장음표시 사용
441쪽
Mi RACVLIS LIB. IIII ri suod mira natara vi, atque incredibili cycacia fingula herbae singulis propreses membris ac corapor, partibus auxilientur, atque alia in aetas iressiua peculiari essectu proferant
C A P. IX. QV O quisque magis erga opificem, qui sine
gulari quadam ratione in usum atque utilitatem nominum omnia produxit, afficiatur, naturaeque Mirabitu solertia , quam abii loconsequutus est, admiretur Dem re o- ac suspiciat, commonstrandum duxi, quam com per b. suis. mode & apposite, quamque salutari effectu herbae, quarum aliae medicamenti, aliae alimenti, qu*dam utriusque usam obtinent', singulis membris asscriptae sint Acassignatae, ita ut illarum vires, ad cas corporis partes deferantur, quibus natista sunt accommodatae. Itaque stirpes hoc insitum habet, eaque vi sunt imbutae, ut natiua facultate nonnullis membris subueniant, atque ad miniculent Wr, sic Ab iis ut praeteritis alijs, ad illa sec6ferant, quibus sunt de stinatae ipsaque membra auide, non solum nutri ..isso mentum , sed medicameluna etiam sibi salutare' proprium alliciant, eoque fruantur.Sic aliae, lateri, septo transuerso, pectori, vocali arteriae, siquando
aliquo illa affectu oppressa sit, adhibetur: Aiis sple- ω,
ni, iecori, renibus, intestinis, utero, vesicae, capiti, Verebro, oculis, naribus, auribus applicatur, ac me, amount. delam conserunt. Nonnullarum herbarum essectus ac vires in neruos, ossa, medullas, musculos, lacertos, chordas, membranas penetrant ac deferun tur, eximia quadam vi, eaque cuique membro peculiari ac propria, qua iuuandis firmandisque, aut expurgandis ab excremento iis partibus sunt imbutae, ita nonnullae herbae certa membra respectat,
illisque subleuandis dedicatae sunt&attributae. Si-
442쪽
quide iii affecto iecori Eupatori u agrimonia vul Epati qua
mruis quaisumis turge, vocata, C schorium atque sera dis species ,renter quas vulgaris Scariola rc fertui, Sol hos cicerbita, Oxalis, hieracium, ubi calida intemperies noxam infert, mirifice auxiliantur: ubi vero frigida affectio huic visceri subest, anisum ab synthium Ponticum & vulgat e cassutha : Folli. Rhabaibarii, Chelidonia, scamonium, quq statiam bilem deorsum. ac partem ad intestina, partem ad vesicam propellunt: Spleni qui velitibus ac cui foribus moram in-ajtat, ubi intumescit h mion iis asplenium philitis, hoc est, vulgaris Scolo pendisa, polypodium, seu filicula, capparus, tamaricae, amyguta amarae, na-clei persicorum , in expuigandis excrementis , ac conciliando huic visceri robote adminiculantur. Stomacho ac ventriculo, mcnta. macer, mastiche, Zm et ber'3c quicquid ex his possit confici. Cerchro Iosia arini sio , a corus germana , vergiliana amaracus, sampsuchus, vulgo maior an a , & bethonica, Stechadis vijaque species , nux muscata, Paeoniae baccae Ac radix, fruticulus qui viscus dicitur. Pectori ac pulmoni his , pus , satureia tymbria , marru bium, tussit a go, scabiosa vel psoro glycyrrhis a. hordei decoctum , uuae passa: Cordi crocus, cinam naum, margaritae seu uniones, i CLe iubentes, citria mala, Corallium, hi acinthus, aurum, gario phylli, ceruini cord is os, panis recetis etiam odor, vinum generosum dc meracum, quo cor ex bilarescit ac recreatur. Ren ibus saxi fragia, em petris,crithmon, ly-i hos perma, vulgo militi solis, vesicaria. solani species acino in cerasii specie rubenti atque orbiculato da iacus apium hol te in se. Vtero vero parthentia, vulgo matricaria, quod vulva extergat a sordibus. sabina, calamen tu , pullegium, cir mula, tymbra ga Llitricum, vivitio Scero . Sic quaedam in remotissima si intimasq; partes penetrant,atqvi ad neruos deferuntur:
443쪽
i seruntur: ut hermo dactylus, verba scus odoratus, i vulcio herba paralytica , crythrodanum seu rubea,t quae ossa pecudum sand scino rubentiq, colore im- buit, ii quando heibam virentem depastae sunt, intacta etiam radice , quae rutila existit: quod etiam in elixis decoctisque eius pecoris carnibus perspici potest. dc in ovis, quae rubicundo colore radicis huius decocto fucantur. vi glasto, uti go caerulco: Carthamo, croco, dc ochra luteo. Sic quod suc Suce numciniam ma num vocant, aut sperma coeli, vulgo mar num.
