장음표시 사용
601쪽
adulto corpori salubris, aptaque exercitatio, nec Exereis prorsus improbanda, modo nequis nimium illi rei non i mu sit deditus, omnem cis operam impendat insectau' ta genera.dis laniandisque feris, neglectis rebus seriis, ac domestica administiatione. Oblectare vero se tabulis Geographicis, atque intra Mus ei limites peragrare,
longe lateque exporrectos mundi ambitus, ac remotius dissitas regiones oculis ac circino dimetiri Potius, quam magna rei familiaris iactura corpore foris peregrinari, aenimum mirifice reficit. Inter Pictura o- Chartas Cosmographicas refero artificiose elabo-culos pascitratas expressasque pisturas vel coloribus adorna et reficit. tas,vel Movo ceae aureus, hoc est, nudas, nulloque pigmento aut suco delineatas, quae non inani specta culo oculos assiciunt, praesertim si absit superstitio, ac nonnulla ad virtutem & pietatem documenta exhibeant, ut sunt ea, quae sacras historias complectuntur. Vnde non inscite veteribus Pictura muta poesis dicta : Poesis vero loquens ac vivida mini meque muta pictura . Honesta est autem ac cum Mus ea me primis iucunda Musicae oblectatio, qua animus, oble- ubi languescit, maxime erigitur ac reuiuiscit.
vocum concentu atque instrumentis modulatere- sonantibus non sqlum aures sonorus auitate permulcet, sed sonitu per arterias undiquq diffuso,
spiritus cum vitales tum animales eEcitat , discumsaque animi caligine ac nebulis, mentem agilem reddit atque erectam. Quo effectum est, ut Pytha. goras animum cithara excitare soleat, ubi euigi' eo . lasset, quo esset ad functiones obeundas, ac diuturna munia expeditior : & quum somnum peteret, rursus testudine lenire mentem , quo affectus redderet sedatiores. Sic Epaminondas princeps Graeciae concinne fidibus cecinisse legitur, totaq;Grae, Cic. i. Tusc.cia, Cicerone teste, summam eruditionem sitam in vocum neruorumque cantibus censebat, & qui
602쪽
meteres eius artis esset imperitus, habitus sit indoctior . Si limusices stu priscis saeculis inter regales mensas Heroum Diuo idiose. Iumque gesta ad lyram decantari solent. Ita aput si
Virgilium, lnei . . . Cithara cranitus Iopas Personat aurata,ὰocuit . fua maximus Athia . Hic canit errantem Lunam. Sotu labores
Vnde hominu genue et pecudes,unde imber et Unu, t Arcturum, luuia A madesdemmosi Triones. id tantum Oceano properent se tingere Sole; Hiberni, Velquae tarc mora nocti obstet.
Debesa, ob Non defuisse Hebraeae genti huius oblectamenti v- llos amen sum, magnisque Viris illam excultam atque in pre- lxis musica tio habitam, praeter alia, Dauidis historia comon- non res um 'rat. diam Vai sille sacros hymnos ad lyra decan, triaut tare solitus est, animumque Saulis furibundum ac l . Net i 6. maligno Genio,atraque bile exagitatum, modulari David in te resonante cithara permulcere, ac Regc ad sa- sstrumentu niorem mentem reducerβ Hclisaeus quoq; vates imus cru importuna regum interpellatione exasperatus, aq- noum ho cita psaltria, harmonia , concentuque Musico an norat. natam compos lit, ac depulsa omni perturbatione, s . Aeg. S. sopitisque affectibus assia tu diuino perfusus, vati- luebi res cinari incipit, ac tribus regibus euciatura praedice- Musca af re. in c*nuiuiis quoque Musicos adhiberi solitos, iccitur. sacra Biblia passim testantur. Sic Sapies desumpta ifccte. 32. similitudine a gemmis auro decoratis: Sicut Carci milia: exbunculus, inquit, aurum e fornat: siccocentus Ma- mo creo sicorum in conuiuio cum moderata vini potio- lnMoegem- ne. Et quemadmodum , ut idem ait, Smaragdus, scire . cuius pellucidus est & insatiabilis viror , vulgo Amarant, aurum commendat: sic modulatio Cantorum in iucundo conuiuio . verum ne quis plus
satis huiusmqdi it lecta mentis insistat, atque occupetur: quid huic oblectationi praeferri debeat,obiter ita indicat, vinum dc Musica mentem ac cyr
603쪽
exhilarant , sed utroque magis studium sapientiae Improbat quidem Esaias vinolentos,& qui comes Esaias
sationibus continenter addicti, Musicis instrximen noletos imiis suauitet se oblectant, sed ea ratione, quod nulla crepat. iis habeatur opificis ratio, nec quidquam eorum, quibus affluenter & cumulate fruuntur, ad Deum referant, a cuius munificentia omnia profluunt.
