장음표시 사용
141쪽
sta itim, qlix Dim elista sit biicit, ita circo ait tandem ; Et Leti hora texta
tenebrae , ..c. ut expleta iam hora , nisi valde essemus tardi , tenebras factas accideremus. Ac de quinta Obiectione fatis abundanter , ut arbitror , disputatum est. Respon. Eam vero obectionem , quae sexto -d Ioco posita est, qua via CPetanus noster repellere tentaverit, invitus quidem sacto , ut dicam, sed dicam tamen, ne evangelii veritate tuenda no stris videar pepercisse . Significat certe ille primum, nam deinde in ca opinione non Perstat, Lutam Evangelistam m. interpretum errorem in hac par te, sine proprio tamen errore secutum . Id quod ego non
solum intelligere , sed ne cogi atione ridem informare Possiun . Si enim
vangelista imprudens 7 . interpretes errantes in historia Evangelii sequi uir, licet imprudens, sed errat tamen . Sin alitem videns pruden: que , ut dicitur, fictam a m. narrationem suo evangelio interit, errat quoque , & co magis, quo dedita opera Euangelii sinceritatem fabula commentitia contaminat.
Brevitet . si Cainam non fuit filiu Arphaxad, nec Salee filius Cainam , falla est profesto evangelica historia, in qua non obscirre dicinit Cainam filius Arphaxad fuisse . Salec vero filius Cainam . Quod autem Lucas atr-ctores habuerit gravi limos , quos in errore sequeretur, id Eliangelistam culpa liberare sortasse poterit, evangelium
Certe errore non poterit . o magis. Eugubinum reprehendendum centeo ,.qui aperte, constanter , de sine ullo aut m altiae aut x vecentiae rei aper mento asserit, errasse o. eolque Lucam in errore secutum . Iam , quod Hi ron. adversiis Helvidium ait, Evange-l istas opinionem vulgi quandoque e Primere, Quae, ut inquit, vera historiae lex est : id recte dicitur , fi aaxoces specteς. Non ibium enim historico, sed omnes omnino sapientes, ut Aristot. monuit, licet aliter ac vulgi issentiant, oim vulgo saepe loquuntur :nec loquuntur fallo tamen . Sic scriptura eos fratres appellat , qui iuxta Philosophiae regulas proprie de vere fratres non sunt , sed qui vulgo , asi fine faIsitate id auidem, fratres vocantur . Sic Miam Euangelistae Ioleph p
trem domini vocaverunt, nec re t
men ipsa falsam opinionem vulgi se cuti sunt , quamvis fini locuti cum vulgo. Pater namque Christi Ioseph taxa mendacio dicebatur , & Mia n tr tius erat, re quia vir nnui, Christi erat: ntriqlie enIm patres vocari Llent. Quid ergo facturi sumiis , qui , ut in
proverbio est , lupum utraque aure te nemuε λ Si enim veteris instrumenti versionem, qua ecclesia utitur , asserere & vindicare nitimur : arguimus non sis itiin o. interpretes. commentifrisidissimi , sed apertissimi etiam eris
roris Hiangelistam. Sin Lucam deis de re tuerique volumus, versionem scripturae sacrae ecclesiae lilia decretoque Probatam improbimus. Incidit in s c x tam cupiens vitare carvbdit a. Nobi; autem illud iii primis vita dum est , ne Lucam evangelistam , atque adeo Christi evangelium sua , hoc est, divina auctoritate fraudemus. Turam tir itaque illam in genealogia Christi generationem, quam L acas ex 7O. interpretum editione posuit . Ftenim hanc quoque editionem eeclesiastio usu probavit. Graeci certe script res omnes hanc generationem cum interpretibus agnoscunt , de Aligust. I. . de civit. Dei caP. Io. nec qumquam pacto fit vero simile, m. interpretes viros Probos , vane frigideque generationem illam linam confinxisse. ιι Quid ρ qti ad ut O. igenes ait , hoc Proh st.e.ii.
vero habendum in scripti iri dix inis est, quod o. interpretes transtulerunt nam id elle , quod aiictoritate Apostolica confirmatum sit. Nostra iginartestamenti veteri editio imminuta est . i. vero sn, . Exemplaria vero , quae Hieron. nactus. ΠλM e est, non fuerimi integra . Itaque s ne culpa ne errore potuit linam genera- C, Atmiaetionem omittere. Nam c Evangelista eoisini m. ζa Matthaeiis plures omisit, Ac sine error l. no . omisit , ouum Christi genealogiam te Ssuid urii. si xeret. Alioqui nostram nos editionem diea ut aut
a fatuetate quidem omni , sed non ab Δοῦ', α
omni imperfectione vindicamus. Nec Mwemibin .
me illud latet , quod ab Hennanno γ : ἴ . . alacJomne Naiiclero , re tacido di- Hebraeos posti muri est , Lucae evangelium esse de praVatum, ac Pro verbo, Fuit, parti- traxisse uialculam ν Et, substituend .m hoc modo, a Miniue .