os La fracta,rimosa, fissa, hiantia, ferruminat seu consolidat, cui medicamento ea vim inesse expcrior, ut solida seria pixi des, quibus asseruatur, penetret,ac rosido quod a madore, aut sudoriferis guttis irriget. Sic pissa sphaltu factit tu, quod Arabes muniam vocat. ad casus plagas, ruinas,3d loca Muni a Tripta, contusa, confracta diuulsa pr clare adhibetur, si qui de resinata illa cum carnibus ossibusq; humanis concrctio. Obstactes, myrrhae,aloes,croci,aliorum cis aromatum mixturam, qua obrui ac condiri Heroum cadauera solent: quod in Christi cor potes actitatum legimus : solidandi astrigendique
vim cosequitur. Sic e diuerso qu*da diaphoretica, hoc est dii cussoria vi humore resolutit ac sudorem moliretur. prouocat. Nd nulla genuina insitaq; facultate urina
IIIolluntur,ac calculos atterunt, ut petroselinu, se a
apiti drimesticu . vel hortense, daucus, seseli,ammi, lapis Iudaicus. sanguis hirci, ligusticu, compluraq; alia. Quaeda oculis visum acuunt, ut euphragia,fe Eua qen iniculus chelidonita .ruta Alia prssentanea vi vene na depe nis obsistut vi dedo ariti, laserpit tu, scordiu, alitu, iant. theriaca, metridaticu, tum plia su da Galeno miris Ad PisonRenco in iis decantata. Quaeda v illaec ifica seu occul--bilemtata proprietate non elemetata qualitate succii si expurgant.bi familiarem expurgant Si eradix sentica vulgo Arelaracho- Rha barbarum, dc Scamonium flauam luteam quelisi iracoris'
444쪽
ivm-bilem educit. Sena, polypodium epithimus hei i mrum curialis, esula, rei p pituitam &a otiosos hu
e c. a. latas violae, pruna Damascena, buglossas sanguineat culenta eluvie expurgat. Omnia autem di-S,m ocis tius substamiae ut Galenus testatur,atque occulta P QPU Ud Qt i md Vluc pecifica h*c ipsa perficiti t. lita fragidi, sicci&humidi reui peramento, essicit, herbues m qu e medicamentum vomitu excitat, ac vel hunc
Db avria substantiae, quae caloris impulsu ac coelestitata, humorem sibi familiare ni&affinem adesi S-- si Onc mim PQ l . Sic Galenus attractionem sub iritim similitudine fieri ast rit, qua indicat simili siti g io' cm inesta vitis q. substantus, ta eius, quod purgat, dc quod purg cum quod purgatur, pituita sit: id quod C p gar, pituitosium sit, necessundi sit, necesse est:
sed Libstantiae. Alia itaque ratione herbarum VI
liditatas, frigiditatas, aut humiditatis siccstatis ratione aliquid essiciunt, di quae totius substantiae proprietate, effectuque coelesti,seu influxu siderum suam vim re corpus exerunt. illae enim, que corpo diem mmutant, ratione ac iudicio exploex'Pr Dia vexo, UT quantitatem atque exuberantiam tun etiam urgant, experientia atque viii an artibus. qu*Ddian exuendae. Ita in prioribus iudicium &ccm in poste1ioribus expertinentum exigitur equorum
445쪽
t i lorum alterum, ut Hippocrates ait, dissicile, alte- rum fallax & periculosum. Sic purgantia med scat menta, & quae humores e corpors bus exturbat, auti cnique venenata, quae corpori perniciosa sunt ret Infesta, quibus nonnullae gentes, ut aliae ferio, ial corpora illorum, quos extinctos cupiunt, grassii iam exploiranda sunt. non cnim
calid statis ratione id essiciunt, alioqui piper, Cardamomum tale quiddam praestarent, sed instita vi ac g uina proprietate: Cui senion Dae Hippocia Lib.