Sic enim illis minitatur, Vae qui consurgitis mam cap s. ne ad ebrietatem sectandam, & potandum usque
ad vesperam, ut vino aestuetis. Cithara, lyra, tympanum,& tibia in conuiuijs vestris: Nopus Domini non respicitis, nec opera manuum eius consideratis, hoc est, non habetis oculos mentemque in illum erectam, a cuius munificentia ac liberalitate haec proficiscuntur. In eodem algumento versatur Amos Propheta, qui huiusmodi minis lasciuos ac profuse viventes vellicat, Vae qui opulenti Amos estis in Sion, ingredientes pompatice, qui decum- nosos vectabitis in sectis eburneis ac lasciuitis in stratis vestris, cat. qui canitis ad sonitum psalter ij, bibentes vinum in phialis, atque unguento optimo delibuti, nec qui i-
quam vestrum inopum calamitate assicitur, aut condolescit aes ictorum miseriae, nulla habetur tenuiorum ratio aut respectus, nulla exhibetur Deo tantorum beneficiorum gratitudo. Quocirca o lectamenta Musica atque inter haec moderatus Uini ac ferculorum usus, quo spiritus sopiti ac languidi eriguntur ac reuiuiscunt, quo fumi melancholici dissipantur, nihil habent viiij, nec ab villo
tetrico culpari merentur , nisi illorum ab usu atque assiduitate profunda obrepat diuinatum rerum ac salutis obliuio. Inter exercitationea mi E es euintiores, minusque molestas aut laboriosas, vectio
nes referuntur, quae vel equo, vel vehiculo. aut et . iam nauigio perficiuntur, nec non ambulationes
604쪽
Hortorum exporrectae peragulatae iugataeque vineae, sic ut sub amoenita, fornice viridi ac pampinis virentibus concanuera-Ao- ta testudine non minus salubris sit, quam amoena mi m. deambulatio. Et sit qua sorte inter deambulandum obrepat lassitudo ac fatigatio, non desunt in excul tis hortis topiaria,atque umbracula, sub quibus captare opacum frigus, aestumque discutere liceat. ossiste o bi vero a Dricari visum sit, atque aeri libero aperpacu fAgm loque se exponere, in patenti campo aut eminenti capris dum. editoque loco id perfici poterit. Vt autem studiosis pricae , virisque politicis inter moderatas ac salubres exeruhiemes, stem citationes apta est, clara ac vocalis lectio, ususque M innuan. declamanda: ita validis ac robustis luctatio, balistarum ac paruae pilae usus, Caleno libello edito, apae se exer probatus, cci tamen gladiatorum & equestre, qui-
citatio. bus calor natiuus aligescit, ac corpus robur concipit, sanguine per membra undique diffuso. quo fit,
ut exercitatis color esitorescat, ac cutis suaui undique rubore perfundatur. Caeteium hoc meminerint, qui in huiusmodi palaestris se exercent, ut omnia moderate perficiantur, ne agitationes violentae ac tortuoste membrorum luxationes inferant,
hoc est, nequa corporis pars a sua sede dissiliat, aut operosius agitato flexoque in gyrum corpore, a loco dimoueatur. Atqui ut non statim a sumpto cibo mens stud ijs est defatiganda, quo ventriculus commodius concoctioni insistat, ne diffundi ac dissipari calorem natiuum contingat: ita nec libe- o erat O pransis, ciboque dissertis nimii labores sub-q- cq eundi. ossiciunt enim concoctioni motus violentic' - tarn compossiti , omnes is ogitationes corporis im-
' moderatae crudos ac semicoctos cibos in venas ra-A . . piut, qui oborta oppilatione ac putredine, morbis
