licet morosam uxorem perpeti sit xjus.coactus : quod ipsum non alia ratione obtinuit, quam frugalitate, Limmaque teperantia. Hinc Ci- s. s.cero omnium perturbationu fontem, intemperantiam constituit, quq est a tota mente atque a recta ratione defectio, adeo, ut nullo modo appetitiones animi regi, aut in officio contineri queant.
madmodum igitur temperantia sedat omnes Temperaraenormes appetitiones, atque efficit, ut hae rect(ra-r taoni pareant, conseruatq; moderata iudicia men tis: Sic huic inimica intemperantia omnem animi statum inflammat, conturbat, incitat. Quo fit, ut
Omnes corporis morbi, mentis q. errores ex ea pullulent. Vt enim, da sanguis de pituita redundant, aut ubi utraq; bilis adaucta est,aegrotationes, morbique in corpore nascuntur: sic prauorum opinionum conturbatio, earumque inter se repugnantia animum sanitate spoliat, ac corpus in mutua perniciem pertrahit. Ira si quidem, excandescctia, Ob- Λ eZIesum trectatio, metus, pauor, moestitia,aemulatio,si quan ,nanimodo venis medullisque insederint, atqi intim's me Drannu. tis recessus occuparint, corpori quoq: infesta sunt, illique teterrimos morbos inferunt. Corporis itidem morbi animum per consensum , ac lege consortii afficiunt. Et quanquam obiecta, multaeque
externae causae motus turbulentos in homine concitent, praecipua tamen causa atque origo in corde, nec non in humoribus spiritibusque consistit: qui si moderati sint, nec aliena qualitate imbuti: minus feruescit animus, pauloci: mes est sedatior. Ita si sanguis syncerus sit ac defecatus, si aequabile temperamentum, corpusq; valetudine inoffensa
124쪽
segnius irritari hominem contingit, minuscis vel
ira, vel metu, vel vindictae cupiditate diuexari: aut si aliquo affectu concutiatur, Vt nemo prorsu S απαῖ is, atque ab affectibus alienus, confestim adhibita in consilium ratione, mentisque iudicio, omni S a sedatur. Cuius reiae autura et documentum sumere licet ex Davide ac Pericle. quibus cum improbus quidam insultaret, ac conuicia ingereret, non odio illum , aut vindicta, sed humanitatis ossicio sunt prosequuti. Cocipit quidem cor ex his, quae foras obiiciuntur, varios animi
motus, sed plerumque nullis obiectis simulachris
an violentos affectus erupit, ac Labeunte animum latenis, tacitaque cogitatione vel illatae columelis, vel accepti in comoda indignatione, mens ipsa feruescit, atque intra se tumultuatur. Magni itaque refert in affectuum differenti js, quale culusq; temperamentum existat, quibus humoribus corpus sit oppletum, quae spirituum, qui ex humoribus gene- matura pu rantur, qualitas. Ss quidem qui calido sunt,ssiccoq;quur corpori S habitu, celerius incandescunt , praesertim racundi. qui improcero pusilloque corpore existunt, quibus Oblata etiam futili qua uis, nulliusque momenti occasione, citissime bilis accenditur, quae propter loci angustiam, minimumque organorum interuallum, mentem confestim corripit, atque ut hummiles casas, ac tuguriola, inflammat, accenditque.