Qii i uit Sa Ie , sui & Cainam . Ut Salebinomius intelligatur. Sed hi non videntur editionem m. legisse, unde Cainam nomen ab Evangelista acceptum est. In editione quippe m. interPre-um mndem fuisse Sale Ae Cainam, ne fingi nitidem potest. Sed fle aliter, mfortasse melius haec controversa diritimiuir , si dicamus , exemplaria Hebraica vera be emendata non habere quidem generationcm illam Cainam rsed a sepmaginta interpretibus hi isse adiectam . me adiecti est falso tamen. in vel ex uiatorem traditiones vel
142쪽
Liber Secundus. ει historiis fide dignis habitum est ,
Arphaxad genuisse Cainam , Camam vero genuisse Sa Ie . Septuaginta itur
interpretes non vere sollim , sed fortectum prudenter i llam unam generatio nem polliere i id videlicet metuentes, ne Ethnici aut Hebraeormn antiquas traditiones , aus sacras certe litteras
falsitatis arguerent: si in his Iegerent, Arphaxad genu isse MIe : ex illis a Ciperent, non Arphaxad , sia Cainam
Sale genuisse . Spiritus autem Dei o culta nobis ratione Moyss mentem manumque permovit , ut in ea patrum serie unam illam generationem Praeteriret. Quemadmodum divino consilio Mattharus plures etiam in Cluisti genealogia praetermisit. Eandem vero c. u. sam Moysi Mattharoque fuisse , non absurde hac coniectura assequemlar . Matthatus ubi primum Christi maiores recentuit, Omnes . inquit , generati nes ab Abraham usque ad David , dec. ut ne quis suspicaremr , aliquem ex maioribus memoriar lapsit , non l) tius de industria suisse flentio praetematum . Et quamvis multas rei huius fortasse causas Etangelista pollet re ι lare: eam magis tamen in epilogo v detur Prae se ferre , quae tellarad Udis Commendationem habet. Ob id
quippe tres generationum ordines numero aequales esse voluit , ut numerusta. ter etiam in Domini stemmate consecraretur . .:od Moyses vi fecerit , si ibest omnino causa eadem . Ab Α- .lam enim ad Noe decem generationes attexuit. A Noe autem ad Abbaham demin item alteras . Ut in denario numero, in iniem maiorum utramque iemem redegerat , mysterium aliquod subesse intelligeremus . Cur autem numerus quartusdecimus ad legem euam gelicam , ὸecimus vero ad na: urae I sem referatur, non est huius diei l
diiserere . Ubi id tantum dicia
Hier. mus, nee fine causa septuaginta interia uis 'x' pretes Cainam generationem addidistorium olim se, nec fine musterio eandem Moy- iam ..is: ten Praetermisisse. Utrumque vere, i ambimitate trumque priuientcr iactum esIe. Alte--'-ilis: rum N Vere . & I rudenteor Lucam eia certes ulum se lectatum . Nec vero quis tragoedias
nobs excitare debet, quod editionem dum a u. nostram imperfectim esse in quidlutam Iocis dixerimus . Possunt enim vertiacis: .erili. Hebraica nonnullam medium adduci, quae Hieronumus ipse in commentariis latetur sgnificamius 8e melius poni isse transferri. Quin etiam in Isaiae cap. 10. In eo, inquit, quod nos transtulimus, Incurvantem & Iesta naeua
possumus dicere , Incurulim N Iascia
lentem . Nos autem verbum Hebraiis
cum , inum, ' dum celeriter quae inripta sunt , vertimus , ambiguitate ' Α-- decepti, Reis nantem diximus. Quod fgnincatius Acirila transtulit Πεμων .id est, qui nihil recte aeit, sed omne
oeryersum . Hactenus Hieronymus , Qui & cap. o. c iisdem Prophetae v cabulum idem in depravantem ver terat . Ac certe nec sensus, nec verba Hebraica patiuntur , ut , Refraenanistem, admittamus , quod alio loco ex Plicantam erit . Nairi de sexto argumento dictuin est satis , ut arbitroc , diligenter.
Ad illud vero, quod septimo deuram Relbon Ioco sequitur, multa quidem te varia ad ν. sint virorum doctissimoruin responsa, sed adeo tamen improbabilia , ut nec do ti. , nec piis faciant satis . Nam prim: in obiectionis particulam Arigu- linus Eugubinus ita rei lit, ut in editione o. interpretum , de Genes. 46. N Exod. r. Iibrariorum vitio dicat Pro τω animabiis , scriptum esse γ s. Eandem quoque corruptelam a librariis Acto. r. accidisse. Vel etiam Lucam, ut qui Hebraice net cierit, locum, ut se haberet ea tempestate , Corrui tutucitasse: aut certe si m. interpretes ira converterint, Euangelistam Corum ditio ua, quae ubique erat remptissuma, suisse lectuum . At Hieronymus in auaestistibus Idcbraicis librariorum riegligentiae nihil imputat :. sed docet reclamare quidem Hebraeam veritatem
7O. autem interpretes Per ProlePsim . s. animas Poluisse . Lucam vero non
debere contrarium aIiquid scribere adversus eam scripturam , quae iam fuerat gentibus divulgata. Maioris enim Opi-itionis illo duntaxat i ix IC TO. inter pretum habebatur auctoritas, quam - , qui ignotus, & vilis, non magnae fidei in nationibus ducebatur : licet pisique, inquit, tradant Lucam Euat gelistam, ut proseluthum , Hebraeas literas ignorasse . Tantum Hieronymus. Principio autem, ut a capite exordia
mur, Omnia exemPlaria , tum nova ,
tum vetera , Graecaque de Latina tribus cimii locis suisse corrupta, vix credi- sile est. Nullum vero alictorem ante Sagubinum, quuM re in ea Ioca , dic in hanc quaestionem incurrissent plurimi , rem a ivrtissimam animadvertere potuisse, mini quidem non fit vero simile . Atque si huiuli di solvendis nodis librariorum injuria pro libidine abutimur . verendum sane illud est ,
ne, dum ali etiam prodere conamur m-
143쪽
scitiam , prodanalis nostr.am . A lioqui alienum sequiuntur errorem . q.od non- si ita placet, omnes ambiguas quaesti nulli. imprudenter a firmant, sed in eo, nes, 3e quae in scriptura sacra viden- quo illi vere locuti sunt, eorum testiatur esse pugnantia , ad istum modum moniis uinntur . Nec me illud meret,