Qq sena inaria ministrant. Vetustus ludus Astragali L -y σ- rnus, seu talorum iactus, qui ossiculis ovillis leuore perpolitis perficitur, Belgi Picloelen vocant, quibus
605쪽
po strates puellae nondum nubiles, aut maturae Vi- olusitant, eosqj nouae nuptae statim ab inito coniugio despiciunt. Adolescentuli autem Tali quo- ratorumdam genere inter se decertant, quod boum pedi, jactus bus eximitur, Colen Belgae appellant, eoque iecX- Puerat aeercent certo anni tempore , ut etiam nucibus dc exercitatio
crepitaculis. quae exercita meta puerilia paulo pro multiplex.ue citioribus vilescunt, atque habentur despicata ,sii cutiam ex ephebis egressi indecora ducanti parum Lib. Ser. a. que generosum, huiusmodi nugis occypari. Nam Sara. 3. puerili more, ut Horatius ait,
, Aedificare casa , ploseco adiungere mures Ludere par impar equitare in arundine longa Siquem delestist barbatum, amentia qerlat.
Caeterum diuersi sunt tali ab aleis, quae Belgis Ter- Aleae Ira lingh vocantur. nam illi quatuor lateribus costant, is diuersa. aleae sex, quarum abusus tam frequens est in tota Europa, ut plerique crebro haru usu patrimonium profundat, exhaustisque sacultatibus, ad inopiam redigantur. quum talorum usus apud nos ad puellas deuolutus, nullam rei familiari iacturam inferat. nam illis vel taedium temporis discutiunt, aut siquando feriari liceat, pro re non magni momenti decertant, nempe cassa ne is, auellanis, a ciculis, fibulis, aliisque nonnullis apophoretis. Trochi au. Trochorutem agitatione accelerrimo illo turbinis in gyruria agitat o. atque orbem decursu, adeo, ut motus conmedium fugiat, fallat d. oculos, adolescentes se alacriter ex .ercent, idque hibernis messibus, quo incalescant. Satyr 3, Quod genus exercitationis veteribus etiam in usu Orca Ictile
fuissetestatur Persius, illoque se ac plerisque alii S geram , imponse delectatum, nos, si, iurare eteraim id summum, quid dexter femo ferret, quo Vidula Core erat in Votis: damnosa caenicula quanitim tur cu ni,
Raderetriangusta coco non facier ortae, spreeti Sec Neu quo cacidior buxum torquere geleto,
606쪽
Huius puerilis instrumenti Virgilius quoque m minit, ac Laviniae mentem ex Turnia mole furiis agitatam, elegantissimis versibus turbini coponit,camque non aliter rotari, quam trochum flagellis scuticisque hinc inde subactum, Belgae Top vocant. Sic autem rem prosequitur: Tum ero infelix ingentibus excita monstris
mensam siue more furit lymphata per v bem:
Ceu quondam torto volitans sus seerbere turbo, Cuem pueri magnining o , vacua atria circum Intenti ludo ex re nit iis habena
Curuatu fertur jati . stupet inscia turba, Impubi et manu3 mirata seolubile buxum. Dant animos pliada Dion cursu segnior iis Per medias serbes agitur, po u feroces. Huiusmodi ludus fere aetas pue talis occupari solet: Ad ultior vero, dc quae iam pubescere incipit, decet loreSexpetit. In omni exercitatione, ex qua corpus atque an imus aliquid commodi concipit, semia per decori atque honestatis habenda ratio. Sic Sallustio laudata Iugurthi indoles, cum nodum ambitione ac regna di cupiditate esset deprauata. IS enim ubi primum adoleuit, pollens viribus dc decora Lai te, sed multo maxime ingenio validus, non se luxui aut inertice corrumpendii dedit: verum, uti mos illius est gentis, equitare, iaculari, cursu cuin aequalibus certare, & quum omnes gloria anteiret, omnibus tame charus esse, plurimum facere , min:mum de se ipse loqui.Alearum, chartarumq; ludos,& siqua sint alia otiosorum hominum oblectamenta, ut rem si a xi me damnosam atq; i ta famem fugito In huiusnaodi enim ludis non artis peritia viget, sed fraus, fallacia, dolus, astutia. non habet locum ratio,consilium, sapicntia, sed casus, fortuna, temeritas. Complcctitur aut cm alea omnem ludum fortunae mu
