장음표시 사용
311쪽
aso Argumenta Rationis Natur. hix Enange Iium qiiasi lignis sulciri ,
aut inde catholicς veritatis probationem pendere. Alioqui viri gravissimi ad ea fidei nostrae ac
naturalia arguet ia m siladenda , qureligionis propria sunt menta inserueriint. Exemplo nobis iunt Eusebius libro tertio histo. ecclesi. ca. 23. 5c lib. q. cap. 8. Melito rursum apud eundem lib. 4. cap. 26. Iustinus quoque, eodem Eusebio reserente lib. 4. cap. 3. Tertullianus praeterea in Apolog. id quod Euseb. etiam retulit lib. 2. cap. 2Φ. Lucianus denique Ma tur, Fe sumina eruditione vir, eodem Eusebio alie ore , lib. q. cap. 6. Non hic refero Damascentim q. lib. Cap. q. non Epipha. haeresi τε. non Aug. lib. I. de mo. ecclesi. de toto primo adversiis Cresconium libro, qui ut Grammaticus Dialecticam in Augustino damnabat . Et de utili. cre. c. ς'. & Contra epist. Funda. c. q. & I8. de cni. c. r. Non Bedam 37. d. C. Turbatur. non Hiero. ea. d. c. Si quis artem, & c. Qui de mensa. non Sun. Euge. Pa , cap. De quibusdam . non Clemen. O. Relatum . Haec inquam, Ac alia plura non refero , quoniam libris seqtientibus hi
iusmodi argumennim sum diligentius
persecuturus. Id modo constat, claris- fimos vires, non solum ad ea suadenda , quae rationi naturae consentiunt , sed etiam ad ea ., quae lumen naturae superant, hii manis rationibus usos esse:
eudemque ab Ethnicis calumniantibus Christianam religionem amruisse
A RHos , aliosque sanetos viros,
SEd quoniam haereticis proclive est
veterum patrum usum auctoritatemue contemnere , ostendam deinceps , Ipsorum quoque apostolorum d mina, 8c exemplis rationes naturales in Theologiam invectas: Hi adductos exteros ad fidem , confirmatos statres, invitatos dociles , repulsos rei ignantet . Adducuntur Primum ratione exieri ad fidem , Ae quasi Praeparantiae . Dciis quippe, fide in mortalium mentes inducenda ruiturae incitamentis utitur, ut primo Ioco susius explicatum est . Hinc etenim Ac resurrectionis suae oculatos testes protulit , Ae mira cula doctrinae coniunxit . Nimirum , ut Apostoli non solum per xerbum .
sed etiam per ipsiim opus persitia derent fidem audientibus , ut Epipha. lib. 2. haere. s I. docet, Ac Ambr. in commen. epist. ad Rom. cap. I. Testis , ait, doctrinae virtus est , ut Quia quod praedicatur, incredibile mundo est , gestis fieret credibile . Ac Beda lib. 3. in Luc. c. 7. Concessa , inquit, primo potestate signorum, misit pra dicare regnum Dei, ut fidem verbis daret virtus Diassensis. Signis ergo Fe miraculis via fidei , per sensiis Ae rationem sterninir. Sic enim Sergius Paliliis vir Prudem , cum vidisset Actium , credidit admirans sit per docuina Domini. Sic Centurio videns quod famim fuerat, II rificavit Deum dicens, Vere filius Dei
erat ita. Petrus etiana .ac Paulus quo Lue.
suavius audientes ad fidem resurrectio- 3 nis allicerent , ratione naturae ostendunt, locum illum scripturae, Non dabi sanctii in trium videre corru Prionem,
de David intelligi non posse , ac Proinde de Christa intelligendum . . AC Petrus ipse alio iterum loco , christi
res irre monem insimili audientibus , primum testium oculatorum certi:limo testimonio, deinde evidentia miraculi editi. Nos, ait, testes huius sumus . Et mox, In nomine eius, inquit, hunc, quem ios vidctis te nostis, Deiis mi
firmavit, de dedit in rim sim ita nistam in constremi cinnium vestrum . En Petrus, sensus. ipsi citando testes cIariillinos verit tiς, Christi .resum
rectionem suadere conatur . Nec frustra tamen , multi enim ai4lientium crediderunt . Confirmantur de Inde ratione naturaestatres. Non enim ait, Praecedentibus, sed , sequentibiis rinis n C, Serm nem instrente, sed confirmante , Marci ultimo cap. Ita Hieronymus in Oetavum Matthaei caput . armotat , Dominum , iv,st sermonem illum montis ,
gregium miracntum edidisse , ut Pernoc praeteritus apud audientes sermo firmaretur . Petrus instiper Persuasimis fidelibi s conclusionem illam de legalibus, de qua in concilio erat controversia,Viri fra res, inquit qui ri it com Acto. I. da , Deus, testimonitim perhibuit, dans illis Spiritum sane tim , & cxt. Et Pr tinus tacuit omnis multiti do , de audiebant Barnabant Ar Paulum narra res, quanta Delix fecisset signa ingeniatibus. En quae acciderant res externae8e se mim testimonia reseruntur, in controversia etiam fidei apud catholicos dirimenda . Atque in concili illo . lex in de abstinendo a s P me se suffocato, idolothyto de fornicat M e ,
312쪽
aposto' nullo modo tulissent , nasi rationem natiirae seqblerentur. Testim
nia siquidem nulla suppetebant , quae ea lege probanda idonea viderentur . Non modo igitur ad externos, qui naturam
