장음표시 사용
111쪽
epistolae torsit in eludere ur, quod a fallario quopiam esset ad tecta: at quod capite primo illius epistolae legitur, eludi nulla ratione i est. Hanc vocem ait nos audivimus de coe lo allatam, cum essemus in inonte si iusto cum ipso . Quod si Petrus non icripsi epistolam , Ioanni autem Jacobove tribuere, stultitiae manifestariae est, falsum epistola continet. Quod est Haereticum . Argumentum vera illud, quod Erasinum
movit, imo plerosque olim ante Hieronymum ut refert idem de viris illustribus in Petro ) infirmum est : cum
eundem auctorem caepe contingat non aliam modo, verum eandem quoque sententiam stulo scribere di ferenti. Quod
c ut relinuos praetereamus i in D. Gregorio videre licet Culiis epistolas si cum aliis elusitem operibus conseras, lidiciumque seras ex diverso dicendi charactere, tb alio alie ore scriptas ei se iudi-Caveris. Hieronymus tamen ad Hedi-biam . qu. II. aliter respondet, inquiens:
Duae epistolae , quae feruntur Petri, si lo inter se ne charactere discrepant, hib. structirmite verborum : ex quo intellitar H. Stro gimiis, ΙΨtrum pro necessitate rerum di--,4 Versis missi usum interpretibus. En Hie-rciri inter- ronymus ex dimimili stula non diversoςPxς auctores colligit, sed inter uretes diffe-εpl. ait Cyp. rentes . Apostoli enim in aliena lingua
Ii malebant per interpretem scribere, qii. in. i. dono linguarum abuti: quod non ad et gantiam Ac luxum , sed ad usus necessii-rios acceperant. Nec me fugit, quod Erasimus hunc locum Hieronymi detoria et: sed more suo facit, ut Pro sua libidine interni rbet omnia
Propter decimum argumentum ErasiRz l . n. miis N Caietanus duas illas posteriores ad ι o. epistolas negant effeJo. m. Eliangelistae. Quam ego sententiam non temerariam
modo , sed uti. m erroneam essu Cr
diderim . Quoniam si Ioannis, Cogn
mento Senioris, afferuntur , non sunt profecto canonicae. Nec enim quit quam Joannem presbuterum auctorem lacrum existimavit . Sunt autem sine dubio , ut ante a nobis demonstratiam est, e- Pistolae canonicae: non ergo sitiat Ioannis presbuteri, sed Euangelistae. Quod genes in 1. Psal. apilis Elisebium lib. Ecclesiast. hist. cap. 18. Clemens
Cadi r . lib. 2. strom. Damascen. 4. libro, Ita, 1 sidoriis sexto et vinolog. Augii l. 2. de Oa ilia . e. doctrina Christiana , Hieron unius ad Evagritim, Inno latius primus, Gelasius , concilium Laodicenum , Carthaginense, Florentinum , Tridentinumque testantur. Sed & tempore paschali universalis ecclesa duas has epiti las nomine Ioannis A posto ii populo I
git . Ecclesiae autem, conciliis, Ac se ciis antiquis tutius nou committemus,
quam novitiis tuis auctoribus . rum argumentum cum imbecillum sit,
Undecimum vero argumentum indi- Respou gnum esset , quod in aliorum numero ad ii iacenteretur, nisi ob illud Caietanus a taseritisset , hanc epistolam minoris esse
auctoritatis, Gilam alta , Quae sunt emto scripturae sacrae . Nam huius epist
lae auctoritatem expresse negare non audet, ne quid invidiae subeat , aut criminis . Cum autem Hieronymus assis rat, altistoritatem iam venistate 3e ulu meruisse , he inter canonicas com i l ta-ri : miror equidem, chir Cainantis aliorum opinionem stib Hieronymi censiuram non redegerit: quem Pro certa regula secrorum librorum habendum existimavit. Caietani igitur assertio hoc loco periculosa est , ii vis comparativi teneatur: Minoris inquit) auctoritatis est iis , quae sunt certo scriptura sacra . Non est igitur certo scriptura secra: quod est erroneum. At quibam
ante Hieron aum hanc epistolam non probarunt . Fateor , sed suerunt nonnulla ante; Hieronymum in controve
sa , quae modo in dubium vertere , haereticum est . At, citat librum apocryphum . forsitan apocryphus apud Hebraeos non erat. Quoa si ellet, ut scHieronymo, & Pleriiq: aliis placet, nihil mirum, si ab Apostolo Juda resc-ratvr ; cum testimonia reserat Paulus ex Arato , Menandro , Epimenido, A'g- ethnicis prophanisq: poetis. Vide Hieronymuin in epist. ad Epiphan. cap. s. ne ad Tir. r. At coarguit hoc respon-nim Ca ictan. Non abs re, inquit , haecepistola a multis resutata est : quoniam etsi citar apocrvpha multo magis licet , quam Poetas: auctoritati tamen si crae scripturg derogat , ut apocrypha
Prophetia , ut simpliciter δέ absolute Prophetia, inducatur H c ille. V
rum aliud est , tonim librum apocrV-phum esse , quod Hieron. ait : quia scilicet quaedam in eo libro continerentur , quae essent ambigua : Aliud, Particulam illam , quam Iudas excitavit, apocrypham esse, quod nec Hieron mus , nec alius ex catholicis di x it Nam licet ex alio loco non haberemus eam esse Prophetiam: at auctoritas Judae satis est , ut illam verissime a Spiritu sancto extitisse sentiamus t Sicut credimus illa verba , Beatius est magis dare, quam accipere , de tu Chri
sti esse, quia Paulus dixit. Sed stu
112쪽
lux ego sum, qui huiusmodi argumenta conor refellere .
R espon. Ad Postremum argumentum , ubi E-,d Q. ' Mitherique coniectiarae ponuntur,
ut Apocalvi seos auctoritas infirmetur, post ea, quae diximus, non tuerit opus responciere : tantum satis fuerit admonere discipulos . Manifesta enim percurrimus , ut in obiclirioribus immoremur. Atque Franciscus Titelmarum sin hac causa accuratissime elaboravit; ediditque Peculiarem controversiam , unde lector petere ea poterit , qllae huic responsolii nostrae deesse videbuntur . Nam ratio postri lat, ut secundae huius controversiae finem at inando fa
qui suadere volunt , in sacrarum intelligentia scripturarum , ad fontes Hebraicum S Gr.