607쪽
VITAM OPT. INSTIT. abilitati subiectum, tesseras, pyrgum, fritillum,ia
trunculum , Omnemque iactum talarium adeo, ut in minutissimis etiam rebus ac puerili negotio improbetur , si vel crebio fiat, vel fallaciter, vel contentiose. Sic strie Martialis, seu parua, nuces, et non damnosis Oidetur: Saepe tamen pueru absunt ista nares.QHamobrem cum omnia fere an huiusmodi certa mine cupide, improbe, dolose peragi soleant, ea Ouasmmoderatio adhibenda, ut oblectationem potius, quam quaestum sectemur. Nam incautos parumq; rus ecto. oculatos a subdolis emungi argento contingit. Et quanquam nonnulla lucri spes in talibus exercit ijs animum hominis titillet, victoremque soletur pr*mium : non tamen spe nimis auida, aut lucri cupiditate qpidquam facere decet. Instituitur autem exercitatio, ac ludendi licentia conceditur, non lucri, sed valetudinis atque oblectamenti ratione, Scquo animus defatigatus respiret, novasque Vircs ad subeundos denuo labores concipiat. Ea est autem Aleatorum natura dc conditio, Vt Aleatorum ubi semel illa prurigo dc scabies animum occupauit, aegre eXcuti queat. hois citant ibus enim undiq;eius de farinae hominibus, si ngulis momentis dam notas illas voluptates repetunt. Quod vitium etiam sta ortatoribus insitum. Quocirca salubriter Ouidius:
erne lucrum. qexat mentes insana cupido, Et reuocat, trepidas alea saepe manu .
Nulli mea quidem sententia improbari debet cori. quirendi industria, ac rei familiaris amplificatio
sed lucrum sectari par est , quod utile sit & hone.
sum, ac nulliui iniuriae damnoque coniunctum. Scitum est prouerbium Plautinum, Ad suu quemque quaestum aequum est esse industi tum potius,
quam Vallidum. Nam res sinistic atquc a pro b conquisi
608쪽
Doloses par conquisit ae praetet id, quod infamiam pariant, miris cito Gla larus e sam diuturniae sunt aut stabiles, sed facili mebuntur, dilabuntur, ut opes sallaciis, dolo, sycopia antiis, captionibus , versutiis, denique foenore , talis, aleis partae. Quamobrem quos habes studiorum sodales, omnibus modis a rebus improbis abducere pergat, atque ad honestatem, ad decus, ad virtute esse Incitamento. Hoc enim humanitatis ossici id non solum apud cordatos viros laudem promeretur,
sed Deo etiam gratum acceptarnque est : quod ita cis .is. apud Hieremiam testatur Dominus, Qui separauerit pretiosum a vili quasi 's meum erit. Quo designat, illum palm irium quiddam praestitisse, ac moremia proxime ad Deum accedere, diuinosque honores Iocuis ex A. pi on ereri, qui Vel se ipsum vel proximusDeo enim im. nihil homine charius, aut maioris preti j a vilissimis rebus, a vita sordida ac contaminata, ab itinet re deuio abduxerit, atque ad vitae integritatem, moresque in culpatos autor sit de instigator. Quo spe- cap. S. ciat illud Jacobi Apostoli: Fratres si quis inter vos
errauerit a Veritate, & conuel terit quis eum, sciat se a morte reuocasse peccatorem, ac saluam fecisse animam illius.