ducem l olam habe it , sed etiam ad eos, qui intra ecclassam sunt, humanis rationibus Theologa licet uti. . Id vero ea loco magis , ut ante iam diximus , ubi re naturae lumine cognoscibiles, sive alienis leu nostris perluadere cupit. Hac enim vi a Ramabas & Paulus ingressi lupi, ut Acto. I4. Iegitur. Nam eum laccrcos x populus Barnabae &Paulo sacrificare vellent, quoὸ erat naturae rat vin I contrarium, naturali quoquc ratione ipsi contradixerunt. Viri, inquiunt, quid haec facitis λ & nos mortales sumus, similes vobis homines,'m- nunciant f vobis converti ab his vanis ad Deum vivum , qui fecit caelum, &terram , N mare , de omnia , quae in eis sunt, &c. Et quidem non sine te- simiolito 1emetiplum reliquit, bene fa ciens de coelo , dans pluvias S tem ra fructifera , dcc. Quia ergo res natura es testimonium perhibent Deo , quemadmodum hoc loco Apostolus allerit , non est absurdum , quin et lameli maxime consentaneum , ut TheOlosus de divinis quoque differens, huiusmodi etiam naturalium rerum testimoniis utatur. Nam & Aet. I . Paulus idem probat , Deum non indixere Siliquo , quod coeli de terrae sit dominus, re det ipse omnibus xi ain de i spirationem & omnia . Hobat item , Deum non esse longe ab unoquoque nostrum , quoniam in ipso vivimus , movemur , & sumus . Ac propheta Pial. 133. Ostendit Deum cognoicere nos de intima nostra, qui sormai it nos, re polii it luper nos manum s in . Quod idem naturale argumentum habes de ps. Quibus ex rebus breviter di putatis intelligi potest, id quodam 2 Ponebami s , dociles suidem , si infi)eles sum, ratione allici invitarique ad fidem, sin vero fideles , confirmati : utrolque autem in his, quae nat ratia sunt,ivri uaderi. Quod si indociles
sunt re rePugnantes , ut e Incantur , ratio quoque naturae valet . Principes enim eu leniores videntes Petri co stantiam te Joannis , comperto quod homines essent sine lateris Ee idiotae, admirabantur ἰ hominem quoque vide tes stantem cum eis, qui curatus fue-' rat, nihil Poterant contradicere. C cus quoque ille a Pud Joanueni Judatos Christo adversos , naturae ratione e-
s. ludit laquiens: In hoc mirabile est,
quia vos nescitis unde sit , 5e aperui meos oculos. Dominus item Mat. 31. eos, qui Cilumniantur , quod in se bato curasset aegrotum, naturali & ratione tu exempla refellit. ed Mati. 22. Sadducaeos refutat duobus principiis μο-
sitis . Quorum unum erat Exodi testumonium illud . Ego sum Deus Α-bram , Isaac & Iacob : quo posito, de
adversariorum consensu approbato, alterum Christus e ratione naturaIi aD sumpsit, nempe non esse Dium mortuorum , sed viventium . Quo sullogii-mo collegit, Abraham i, Isaaci, cobi animas vivere, quod Sadducaei r
Pellentes , resiurrectionem mortuorum ex consinuenti negabant. Rationes itaque naturales contra fidei adversarios multum latent. Nec sunt arma Saulis.
qi in pugilem Christi magis gravent ,
quain iuvent, ut quidam inepte per al- lcgoriam argumentantur : sed . si allegoriis agenduar est , sunt potius gladius Goliat, quem cum ipsi e manibus extorseris, sum illum gladio iugulas . Sed aiunt, Si credo quod traditum est, quid opus est opero a disputatione i Si non credo , nullis humanis rationibus persuadebi ur . Egregio vero dilemmate rem alioqui Iucidiusimam obicurare volunt. Non credo , adducor : credo , confirmor . Re Pugno : confundor . Ratione non domina , sed administra , syllogismo non praesidente, sed subserviente . Quid multa Nonne videmus, cum reliquorum apostolorum, tum vero maxime Pauli
epistol is, & advertarios concidere , fidei domesticos instrueri , non scripturarum modo testimoniis , verum etiam naturae rationibus p Id quoniam dubium non est, maneat, hunc disserendi morem a Christo Domino prosectum, ab Apostolis repetitum , a Sanctis auctoribus confirmatum , Theologis non solum utiliter, sed etiam necessario ulli I par i.
Extrema quorumdam Theologorum talia in usu Philosopbiae
F N hoc tamen disciplinarum genere I Theologiae prosessoribus & hooesto die necessario , duo illa. vitia maxime vitanda sunt, quae sicero commemoravit . Inum , ne incoSnita Prosi Gni .is, incertaque Pro cetus habe
313쪽
mus . Qia in re etiam in Theologia multa peccantur e Ut illi , qui D. Thomae Scotique opiniones vel indi
missas amplectunnir , pro te his non aliter gnant , ac pro arIs hc socis . Quamvis autem qui nihil certo com-orehendi posse existimarunt, multa illi absurde )ixerim , hoc praeclare tarmen , debere sapientem ea ., quae sibi probabilia viderentur , sequi, quae comtra , improbare, atque assimandi arrogantiam vitantem metere temeritatem squae a sapientia dissidet plurimum . . Sed hoc vitium effugere qui volet , non satis est , si ad res considerandas adhibeat & tempus & diligentiam , nisi ad ea etiam 3 quae ignorat , a d et issimis quibusque interroganda adhibeat & curam , & modestiam. Qili vero in Academiis Christi ani orbis insignitiis literas disclint, hi & eruditi iasimorum virorum frequedii disputatione instructi, & iuvenum exercitatissimo-raim quotidiana conssietitione vexati , vitium huiusmodi vitare facilius potisunt. Praxiare autem cum eo agetur,
cui praeceptor contigerit & eruditus &Pius: qui cum certa ab incertis sep ret, tum vanis quaestionibus declin iis , utiles & necessarias seligat , d ceatque discipulos esse quandam doctam, ut ita dicam, ignorantiam, sapientiusque esse, quaedam nescire, quam scire. Uterum enim est vitium, quod quidam nimis magnum studium multamque Operam in res obscuras atque dissiciles conserunt, easdemque non ne cessarias. Quo in genere multos etiam e nostris peccasse video I ut eas qu que quaestiones latissime persequere
tur, quibus Porphyrius abstinitit, homo impius , sed in hac re prudens tamen , ut Platonis Aristotelisque discipilum possis agnoscere , Qui nec quicquam nisi opportunis di loco ne
tempore tractavere, nec quaestiones ullas persecuti sunt , quae iuvenum ingenia obruerent, non ι . rem. Nostri
autem Theologi, importunis vel locis, langa de his oratione disierunt , quae nec iuvenes portare Possunt, nec senes
latre. Quis enim larre possi disputationes ist s de universalibus , de n minum Analogia , de primo cognito, de principio individuationis, sic enim inscribunt, de distinctione quantitatis a re quanta, de maximo & minimo , de infinito , de intensione , Ac remissione, de proportionibus 8e gradibus, deque aliis huiusmodi sexcentis , quae