tes assentire videtur, cum inquit, Pharmacum cum
an corpus i ingressum est, primum id, quod omnia tibi maxime secundum naturam familiare cognatum, simile, assine est, attrahit atque educit, deincereliquos etiam humores agitat, eosque ad excretionem impellit. Vt enim stirpes, quae sibi maxi. Simile a me naturali propinquitate coniuncta sunt, allici ut e/ro ILeoque succo fruuntur, atque in alimentum tranis era nc. mutant ata quoque medica menta, qtrae e pulgandis humoribus sunt destinata , ad similia deferuntur, eaque vel per infernas, vel supernas parte S c turbant. Quocirca nemo ut anile ac ridiculum respuat, quod asserimus, suo cuique membro pecta-liares herbas esse consecratas atque addictas e cum Cantharides, quibus est natura ex hulce iatrix, si so. Cuenthat Lxiscuti admoueantur, nullas partes intei na S, Gate. dese ex hestro teste, praeter Vesicam exhulcerent, adeo . Ut pec stomachum dc ventriculum inoffense, ac citrasionem deferantur, per hepatis meatus ad vesicam penetrent, nec ulli parti, priuterquam vesicae ex hulcerandi vi infestae sint. Sic succus papaueris ni gri, in cacuta cordi ac cerebro et Lupus marinus pulmoni perniciem adfert: quanquam omnia vel e na, nisi Vomitu excutiantur, aut antidotis, retundi
446쪽
saliua . quae vulneri inhaesit, commonstrant: nam mpenetrabili vi, erosa primum cute, ad pi Scipuas par res virus deuehitur, ac rabiem concitat. In similes a causas referri debet, quod magnes ferrum, gagates s succinum festucas & quisquilias , aliaque venti liSi eril ludibi ia allicit. Siderum quoque influxus in res libum orab- sublunares infernasque vim suam efficaciter exe- Fara cumbis, rit. Sic Mars patiam bilem concitat, Saturnu S me- lancholiam exasperat, Luna pituitae incremento i m ru - est. Sol & Iupiter sanguini dominatur, Planetarum metia re quoque vis metallis, lapidibus, gemmis, hei bis ac si
sncremenia stirpibus , omnibusque subterraneis incumbit, a -
cae . ro, argento, aeri, ferro, plumbo, stanno,& quicquid ie teriae latebris vel in usum & commoditatem, vel lin luxum , delicias erui solet, quorum quodque ivires Sc incrementa a pecul saxi astro conssequitur. I
Sexum inesse stirpibus, at satias alijs assici
. . . VT homines non eodem sunt erga omnes a se lfectu atque animi propensione, tam ct si id naturae le T V m c ueconii nuriis vitae coditio exigat, sympathia irrere mutuo consensu erga plerosquc lassiciuntur, illos cl. habent deuinctiores: ab alijs ve- iro latenti tacitaq;. atque arcana discordia dissidet ae diuelluntur, nec sustinent in ullam vel amicitiqvel familiaritatis partem ascisci: Sic stirpes dc in anima quaedam, insita occultaque naturae inclinatione, nonnulla fouent & amplexantur, alia hostili Argentum odio auersantur ac refugiti t. Vt enim ex innume- .u auro ris pauca refera : Argentum vivum auro ita assici- ara ratum. tui, sc seque illi sic circumuoluit, ut nullus eius metalli color appareat, adeo, ut nisi gne atque aqu
Magnetis forti eximi extetiq. possit, ac pristino nito ii resti-evaturais tui Magnci ferrum rapide ad sc abi junisi oleo oblitus
447쪽
i stus sit nam tunc ob laeuorern respu)t, nec eius vi Sureta naei in sei r tam penetrat. Auccinum . ga at VS, adama l attrahendis paleis ac festucis delcciantur omniaqilpi aeter Ocymum, vulgo basili curia, ad se rapiunt. D.