IN tertia vero quaestione magna di sensio est, eaque nisi diiudicetur ,
in summo errore necelle est nos, atque in maxu mirum rerum ibnoratione Versati : An in lacranim therarum interuligentia ad Hebraicum Graeciimque to tem sit recurrendum : An potius editio ipla Latina tam magnae sit alici ritatis N ponderis, ut nec ab originali lcriptiira pendeat, nec I r eam aut corrigi oporteat, aut limari. 1 --, in Prior autem fui'us controversi. r nars V- , Hum siridetur ante omnia D. Hieron Vmitestimonio, qui in libro advertus Helvidium huius assertionis primus au ctor esse creditur : ea ratione vel maxime, quod multo purior fredenda sit manare fontis unda, quam rivi . Idem etiam in epistola ad Marcellam, cuius initium,
Postmma. Post Priorem, cum fateretur aliqua se- P ito' le in vulgata editione Evangeliorum Latinorum emendallu , atque ad Grae-Cam originem revocasse Lati m. Obtrectatores ibos contemnens : Si displicet inquit fontis unda puriis mi , Caen sos rivulos bibant, de diligentiam , qua avium sylvas , de concharum gurgites norunt, in scripturis legendis abiiciant. Idem confirmat in epistola ad Dam mn . stim de verbo osanna , cuius initium est, Multi . R in commentariis super capi. Zachariam dicens , Cogimur ad Hebraeos recurrere, re scientiae veritatem
de sonte magis, quam de rivulis cita rere . Nempe, ut Cicero de oratore e ram ait, tardi ingenii est, rivulos consectari, fontes rerum non videre . Et in epistola ad Vitalem docet, te ad Hebraicam veritatem , tanqtiam in Praesidium Ic arcem, solitum esse consu
Huc adde Augustini testimonium ex r. Arelim. A. cedoct. Christi cap. rs. Ae i 8. de Dui, P ea. civit. Dei, quibus locis Hieronvmi sementiae lubscribit. Praeterea, Dima iis coegit Hieron mum , ut novum Testamentum ad Graecam reduceret veritatem : quemadmodum Hieronymus idem in praelatione super quatuor Evangelia testanir . Id vero Damasus non iussisset, ni fi inteuligeret novi Testamenti veritatem a Greco fonte petendam . Hieronymus quoque ipse In com-3 Argum, mentariis veterem interpretem saepe vellicat, ut qui interpretando frequenter errarit. Non igitur veteri editi ni Latinae fidem habere necessiim est: nisi Hieronymum aue malevolentiae ve- imus arguere , si dedita opera , aut imperitiae, si ignorans ea quae bene EO Verta erant, reprehendit . Aliunde igitur, quam ab editione Latina, quaerei da est sacrarum literarum firma intelligentia. Quid quod Laurentius, F ber, Erasmiis, Eugubitatis , aliiqlle nonnulli limiores, veteris interpretis nuncos citantiam , nunc negligentiam , nunc imperitiam , nunc superstitionem c mguere idoneis causis rationibusque vitidennir λ Nec animuς est tamen omniaeoniin argumenta rekrre, qui Latinam editionem, qua ecclesia utitur, solent reprehendere . His enim argumentis renitandis aliud 'e temporis, & op ris dandum est. Illas solum reprehensiones aflere inus , quibus veterem editionem falsitatis accusant. Primum autem Num. ultim. ca. Latinum a iunt interpretem senilim reddidisse non Hebraicae modo veritati, verum etiam sacris omnino literis repugnantem . Illius enim editio praecepti im non obsclirum
habet , ut nullus vir foeminam ducat, ni fi de tribu 3c familia sua : nec ullaismina viro nubat alterius tribus &familiae. Id autem tantum abes at cripturae fide , ut nihil illi magis pollit elle Contrarium . Moyses quippe primus hoc neglexit : nec usque de sua ille tribu duxit . uxorem . Aaron uxorem accepit Elisabeth de tribu Iuda . Exo. 6. Soror regis Judae nupsit J ladae. IUntifici . 2. Paral. 22. ω q. Reg. II. Elisabeth, cum esset de MG llais
113쪽
Iiabus Aaron, cognata erat Beatae Ma- Necellarium qLoque erit historiam a-xiae, quae sine dubio erat e tribu Iuda. dii iterae mulieris venerari , quae I David Michol duxit filiam Saulis de nis 8. c. nunc habetur. Cum eam tamen tribu Beniamin. Undecim tribus non legem , sed iuramentum Praetexunt , quo minus filias suas Beniam initis conlocent, cum interim tamen eos , qui non iurarant , nulla lege prohiberi pertissime prae se ferant. Jlidi. 2I. Subdit ilium ergo est, adulterinum, &falusum , Quod interpretissolum auctoritate redditum est . Deinde Micheae s. Latina vetus editio hunc in modum habet : Et ut Bethleem Ephrata paris vultis es in millibus Judae, ex te mihi egredietur, 3cc. At Matthaeus contra rio penitus sentia verba eadem allegavit , inquietas: Et tu Bethleem nequaquam minima es . Praeterea palm. 7. vers. 12. nostra editio habet, Nunquid irascitur per singulos dies λ ubi Hebraica veritas contrarium sensum habet, cui Hieronymus omnino contenti iconte dit etiam Calvinus, locum illum, Ecclesiastes O. Nemo scit, utrum odio vel amore dignus sit . mendose esse ab imterprete redditum , falsiamque esse se tentiam interpretis, cum plerique strant
se odio dignos esse, re nonnulli lcierint se filisse amore dignos Ac lunt, qui DC II credant interpretem Matth. 24. sallam reddidisse lectionem, diura Pro , Fulgore, reddidit, Fulgur . inod utique non pertin3it ab oriente in Occidentem , sed solis fulgor est , qui perti tri stilo. Sit. Atque illud quoque urgent, quod1 ibas iuper Imae 4. vertit Interpres , Dominum
2: - δ' hederam praeparasse , ut esset umbra supra caput Ionae, &c. cum ipso quoque Hieronymo auctore hi rion , nec hedera si, nec. cucurbita , sed quoddam genus fruticis, Latinis dit Graecis incognitum, quod Syris familiare est. Non ergo Dominus hederam Praeparavit, nec lanas sub umbra hederae r
dievit , quod interpres fallo transsu-
4. Argum. Ad haec , si veteris latini interpretis editioni addicti esse debemus, comis
pellemur adeo historiam Susannae reci-Pere: atque etiam Bel draconis narrationem : quam quoniam Hebraica veritas non habet , Hieronymus fabulam vocat , non eam sacris libris additurus, nisi aliud imperitos ut ipse
ait videretur magnam partem voluminis detruncalle. Item cogemur etiam Marci postremum caput accit ere, quod Hieron. ad Hedib. quaest. 3. non credit esse necellarium , cum in raris foratur Evangeliis, bc omnibus pene Graecis libris hoc capitulum non habeatur. nec Eusebius cognoscat, nisi in Eva gelio secundum Hebraeos 3 nec Hier nymus eam prorsiis agnoscit : sed ne Chrysostomus quidem eam interpretatione siua dignatus est, quamvis illius
alias fecerit mentionem . Atque Euthvmius, licet eandem enarret, Paulo tamen sit perius ait, in exactioribus exemplaribus non haberi, eo, quod illegi
Rursum , si Latini interpretis sequem c. argum.