ego etiam, Cum nec essem ingenio nimis tardo , nec his intelligendis p Rationis Natur. rum temporis & diligentiae aghibuis
sem , animo vel informare non poteram . Puderet me dicere non intellia
gere , si ipsi intelligerent, qui haec tractarunt . mid vero illas nunc quaestiones referamus λ Num Deus mat etiam possit facere sine is a , num phires angelos eiusdem speciei condere , num continuum in omnes suas pariates dividere, num relationem a stibi cto separare, aliasque muIto vaniores,
quas scribere hic nec libet, nec decet, ne j qui in hunc forte locum inciderant , ex quorundam ingenio omnes scholae aiietores aestiment. Illis igitur vitiis declinatis , quod in rebus naturalibus de cognitjone dignis operae curae3ue ponemr, id non modo, ut i it ille , stare laudabitur: verum ut idt, erit etiam summopere necessarium,
si Theologi perfecti pleneque sapientes
esse volumus. Prudenter enim Hier numus Pammachium admonet , ut si adamarit captivam mulierem, id est , sapientiam lecularem, decalvet eam, Milterebras crinium atque ornamenta verbarum cum emortuis unguibus a putet . Multos enim tunc tinus captiva dabit , & de Moabitide essicietur Israelitis.
suae sit bujus Dei firmitas in Geo. Ietea disciplina.
Q Uibus rebus expositis , superest ,
ut doceamus, an hic locus in The logia firmus , an potius infirmus sit . Ubi nihil nobis immorandum esse vI
deo . cum naturae argumentationes comstet unas Certas, alteras incertas esse.
At Certae quidem sunt, quas Dialectici demonstrationes vocant , hoc est , quae ex perspicuis exploratisque pri cietis aliquid certo evidenterque conficiunt. Incertae vero , quae licet Pr babiles sint, coniecturis tamen huc a que illuc trahuntur: nullam habent sua dendi necessitatem . Firmum argumentum illud est: Non longe est Deus ab unoquoque nostrum , in ipso enim vivimus, movemur a se sumus, Acto. 17. illud item : ini plantavit aurem non audiet aut qui finxit oculum , non considerat λ p a I. Atque illud etiam : Edentes Ac bibentes , quae apud illos sunt , dignus est enim Operarius
mercede sua. Lucae IO. & I. Cor. q.
Probabile argumentum hoc est, quo Pe-
314쪽
rns Actoriim 2. lititur: Non enim ebrii sunt hi, cum sit hora diei tertia.
Ita patet, naturae argumentationes, quae
in usum Theologiae veniunt, interdum
infirmas , firmas nonnunquam esse . .
Nam qaii omnium rerum infinitam v sunt este quaestionem , & nullo loco veritatem fixam constantemque Pers stere, ii & in naturam ipsam , in Deum impii sunt . Sapienter siquidem AP sto ius, cum rationes a natura prosectas manifestas esse dixisset , tum demum ad Deum eas auctorem revocavit ora. t. Quod nonam est Dei, inquit , mani sestum est illis. Detis enim illis manifestavit. Num per angelos Num Perprophetas Num per apostolos Minime id quidem : Sed invisibilia Del ,
ait, a creatura mundi per ea, quae facta sunt, intellecti conspiciuntur . C - . spicuae igiis r & certae sunt quandoque' '' naturae rationes. Vani enimque sunt mnes homines, in quibus non subest scientia Dei, neque operibus attende res co noverunt, quis esset artifex . A magnitudine etiam speciei & creaturae cognoscibiliter poterit creator horum videri . Evadentes itaque lunt, atque adeo firmae naturales quaedam argumen Lationes . Non ergo speculanae disciplinae, quae ex huiusmodi argumentationibus conflantur de essiciuntur, errores sunt, inanesque fallaciae . Quod therus non stulte modo, verum impie etiam asseruit. Ruod enim humana scientia atque 'sapientia omnis a Deo
sit, non soliun illo Apostoli testim
nio , quod modo posuimus, ostenditur, sed aliis etiam, quae a Clemente Ale-Εrela. r. xandrino reseruntur. Unum est illud, Ii. Omnis sarientia a Domino Deo est . Alterum illud . Vocavi ex nomine Beseleel, de implevi eum sapientia re intelligentia ad excogitandum suicquid fabrefieri potest . , &c. Fabrilis igitur
ars , atque Dmnis proinde humana disciplina ad Deum tanquam ad sontem, primum sapientiae cuiuique Principim referenda est. Ex quo, bc multis
aliis intellisi debet , qui philosophiam
errorem esse inanemque fallaciam alunt, eos non solum stultitiae, sed etiam impietatis esse damnandos . Dens quippe veritas est, & ab eo error est nullus. Qua ex re facile etiam inteli ipitur , cum Philosophiae rationes a divina V ritate snt sumptae atque petitae, qui itulas reiiciunt , hos Dei veritati , qua illae libsistunt , refragari . Nec quod tali fundamento nititur , imbecillum esse aut infirmum Potest . Quocirca
finstra homines vani conabuntur Phi-
losiophiae, naturmae rationes evertere .-Utrumque enim lumen tk naturae he fidei , quorum altero naturali i, altero supernatura Ita videre dicimur , a Deo est . Illa enim , Erat lux vera. quae il- mas. Iuminat omnem hominem: EV, si et mmm . est super nos lumen vultus tui D
mine, ad naturalem etiam mentis il- lustrationem referuntur . Ita non minus a Deo falleremur, errantes innaturae lumine, quam si per fidei lumen
erraremus . Luminis igitur naturalis ducatum , investigationem , argum n-ta repellere , nota modo stultum est , quod August. 4. de Trin. docet, ve- cap. Lrum etiam impium, qllia hoc nos I eo abunde docuimus. Qui quidem I ciis concludi iam poterat, nisi prius argumentis illis rei liondendum esset, quae haeretici contra Posiuerunt : Prima igitur videamus , deinceps ordine reliqua s
Satisfacit argumentis Capite secundo propositis.