explicemus . Id quod passim Eligubi- suod quidam objiciunt , historiae hiiiiiis facit. Nam & postrema Obiecti ius veritatem non niue per figuratam diis nis parte pellenda affirmat , scribe ctionem defendi posse . Nam & editium vitio pro , Jacob , Posinim esse . tio nostra eadem defensione eget. Quum Abraham, & , Patris , Postum esse , enim το. ani in v ingressae in AEsvpnim pro Filii . Certe si D. Hieron. quum dicuntur, necesse est quoque Ephraim ipsi o. interpretum obiiceremr aucto- & Manassem ad explendum numerum xiras. hac se defensione tueri pollet, stippulari , qui tamen ipsi in AEg ea libentissime abuteretur . Sed quum Pnim non sunt ingressi . Nec mirum
videret. exemplaria universa mirifice est, si in o. interpretum editione a consentire , expositoreique omnes il- ticipatio si e cum etiam in nostra adnum idemque sonare t non mendosos mittamus postpositionem. Geneseos Geodices causanis est, sed consessus est quidem c. I . Post mortem Thare prae- plane 'o. interpretes ita vertisse, quos Centum Domini scribitur , quo iubet Lucas Evangelista sequeretur . At enim Abraham exire de terra ac cognati Lucam Evangelistam locum ex veteri ne sua . At Acto. r. Stephantis non testamento. ut ea erat aetate , depra- obscure docet, praeceptum illud datum vatum citasse t multo absurdius inve- esse in Chaldaea prius, quam Thare monio , cum ad veritatem coepi revocare reretur , ω veniret in Charran . Id
rationem . Aut enim ignorantem faci- quod te D. Angustinus acute vidit 16. mus Evangelistam, si eum latebat do lib. de civit. Dei . Et ratio quoque Pravatio. aut timidum facimus, si di- ipla demonstrat . Cum enim iubeatur vina auctoritate pollens, non est austis Abraham exire de terra & cognati depravata restituere , quod sine ulla ne sua , Chaldaeam cogimur intellige. anctoritate Eumbiniis est alitus . Im- re: quae Propria erat terra Abraham, Pium est alitem, quod Spiritus sancti ubi etiam habebat cognationem suam. τ consilio scripsi Dicas , id Hebraica- Si autem de Charran iuberetur exire, Tum litterarum ignorationi tribuere . certe nec de terra sua exiret, nec de Cum ergo singulas scrapti irae particulas cognatione . Nam licet Charran pars divina inspiratione Se afflatu scriptas Mesopotamiae esset, non erat tamen esse causis necessariis addixerimus, nuia Chaldaeae pars , quod quidam parum Ia earum prosecto potest a linguarum docte alseruerunt. Nec clam me est, ignorantia proficisci: nisi Spiritus san- Hieronymum in Erech. o. cap. stria
eius , qui Evangelistae resebat he me psisse, in libris historie is praeposteram
rem de manum , Hebraicas litteras i- narrationem nullam reperiri . sed in M. . . .
Morarit. Dicamus igitur, id quod Pra psalmis 8e Prophetis . Quod mirari senti loco satis est , N. interpretes , magis equidem , quam resellere de Ps. animas Genes. 46. he Exo. r. p beo , cum in Evangeliis constet antriuisse. id quod ex contextu mani laste cipationes ulurpari. Qua de re alio i colligit ir . Clim enim Genes. 46. fi- eo diligentius . Sed ne illud quidem lios Manasses 8e Ephraiam, hoc est , movet, quod Ioseph dicitur τs. ania Machir , Galaad , Si iratiam , Tam , mas accessisse: eadem enim difficultas
Edem, interpretes To. annumeraverint, esset , si o. lollim animas posuist et :Necesse fuit , ut numerus et s. Confla- Cum Ephraim 3c Manassem nusquam Temr. An vero Hebraica exemplaria , omnino accersierit . Non igitur , ut
quae m. interpretes converterunt, ne H Hieron. ad Pamma. de opi. ge. interp.
tes illos Ioseph in illa genealogia sudi recte dixit , In scripturis verba sunt
rutarint, an potius ipsi o. interpretes consideranda , sed sensus . De pria Per anticipationem addiderint, incer- ma ergo argumenti particula ii tum est . Illud certum clitae detraxerint, chentis.
bona fide haec , 5e prudenti fortasse Iam secunda, licet dissicilior esse vi-
consilio detraxisse: quae ad iecerint, ea deatur , facilius tamen restiletur. Nam sne dolo adiecisse . Constat enim, eos 12. Patriarchas sepultos esse non in nonnullis locis magis paraphrasim , quam Hebron, sed in S uehem , non solum interpretationem edere. Dicas vero, ac ex Stephani narratione, sed etiam ex caeteri Apostoli & Euang. o. inter- Hieronymi testimonio cognoscimus . Pretum editione usi sunt, quoniam eo In epitaphio namque Paulae ad Eust
tampore illa erat praestantissena . EG chium , quum Palilae Perezrinationem
144쪽
seriueret, se ait: Transivit Suchem,
di circa puteum Iacob extruct mi it travit ecclesam. Atque inde divertens, vidit et2. Patriarcharum sepulcra. Ad Pomm. autem de op. xe. inti duodecim,
anquit, Patriarchae non sunt sepulti in Arboch , sed in Sychem . Quam eandem sententiam Beda sequitur, aliique viti ecclesiastici. Quantum vero fidei Iosepho se in historia habendum, umdecimo poste i ,co demonstrabimus. At-ue dea. argum.ε. Parte tantum dictum
Tertia vero , eademque postrema meae opae. indiliolubilem videtur habere qliaesti
ζm: mn . Nam quod August. Eugubinus
Ad hunc se nis Alavsus Lipponianus dicunt, locum esse depravatum , &pro Abraham , Iegendum esse Iacob, pro, Filii, esse substituendum, Patris teonsstere hoc nullo modo potest. Tum