da esset eaatio, fateri oporteret, omnes '' esse resurrecturos, ac proinde morituros , iuxta id, quod in priore ad Corinthios epistola dicitur: omnes quidem reli argemus , sed non omnes immutabimur . At huic sententiae stare non coaimur, ut D. etiam Tho. in commentariis super eundem locum astruit. Quin probabili Mna opinio est, homin f,
qui reperientur in die iudicii vivi, nulla
interveniente morte vivos esse iudicam cap.
dos . Quod Apostolus certe videtur asserere In priore ad Thessalo. epist Ia . Adde fiue, quod interpres non erat Propheta, auctorve sacer: sed humano spiritu , de intelligentia , sacr. stiteras ex aliena linsua in propriam transserebat. Errare Igitur fallique imterpretando potuit. Quamobrem inte poetis sensiim non tenemur amplecti: led ipsum textum, quemadmodum ab auctore sacro, vel Hebraice, vel Grae- Inpra sati re traditus est . Aliud quippe fuerit ri .. h. ut Hieronymus ait a vatem esse , a liud interpretem : ibi enim spiritus venis tura praeaicit , hic eruditio te verbo rum copia , quae intelligit transfert. . Praeterea , si non licet ab interpre- 6.Argum. tis Latini translatione discedere , damnamus iuniorum omnium in vertendis factis literis diligentiam , lin uarumque peritiam , tanquam videlicet otiosam ad sacras literas intelligendas. Nimirum , etiamsi alium sensiim habeant verba vel nebraica, vel Graeca, hic scilicet contemnendus est: ille vero omni ratione tenendus , quem Lat,na vetus litera praeserat . Nec his a gumentis satis neri ea resimnsione potis est , quod Hieron. huius editionis alictor, multo fuerit linguarum peritior, mo, in eis
quam alius quil quam , ac proinde illius priauctoritas, ingenium 8c eruditio, ma- initium. iora sunt, quam cuiusquam alterius imterpretis iunioris. Haec inquam) re- illustribus sponsio non facit istis. Primum , quOniam praestat oculis tuis videre, quam rem ae i.
alienis. Satius igi uir erit, ut quisque
114쪽
linquas i pias callea , . videat ipe po- ceptam refellere tentabimus . Reseli tili , quam credat interpreti . Deinde mus alitem ut hero , illo erente opem, etiam , mioniam Cum lePtuaginta intem cuius uteri causam cupimus , advertum pretes , viri doctissimi, atque Hebrai- imp gna ores veritatis . Ego enim sicae Graecaemie linetitae peritissimi inter- aut ostentatione aliqua adductuς,aut mi-diim lapsi interpretando fuerint : non dio certandi ad hanc potissimum disia est . cur existimemus , unum Hiero- putationem me applicui, non modo stul-n lim ruri quam a Verci dum interpre- ticiam meam, sed etiam mores 8e ineetaretur errasse. Ut illud praetereamus, nium condemnandum puto. Nam si in quod editio haec vetus , an Hieronv- minimis rebus pertinacia reprehendiis mi sit , an alterius , siumma virorum tur, calumnia coercenar; ego ne, de docti dimorum dissensione certatur. N max mis 3c qitae ad Ecclesiae unitatem viim certe testamentum ut de veteri continendam magnopere Pertineant , taceam ) alit Hieronumus non vertit: aut certare cum aliis pugnaciter , aut aut si vertit , erus versio non extat. frustrari cum alios , tum etiam me i-Quod si extaret , manet siemprr inte- psum velim δ Caiisa igitur veri rei' grum argumentum , q)od modo positi- rienda dispi ita re Cupientes, Controverismus t Hieronymi utique sensum , ut siam hanc quatuor conclusionibus bre- qui sacer auctor non fuerit, non opor- villime definiemus. tere semier amplecti. Praeterea , in Clempntina prima, titulo de inagistris, Viennense concilium stamit , in universitatibus Bononiensi , Parisiens, Salmaticens, parandos esse trium linguarum doctoret , qui earum peritiam stlidiosa instructione in alios transfundant. Id quod nisi esset ad sacras literas intelligendas magnopere necessiaritim , nulla ratione svnouus si tui sset. Insiu per non videtur hoc divinae scripturae negandum , quod humanis scripturis omnibus concedere necesse est: ut cum de aliqua scripuira scilicet a bigitur , ad archetypum , unde translata est, recurratur . His argumentis, Ac iis quidem non
devibus , ued ut plerique fit dicam
sane firmis novarum rerum studiosis-bi primum persitaserunt, ad veritatem novi ac veteris testamenti cognosce dam , duarum linguarum Graece de Hebraicae peritiam esse necessariam . Inde rursum in eam opinionem descenderunt, ut non se existiment sacras literas ex-ixonere , si interpretationem Latinam vulgarem sequantur . Id enim inquiunt est non auctorem scripturae s crae sed eius interpretem explicare. Denique Ae eo progressi sunt, ut assi rant, non oPortere Latini interpretis auctoritatem amplecti ; sed ipsus textus Hebraei in veteri testamento , Graeci autem in novo: Quo fieri , ut Latina editio nostra per exemplaria Hebraica de Graeca sit omnino limanda ac corrigenda . Hanc vero persiuasionem Lector optime 3 si sorsitan indu isti, exue rogo tanti per, dum tibi , quae sunt veriora certioraque , proponimus . Nos siquidem hanc sententiain a Pleri que r
In quo veteris Uuliatae Misionis
auctoritas demonstratur , Squod non est nune ad Hebraeos
Graeco e re mendum. P Rima conclusio , quae maxime rem, causimque continet , nam caeterae sunt quasi consiectariae: editionem hanc
veterem atque vulgatam, quam p.,st tem-Pora D. Hieronymi Latina Ecclesia usurpavit , fidelibus esse retinendainin his omnibus, quae ad fidem & mores spectabunt. Secunda. Si qua morum & fidei qu: stio inter catholicos exoriatur , eam definiri oportere per latinam hanc veterem editionem: cuius videlicet si aliquod testimonium alteram quaestionis Partem confirmaverit, ea sit catholici amplectenda: sin contra reprobaverit, reiicienda .