si, animantibus Delphinus piscis incredibili ci ga ,hhb-,, homines, atque praecipis inpuberes est affectu, illisque colludere gestit, ac miris blandimenti grati LAcAriae erficari. Lacerta, vulgo viridanti ac porraceo , bis, tergo, conspecto homine, mire gesticulosa est, caudae is agilitate, ac crebro motu, ut canis animal domesticum pueriliter blanditur, at tu C a latitate in . , herba serpente tuetur. Elephantu et hominiscosuetudine unice frui exoptat, illique in Omnibur smodo blandius compelletur, nec acei bitis inste s obse
quitur, atq: ad quiduis paratus est,a as calci trosusta retrogradus. Ediuer o lupus cum horia ini, tum Vmnibu San: mantibus inhiat. Crocodilus. de quo Crocodili prouerbiis , Crocodili lachrymae, homini insidias Ochr mae, struat, ac deuoratum decerptumq; deplorat. Hye prouerbic. na, quae insidiosa calliditate atq; astutia vocem ho minis imit qui, eum l. dilacerat. Ceras cS cornicu Gen. s. lis armata bestia tribui Dan assc rapta , Draco, Hydra, Dipsas, cuius morsus, siti atq; inexplebili biben di auiditate homine excruciat. Coluber, aspis, vipera scorpius, multae q. aliae nocetes bestiae homini 'potissime insidiantur, atqs venenatos morsus ac letiferos aculeos infigunt. Vtitur aut plerunq; Deus
horum ministerio ad castiganda hominu scelera. 'm 'cum illius verbo ac voluntate minuSObse uiatur. rCuiu S rei multa extat documeta in Biblioru historii S. Caetcru hei bis quoq. co sensum inesse, ac natu- c c gnationem, denique dissidium ac discordiam
plurimae demonstrant. Siquidem cui iam cres a--uiquam appetunt, eaque assi uentius irrigari postulant, adeo, ut si paulo remotius ab hac absistolat, eo qrepant atque enitantur: Econtra oleum respuunt, atque,
448쪽
atque auersantur, eoque perfusi gracilescunt atque Vitis Olea e moriuntur. Vstis vero in oleae confinio constituinmicis. gaudet, atque eius insitionem admittit, illique ma uercus ratari exoptat. Quercus vero & Olea inter se ad-Oseae ad , uti sis imae tanto dc tam pertinaci odio dissident, Neriatrix. Vt si altera alterius ramos attingat, incurvescant, ac Lauruo - retorti resiliant, alioque se inclinent. Sic vitis a lau- i a mica. Ii vicinitate abhorret, quoniam haec umbrosa sit,sia aque caliditate illius inclemento ossiciat: pari est affectu erga Brassica, quae Catilis nomine vul- . n mica. go innotescit, quod succum terri depopulatur, quo destituta vitis arescit, utraque enini stirps humoris est praeauida . Ita stii pes aliae aliarum assinitatere cognatione delegantur, mutuoque ramoru aut coliculorum amplexu recreantur : aliae auersie se subducunt, nec ulla ratione uniri sustinent. Sic re
Pix oleo sinata quaedam, & quae pingui substantia constat,
e uitur. inter se consentiunt, hinc pix oleo eluitur, etiamsi vestes sericae, holo sericae seu villosae, quae flueta vulgo vocantur, denique coccineae, Ostrinae, vermiculatae, quaeque purpura ac murice tinctae sunt, ex ea ZUIrre maculas contraxerint. Omnia enim huc ii 'iusmodi inquinamenta ac sordes butyrum ac ol VA mrent, tam nitide eximunt atque emaculant, ut ne Vestigium quide ullius liturae appareat. Sic Smegma Sapo unde & qui Sapo vulgo voc*tur, quo lintea confricatagon citur. lotione nitescunt, ex oleo, pingui fuligine, butyro rancido, cineribus piceae arbori S conficiuntur: Atqui ut inter tot stirpium genera tantus est consensus ec conspiratio, ut inuicem se ample Xari ac tetigisse gestiat: ita inter eiusdem speciei herbas, sexus eoaemiis discrimen deprehenditur. Est enim inter has coniunctio, dc quasi quaedam coniugi j societas oc communicatio, sicut plantae in alterius, cui assici titur, confinio constitutae, specipsius adolescant , ac sine
cum fructu,tu frondium pompa spectatiores: languescant
449쪽
i Descant vero&contrahantur , ac nonnunquaml intercidant, cum ab iis diuulta sunt ac dissociatae. Atque hinc emersit quod herbSquaedam,ali ema. herbis