quoniam omnia exemplaria Graeca aliaque Latina iam inde ab Apostoloni maetate suisse corrupta . non vero simile quidem est . Tum quoniam non est probabile, Hieronymum, Rabanum , Bedam, aliosque item ecclesiae auctores , qui in hiinc locum & quaesti nem incidere , hi susmodi defensionis Praesidium neglecturos; si vel tantillum probabilitatis in ea inesse existimassent. Nec viri prudentes Ae graves dissici limam quaestionein esse dixissent, quae minimo quidem negocio , ut iunioribus istis visium est , explic: retur. Quid, quod in vo ibus adeo dili ilibus nulla depravationis occasio erat ρ Sa enim librarii pro, Euerrit, scribant, Evertit : Pro , Fortem . Fontem , VOcum scilicet magna similitudine fallentur. At pro Iacob, Abraham: pro Patris, scribere Filii , in tanta nimirum n minum discrepantia nullae depravati nis causae fingi possitiit , nis librari Tum aut ebrietas, aut amentia. Quid , quod in exemplari Graeco nec Hlii , nec Patris expressum est, sed post v cem, Emor, solus εenitivus τοῦ Συκ0a scriptus legitur λ tabi Latinus interpres, quoniam Propensius id erat, filium suta intellexit, non patrem . Ad quem mnino modum Sanctis quoque Pagninus interpretatur. Nec me fugit , in epistola ad Pamma. de op. ge. int. Patris Iegi, non Filii . Sed Erasmi sertasse lectio illa est, non Hieron. Verum de voce patris nihil moror. Nam si Graeca phrasis permittit, quod Permittit certe, ut vel filii, vel patris nomen subintelligatur , Stephanus , qui Graece locutus est , nihil patietur in
hac parte calumniae . At in voce M
braham locum non habet ruptibini re. sponsum, pro qua si Lucis 3 icob scriptae dicitur , nihilo secius accusabitur. Jacob enim non pretio argenti s Pulchrum emit , sed centum novellis ovibus: ut Josiue cap. ult. scriptum est. dicio autem , quae novitii interpretes g. . in . hoc Ioco disserant: sed scriptiira, quam ecclesia probat, editio quoque m. Ce tum novellas oves habent, non, Nummos argenteos centum. Maneat igitur exemplaria non esse corrupta. Et quoniam eadem facilitate reliquae aliorum responsiones coargui possunt, nihil vi-cleo el e causae , cur eis refellendis ammoremii r . Sed ne libenter quidem aliorum sententias reprehendi
Hoc igitur loco mihi Bedae opinIo
Placet , cui & Rabantis assensius est. Verba illius an hunc modum habent tueatus Stephaniis, vulgo loquens, vulgi magis an dicendo sequitur opini
nem . Duas enim Pariter narrationes Con ingens, non tam ordinem circum-
flamis histodiae, quam causam , de qua agebatur, Intendit, S c. Eadem fere Rabantis . Quibus verbis verecunde quidem ac modeste significarent, Si Phano, id quod vulpo fere solet, accidisse , ut in Ionga videlicet narratione, eademque praesertim subita , coniud rit nonnulla be miscuerit, in quibus. dam etiam memoria lapsus fuerit, in
his duntaxat, quae ad rem parum, aut nihil omnino attinerent. Nam Causae. de qua Dotissimum agebatur . erat intentus . Lucas vero historiae veritatem retinere volens , ne tota quidem immutavit. sed rem , ut a Stepham narrata erata ex Posiuit. Nos autem non ,
Stephantina ab omni I.ipi, sed Euangelistam vindicare debemus. Solis qui in re Apostolis, Prophetis i 5e Evange- elistis hunc honorem deferre Catholica fide docente didicimus, ut nullum eorum vel memoria lap iam esse credamus , nullum nec in magnis, nec in Parvis errasse . At Stephanus plenus erat Spiritu sancto. Fateor. At spiriatus loquebatur in eo. Et id equidem fateor. Sed aliter in Christo ipitinis loquitur, aliter in Prophetis & Ap stolis, aliter in Stephano & Α-r so . Ac certe Per hos omnes loque batur. Per concilium generale Deus Ecclesiae 'quitur, per Ecclesiae past res Deus Ecclesiae loquituri Per v teres senstos Deus Ecclesiae loquitur. Et hi omnes tamen in parvis. l bi possunt memoria praesertim, ubi l Puus facilia est. Scriptorum ergo sa L cI
145쪽
8s De Loris Theologicis Liber Sethndus. Cop. XVIII.
tronim hoc privilegium est, ut eorumnu llus in scribendo erret. Apostolorum privilegium est, ut nullus eorum in docendo erret. Stephano privilestium
hoc nec ratio concedit, nec lictori- tav. Nec vero a sacris auctoribtis alienum est, errantium quoque. Verba reis serre. Sic enim Iephte Judie. ri. t . centos annos possessionis praetendit rcum revera trecenta non fuissent. Et sacer inmen historicus trecentos retulit . Sic etiam Mare. si Hieronvino credimus, prophetiam Michaeae, non ut a Michaeae scripta erat, sed ut ascribis erat enunciata retulit: Scribere autem, quam vanis te frivolis argume tis hanc Hieronymi sententiam Erasia must reprehenderit, non est huius aut loci, aut temporis. Illud dicendum est, Hieron. & Aligust. verba in eum torquere sensum, ut credantur assere re , Evangelistas esse aliquando lapsos, nisi parum Wudenter fieri non posse.
Cum enim Hieron. in Epistola illa de
P. re. inti madidam loca a faciis aliis
. cioribus renitisset, qriae lapsui mem P e inis ' riae assignat i possent, subdit: Haec reisplico , non ut Euangelistas arguam fassitatis. Hoc quippe impiorum est , Cessi, Porphyrii, Juliani. Id tamen
ira Erasmus accipit, ut fassitatis crI-men abominetur in Evangelistis Himronymus: memoriae lapsum non item. Quasi falsum non sit, nisi quod mendacio de industria conficto scriptum est . Certe sive memoria , seu igri ranti Iapsi Evangelistae a vetitate discesserint , iure falsitatiet argnentur . Cumque etiam Migustinus libro de consensi Evangel. 3. cap. et: non lapsi ii memoriae, non errori tri inierit, quod Fuangelista Matth. cap. 2'. nomine id Hieremiae citaverit, quod apud Zachatirm reperitiir: sed it ibi ierat Spiri uΑ sancti consilio , directioni, comni tutioni, Praecepto, quamobrem
tenderit illud sine falsitate esse factum :At Erasmus errorem Be Iapsum Evangelistae, ex August. sententia in e pretatur. Ea quam falso viris sanctilia limis impingantur , facillime iudicari Poterit, cum ex iis ipsis locis dii genter evolutis, tum ex aliis eorundem alictorum testimoniis, quae nos capite superiore citavimus. Nam quartae Coninim versae iam tempus est, ut finem faciamus. Hic autem primus etiam Biacus Concludetur , non paucis ille quia
dem nam id fieri non poterat, quod amplissimi is esset, e itisti voluminiη copiosam materiam siuppeditaret) sed quam paucissimis fieri licuit, ut loci firm isti mi an choridix eo stati melliet , qnem neque humani ingenii temeritas, neque Haereticorum labefactaret in,
146쪽
suae secundo loco positae sunt.