P R incipio itaque veterum nobis Respcn.
metor it item opponunt. Qiod dum faciunt, veteribus sunt iniurii. Quid enim est aliuὸ humanas scientias Omnes
a patribus condemnari, quam eos fuisse non miaci imperitos, verum etiam alienos ab humanitate i. Nam , quoniam homo rationis est particeps, consequentaa cernit, principia di crusas rerum videt , earumque progressus. &quasi antecessiones inquirit, similitudines comparat, di rebus visbilibus adjungit atque annectit invisibiles. Qua mentis inquisitione investigationeque essiciuntur naturales in homine di Iciplianae, qua riim studium . qui vituperat. haud rane mtelligo , quidnam si, quod laudandum putet . Quia vero longum esset alia loca ex eis Mem ipsis patribus adscribere, in quibus humanae doctrinae commendantur, non libet nis unum solum ex Augustino referre sin illo etiam ipso libro contra Felicem Manichaetim, cuius testimonium nobi x isti vel maxime obiiciunt. Augustinus igitur, quamvis eos haereticos reprehendisset, qui auderent auctoritatem ecclesae rationis pollicitatione
superare, naturales tamen rationes suo
loco & gradu commendat, inquiens: Fidei imperator clementi sumus, & per conventus celo riimus popularum ,
315쪽
atque gentium, sedesqlle iis sis Apostolorum, arce auctori alis munivi' e
clesiam. de per muciores pie doctos copi fili is apparatibus etiam invicti sine rationis amavit. Verum illa recti l ina disciplina est, in arcem fideircc pi infirmos, ut pro eis iam in tuto positis fortissima ratione pugne- . tur. Ex quo loco quid Augustino placeat , lectores v dent. Cum enim apud illum ratio cum auctoritate confertur , iacet quidem rationis species , valet 1uctoritas. Sed nusquam ille tamen has duas argumentandi virtutes ira iungit, quali possi quisqtiam , qui non idem strui I 8c ratione de Mictoritaten iratur, esse theologus . Indoctuari qilippe armat fide , doctum etiam ratione. Non igitur humanas disciplinas, naturalesie earum ratiocinationes
damnant docti itimi viri , sed illos,
qui cum in unitate catholica non siit., e Christiano tamen nomine et lorie P. tur, audent imperitos qii. si ratione traducere: quia iacere so abjecti limesentiunt , si eorum cum auctoritate catholicii alictoritas conseratur, ut ab
Augustino ad Dioliorum scriptum est . Illos etiam datianais , qui Philosi phiam Euangeliis praeserunt , quibus Averrois Paulus est , Alexander Aphrodiscus Petrus, Aristoteles Christus, Plato non dixinus, sed Deus, cuilis modi nos ipsi praesertim in Italia vidimus multos, qui scriptura sacra neglecta, ad horum Philoloph rum d Ictrinas. tanquam ad Soenum scopulos adhaeret ant, I Ostque galer etiam de infulas, non Proprietas, non Apostolos, nci: i Evangelistis, sed Cicerones , Platones, Aristotelas Personabant . Eos quoque sacerdotes Patres nostri reprehendunt, qui plus nimio philoibi horum libris indulgent. Noluerivit enim illi, sis occupati nibus de gravistimis , Λ maxime n cessariis oportebat esse districtos, eos
Lihi, in Philiabi hiae studiis praepediri. Baslius
suae ea s. Certe ac Gregorius tredecim annis, Rustiam . ut literis sacris totos se dederent, sapientiae secti laris libris omnibus valedixerunt . Testatur etiam de se in epjsto. ad Gala. Hieronymus, annis uindecim nullum sapientium Genti-ium librum ne in manus quidem a-iab. 6.S . scendisse . Clemens porro Alexandrinus, huiusmodi viris, qui in ecclesa doctores perscct i 8e abloluti esse debent, Philtaophiae studia, caula solum
relaxandi animi , in otio Permiuit. c quoniam . ancillas, ut vocarent ad arcem , sapientia misi , admonuere arres , di 'cip'inas , quas vocant Iiera es , Theologiae subservire oportere, non domi iri. Curaturum itaque illarum studiosum, ne ancillarum amatoriis delectatus, domi, un, hoc est, veram sapientiam negligit. Quin et- Cimen. riani curaturum, ut ii Asar .lgurti' a'at'. . , Abrahami complexibus iniis scit, eji- M. ciatur foras atque exulet, nec sina ura ut Ismael Isaaci simplicita em irridere , aut Arar Sarae bonitatem contemnere. Affligat ancillam domina de COD HI rων morigat, habeat in manibus, utatur ea ut in libitum fuerit. Sic enim modesta, erit in i m. au utilis: quae, tum ei praeter modum in--u- diligetur, est etiam perniciosa. Fu Ru
gax est enim vita nostra , 8e quod plus temporis studiis humanis impartimur, id dii in is naimamus necesse est, quibus no Christi religio consecrayit. Qui doctrinis item liberalibus nimium vacant, ii sere errores imbibunt, qui ix elui possi int. Qua de re lege qu que cautum est in concilio Laterane s sub Leone decimo , festione decima . Est etiam lex apud nostros sanctissima , quae in huiusmodi disciplinis solum
adolescentes, neque omnes, sed ingeniosos exercet. Gandioribus autem
natu, ingenioque taxdiore studia haec interdicit. Quod si legem perrumpunt uidem. aut in philosophia de dialetica plus temporis 3c curae sium unt, quam aesuum est, non est propter ist rum vitium aut Philosophia speculativa, aut scholastica Theologia , quae il- Iam in usuin suum vendicat, contumeliose vexanda . Nam ne illa quidem nos fugiunt, quae vii Igi etiam term ne terrantur , Nequid nimis, Modus omnibus in rebus est optimus , Si quod verstas persectitus est Horatius, Est modus in rebus, sunt certi denique
fines : caeteraque gravilliine. Notum enim lectoribus carmen . Utrumqueataque vitium reprehendimus , dc e
rum, qui Aristotelis Platonii ve libros
ini noctuque versant, de eorum, ac multo etiam ni gis, qui cum omni rerum.naturalium cognitione vacui sint,
ubi primoribus , quod a junt , labris sacras literas deSust.arint, tum se The logos abiblutissimos Profitentur , tum Philosophiam quasi rebilia Theologicis tractandis ineptam negligunt. Sed ad sanctorum testimonia satis dixisse vi
E sacrix vero Iiteris Ecelesiastis Pri- v i .mtim testimonium obiicitur. Ouus ta- , 2 men veram scrinanamque intelligenia RQ R. tia in facile altequemur, si libri totius quas scoPrim dc mentem teneamus .