. Tertia. In fidei ac morum disi ira
tione non esse nunc temporis ad He braica Graecave exemplaria Provocandum, nec ex iis certam controversiatum fidem esse faciendam. Quarta . In his , quae ad fidem &mores pertinent, non esse Latina exemplaria per Hebraica, vel Graeca corrigenda . Primum , sive axioma, sive pronunciatum , sue propositionem scholastico more vocare velis , Concilium Tridet tintim sessone . . in haec verba definit: Sacra is nodus considerans non parum utilitatis accedere posse Ecclesiae Dei, si ex multis L tinis editionibus , qu .e
115쪽
circumseruntur sacrorum librorum, que- Praeterea , cum scholastici auctores riam pro authentica habenda st , in- abhinc sere quadringentos annos innote cat; statuit he decrevit , iit haec dogmatis theologicis confirmandis, aut ipsa vetus vulgata editio, iniae lon- etiam in haeresbiis refellendis , solam go tot saeculorum risii in Ecclesia pro- Latinam editionem tenuerint: id peto,
Data est, in publicis Iecitionibus, disia An quicquam in tuis disputationibus
Putationibus, Praedicationibus, aut ex- confecerint, necne λ Quod si nihil cerpositionibus, pro authentica habeatur, ii consectum est, o miteros homines,
re quod cam nemo reficere quoviς prae- qui ter centum annos , atque eo am-
textu. audeat vel praesumat . Hactenus Plius, he oleum N operam perdiderunti Concilium . . . . Qui pPe linguae Graecae atque Hebraicae Ne autem concilii solum auctoritate non habuerunt peritiam : sed solo in adversarios obruamus , caulas cur id terprete Latino contenti , scholae qui- definierit, subiiciemus: nec enim 1 vn- dem dogmata confirmabant: reiiciebant Odo rationes deesse Ponterunt, quibus autem universa , quae ιllis adversare ita iudicaverit. tur , Romana atque adeo Latina Ec- Primum enim , vel in hac scriptura clesia tacente,vidente, probante . Sin ve Latina aliquod fatilini continetur, quod ro confectum est a Theologis schola ad fidem moresique pertineat: vel e con- sticis quippiam, credendum est certe, uario vetum est, quod nobis ubique sitis stabiliendis conclusioniblis tuto s e tradit. Si verum est, id eonfirmare ni- se Latinae editioni commisisse. Ea igi timur: fin falsium , iam Ecclesia Roma- tur editio est a fidelibus retinenda . na atque Latina , in qua vel lola nunc Postremo, Haereticae Pravitatis inqui- temporis fides catholica perseverat, stores in re tandis haereticis atque pu- Circa ea, quae fidei sunt , graviter ata niendis, rogo, an hanc editionem La- erraret. Fallam enim aliquam scriptu- tinam sedulo tenere delaeant λ an p ram,tan*iam ab Spiritu sancto revelatam lius necesse est illis , ad Graecam & He nomine vel Prophetae , vel Apostoli, braicam , quam minime noverunt, re-
vel Euangelistae proponeret . a una currere veritatem ρ Quod si indignum te alictoritatem sibi adimeret in reli- est , a re prorsius incognita graviis mimiis petoponendis. Qilo nihil alit ata tribunalis pendere iudicium, si absur surdius, alit incommodius posset acci- dum, a nostratibus ad alienos, id est , dere . Hebraeos Ae Graecos al)pellare: si im-Deinde , ut exempli causi ponatur Pium, ad Iudeorum At schismaticorum aliquid, quod latius pateat; si sorte mo- ienatum reserre catholicae fidei consi do vocetur in dubium , An historia latione n , haud equidem intelligo ,
mulieris adulterae vera sit, neget aut quorsium Theologns suic errori conseim quispiam veram esse, tunc alit hic cr- tiat, ut non existitia ut, editioni L,tiror satis exploditur ex codicum Lati- nae certam fidem habendam . Intelligonorum unanimi consensione; dc id pro- autem, nostra haec dilemmata xeruit os secto est . quod quaerimit : aut non sa- homines N impudentes cum plausittis exploai:iir , impuneque licet eam di iam elusuros. Nam 5e irrident scso historiam contemnere, qua Latinorum lae uni Versos auctores, Ie tonura neg omnium consensu celebranir , quaeque ximn cognitionis fidei cavillantur. Sed ii inurinin, nomino Joan. Euangelistae quotannis in nos bi, argumentis sane nolumu hae Ecclesia legitur ; i.un Romanae, L - rcticos petulantes tanquam adversarios
tinxque ac catholicae Ecclesiae fides convinςςre , scd Theologis modesti, Ide: ''
auctoriis infringitur, violatur, ener- veritatem suadiare. re . Do. si, vatur: dum errare in caeteris posse si- Lium ero, qui hanc nostram editio initi ratione ex istimabitur. Quod quo- nem infirmare cupiunt , videntur m i- eoni ra. n.-niam absilrdum ire nitiis erat, re idem hi nihil aliud moliri , nis mioddum
Concilium Tridentinum eadem festio- Occultum haereticorum Patrocinitim . tim tri imne decernit, ut si quis libros ipsos ca- ΝQmpe inquisitores despicient , qtii ' ζ'
non leos integroς , cum omnii, s sitis i cristuram Latinam tanquam certam . Haisai am.