Ubi exum argumenta referamur ,
impugnarunt. Die habet. Scripturae divinae auctoritatem primo iam loco confiicit imus. Ad secundum deinceps aggrediamur : Apostolicarumque traditionum qnanta Di & vis, Maiictor itas, via ru ratione explicemus . Et quidem hunc locum Lutherani imbecilliorem esse credunt, quam ut ductis inde argumentis dogmata fidei confirmentur. Nam , quod Ecclesiae traditiones a Christo se Aimst. descenderint, existimant nullo modo po
se probati. Nec enim adeo sunt sti Pidi, ut verba Christi, qnae modo Christi esse constaret, infirmare Pe gant, quod non fuerint ab Euangelistislcripta . Sed quoniam quid Christiis, auidve Apostoli fuerint locuti, eos alum nosse putant, qui Christium re Apost. audiere, Colligunt, apud nos nunc ne unum quidem dogma posse
traditione probari . . Quiri omrtere mnes fidei vi religionis controversas sacrarum literarum testimoniis compo
nere : finire vero nihil , nisi quod sacris literis sit expressum .. Erasmus etiam cum saepe alias, tum in epist. nuncupatoria operum Hilarii, hoc domum asserit eruditionis vere Theologicae eme , nihil ultra, viam sacris thris proditum est, definire: caetera omnia esse problemata in illud reiicienda tempus, quum sublato specnto videbi-mns Deum de facie. Nec hi tamei aut primi, a iit soli pestem huic. co
afferre tentarum . Tentaverat idem
Prior Uvitcterius, ut Thom. Uvaldens
seribit lib. doct. fi. antiq. 2. CIP. Lyo Tentarant hoc aliis ante Deculis ha retici quidam, quos Bernatatis homil. 66. in Cantica commemorat. Sed re Arianis hanc haeresim tribuit Aligust. in conflictu contra Maximinum , Tho. Uvaldense reserente libro de Sacr. menta l. doct. Σ. Ariani certe, qui in svnodiam Seleucianam convenerum , non obscure testati sunt, in fidei quaestione printer divinas scripturas nihil omnino recepturos, ut auctor est
Epiphanius, haeres. τ . Qui N ipse
Arianis hunc errorem assignat, haere . s. Basil. Eunomium dicit in eodem errore versetum. Ternillianus lib. denari pl. haeret. & Irenaeus et . lib. adversiis haereses, cap. 2. his ad iungunt Valentinum ac Marcionem. Basiliitu vero quidam Ancirimus Episcopus in
conis ione , quam exhibuit T. Synodo, Anathematilino . non solam icon
machorum , sed Arii, Nestorii, Ei rechis , Dioscori , sententiam hanc
communem suilla confitetur . Qua quam autem error hic communis inithaereticis pene omnibus , Lutheraniramen quati proprium ustirpamni, qua laque maxima potuere vi astruere nisi sunt, nihil praeter scripturas sacras Apostolicam habere nictoritarem .
Infidelis. inquiunt, est& incerta thr. Argum. la per manus traditio , quod is, qui 'accipit , vel non satis accurate auscultat, vel morbi, aetatis, nammque in nria nonnunquam obliviscinir , vel certe interdum moritur , arateqnam tradat accopia. Ea etiam , titiae de aure in aurem transeunt, aut In dire mal ra fiunt, aut non eadem Princto perseverant , sed mutatis auribus permutantur . Quin etiam Perennis rusi ea . literarum mollimenta conservent. Pythagorae Piam pauca extant δ innidarum ecquid est reliqui λ Nempe traditionibus illi confifi , nihil ad mem triae repeInnatem literis Prodideriint. L 2 Quam-
147쪽
Οuamobrem . qu, Christus Dominiis ad salutem fidelium vidit esse necessaria, & quae in Ecclesia certa esse v luit atque perpetua, ea literis consecrari vel iussit, vel suggessiit. 1 Aristi Augustinus item testis est, multata io. V . . quidem Dominum & secisse , & di
xisse, quae scripta non sunt: electa vero esse, quae icriberentur, quae Cre-Lidia de ree. dentium saluti suffcerent . Augustiti
α nus etiam idem docuit, qliod ubi dei. - inopi. re obstiirissima dii putatur , non ad- iuvantinis divinarum scripturarum Cery tis claris*ie documentis , cohibere se debet humana praesiumptio , nihil faciens in alteram partem declinando. Et mox: Illud credo, inquit , quod divinorum eloquiorum etiam hinc clarissima auctoritas esset. si homo illud sine dispendio promissae salutis ignorare non posset. Nihil ergo creditu celsarium extra sacras litteras est . 3 .Argum. Paulus quoq, scripturam idoneam esse docet, ut per eam perfectus sit homo Dei ad omne opus bonum instructus. Si igitur quae erant satis, ut fideles et sent ad omne opus bonum instri icti, ea scripta sunt omnia, quorsum istae non scriptae traditiones moribus for mandis necessariae finsuntur Quid λ quod non iubemur credere
quaecunque nos docuerint sacerdotes,
sed quae docuerint iuxta Ie3em Domini λ Si ergo quicquam illa praeter legem docent, fidem eis habere non est necesse. Cum enim ex ipsis veris E clesis frequenter exeant seductores , dii quod ductor Imperfecti argute dixit,
ne doctoribus quidem credendum est, Ecclesarum traditionem quamlibet praeserentibus , nisi ea dicant, quae scripturarum congruant veritati. Nam te Papias mille illos siuos post reli irrectionem futuros annos tanqnam Apostolis tradentibus inserens, Irenaeum , alio iam e multos Ecclesiae viros, non tam veritate displitationis, quam Apostolicae traditionis alictoritate .eOmmovit. Et Irenatus quoque ipse Jomnis Eva gelistae, aliorumq; Apostolorum tradudkione docet Christum Dominum , quo die mortuus est , annos ηα sui ire natum . Quod tantum abest a veritate, ut nihiI veritati magis possit esse comtrarium .