316쪽
alomonis alitem eo libro: praecipuum imst initum est, declarare, quisnam si .hominis ille finis, gratia cujus se conditus , hoc est, quonam loco hi mana felicitas sita sit. Nam caetera, . quae Ecclesiastes ea concione disserit, huc demum pertinent de revolvuntur omnia. Ponit igitur a principio statim generale pronunc inum illud: Vanitas vanitatum , dc omnia vanitas, quo
significat, nulla huius seculi bona ea ei se , quae finem homini situm exhibere lossint, vera ue illi praestare felicitatem . Hoc enim sensu res omnes vanas Sapiens vocat. Nec ab imie id quidem. Vanum nanque H desiliri s let . quod fine caret, seu ad finem , qui quaeritur a otiosum est. Iure itaque res illae vanae vocantur, in quibus quietem h no si quaerat , non inv miat : selicitatem si expectet, friistra
expectet : finem filum si persequi aetenere cupiat a vanus fiat. Themate
igitur in hunc sensum ab initio eon-cionis posito j quo universa huius mun- . di bona Salomon complexus est, tum deinde figillatim omnia persequitiir , ostenditque non sapientis , non opibu s, . non divitiis , Non voluptate , - hominis beati indinem esse locandam. Monstrat autem primo capite, per humanas dusciplinas hominem non beari. Id quam apte Ze divine probet, non est huius loci exponere. Tantum sunt lectores1.. Tth. li. . admonendi, ut ne Aristotelis vario vem seritur errore , qui in contemplati ,ne
rerum sit premarum summum hominis bonum collocavit. Qui si laqueretur de mentibus corpore solutis, Se vitae futtirae selicita aem quaereret, nobis, id est Divi Thomae familiae, aliquid Prosecto diceret. Sed cum de immortaliatate antria tum hoc, tum illud., nec idem dicat seniper, quidque potissimi imsentiat, dissicile sicintclligere, de alterar rosecto vita, quam vel non habebatxx-plqratam . vel penitus ignorabat, ecquid dicturus erat homo aud Mylas, aut certe varius & anceps senuiumque praesidio dcstitutus , quibus 9le administris in iudici, rerum omnium u-
- . itriuii Nntis Vitae loquitur. Hinc enim in λψὼ- ἡ cis N Politicis opes, divitias, Miatia, i re micos, calut m, caeteraque huiusmo-G'ma.ώ ι ca xiv etiam de tem)oraria bona , si sciit,ut Sliasi felicitatis adiumenta 'requirit .
1st esse quoi Oi s bonis, quorum fortuna, ut ait,ia ',ἀet 'domina, negat aliquem felicem esia uiri amista te. m ob rem do iudicio Arist . . Verit, telis dubitari non potest: recte ne a
tem dixerit an lectis, de eo me dubitari potest. Verum qui Ecclesi i- II. iiii 'stis hoc primum caput Intellexerit . uvilio quais am sine dubio . poterit Aristotelis D. ' i ii
errorem facile deprehendere. Nam cu- h.iciun d iis
iusmodi felicitatem habebit se perna il- Σαφ
la ac se percaelestia contemplando, ani- m. &hu .mus tanta mole corporis non onustus, sed obrutus - ' Coξitationes, inquit se compi
tae providentiae nostrae. Corpus enim , ad elui a Equod corrumpitur , aggravat. animam , de terrena inhabitatio de- imis, primit sensum multa. c itantem . Et dissicile aestimamu quae in terra sint, i vade quae in prospectu sunt, invenimus cum labore: quae in coelis sunt autem o quis investirabit ' Ecclesiastes quoque mori m)i 3 Primo, Cunctae, ait, res dissiciles: non potest eas homo explicare termone. niagine' am Miranda lane , & diξna Salomone, sententia, quae declarathl. quia Ari- .ingstoteles quoque i ple severe atque Prudenter daxit . mentis nostrae aciem su, bo non aliter ad ea quae' nranifestissima milius iiiiii sunt caligare, quam noctuae oculos ad ns', fulgorem Jolis. Quo magis Aristotelis consiliu n nonnulli , ac recte illiqnidem , admirantur , quod cum nonianoraret, quam infirmae essent ingenii nostri vires , memoria angustar fluxa, infidelis : acumen retusuir is,
impeditum , debile : segnis diligentia
. c tarda: In eo constititerit felicitatem, quod adeo in hac vita totile est &exiguum, adeo obscuruin 3e impersectum, adeo infirmum de instabile, deo non per se idoneum ad bean dum , adeo denique PaLcorum hominum, ut nihil propemodum habere dies ν Al avideatur ex his, quae verae felicitatis p sendi ,.
definitio continet. Qualis enim felici- ta a p
tas est, quae frequentissime Intercipse Lustia.ι v.