partibuς, prout in Ecclesia Catholica le- regulam teneant, cum veritatis Graecae te et 'veti conlii everunt , re in veteri vulgata atque Hebraicae ignorantia teneantur : ri, & Η Latina editione habentur , Pro iactis SLholasti s auctores despicient , qui ii . , .:''i. non sitsceperit, anathema st. Confici- Vulgari Latino interpreti fidem suam eii, o. pie. tur itaque, editionem Latinam tot an- ali ibarint, cuius tamen cur amni limnoriim centenariis ulli Ecclesiae com- telligentiam seqiii non cogimur. -- rici ut ii, ii
probatam in his, q re ad fidem N in i Picient sanctos etiam priscos, qui He- res attinent, em inconcussistencndam- iis .icae linguae iuridia caruere. N in Mao. st
116쪽
ex Graecis Dorotheum, Origenem,& tur vulg.it am editionem inuam ei te le-Eu. ebilim Hebraicas litteras legimus e entium fidelium anchoram , sine du- callui me , ex Latinis autem , praeter bio teneamuς : eisdemqtie argumentis Clementem, & Hieron um , vix alliis etiam uecundam conclusionem: quae ut quisquam Hebraeas ljaeras novit. Quoin ante diximuς ) hi iis prinaae qtiam in circa, fere sanctos in veteri testamenis do confirmavimus, corollaria est. tri hallucinari necesse erat , imo adeo Tertiam vero primum os cndimus
eiusdem instri imenti secramenta omnia ex eo, quod plures scripturae particulae caecis oculis attrectare. Ea si Christia- nobis. subtrahenuir , quae scilicet innae aures merito perhorrescimi , cor Graecis alit Hebraicis hiuiis temporis sentiamus prorsus Latin m vulgatam exemplaribus non leguntur : ut hist editionem a fidelibus esse tenendam. rii merorum de Stisannae api ad Danie- Dan. I. &sane quod Frater R. inclicus Titel- lein: re historia mulieris adultere apud mannus, vir literis re erudicione prx- Joannem : Imo & illud egregium de Meipuus , moribus & pietate insignis, Trinitate testimonium . Tres fiant qἹi praeclarissime dixit dum providam testimoniuin dant in coe o, Pater , Ver- Dei dispensationem advertimus, facile bum, & Spiritus sanctus , &c. ex Gre-
videmuς, quemadmodum cum fidei re- Corum mendis ante aliquot annos nΟ- u. , , ictitudine connexa semper fuerit scriptu- bis suerat detramim: ut & Marci ex- . . a irae veritas, & cum illa solita silerite- tremam coronidem , atque alia irena migrare. Donec eni n apud Judaeos so- multa ex Latino exemplari novi illi i'. --t1 Ios firmitas perstitit rectae fidei, apud interprctes expunxerunt . Non igitur rib. ira eos quoque totos scri prurarum solidita- in Graeca , vel Hebraica exemplariatem cognoscimus latitasse . Postea vero fidei controversia resolvenda est : alio- quam veritas a Iudaeis reptilia, a gen- qui eas icripturae partes reiiciamus tibus suscepta est, digna Ecclosia gen- Portet, quas concit. Trident. atque adeo sum est habita, quae proprio suo idio- ecclesia una voce &.consensit recipit.
male , id est , Graeco , quod re vulga- Deinde tertia illa conclusio hoetillimiim erat inter eos, qui ex genti- etiam argumento monstrati ir, quod si ruis crediderant, & latillime cognitum, est ad Graeca exemplaria veritas exscripti iram novi testamenti acciperet, Pendenda, in pi . l. 13. o sto veru:s in stabilimennini fidei salutaris. Porro nos habemus, quos Hebraicus textris autem , cum ad Latinos devolvi iam fi- minime habet. Ira merito a nobis ex-ὸei veritas coepit, Graecis maxima ex Pungerentur: cum eos tamen alictori- m crparte vel ob innatam levitatem, vel ob tate Apostoli μή habeamus. vre JRψcontentionis stlidium ab Ecclesiae cor- Huic vero argumento nec Orige-pore disilinctis, certe dignam aliquam, nem, nec Hieronymum fecisse talis,
divino munere, scri prurie stabilitatem ecclesia demonstravit, quae utque ad Latinos accepisse conseqtiens suit. Nec hoc temporis octo illoς verti. s in quoquam pacto illud fieri verisimile Plat. I 3. servando credidit: non ser- potest , L tinain Ecclesiam , apud quam vatura, si quod illi asserunt errore 'Tbri, . iam inde a multis annis Christianae fi- ignorantium fuissem inserti. in dei veritas fuit, nullam adhuc scriptu- Item Hebraecirum doctores, nostri ram Latinam habuisse, cui sitis stabi- videlicet inimici , multo studio con-
Iiendis doetinati nito inniti , silaoue tenderunt textum Hebraicum corrum- . . fidei adversarios condigna possiet audi rere , ut venis aestamentum nostris itam' i iritate revincere . . . exemplaribus lacerent cile contrarium, ζζζ' Aliud quosve pravissimiim incom- ut Euseb. l. 4. Eccl. hist. c. I 8. refert. modum in Ecclesiam mihi videntur Graeci quoque eadem contentione muἰ-
inferre, qui Latina editione postposita, tis locis, ut scripturam ad suum sensit in
aliunde censent puram firmamque ve- traherent, novum restam. violarunt:
ritatem hauriendam i Quod Latini fi- ut Tertul. s. lib. adversiis Marcionein deles, Graecas videlicet Hebraicasque testatur, re Euseb. lib. s. eccl. hist. lit cras ignorantes, cum scripturam fa- cai'. ult. N Iren. advers. haer. lib. r. cap. cram in lito idiomate Latino legerint, 2ς. & Basil. l. . contra Eunom. D. quo- semper ancipiti sententia pendebunt. que Ambros. in commen . super epist. Siquidem nesciunr, num , quae Latine ad Rom. 9 in proemio primi libri: iis Icglint . sic an aliter apud Graecos & per Lucam , Hieron. iti prooemio :ii- Hebraeos habeantur. Vacillabit it que per epist. ad Philemonem, & oris omni loro. Iexentium fides , nec pote- nes in commentariis super epistolam
rit alicubi firma consilere. Quo quid ad Romanos. Nam in plerisque Grae-Perniciositis esse potest ρ Latinam igiis cis exemplaribus deest tota illa cl ;.-
117쪽
sula, Et ait em oui potetis est, Fcc. molestum, nec nunc alias res nos age-