Ita Τheophilus Alexand. scripsit,
daemoniaci spiritiis esse , aliquid extra scripturarum authoritatem putare divini: m. D HieronVinus dogmata condemnavit, quae atque auctoritate 3c testimoniis scripturarum ex traditio
Sine auctoritate, ah, scrIpthrarum v rulitas non li: bet sdein . Et iterum:
Eorum sententiam , qui traditione v teris historiae tenuerunt, Zachariam illum, qui occisus suit inter templum& altare, patrem mim Joannis Baptistae, ea solum ratione reprobat, quod de scripturis non habet auctoritatem. Unde eaὸem facilitate contemni, qua Probatur . Atque Origenes , Necesse est, inqLit., nobis scripturas sanetis homi Lin testimonitam vocare. Senses quippe nostri, Ela enarrationes sine his testi-bra non habent fidem.
. Confirmat autem hoc maxime ora-ο.Argum
lio illa , qua in Nicana synodo ultimsuisse Constantinum , refert Theodo retiis. In dii piitationibus, inctuit, Se rum divinarum habetur sancti Spiri us doctrina praescripta . Euangelici enim& Apostoliet libri, cum Prophetarum antiquorum oraculis , plene nobis ostendunt senium numinis . Prost de
sumamus ex dictis divini siri risus ex
plicationes qii aestioni im . Cui orationi, Calvinus ait, nemo tunc suit, qui refragaretur . inod silentium perfidia a non Carebat, si verum est, praeter scripturas sacras Evangelistarum, A post lorum , Prophetarum trad itiones ρο-
se tenendas, in fidei ambiguis misestioniblis . Cum igitur Τheodoretus scribat, Episcopos libenter amplex Oseta id , quod dixit Imperator , colr- stat novum esse traditionum dogma, illisique saecillis omnino incognitum . Traditiones iiivir istae seniorum Parum valent aa dogmata fidei comprobanda . Qii in cum humanae sint, divinae, non fiunt nobis magnifaciendae : ne quod Pharisaeis, idem nobis obiiciatur, Sine causa colunt me , dOcentes doctri ins re mandata homi
Quid, quod haereticis semi er Semtile fuit , mysteriis 8e traditionibus sitos discipulos imbuere ρ Id quod a Christi doctrina alienum est , qui Pa- Iam locutus est mundo, re in occulto locutus est nihil. Ac si quid in i is
tenebris dixit, profecto tumit Alrasto ire, .l. re r. Iis, ut dicerent ipsi in lumine, re quod stridit ha r in aurem audierunt, ut praedicarent sit per tecta . Non ergo ha mus Chri- non om restiani occultas mysteriorum traditim ' ut εὐ T
Quod si veterum traditionibus fidem ς00 e religionem nostram afferimus, id ri.& 1' Pagani, id Judaei , id Saraceni fa- Argui iciunt: eoque praesertian nomine sce assios retinent, qnia quemadmodum nos,
ita ipsi idioque majorum institutis in-
Fia C, pr. li T. a diu. s. e. . stilus.
148쪽
haerent: eaque Iongi ssimi temporis possessione tuentur , iusti linque pro illis Iadla. 1 . bellum suscipiunt. Non est autem disciplina nostra Puthagorica r ut traditionibus quasi vestigiis insistamus: li teris est Christi doctrina prodita, il-Ias in omni fidei be religionis quaestione amplecti debemus. Haec Ἀ-
co, sed de quibusque aliis diis
putationem. EGo vero cum Lutheranis qlioti
scunque me comparo ad disserendum , repente a me avertitur oratia
mea , he omnis statim mihi disputat di ratio tollitur . Quo namque cons Ito adversium hos dii putare aut de- 'in , aut missim . qui cum omnia Theologiae principia tollunt, tum una fere sola asseverandi audacia utuntur,qnae illis perpetua est pro locis Dialecticis Theologicitque omnibus λ Quid
ego contra hos str ibam , qui nullam in Ecclesia legem eme volunt, Perquam scripti irae lenia finiantur: sed tuo cui iacue ingenio estu utendum , nec id
sentire oportere, quod alii senserint, sed nuod ratio propria praescripserit pQuia alitem stultilis, quam cum eo desputare, qui nihil admittit nisi scripturae verba, sed huius interpretati nem sibi uni reservans, reliquos omnes existimat miris modis hallucinari λ Machumenis, ne, si res esset via ,e rati ne explorata, in male suscepta cauta
cedere cogeretur, omnem disputationis aditum lege suis edita praeclusit. Et Lutherus differendi principia suis
liniversa tollans , si dii putationem institniat, nec aditum , nec exitum Poterit reperire. Perin)e enim est, scripturas solas sine lege & pro citius e Interpretatas arbitrio accipere t ac si nullum fixtim certumque differendi principium acceperis. Qua Propter miseri Lutherani, haud secus atque Saraceni , nec sitas , nec magistri potant
deprehendere i nec nos cum υς disserendo aliud possumus, quam
tempus & operam ludere. Qui tamen haberent ius situm disputandi, si primcipiorum aliquem delectum reliqui sunt, ut ad veri is inventionem adu
tus esset. Nunc autem nulla principis
relinquunt. Vana igitur cum eis erit,& futiliς disputatio . omnino enit . meminisse debemus , id quod ab icholasticis saepimi me ii tirpauim , iamqliasi