Eadem ratione huiusmodi constitutionis homines prae caeteris ingenio, mentisque iudicio pollet,
. quod spiritus coacti minusque diffusi aut dissipati
mile a acrius vires suas exerant. Vt autem nutrimenta ac
fomitiἰus fomites alij alijs promptius flammam concipi ut,
Gnit . atque inardescunt, tum quaedam serius, quaedam citius sopiuntur: ita in spiritibus atque humoribus neri assolet, quoru nonnulli diuturnos, tenaceiq;
affectus pariunt : non ulli evanidos subitoqs per i
125쪽
turos. Quod Cholerici sint feruidi, animoque Bic ho
concitato. Atque ut stipulae ac stramenta citissime minis natu ignescunt: sic isti ob calidi humoris tenuitatem,ac ra. subitam inflammationem impotentius incandesse cunt, sed iis confestim des ei uescit ira, atq; efiiciuntur placabiles. Melancholici vero tardius irritatur, Melancho
verum accensis serius senescit ira, proiiusque sunt oci natu- implacabiles, atque iniuria iti tenaces . Phlegmatici ra. autem, utpote si igidae humentis q. naturae, nullum Pituitos propemodum sentiunt animi motu, nec magnQ conditio. pere vllis rebus per mouetur. Quo nt, Vt ignaul e. istant atque inertes, nec ad ullas res pr(cla ra5a ppo
siti S sic ut apte illis prouerbium positi accommodari, Mentem non habere, qui non habet ira. San Pro er ii guinei calidae humidaeque naturae nulla re graui ac seria, nullis curis distinentur, sed toti in iocos, cantilenas, fabulas, urbanitates ac dictera a est usi nihil aliud , quam voluptates ac delicias coscctari, Sis-nae, eitur. Quae hominum conditiones ac discrimina pro hominu nishumorti qualitate ac mixtura, pro ambientis aeris ac loci natura subinde mutantur , mentesque hominum multifariam assiciunt, eoque persuasum habeo, a flectionum causam humoribus etiam assignandam. Si quidem affecto corde excitari spiritus cotingit, atque humores ebullire mentemque
hominis illorum agitatione, tanquam funali faceque subdita acrius inflammari. Vt enim principe a ductoreque exercitus irritato, milites praesidiarii, eiusq; stipatores confestim se in pedes erigunt, hostem invasuri : Sic perturbatione aliqua, assectuq:
animi ingruente una cum corde commoueri humores, ac spiritus exilire contingit, atque in ira, pudore, verecundia, immoderata laetitia foras erum pere: In metri Vero pauore, moestitia non sine graui valetudinis dispendio sese recondere, atq; in troretio cari. adeo ut sanguis modo deserat destituatq;G s cor
126쪽
cor, modo sui affluetia illud strangulet opprimataque . Sic multi immodica laetitia derepente extincti stantino nulli ex inopinata consternatione, sub
Cui res a itoque pavore interierunt. Quod his potissimum
nimes ac euenit, qui affectibus suis moderari nequeunt, nec iis ratione obsistere aut mederi : ut sunt fere infir mioris sexus homines mulierculae, infantes, seniculi, σφαχωyκται , quiq; a primis annis ab hominum consortio semoti, vitam solitariam sunt amplexi, quos calor languidus, spiritus animalis tenuis atque exilis pusillanimos efficit, trepidos, meticulosos animique deiectioris, quam ut se fortes praebere possint in obluctandis propulsandisque aduer- Multa cor- cuiusque, coeli temperies, influa porri has, crum, educatio, Vitaeque institutam ac mos tu natius maximum momentum in affectuum a et morumque different ijs obtinent. Si enim singulas regiones collustres, si omnium gentium naturam, studia ac propesiones excutias: comperies diuersa vivendi instituta, varia ingeniorum, affectionum, morumque discrimina. Magni itaque refert, qua quis sit aetate, qua educatione, quo sidere, coeuloque natus, quali temperamento ac corpori S constitutione existat, quorum denique conuictu &consuetudine utatur, quae humorum tum copia, Ex humori tum qualitas. Haec enim magna ex parte animibus emer- mores constituunt. Sic quibus sanguis crassus est, it mores. feroces plerumque sunt, improbis moribus, inlio spitales, inhumani, & qui nullos sentiunt, Vel ad-Cubd ghis, in tu ut conscientiae stimulos, nullo tangu tur me Ab, Gisis tu nulla ducuntur religionis reuerentia, nullo pie .shisma. tatis, nulloque mouentur humanitatis affectu: cu viam. iu 3 generis sunt nautae, auloedi, aurigae, bastili, vectores,& quotquot militiae sunt assueti, qui ob san guinis crassitiem, densosque ac turbulentos spiri tus, conscientiam incrassatam habent, mentem a