.m ne Theophvlactus quidem ha- renuis. Non igitur ad Hebraica bebuit. Nec in sacris literis solum, sed Graeca exemplaria, ut quae depravata in sanctorum codicibus secere idem . sint, est recurrendum . At Hieron. in Aio,. r. Nam Ac in sexto Concilio Constanti- Ε, a. s. cap. non credit esse verosiminopolitano M carius. eiusque discipu- le, ut Hebraei si rip uram suam deli convicii iunt , quod in confirm- pravarint. Quid Hieron. aetate suerit stionem sui erroris sanctorum testiin ego non disputo: quamvis ustiniis Trima aut tri incarint, aut depravarint. phonem evicerit, quod a Judaeis mul-dit in 7. Syn. Action. 4. ostenditur , ta Prophetarum loca detruncata fulse Iconomachos ex testimonio beati Nili sent. Illudque inter caetera reseri, depravato nonnullis impo utile , N Dicite in nationibus, quia Dominus Aet. c. ostens sunt synodo libri qui- reetnavit a ligno. Equo versu illa ver-dam ab Hereticis depravati . . in sub ba , . A ligno , detracta suisse comnomine Uigilii Romani Pontificis duos tendit. Post ea certe tempora a Jillibellos productos, Ic epistolam no- ὸatis scripturas contaminatas Hier mine Menae ad eundem Uigilium scri- numiis, si viveret, non negaret. Praeptam , titillos ementitos & suppositi- terea, qui Hebraicis exemplaribus ad-t os habu ille, eodem Concilio palam haerescunt, necesse est eos sequi Raliasichim est. Et Leo in epistola qua- binorum extrastion es, de non cath Uidam ad Palaestinos queritur episto corum . Nam catholici vel septuaginiam, quam ad Flavianum scripserat, di interpretum , vel Latinam editionem a Graecis depravatam . ANue hunc exposuere. Indignum autem est , ut Graecorum morem fuisse, Nicolaus in nunc denuo ab Hebraeic nostrae fidei Epistola ad. Micha. Imperatorem te- oracula i tantur . Christiana quippes fatur. Existimat Gregorius epistola veritas ab Ecclesiae viris quaeremia est, decimi quarta, . lib. Calchedonen- non a Rabbinis Sunagogae. sem Sunodum , sicut Ephesinam, Ad huc, ut ex multis unum aut
esse a Graecis depravatam. Undem alterum exemplum in medium Prose-net Narium , ut non novis codicibus ratur , Ceneseos oeta v capiae, nostra pallim crotat. Romanos autem codi- editio Latina habet, quod corvus aces veriores esse affirmat, qtiam Grae- Noe dimissi is egrediebatur. he non
cos. Dionysii is qu que Corinthiens. reverrebatur. Sic Hieronymus habet epit cop. apud Euseb. lib. 4. cap. 2'. in dialoio contra Luciferianos, & in ' Quid autem mirum, inquit, si domi- Epistola ad Oceanum . Sic Cyprianus nica verba sanctae scrip urae laldare in epistola ad Novati amna haereticum, conati sunt, qui vilia haec . quae nos quod lapsis non est spes veniae dene- scripsimus, corruperunt ρ Haec Dionysi ganda: sic Ambrosius de Noe Ae Arcum quereretur suas epistolis esse ca, cap. ir. se Augustiniis tractatu ab haeretici adulterinis detractionibus sexto in Ioannem: sic Isidorus & Chr additionibusqtie corrupras. Extat epist. sostomus in commentariis supeS Gene-Cvr illi ad Successiim Diocefariens. E- sim: sic Euleb. in chron. sic breviter piscopum : ubi refert se sciscitatum a omnes do 'ores catholici tam Graeci, Budo, Eme senae civitatis Episcopo, an quam Latin j, tum vetusti, tum timi consentiret epistolae Athanasii ad G res ex το. interpretibus habuere: con-pi ctetum Corinthiorum episcopum , tra nunc Iudaei legunt, Corvum egre- respondisse: Si haec apud vos scripta di 8c reverti. Quos sequuntur novi non sunt adulterata', nam plura ex his interpretes Littherant , Pelicanus beab hostibus Ecclesiae deprehenduntur Munsterus. Ouibus ergo Putas rotius esse depravari. Et Cnra connitissent credendum esse λ Num Judaeis nost epistolam cum antiquis exemplaribus, bus Chrillia Num haereticis inimici, depravatam invenerunt A c. Quo loco Ecclesiae γ Nonne magis septuaginta admonendi sunt omnes boni, iit a Caru interpretibus p Nonne magis Hieron v- vini, Philippi, ac caeterorum similium ni Nonne magis sanctis antiquis, Daude cavendnm intelligant, quoties viris Ecclesiasticis ui omnes inter
sanctorum veterum sententias ad cau- se concincntes eadem asserere nullo scin suam accommodabunt. Id Vero modo possent , nisi uno divino sotritum magis, cum nec librum, nec lO- tti continerentur. Symmachi, Tite cum annotaverint, ibi enim eorum fi- dotionis, Aquilae translationes, quod des in veterum sementiis proferendis vel Judaismo insecti , vel haerescos is m,st. lii spretior est. Proferrem autem mul- nota essent infames, paruin auctorita- -r Iob.
ta hii Minodi loca , nisi elset lectori tis h. bere Hieron. non iemel testatur. sill 'φα
118쪽
Irenaeus etiam apud Euseb. lib. s. e que ad arcam reversum,
dotionis & Aquilae translationem i firmat, quod Judaei essent ambo, V m se luti, eosque Hebionitae seuerentur .
Et nos Iudaeos atque haereticos Iudaeorum interpretes, & in errores socios admittemus λ ita ne omnia exemplaria nostra tam Graeca , quam Latina , tam antiqua, quam nova a librariis corrupta sint, sic te mille annis permanserunt ρ minime vero gentium. Quod si recentiores aliud lentiunt, aliam v
teres Hebraei , quis non malit veterum sententiae sit Acribere, quam h tum magis adhaerere λ praesertim cum tot ex illis agitati , tantaque Caecitate sint percusti, ut amissa luae linguae Ee omnium bonarum disciplinarunt cognitione , nullam in Deum fidem,
hominum vero Uix communem senia
sum obtineant. Quo loco mirari satis non possum, Augustiniim Eumbinum , virum alioqui egregie doctum he pium, miliis se Iudaeis Ec haereticis, quam catholicis consentire . Nam Caietanus eisdem semper vestigiis inhaerendo, per omnia in veteri testamento Hebraicos, in novo Graecos codices proris amplectivir, vix ulla Latini interpretis habita ratione. Non est autem vel a se ipse admonitus, qui csim in tac.