tur, de rebus abiectissimis cedit 3 Quae
non est torrimune bonum humani ge- ' a mn
neris, sed quod paucissimi consequi ac Adia χ'
tenero possint Ad quam si omnes ho- .inimmines, ut par. est, ad finem fuit me narentur , reipub. Omnis interiret finiς eo. Tres aucta hominis re jem non augear, sed , laborem quae hominis desiderium non Et inies a satiet , sed excitet i humana quippe mens, quandiu sic vivitur, rerum co- uilignitione torqueri potes, satiari non , potest . Maneat igitur . itae huius seli. O mi,. Eises citatem , in primae Philosophiae usu , t Noni tin- hoc est, in rerum immaterialium con- α 'iah
templatione non consstcre , ut quam auri, auditu
morbus tollere valeat , dolor interci- ΠΩ .i .dere, in ta interturi are . Nam si ad piens mseiar hanc Aristoteliccim se licitatem necessarius est aliorum etiam bonorum qua- -e.
317쪽
α ror. 23. ad T. Nam quoa te . aie
cantium delectantur , hi sititit
as 6 Argumenta Rationis Natur.
si concentus, talem nobis sescem Aiaristoteles fingit, qualis , ut arbitror,
nemo unquam erit: ut confirmare
possum , nemo certe suit. Quid, modut idem Aristoteles in libro de bona fortuna trad it, ubi plurimus intellectiis, ibi minima fortuna , ubi alitem pluriama sortuna, ibi minim in iste lectus Ecclesiastes cap. s. vidi. ait, nec si pientium panem, nec doctorum divutias , nec artificum Sratiam , sed esse tempus casuinque in on bus. Qna Dgitur ratione forinnae. bona ad felicitatem necessaria osse dicemus, quae in sui subiecta inspienti, quam sapienti magis obveniunt λ Quanto sapientius Salomon hominis finem , qualis in haemortali vita quaeri potest, in Det titimore N amore constituit i Deum ti me , inquit, & mandata eius serva , hoe est omnis homo. Atque sententri huic reliqua omnis divina scriptiira consen iit. Beatus Vir s ait, qui timet domi num , in mandatis ejus volet nimis .&. Beati omnes qui timent Dominum, qui ambulant in viis exas. Et, Beati immaculati in via , &c. Et apnd Mat thaeum dominus , Mair, inquit, qui esuriunt & staint iustitiam . Et, Beb-hi mundo corde . Nimirum in praelemai seculo, aut haec beatitudo est, aut milia omnino est. Per hanc enim v tam be perfectam felicitatem assequi mur, per hanc etiam summe beato , . hoe est , Deo maxime a PPropinquamus. Quemadmodum autem quo quidque est maxime calido Propinquius acs milius, eo calidius est : ita quo suis Deo est in hac vita Proximior', ac similior, eo beatior etc felicior erit. Pauliis etiam Apostolus , non modo D. Thomas, dixit, dilectionem Dei in hae vita cognitioni scientiaeque praestate . In dilectione itaque Dei huius vitae felicitas sira est , non in cognitione . Nec s rerum terrestrium a que cocte stilam erenitio, quam natura- sex in homine diiciplinae mriunt , neminem lacere laticem potest, statim est a Salomone damnata. Sed studium hu
manae scienthe, Occupationem vocat
pessi ram, quod molastissima fit. Mahim Sapiens dixit. Illud quon Iam stli histiamum est , fateamur omnino ex verbis Ecclesiastis nihil contra disciplinas humanas confici posse. Multo vero minus ex proxerbiis conficitur: nam verba illa plane de caeca volu Prate intelligunttir . inam apud Ciceronem Plato escam mal rum appellat, quod ea videscet homines m Mantur , lit hamo pisices. Non est Philosophia meretrix illa vaga & garrula , quietis impatiens , procax, blanda, adulatrix, preparata
ad decipiendas animas, sed , si quid ta- se TDmar, quae causia
dio us & fidelis Iudas declinavit, indeque genuit Phares N Zaram, quim Luangeliis memorantur. Non sunt
musae Sarenes, ut est apud Puthag
races sunt, ston fallacet. i Sirenum in vitio Responc
enim in scripturis interdum no pro cutita, sed pro Poena usurpatiir . Idem an :fudium vanitatem nuncume, quoci nec homini finem Dim praestat, & ad veram istichatem tonse quendam oti sum est. Hoc vero testimonio si adiaver um liberales stientias abutimur , vituperemus simul opes, divitias, regna , artes, omnia denime , quae sub
sale fiunt . Nam eadem de his quoque
qui Miisias amant, in vi Io non sunt. In epistola autem ari Colossi eodem Iernente anctore , non reprehendiit Apostolus Philosophiam veram, hoc est, quae de naturae rebus vere sien-in, lad Epicuream , quae videlicet
tot re Providentiam , Rr in Deorum numerum refert voluptatem, Sc praeter res eorporeas nihil esse credit .