In rebit gerendis, rationem in consilium adhibet
C A P. XLV. IN qua uis actione, omnibusque vitae negotiis
sic omnia ratione ac consilio moderanda, ne quid 'to, pridie agas, cuius te postridie poeniteat. Turpe estru v elocorum enim aliquid committere, ut re peracta cogari S di- uraritum cere, Non putaram. in quem scopulum manus impinges, si nihil temere ac praecipitanter agas, sed ommoti pra- mma considerate, mature, prudenter ita , Ut ad c p r .rarer rationis amussim singula exigas. Sic recte praeci-GCV pit Sallustius, Priusquam incipias, consulto: P ubi
609쪽
eonsulueris, mare facto opiis est. Et Cicero,nibus rebus, siquid aggrcdiare, adhibenda est prae paratio diligens. Quo spectat prouerbium, Festina lente: di, dat cito, si sat bene.
C A P. XLVI. NIHIL agas, quod animo scrupulum iniicere possit, ac dub: tationem inferre sic, ut ambigas, aequumne sit, an iniquum, quod aggredi paras . Aerum quitas enim, ut Cicero ait, lucet ipsa per se, ac cum virtuti tum honestati coniundia cst. Dubitatio autem iniustitiae aliisque vitiis assinis est. Huicco n. sentaneum est illud Pauli, Deatus est . qui seipsum Rom. o. non iudicat in eo, quod probat, hoc est, qui in ad. Dubitatio
eundo aliquo negotio non sentit tacite reclaman menti nam
tem coli scientiam. Quam sententiam tametsi de genuo scruciborum delectu, & vitando offendiculo scripserit is suum injApostolus, ut superius fumus testati: aliis quoque cit. rebus apposite accomodari potest. In omni enim Pauo G actione, cum quid agimus nulla firmitate, nulla cm exploque animi consantia, sed vacillante mente & duc catres. bia, iudice cos cientia damnamur. Quidquid enimno proficiscitur ex fide, qua Deo approbamus nOsiran ente, apsads refragante conscientia, vitios un3 est,& peccato obnoxium. Si quidem cum quis rem
per se non malam, haesitans, insta sit, necne: committit tamen . declarat se rem nefariam cCmmis
surum, si occa sio inciderit, aut opportunitas sit Oblata. Vera autem pietas ac solida sapientia fide sti pata,diuinoque Spiritu fulta, omnia stienter diju- dicat, nec quidquam aggredi fusi in et , quod vi tam mali speciem prae se ferat, aut mentem ac conscientiam aliqua aegritudine possit contaminare.
610쪽
Virtutis ac Vitiorum praemia.C A P. XLVII.: , O D Cato senior commilitonibus inculcau solet, id cuique menti infixum esse conuenit: Si momeνέ- labore praeclari quiddam egeris, di quod honestati sit coniunctum: labor abit honeste factu
Virtu R- remanet. Si cum voluptate mali quidquam com-rer . roissum sita voluptas, ut reS in omentanea, cito auolat atque evanescit, improbitas vero & nequitia, vh
in delebile vitium, perpetuo adhaeret. 'o spectatr oue byn prouerbium, Qui s mcis curia, nunquam paterfau,n egeno milias. Q is quis enim semel in re infami, existima tionis ac probstatis iacturam fecerit, no facile probi viri elogium consequeetur, quamlibet etiam ditescat, aut opulentus efficiatur. Don dissimilii a Plisto uere tione extimulauit iuuenes Plato ad felicitate con ho latio ad sequendam , proposita virtutis ac voluptatis vitio
Prtutem. La imagine. Huius enim momentaneam ciuice dianem atque illecebras subita poenitentia, angor an iami, mens inquieta, dolor perpetuus comitatur. Illius vero breues labores & aerumnas pacata me IS, tranquillus an in ius, secura conscientia, denique
solidum aeternumque gaudium subsequitur. Quos istentia spectat illa sententia, Momentaneum est, quod de
D. Gregor. lectat, aeternum, quod cruciat.
A Deo sumenda omnium actionum nosiraruit initia. C A P. XLVIII Dh. γε- i D TV i D aggredi meditaris ac perfice
rFD actio- Oph ma X. in colitium adhibeto, ita si quid esum p . institui . si qua obire munia vel priuata uel M. diis public/, illius numen implores, quo affatu suo op tima quaeque de salutaria inspiret. Dici enim viae queat, quid adiumenti adferat ad felicem operuris