127쪽
Mi R AC VIIS LIB. I. ro densissimis vitiis obscuratam. Quod si qua subo-xia tui sanioris metis scintilla, aut si quas habet virtutes, qui huic vite instituto se dediderunt, illas vel
obruunt, vel grauibus vitiis commaculant. Cum enim omnem aetatem in pessima quaeque cosumpse i unt , improbitas vitae iam ex consuetudine in
naturam illis abiit. Sic Hannibali , auctore Liuio, Lib. l. loci.inhumana crudelitas , perfidia plusquam Punica, nihil veri, nihil sancti, nullus Diuum metu S, nullum iusiurandum, nulla religio. Si quidem ex Lucani sententia, Nucis des, oiris qui castra sequuntur,
Vana si manus: ibifas, maxima merces . Qirae ingeniorum, morumque atque affectu uvarietas commonstrare mihi videtur, motus atq; animi cuiusque propensiones in multas esse causas referendas . han qua enim obiecta, ipsum is Cor, ac membra nutritionis gignendisque spiritibus deustinata, organa sunt, atque affectuum conceptacula: humores tamen corpori infixi , calor immodi, Cuae assi cus, influxus siderum, alimentorti facultates, am. ectus exaspebietis acris qualitas , vini immodicus usus faces ac- rant. cendunt, atque in perturbanda mente, cocitandisque omnis generis affectibus praebent seminaria. Hinc elice quid noxae rationi mentici: inferatur, ubi organa, ubi spiritus, ubi humores aliquid viiij, aut labis contraxerint. Eo enim fit, ut homo a sui dignitate ac praestantia desciscat,atque in belluam degeneret. Quod vates Regius deplorat: FIomo cum in honore esset constitutus , non id curae ha buit, reputatus est cum iumentis insipientibus, it lisque factus est assimilis. Extinguitur enim ratio, mentisque lumen obruitur vitiosis affectibus im- peditum. Vt enim lychni ac faculae minus lucis S mi exhibent, loculo insertae lucernario impolito , parum
ruinq; nitido: ita mens hominis tenebris corporis
128쪽
offusa minus splendescit, pauloque segia ius vires suas exerit Est: quidem humanae naturae insitu, ut sanguinei exhilarescat, Melancholici moerore coatrahantur, desides sint ac veternosi Phlegmatici, se in I dcxaudi, Cholerici: Sed Oni ines hi affectus mode rati sunt, nain usque Vitiosi, ubi humores intra mea qua dom diocritatem consistunt, nullaque aliena qualitate; o/ci. sunt vitiati Q ioci si qualitas, cop aque iis augeatur, aut a te alligeri et deflexerunt, miris modis homine massici contingit, atque a recta ratione deflecti. Et quaquam qualitate S Hementares, humores de-
Sido is di spiritu ne mi ira ad actione necessitatemh.-b by iri ponu , ut Nec siderum aspectu: eam tamen vinxse,m,mo n/- Petili uendi, a fici tibus obtinent, ut homines e L ita j-- Obiure ute etiam inuitaque i atione, tanqua tem ,-Leriano. 'cla d d p rturbationum scopulos illi-oantur. alii est enim aeris maris is intemperies, qualis vim immoderate sumpti violentia: talis est humoris Cholerici ac Melancholici vis plus satis Omnes adaucta. Quas autem si sese intime excutiat, suam-fectibus obia que natura accurate cxploret, turbulentos animi noxq. moria S, atque enormes i mpetus non subi ii de percipit, adeo, ut sit modo vel irritatior, morosior, inui dentior, lasciuior, vel in alium atquealtu assectum pro humoria intemperie inclinatior. Quod si eam sustinet mutationem humanus animus, ubi paulum modo degenerarint a genuina natura humo-TCS, Vt momento temporis mens variis affectibus rapiatur, quid futuru speramus, ubi ad extremum prauitatis ac malitiae sunt progressi, at l. in pi inci-
Ous , pC. Pa tcb impctum fecerunt Z Cuius nobis experi-Anim si inu tunc itaque spectacula exhibentis morbis phrenitici, melancholi a P . ci, quique aliquatione mentis, vel desipientia, de lirioque tentantur. quibus clum morbi corporis in mentem redundent, formidandis horrendisq; malis ho-
129쪽
lis homines excruciant. Quamobrem qui sibi succis
valetudini optime consultum cupiunt temper an ter vitae rationem instituant: ne ex humorum fuligine metem alienis absurdisque i magi nat ion ibus diuexari contingat, atque a sedibus suis dimoueri. Haec autem his potissimum inculcanda , qui me ly cudiosinia publica obeunt, ac literis intcmpestiuius sunt me is addicii: quod hi magna ex patie melancholia so
leant infestari. Qui humor tametsi mcntem acuat, inrat.