In proverbii consuetudinem venit: Contra negantem principia, quoniam frustra id fiat, non esse Θisputandum. Accedit eodem, quod Paradoxa Ulm communi sense pugnantia afferunt , quae si vis argumentando refellere, res minime dubias argumentando dubias facis . Cum enim illa , qtiae in sullosi mo antecedunt , iit fidem aliquam faciant, certiora nctioraque esse oporteat his, quae ex a intecedentibus consequuntiir, verendum sane est, quando Lutheranorum Placita coar uimus, ne res maxime absurdas minore evidentia refellentes , peccatum hoc ratiocinationis vitiosae Ineptaeque peccemus. f. .Nec vero huius rei explicandae gratia longe exempla petenda sunt, cum habeamus in manibus. Etenim, ut hanc, quam modo dixi, opinationem Lu- therani ni eantur, ponunt Primo sacr. stiteras non habere plures sensiis. Falso alitem illud ponunti: sed demus hoc eis liberaliter. Assiim tint deinde, inscriptiiris sentiam illum unum certiss- me familiarissimeque doceri: Nec e
eas, Velut cereum qirendam nasium, in sensiim omnem flexibiles: sied potius esse per se expositas, Ac in promptu cuique. sine magistro Se docente patere . Pribus egregie sciteque positiς, iam facile conficiunt, cacris libris i telligendis, nec Veterum traditionem , nec Ecclesiae iudicium expectindum. Qiae omnia cum Ac per se sint falsa perlpicue, 9 scripti iris ipsis vehementer repugnantia , si contendam ego ex adverso refellere, aqua mihi, ut diciacitur, haerebit: qui sci. icet intellig.im , quam sit ridiculum consulare vel je vanas commentitia'ue sententias , Por- . tenta non differentium Theologorum , sed hominum somniantium; quam stultum cuilibet opponenti contraria reis isondere, quam inutile saces in meridianam solis lucem inferre; oliam denique otiolum in re manifesta periclitari. Petrus ait, in Paulinis epist lis esse qliaedam dissicilia intellectu, quae Indocti homines & instabiles depravant ad sitiam ipsorum perditionem. Hi vero contra a int, omnes Pauli epistolas esse inteIIectit facillimas. Pau-lns persectis sapientiam loquitur in mysterio abi conditam , parvulis autem
Ιἀc potum dat, quoniam ferre aliud
149쪽
Isti sine discrimine o- sit aestiones soIvunt. Quod si scrimi ira ris sensuin toruueri flectique
non possunt. mnes, ac si Deo phicet, inter pocu-Iα universa scripturae sacramunia devo-
ant, de solidum etiam cibum struthi
Dum more conccquunt. Sapientibi s&prudentibus quaeduin pater abscondit,
istis omnia revelavit .ilius discit illis
sitis aliquando in parabolis es locutus , has palam semper loquitur, bc proverbium nullum dicit. Libcr in Apoca-Iνpsi septem sigillis signatus ostenditur, quem cum dederis homini scienti literas ut legat, respondebit tibi. , Non possum : signatus est cuim . At his librum agnus aperuit, aperuit item O- culos, ut videant, quae nos ni is eri &caeci videre non Possiimus: Imo quae Origenes, Basilius, Gregorius, Chrysostomus, Anab rosius, Hieronymus, Aligustinus, Hilarius non viderunt. ' ΗἰNe Eua uchus ille actorum Apostolicorum Auxust hi t in religiosus, ut relicta aula regiartoumio lib. de extremis n. undi finitus veri rei adtcmpILm, tam divinae legis amator, ut etiam in . vehiculo sacras liter. s la-geret: non poterat Esaiam intelligere ,
nisi aliquis eum docerct: & ab illis
P Phetae omnes sine magistro & interprete intelligunturia Breviter . ut Hieron. ait. nulla ars sine PraeceptOre percipi potest, sola scripturarum .icientia est, quam hi passim siti omnes
Vendicent, Praelum nt, doceant, a tequam discant.
Sunt in libris sacris loca plurima , in quibus tanta difficultas de obicuritas inest, ut Post veterum omnium interpretum vigilias , studia, operas, adhuc vix a doctis limis & optiniis missiusque intelligi Polle videamur . Et
multi itido imperita, in qua nec ratio inest, nec iudicium, universos script rae locos lacile expediet atque interpretabitur pItane facila est ex Pedire , ut rei inia taceam , Hebraei sermonis ambiguitatem, tropos vel veni state obi curis mos, Imrases alienas ab hasce limguis, . quibus assuevimus, nostris Inaudita Proverbia, Parabolas p regrinas, transiationes interdum etiam Iongillime
Petitas λ Ex pone mihi sacilei si potes,rro ibi a Salomonis be Cantica: EZechielis, Danielis, Esaiae, Hierem Prophetias : I .ividicos Psalmos expone : & s exposueris, tum vero libri sacri nec sunt dissicolles , neque obici ri. Quis sapiens, ait oleas , re intelliget ista: intelligens, sciet haec λEt Salomon: Quis talis, ut lapiens est λEt quis cognovit Glusonem verbi p qtii lapientes liint omnes illi, cra sum-
uia facit atae dissicillinias sarriurae
non queunt, quomodo naereses omnes
ex prava intelligentia scripturarimi ortae sunt λ At hoc non sollim trador tibiit Hilario 2. lib. de Tri. Hi ero. ad Galat. i. Irenaeo lib. I. advers. haeres . cap. I. Augustino. in Joannein , tractat. 18. Vincentio Lirineno contra propha. nov. septima synodo, ach. 6.