i iis, aliae foeminae nomine designetur: sini aina qui- a m na, i dem, qu*minu* habent virium ac robori , fragida- oua misci queatq; in foecunda humiditate imbutae sunt: quo Jl fit, ut suo tempore florescant quidem, sed propteri caloris inopiam aut debilitatem fructu, baccis, acui nis, femine destitutae sunt, ita quae post flosculo-i tum defluuiu nihil tale exhibent, sed exile quod-i dam atque inane fructus rudi mentum, quod obi caloris penuriam, ac naturae impotentiam no per Fet emi ficitur, in foemineum sexum referuntur: Maris Vc- da cives.s ro nomine inscribsitur, quae magis spectabiles sunt ac speciosae, pompa que atque apparatu foliorum ac frondium iuxuriant, tum spectatissime adoles cunt, ipsaque maturitate, fruinum ac semen pro se runt, quo propagari possint, ac reuiuiscere, quod ipsum alteri sexui denegatum est, nisii forte maris ra icinitate blandoque amplexu foecunditate ascis cat, illique maritata in semen de fructum protube- m rom. ret, atq; intumescat, quod in palma persici Plinius Ob , e. . testatur. Si quidem foemina a natu halitu C proma Patam nae nante a masciis o concipit, ac fertilis foecundaque efficitur: nutante ac prona blandioribus comis, in marem foemina, quq sterilescit mascula arbore eo cisa: itaque non sine maribus gigneres eminas A.
rabes confirmant, concepto flore ac lanugine aut Simili is
aliqua ndo puluere insperso forminis. Simile enim O quiddam huiusmodi stirpibus euenit, quod galli- foemin .nis, quae ova quidem absque galli opera edunt, sed qui, mu is
quae animari stat marique in pullos nequeat, quan desoLI. tumuis gallinae in cubitu foveantur atque incales Foemaeniae cat. Nec dispar est ratio in mulieribus, in quarum i formes uteri conceptaculis ex sanguine ac seminali Sexcremis ementi confluuio massas quasdam conglobari ac sint. concipi
450쪽
concipi coriogit citia viri ministerium , aut adini iniculum sed quoniam virile adiumentum deside- :ratur, ac carisa issiciens quae formam ac vitam ininistrat, spirabilemque vim conscrt, abcst, tota illai concretio ac coi gcta es an formis est, atq ae anani-imata. Quocirca herbae vcget ante vi praeditae no et tminu S. quam animant cS, qu e lubrico udoque se inii ne se propagii ni, generandi vim ac vitalem spl-lritum aliae in alii Saran, fiandunt, mutuo iaccomplexu ac conculi: tu fruuntur, atque id ipsum taci- to quodam natui e consensu, ac latcnt; 'ccultaque ii iaspi ratione, quam ab aeris solisque ca lore consita iquuntur, ac genitali mundi spiritu, quo stirpes vi-l
iritus ies cunt, fouentur. gel minant, animantur. florent, smund om ac semina fructusque concisi junt& pio scrut quientu foecu - vis toti mundo, omnibusque eius partibus infusa uast aestat. qua cuncta continuata perennic te sei te subsistunt. Scite itaque heophrastus, tum alij rei heria batiae indagatores in marem ac foeminam stirpes discriminant, ratione, qua semine fructu cl: sce cun- Paeoniaeo dae sunt, aut effoetae dc steriles. Sic Paronia maris meis Pec a nomine insignita dehiscentibus sensim cornicula, iis nisum. lis folliculis ac siliquis, hic baccis atro colore per politis, illic rubentibus ac coccineis spectabilis est, atque oculos reficit, non sine praesentanea expurgandae epilepsis efficacia : quo blandimento foemi Caratie, T. ria destituta est Mandragora quoque scemina vel sterilis est, vel fructu exili. Mascula vero amabile blandumq; atque odoratum pomum profert,gallinacei oui vitello assimile, curias auiditate atque Genesso. illecebra Rachel passa est Liam Iacobi Patriarchae concubitu potiri, quo, ut ecclesiast ici quidam scri Genesim. ptores opinatur, foecunda essici posset, & coceptui impleri. Cui rei nulla mihi naturalis ratio subessit Mandraeo videtur, nec verisimile est. Mandragoram sterilitaria ura con- te eXPugnare, cum insigniter refrigeret, nisi forte