ut vinum moderate haustum, ipse tamen plussa tis auctus, vitiosis aliquo imbutus maximo in com modo mentem asscit, adeo, vic iceio sustinuerat T e. t. tardioris esse ingeni j potius, quam ingeniosus ac melanchcdicus. Huiusmodi autem corporis habi tum nonnulli natura nacti sunt, plurimi ex variis diuersisque causis contraxerunt, ab eo prius alieni. Non desunt, qui ex iugi studio atque intepesti Melaencho ua lucubratione huc deuenerunt: alij ex metu so lia lanae licitudine, moerore, tristitia huc sunt delapsi: Pleia cotrahitur. rique ex haemorrhc, idum , mensiumque supprcsso profluuio, aut subsistente consueta aliqua vacigatione huc sunt delati: quibus cum atra dens ad: fuligine cerebrum impleatur, mentem absurdis sin auginationibus diuexari contingit, eamque mutatio nem sustinere, ac violentiam perpeti, ut aliquando spectatae probitatis, summaeque existimationis vi ri ad funestum viti exitum adigantur, adeo ut mi rari subeat tantam inesse vim ac ferociam humori melancholico , ut oppressa ratione mente m c Ui-
quam possit eripere. Porro ut ali a densa : nubes soli ossu sa, radios eius intercipit, ac tum e offuscat: Sic humor Melancholicus mentem obnubilar .at q. ad noxia quaeq; impellit . ingerunt quidem se prauis humoribus mali Genii, atque atrae bili praecipit se immiscent, quod is humor, ubi naturae limites excedit, ad pess ma quaeque perpetranda sit
130쪽
accommodus. Concipiunt enim huiusmodi cori stitutionis homines graues, acres i. motu S, ac diu-
ei nisAb Quo fit, ut piauae coa1 II gitationes&conceptus diu animo inhaereant, que
nonnunquam in cricctum erumpunt adeo, ut no
tos ignotos is indiscriminatim adoriantur,& cum alijsi tum sibi ipsis sint infesti. Sic etiam Cholericis faces ministiant, sed hi irritati non se, sed alios impetunt. Qtiod autem horum causa in humoribuscosistit, nec omnino in malis Genijs, licet frigidam
illi suffundant, vel hinc colligi potest, quod Maniaci, Melancholici, quique ab enatae mentis existunt, harmorrhoidum me iumque, quae substiterant, af fluuio soleant liberari, atque ad saniorem mentem reduci , aduersa scilicet humorum fuligine, quae imaginationes ac spiritus animales vitiabat. Cui his Aphoris. Hippocrates fidem astiuit, Infanientibus, si varices aut haemorrhoides superueniunt, morbo liberantur, derivante natura humores a parte principe ad abiectas atque ignobiles. Rursus, Maniacis ac renum passionibus obnoxiis, harares cerebro morrhoides innatae salubre. Cum enim is humor, est,. siue in hypo condi ijs & splene consistat, siue in toto corpore, parte que aliqua aceruetur, tetro atque
insuavi halitu cerebrum impleat, metu, tristitiam, moerorem, luctuosa suspiria, cordis astrictionem, aurium sibilum adfert, atque oppressa ratione, luce que mentis extincta, quasi rebus propemodum deploratis, modo in exoptatae mortis spem, modo Morauehoc ciui metum atque horrorem coniicit. Quam ob Dis /ε,,is HGalcni sententia ineunte vere atque Avatumno is humor placide ac sensim expuigandus est vomitu, ructu, deiectione. flatibus venae secti O-ne, mensium denique atque haemorrhoidum irri