que Lutheranos de rei us nux imis controversae, si scripturae in varios sensis non fl: ciuntur λ Nam illa verba , Hoc est enim corpus nactim , alii proprie , alii per trorum accipiunt. Quae cum ita sint , alia ratione, atque isti dicunt , scripti irae dis inae investiganda tenendaque Intelligent ia est. Si enim ad privatam haec regulam dirigatur, unde ex incetur Hrividius de Perre- tua Mariae virginitate δ Unde Arius de vera Dei in Christo nam rap Imoveto unde constabit, huns ne, .an illius intelligentia vera si, si scripturas
cuique liceat pro suo ingenio anterpretariὸ Cum enim variae erunt, ut fit, de eodem scripui rarum loco lententiae , quae certa sit, eam rael TOPraestabit. Ii enim omnes, qui inter sedissentient, Pari ratione suum quique
sensum tuebuntur. Hoc enim morbi fere inmitim est hominum ingemis, ut oedere nesciant, simul atque res in contentMnem vocata est . Quae postquam incaluit, hoc cuique videtur verissimum , quod temere etiam mendum susceperit. Rut igitur sensum viique situm certum h bct, te redibit infatua veterutra Hiram Arist. 4. Metaphaib. manifestis argumentis explosit: Aut nullius sententia certa erit, N praeterquam quod
dissidicituin nullus erit finis , nullum in. bimus cerium fidei Christianae iudicium , sed ex tua opinione quitque suum fidem sibi affinget. Ita fides catholica milia erit. Ac re vera ridiculi Littherani iunt, qui postulant, ut
ipsis sacras literas interpretantibu S, ac novo quidem mirabilique more interpretantii, , certa fides liabeatur. Non est creditum Apostolis, ut salse ridet Erasinus , douec multa magnaque miracula fidem adstruxissent doctrinae; re nunc quilibet sit postulat credi, quod affirmet se l. bere 6iritum intelligentiae, cum n lips eorum tamen ne Ubum quidem claudum lauare PO- merit . Multa pextereunda sunt, ne quid habe. t invicunditatis oratio . eu
150쪽
horum Insimam restitent. Sane nisi Cocisus in epistolixi 'dGermaniae principes N ad B: rnenses antevertisset, exemplis positis periculum arerem, Ae in illis varie in urrarrique partem luderem, ut vel hoc ipso periculo comperium esset omnibus , quam non sit dissicile mum quod libet thema e Isaetis literis aut probari, aut improbari , s pro sitio eas quisque ingenio
interpretetur. Quanquam fateor, nonnulla sunt scripui me loca , quae in alium atque alium sensum trahi, ne a Co x. zω. m. tentiosis quidem Possunt . Quis enim Illud torqueat , quod Pauhis ad Corinthios seripsit, alii per spiritum dari
sermonem sapientiae , alii sermonem scientiae , alii interpretationem seris momimp At isti omnia .eeelesini ei corporis munia confundunt istis istum corres est oculus . omnes siquidem spiriae doctore intelli ni scripturae universsimusteria. Sed bene habet , quod vel tat hertis ipse quaedam in rei linis loca se non intelli Terti Ephes. 4. Confitetur . Bene habet , quod doctores in ecclesia Christus dedit, non omnes, sed quosdam , ad consumma tionem cinctorum in opus ministerii. C . r. M. Verum de his & multa in secundo libro visserui. be plura adhuc in septimo disserentur. Nora qim adversum Lutheranos pugnam inire velimus , oui clausis, ut dicitur, oculis more Ane i eo .1. din tartim pugnant. Sed quo videant
di L catholICI, Cum omnes Iocos ratione anumoque lustraverint , nullum esse certiorem , nullum stabiliorem, nullum denique sacris literis exponendis magia ne uirium, quam is est. quo Eccletinae traditio continetur 4 Quo est de
testabilior Lutheranorem impudentias qui hunc lacum labefacti re, ac iundi tus delere nituntur. Sed ut haec omnis inlaestio semel hic, ubi proprius est locus, consi matur, aliquot fundame ια iachnda sunt, qtire Theologiae fideique simul nervos, ac vires conti
Primum fundamentum E Celesiam en a Kmlitorem seriis
mutismi illi primorum saeculorum
patres, qui In lege naturae ante Mova
hen xera Del cultores sunt habiti , s
divinis sententiam non scriptis resti brs, sed more de instinito maiorum serva- u . vere . Circuncisionein orioque a Deo Primum acceptam , Abraham deinceps dem- familiae prodidit. Proles vem illa ho- MPa. minum Hebraeorum, eiusmodi sacra ent mentum non aut membranis, audi ta- ζ' 'et lis inscripti im , sed in animis con suemdine imbutis qlirs impressum com servavit: mi illo intre annos in AEς pto ei--quae tra ullam criptam legem, unόus Dei veram hdem ric retia vinem tenuit . ωrre Christus etiam Dominus librum nul- suesta, tetrium scripsit, imo, quantum legimus, trium Me ne rit Pu quidem , , iit rc reserenir . II uis,2 Euntes, non ait, scribite, sed praedi- is quondam cate euangelium omni creati irae . Max. ula. Et Per Hierem. cap. δω. Da inquit, Iegem meam in visceribus e rum , de in corde eonim scribam eam.
Et Ammius 2. Cor. I. Epistola, ait x. estis Christi , administrata a nobis, Ae scripta non atramento , sed spiritu Dei vivi, non in tabulis lapideis, sed
in tabulis cordis Carnalibus. Lex et-go evangelicas strae sex spiritus est, ,
non literae, non est a sprincipio litetis exarata , sed in animis, fidelium imsculpta . Nam 8e caeteri Apostoli prius yiva voce evangelium docuerunt, d inde mandarunt literis, ait testes satia graves & idonei simi, Irenaeι 3. adversi, Valentinum libro. Euseb. Cum aliis m. h. Deis non obscure, tum luculentius in ciri αet. histor. Eccl. lib. cap. 2 Chry st. , 3 φhomi l. r. in Minhatum , Theophra Iactus in initio commenta in Matth. Hierony. in catalogo ini.i Ecclac ina Matth. & in Joan. breviter, ne omne sigillatim enumerem, universi Eccle- .sactici auctores. Nolo enim in aper tis