I. cap. scriberet, consentaneum rati
ni esse dixit, ut potius novi textus Hebraei manci 3c corrupti sint, quam ut . interpretes, viri boni he insignes, mi duerint commento be mendacio fi gendo. Haec nimirum apud viros doctos vehemens idoneaque ratio est. Nam quas illi ratiunculas addunt ad compurgand m incredibilem novit tem , non est quidem diei locique huius refutare. Satis enim modo est, adversarios suis quo e argumentis m-
fellere. Quoniam his de gradu dei
ctis, Minde sententiae nostrae verita comprobatur. Ut igitur eo, unde di- Sressa est , recurrat oratio, si voceturm quaestionem , an corvus reversius fuerit ad Arcam, rogo an impune li-hereque a catholico negari possit, e iam s in Hebraicis omnibus exemplaribus quod isti dicunt 3 contrarium
habeatur. Si negari potest, prosecto evicimus Hebraica exemplaria nec firma . nec aeta esse ad catholicas controversias finiendas . Si non potest, iam dicito, si ita libet, nec Hieron. nec Ambros. nec Cyprian. nec Augu. nec Chrysost. nec reliquos huius Osedinis viros catholicos esse, nos vero haereticos etiam dicito : corvum nai
ντ .. inficiamur. HOC aicere quoniam insolentissimae vesaniae est, illud dicamus, potius H bra orum nova ista exemplaria in The logiae questionibus nihil virium habere ad faciendam fidem Praeterea, magna est dissenso saeum numero Graecorim codicum , qui nunc habentur in manibus. Unde de qui nostris temporibus ad Graeca diciintly expendere Latina, haud raro inter fedulident, non in verbis modo, sed In sententus quoque. Quad , quod interim eadem exemplaria novi isti interpretes non eodem sensu interpretantur Nam versiam quartum Pal. IM.ali ter Lutherus, aliter P eranus, aliter Peli nus, aliter Bucerus,aliter Munsterus,aliter Luinnius, aliter Fel x , aliter Pa-Sniniis, traduxerunt, ut iam mihi videantur Theodotionis , Symmachi , Aquilae, quinta, item sexta de septima editio, ac vulsata quoque sePtuaginta numero paucissimae, si ad homininnumeras Conferamus . Quid , ouod Erasino cum seipso non convenit δ Extat enim 'ninta. extaret de sextae editio, nisi vel inconstantiae notam inurendam sibi metuisset , vel morte isset interceptus. Ac certe hqc varietas versioniim semper fuit haereticis
quasi gentilis fle propria . Id enim Ac- temonitis olim a viris Ecclesiasticis El: Vobiectum . est , quod ne ipsa ollidetr . exemplaria sibi ipsis eoncorgarent, si
priora cum Posterioribus conferrent: Semper, inquit, emendant, quibus semper displicet quod emendant, benova Sumue Perquirunt, cum eis, quae in usu sunt, videbuntur adversia. Et Lutherus primum quidem novi Test menti veterem eestionem , Germanica sua versione mutavit, quo persuaderet populo scilicet, maiores nostros usque ad id temporis verum Euangelii textum non habuisse. Ipse tamen idem non post multos annos suam editionem Ira correxit, ut ex solo Matthaei Euangelio annotaverint viri docti triginta , & eo amplius locos immutatos. Itaque homines leves non tam ex io tibus sacras literas vertunt , quam cI
ca fontes ipsi vertuntur e doctrinisque variis de pere rinis adducti, parvuli
fiuctuant, de circumferianuar omni ven to doctrinae. Et re vera, cum novitas quaelibet quasi novus ventus ebullit, statim cernitur frumentorum gravitas, re levitas palearum, tuncque sine magno molimine id excutitur ab area, quod nullo pondere intra aream tene
batur . Qitorii im haec cinquies tan
119쪽
longo repe Ita principio Nempe, ni intelligamus, novitios istos interpretos vel exemplarium , vel interpretationum dili repantia, varietatem in Ecclesi. min lucere magnoi re siti pectim. de piis omnino mentiruis se idandum . Ac novitas ipsa quidem primum timenda est, quae sine Reipubl. perturbati Ine
esse non potest: Ob eam enim caulam
Hebraeis regem petentibus, si Gregorio credimus , Dominus succensuit :quod omnem in Repub. novitatem habeat exosam. Metuenda quoque rerum mutatio est . nani re Parva momenta tantum valent ad communem statum civium perturbandum , ut mutatis, quod ε . a. de Plato ait, mii sicae modis, & Reipi bus . blic. morumque necesse sit mutationem
fieri. Quamobrem qui gravissimos leg s divinar modos, novis aliis , acutis
illis fortasse quidem , sed levibus tamen commutare Pergunt, videant illi,ntim religionis caeremonias, sacramenta , sacercotium , versionum praetextu
simul invertant. Adeo haec enim ii ter se connexa copulataque sivit, ut exfos nullum a caeteris nec divelli, nec
distrahi pollit. Ita qui linum horum
quodlibet veri arit, reliqua etiam ver- 1 et oportet: Id quod Lutheranorum
exemplo didicimus, qui novis inventis univeria illa pariter mutaverunt. Porro autem varietatem , ut ante dixi , ac multo etiam magis respliere ac formidare debemus , quae nimirum coi
stantiae atque unitatis inimica est. Quas Ecclesia virtutes habere nequit, si scri-
patrae non est unitas eadem rk conseii- ius. Qua in parte feliciora nostras arcula sitiat, quam antiqua. Nam olitia tot pene vulgabantur exemplaria, quot dices. At vero nunc sancti Spiritus
sine dubio peculiari providentia , Da-inasi lolicitii dine, Hieronymi summis laboribus, Ecclesia sancta concordcinscripturarum unitatem accepit, omni l-que sublata de medio varietas est, unica Latina editione omnium consensione recepta. Qua Propter qui ad Graeca exemplaria nos revocant, eandem Uarietatem inferre volunt, a qua olim Hieronymus libros nostros aisseruit et imo eandem falsitatem, a qua ille codices nostros expurgavit. Nam varietas codicum facilis depravationis occasio esse solet. Atque ut nulla depravatio fit, ipsa tamen varietas noxi . est. Nec enim ro est unquam verum asseri, quod diversiim est: ut Hier nym. ad Done monem, ἐχ Rogati
num scripsit, di ad Damasium: Verum . inquit, non cise quod variat,
etiam maledicorum testimonio comis probatur. Si enim Latinis, ait, exemplaribus fides est adhibenda, respondeant ii, quibus tot liliat exemplaria rene, quot codices. varietas igitur
exemi l. rium Latinorum , qtiae tunc mrat, fidem eiusmodi exemplaribus derogabat. Atque huius quidem argumenti tanta vis EV efficacia fuit, ut vel refractariam illam Lutheri proca citatem retuderit. Is siquidem res rente Cochlaeo in libro de Canonicae scripturae auctoritate sic ait: Si diuia cantilis steterit mundus, iterum erit necuis rium , ut proleter diversas scripturae interpretationes , quae nunc siint, ad conteruandam fidei unitatem concilii decreta recipiamus. Providentissime igmir a sacra lynodo Tridentilia constitutum est . ut ex multis Latinis editionibus sacrorum librorum, una vetus & vulgata editio, longo tot icculorum usu recepta, in publicis dil- putationibus Pro authentica habeatur. Non est itaque nunc temporis in fidei ac morum disceptatione ad Hebraica
Graecave exemplaria letovocandum et
quippe cum fidei dogmata per discrepantes aut Hebraeoruin, aut Graecorum codices male confirmari lx,stini, aut
Ecclesiae unitas contineri. Atque eisdem fere argumentis quarta illa postremaq; conclusio tersuaderi m
cst.Nec enim iiiiat Hebreorum aut Graecorum codices modo emendatiores ,
quam Latini ; imo plerumque aliter
habent, quam ratio ipsa α veritas PO- stillant, quemadmodum frater Fran- cilcus Titelmannus tk in col attonibus sitirer epistolam ad Romanos, & in Aiaelogia pro veteri interprete, d ct illime copiosissimeque dille ruit. Unde duo solum ex innumeris loca de-
si aere placuit, ut in his Theologi discant. quam parum novis istis interpretibus sit fidendum . . Unus locus est ad Rom. tr. Ubi enim nostra editio habet, Domino
servientes, nova fere interpretes reddunt, Tempori servientes, re tamen
nostra litera pra ferenda est . Quam V olim Graeci emendati codices habuere . Chrysostomus siquidem, MTheophv lactus non legunt σν-δου-λΔοντα, sed λκυὼν . Qiana etiam lectionem habuit Origenes. Atque ad Hieronymus in epistola ad Marcellam, cuius initium est, Post prio .em epistolam , cum lectionem aliam re Pr hendi ilet, asseruit , secundum Graec im veritatem legendum ellie, Domino Iervientes.