Huiusmodi ergo, aliasque similes PhuI ophorum doctrinax condemnat Paulus, quae ab ipsis auctoribus Phia
losophia nomine vendi tantur , Cum nihil re vera minns sint, sed ignorantium homi nnm tristitiones , quemadmodum eas vocat Apostolus. Vera autem & naturalis philosephia non hominum traditione, sed Dei revelati ne habita est, ni seria eiusdem etiam δε postoli testimonio ostendimus. Cum vero eodem. ipso cap. scriptumste Hoc autem dico , ut nemo vox de-e,niis in sublimitate sermonis, mirum est , cur Lutherns, Philippus, & alii. ωwOS , quoni2m . adhuc in . Catholicis habentur , nola hic nominatim cum haereticis lacerare, eluquentiam &
mnem sublimem dicenὸi characterem non Prehenderint . Abihrdum est enim , ut quibus ver5orum disciplinae placent, his rerum cognitio di pliceat: Sed periculosa cur tofita nam hoc dieit quadam & nimia in definiendi; hus obscuris audacia . e Philosophiae studio sunt nobis natae . Atque idem ex elisarione summae stultitiae, summae
improbitatis odium deprecatis adi iciit, se non in tollim Philosophiam damnandam Putare . Hoc autem calumniandῶ
318쪽
genus , male si, & cuius hominis, quis non videt λ Certe non aperti, non simplicis est, non ingenui, non insti, non viri boni i l ed versuti potius, o sci iri, astuti, fallacis, malitiosi, callidi, veteratoris, vafri. Non nascuntur , mihi crede , e sttidio Philo phiae vitia , sed ex errore & ignorantia nascuntur. Quid enim Philosophiae
magis contrarium esse potest, quam aut vana periculosaque sectari, aut quod non latis exploratum si & cognitum ,
id sine ulla dubitatione definire Quilvero sibi utili oratio illa, te non iii totum philosophiam damnandam putare λ Quam igirur partem philosoph ita
damnat An , ni Lutherus, eam , quae contemplanar Ac remit λ. Explicet a que excutiat intelligentiam sitam, mvideat quae sit in ea isecies, sorma, & n tio Philosophiae . Nos enim non more vclgi doctrinam Stoicalniaut Platonicam, aut Pythagoricam, ant Aristotelicam,
Philolb ἰam appellamus: sed, ni homunes de niendi periti si interpretari volumus, studium lapientiae . si remiplam quaerimus , rerum humanarum ac divinarum , terre strium atqne coe
lestium scientiam. am non dico in
totum , sed ne in partem quidem damnare,vel insignis stultitiae est, vel malitiae manifestae. August. Porro lib. I.
de mori. eccle. Cath. c. 2 r. curiosam Iiamrae in istionem,& nimium quendam amorem terrenae lapientiae cavenis
dum intelligit , non veram Philo phiain , quae est amor sapientiae mode
Jam vero quod ex priore ad C Rest . riath. epist. opponitur , nihri illud ino- ad 4. vere potest . Nam quod ait, Perdam sapientiam sapientium, id perinde , est ac s dixisset, sapientiam sapientium obscurabo. Quomodo λ Nempe illustrando mundum maiori doctrinae lumine, ad quam doctrina Philosoph
nim Omnis nulla esse videatur . Sicut etiam lol fulgore sito stellarum incernarumque lucem dic mir perdidisse . Pindentiam autem prudentium Deus reprobo R, quia non elegit, sed quae stulta sunt mundi, ut confunderet si is senili. Plantes. In quem sensium fortes &p Π - i tentes reprobasse dicitur, quia infir-
'talii mos & ignobiles elegit Apostolos, utura non de Dei virtus magis in Euangelii praedi-νmphesi am cat Ione clareret. Quamquam C emens se is a I. & s. Strom. docet , non esse is ok hic ωrte scinionem de vere sapientiis in utria biis de prudentibus, sed de his, qui sibi sapientes fle prudentes videren-LuI , Sicut non vucatur Euangelium
stultitia, quod stultItia sit , sed quod Iudaeoram. ita huius mundi sapientibus 'isa sit. Nam illud, Scientia inflat, facillimum sti tari . intellecta est. Non enim magis scientum hic damnat Apostolus, quam sui. Peribi . pes, re na, pulcri nidinem, vires, a stinentiam , virginitatemque damnaret ei .& in. is , qui haec omnia Inflare testaretur. Clemens vero Alexandrinus 2. Strom.
lib. de illis hoc exponit, qui te lapientes existiiriant , cum tamen superbisuit, nihil re vera scientes, sed languentes circa quaestiones. Quae intelligentia ex eo Probabilior incitur , quod statim Apostolus subdit , Si 1τἰm,ν quis autem se existimat scire aliquid,
nondum cognovit , quemadmodum eorteat elim scire . Non itaque vera
icientis inflat , sed quae videtur esse, nec est tamen . ea inflat. At o Stromis lib. nove exponit inflare , pro eo quod est , facere ut magnifice lentiant, qui eam habuerint. Reseri vero in
h- illud Ecclesiastici 4. capite , ἡ --οι. ὐς ἱ-της ἀH ψωσι , id est, sapientia filios suos inflavit: se enim vettit interpres. Quod alii, exaltavit ,
Hieronymus vessio , vitam is spiravit. Verbum autem , elevare m
e tollere est. At vero illi testim
nio ex Priore ad Timoth. cap. s. D. Hieron. in commentariis luper epist iam ad Titum I. cap. respondet in haec verba : Quaeritur, quare ad id, quod Apostolus ait, Secundum fidem electorum Dei 3c cognitionem veritatis iunxerit , quae iuxta pietatem est . utrumnam sit aliqua veritas, quae non
in pietate sit Posita, de nunc ad dj-stinctionem illius inseratur cognitio
veritatis, quae iuxta pietatem est. Est Plane veritas, quae non habet pietatem. Si quis Grammaticam artem no erit ,
vel Dialecticam; ut rationem recte laquendi habeat, Ac inter falsa re H-rae diiudicet . Geometria quoque, bc Arithmetica, & Musica habent in sua scientia veritatem : sed non est sciemtia illa pietatis . Scientia pietatis est nosse legem , intelligere Prophetas ,
Euangelio credere, Apostolos non ignorare. Absque pietate vero notitiaveritatis delectat ad praesens: sed aeter nitatem non habet praemiorum . Hactenus Hieronymi sis Sanos ergo se mones hocat Apostolus eos V qui sal rem anime nutant, pios vero, 'ui piosti religiosos homines faciunt. Hech
mana scientia non ex hiet sed non
319쪽
docuit eos Geometriam, Astrologiam, Phusicimi. Et hoc item fateor : Spiritus Sanctiis docuit eos omnem verita-