120쪽
Alter hol nar prioris ad Corinthios sep imo. Nam, ubi nos serimus, oui cum uxore est, solicitus est q Le uuiit
mundi, quomodo Place..t uxori, &divisis est, isti ex Graeco c ut aiunt sttame sic vertunt: Qui cum uxore est , cogitat quae sunt mundi , quomodo placeat uxori , diris a est uxor & vi xo. Quam posteriorem lectionem D. Hieron. in priori adversus Jovinianum libro docet, non esse Apostolicae veritatis . Quamquam fatetur se aliquando illum locum is eum sensum edisseruisse, dite. Sic igitur quaedam exemplaria, Nim Hebraica , trim Graeca, Olim Hieron. nactis est, mu Ito emendati ra, quam ea, quibus iuniores interpretes & ex positores fidem suam alligarunt. Cumque nobis opponunt codices quosdam ante annoή sexcentos aureis
uteris descriptos hos enim sontes at pellant Hieronum . pro nobis illis 2:ώ responcri, inquiens, Habeant qui v
Iunt veteres libros, vel in membranis purpureis auro argentoque descriptos,
vel uncialibus sui vulgo aiunt) lit
ris, onera magis exarata , quam c
dices : dummodo mihi mei sique permi tant pauperes habere schedulas, fle non tam pulchros codices, quam emendatos. Quamobrem hominibus his, qui novandis rebus student, illud saepe accidit , ut dum codicum , vel Hebraicorum , vel Graecorum quos penes se habent. exempla sequuntur, nihil aliud
agant, quam ex non correctis emem data corripere.
Quo quidem in Ioco Isidorus Clarius ferendus non est, cuius emendatio nihil est aliud , quam interpretis
veteris reprehensio. Pollicetur enim in operis fronte veterem editionem correctam: postea vero suam pollicitati ne hac depellit invidiam novitatis, multa inserit. adiicit quaedam , nonnulla mutat: ut lector non aliud possit in locis mutatis intelligere, quam aut
veteris interpretis errorem , aut veterum codicum depravationem. Ruam bellum erat potius novam editionem confiteri, quam veterem emendata mene lectores simplices verbis ambiguis deciperentur. Nota siunt eiusmodi plurima loca apud Isidorum Clarium &in veteri he in novo Testamento: Pr ferremque illa , nisi ad alia properaret oratio . Illud tantum admoneo , huiusmodi vel mutationes, vel detractiones , vel additiones, quae curiolos homines saepe delectim , parentibus nostris, si nunc viverent, futuras essemo test iismas. Id quod ex primo libro
historiae, quam vocant Tripartita ira,
colligere licet. Cum ent in ut ibi dicitur in mulsi Epi copi convenissint.
Ae quidam corum rogatus esset, ut fa- Ceret sermonem populo , vir scilicet eloquio & sapientia Praeditu ille locus venit in medium , Tolle lectum tuum , m ambula : ubi pro lecto , Cubile dixit. Tunc Spiridion Ci prio-rtim Episcopus vir sanctissimus indignatus in eum , ω exiliens de cath dra sacerdotali, Tu melior ex cinquit eo , qui, lectum , dixit, quia eius ver-bIs uti confunderis p Hoc autem secit poplito conspiciente, mediocritaten , docens eum, qui eloquii supercilio prae- tumebat. Erat enim idoneus ad pud rem incutiendum, cum esset venera diis , Sc operibus gloriosus, simulque
pressivter aevo atque facerdotis ossicio.
Quid hic Beeret , si Isidori Clarii, mi id fi Erasimi, quid si Caietani, quid
si reliquorum tam varias dc multas versones de inversiones audiret λ Quo Putas animo ferret, cum in aliis libris,
tum maxime in Davidicis Psalmis, Caietani lectionem At textum usqlle adeo a nostro discrepantem , ut vix possis agnosceret an idem liber sacer, an alius stὸ Quid Hieronymus p ΡΔΙ-mosne ad verbum translatos paterstur Qui in libro de ratione interpretandi Horatianiim praeceptum illud , Nec verbum verbo curabit red)ere fidus intermes, etiam in facris literis imterpretandis magnopere commendat δEt in epistola aci Augustinum asserit Hieronymus sensuunt potius verit tem , quam verborum se ordinem conservasse. Et ad Sunimn N Fretellam Boni interpretis regulam ponit . ut non verba verbis qtia si paria Ac demensia respondeant, sed lentiis sensili. Quid , quod Cicero in lib. I. de fin.biis ait, verbum e verbo expcimere indifertos interpretes solere λ Fallitur ergo praecaeteris Oretanus, qui huius praecepti immemor, Psalmoriini v rsonem di nfidam voluit reddere, reddidit ad Ecclesiae quidem usum proritis inutilem .
In quo inrementa capitis duo eiscimi resutamW.AC primum quidem,cum Hieronymi
auctoritas nobis obiicitur,haud δiDficile erit resipondere. ai us .n. ex Cau ss tunc erat ad sontes recurrendu . Una