eo nudam sentendiam . quae fide ac operibus custoditur , tradiderant. Non rei hi 'no. Non ititur sunt
disciplinae 1G Christiano doctori utiles. Id vero est , quod ego constantissime pernego . Apostolis siquidem , M sim . ut ait Clemens, Spiritus Sanctiis omnia Plane suggerebat , quae erant & ad Iolpuiram sacram maelligendum, de ad docendum cuiusvis generis homines nece Da. Nos antem , qui Spiritim hoc imaliare donum non habemus , si humanarum simus literarum rudes &Wnara, nec divinas percipere sene possumis, nec pereectr esse an ecclesia coctorer . Christus etiam & Apostoli non docuernnt nos humanas disciplinas , ut fides nostra non esset in sapientia hominnm , sed in virtute Dei . Docere etiam nihil voluernnt , nisi quod essee ad salutem necessiarium . Alio I , si exemplum Placet, ignoremus Grammaticam , quoniam Apo-ltola Grammatic3 non fuere . Simus quia non fuere eloquentes Amstoli. Nihil consuIto ac cogitato meditatum 3c Praeparatum inferamus, quod Apostoli haereticist, Philosophis, yranniique evmcendis repente atque ex tempore sapientissime loquebantur. omodo autem docti sint omnem veritatem, Augustinus in Ietannem e Claravit. Siant autem fine dubio humanae quaedam veritates, quas tametsi Riv stoli non sunt edocti, nos tamen utiliter addiscretis o
. io' enim disciplinis humanis su
recta sit veritas, quam tractent ae m
adeo manifestum , ut stuIuim sit be me probate vella de
alios negare. Quo vero tempore . qu meo, quo cum hominum penere disci planis humanis Theologo sit utendum,
alio libro suntiis sese ac di Identer ex- P Plicatur I . Itaque nunc res eas praeter ' γ' mattemus: quarum ratio de major est,& in aliud tempus differenda. 1 antum ergo postremum illud aria Resi ny im. rtaat citi respondere de- ad s. Deamus. Id quod argute Clemens Α-Iexandrinus I. Stromatum libro facit, Inquiens: Non per ablationem Phil sophiae Perimitur veritas, sed ad eam operatrix & adjutrix invenitur: sic imi. secundus gradus ei, qui ascendat an coenaculam , & Grammaticus ea , qui est philos pham rus. Nam oe vitus & auditus consertad veritatem, mens autem est , quae eam ab Noste & naturaliter cognoscit. curas etiam opem seri ad re m. veritatem: α Dialectica , ne Pro1Lerna ir ab haeresibus . Et est quidem per se perfecta Servatoris doctrina Rr nullius indiga, cum sit Dei
Virrita N . sapientia. Accedens autem Pnilolophia non veritatem facit potentiorem, sied debilem advertiis eam eiancit scaphisticari argumentationem: &Propulsans dolosas advertiis ver Itatem
insidias , vineae est lepes & vallum .: quae est quidem ex fide veritas, tanqliam Panis necessaria est ad viven- autem praecedit disciplina, eli o onio fitnilis Ne bellariis - Desinente coena, suavis est placentula . ut ait Pindarus Thebanus . Hactenils Iemens. Hictenus etiam nos dC Octavo loco dixerimus. Ae fi quaestim lini forte reliqua, ea in nono, qui sistan p si sequitur , disserentur.
320쪽
NATURA Μ DUCE ΜSEQUENTIUM AUCTORITATE,
Hujus loci pertractandi necessetis
tu ne Theologo duceremur a Phi
Iosophia tque ab omni omni- Marati a no ratione naturae, satis ex-Hieatum arbitror loco fuimriore . Sequitur , ut caetera Dersequar,
quae pertinent ad Philo ophorum deh istoriae humanae auctoritatem . Hi namque soli duo restant ex locis, quisiint in initio propositi: de quibus dicere aggrediar, si pauca prius de im1l inito ac iudicio meo dixero. Quamvis enim libri nostri non modo ii
scholastica pugna di concertatione hersemur, sed multa etiam alia contineant iis utilissima , qui interiores scri tantur Ae reconditas literas: tamen interdum vereor, ne quibus d. m bonis viris scholae nomen sit invisum, mirentur*ie, in ea illustranda tantum me operae 3e temporis ponere. Ego autem quandiu res scholastica per eos gerebatur , qui iuventiarem ad scholae The logiam incitare sunt sol, i, meas curas cogitationesque omnes in id conserebam , ni me quavis via , & ratione a scholasticis conflictationibus lil erarem. Non enim existimabam , meam operam scholae theologis quoquo modo necessariam . Cum autem Academia viros
illos summos amiserit, fle quidam ex reliquis, qui huius rei mendae socii esse deberent, shidia haec vel tanquam arida contentiosaque dimiterint, vel certe, ut Lboriosa & molesta declinaverint, Lutherant udiro qnasi noxia quoque reprehenderint, indignum iudica vi illi me otio dare, quod nulliis ante mihi magnisique desideriis oletaram. Itaque in his studiis ab initio veriatusaei.itis , existimavi honestis sine me Christianae Rei p. inservire polle , si animum in schola metirn , Tl reim nan
tem continerem. Cur cum lNullum a
doleicens , discendi causa , temporis tribuissem , posteaquam Theologiam publice profiteri coepi, mecue ipsi unducii ulis tradidi, tempus tere totum consumebatur in docendo , icribendi
Otium non erat. Sustinebam enim magnum onus, non discipulos modo quo
tidianis & lectionibus re disputationibus instiuiendi, verum etiam de multis & verbo de scripto rei pondendi .
Accedebant etiam non infrequentes ad mPutnm conciones , quibus me vel ne istas adjutacabat , hel voluntas. Plures autem res praesertim magnas e dem sirini tempore non modo agere,
sed ne cogitare quidem 1 lsumus . iamobrem de hoc opere absolvendo, in quo tantam dissicultatem inesse videbamus , ut viro indigeret non loliam es regie docto , sed nullis aliis negotiis praepedito , omnem omni Dem saepius abjecimus. Sed partim duscipulorum precibus et flagitati, partim amicorum convitiis evicti , tuo veruiussit potius, Pater optime, cuius studiis , praelertim in re tam Iusta , cum dissicile est . tum ne aequum quidem obsistere, subcis vis, ut aiunt, horis opus hoc informare decrevimus, ut si quo sorte casu nequeamus ablblvere, ce eK k 2 In-