장음표시 사용
321쪽
instituisse videamur . EO vero me minus instiniti mei. poenitet , quod facile sentio, ut nihil aliud agam, excitare me homines non socordes ad rei magnae investigandae cupiditatem.
EO Vero me is nos momenti esse debebIt. HIs M si oenitet , quod milibus argumentis vetustus error ille liud agam , ex- nitebatur . Quem tamen iam diu te- a socordes ad pulvim sine ullo etiam argumento Lue cupiditatem. therii et suscitare conatus est , damnar
No 'an' u non assectili , at Id secuti que sibinde cum scholasticos cxteros .
prosecta sumus, ut ea his libris explicaremus, quae nec satis erant nota
nostris , & erant cognitione digni lii-ma Sed iam ad instituta Pergamus. Danda enim opera est, ut etiam si ad alia aberrare aliquando coeperit , ad
ctoritas elabatur. Fuisse olim in Ecclesia nonnullos,
qui Philosophorum auctoritatem alchola Christiana reiecerint, Clemens. -- ,- Alex. Perhibet , gravis in primis at ' ' Etor. Tradit etiam hanc illos persuasionem induisse, quod Dominus apud
Ioannem dixerit, omnes quotquot a
te se venissent, iures fuit te & latrones:
nec audisse eos oves. Fures autem V
catos astini, quod fuerint sophistae fallaces . Nam sophisticen, quandam fu-' ΑΦ-m randi artem, ipse quoque Aristoteles μ dixit. Et Justinus , cum docuisset Phulo ophos similes esse Iatronibus, M. tamquam deceptores redarguisset, per infidias Crescentis Philolophi interem pus est, ut Eusebius scribit lib. q. ccles. nisi . cap. 16. Non sunt igitur Philosophi audiendi , praeiertim
cum nostrae semi et doctrinae repugnarint. Nam lit Rumnus lib. I. Eccles. histor. cap. 2. reseri, Arrio favebant
viri in quaestionibus callidi, he ob id fimplicitati fidei adversi. Atque Epiphanius lib. 2. adversum haeretes, cap. s. eo nomine taxat Arrianos, quod suerim novi Aristotelici. de ab hoc Philolopho veneni iaculationes sibi ipfisastri erant, relicta te domini manitientdine Aristotelem induerint. Ita nec piritus donum in se habere digni fa-. unt. Et Hieronym. adversiim Luciteri. Arris nam dicit haeresim argumentatioruim rivos de Aristotelis fon-harium. λις denique ait, Philosophos dicerum se esse sapientes, miltos factoselle, traditosque in reprobum sensum .
Esruta agitia auctoritas millius prud
ium magis D. Τhom. quasi auctor fu rit res nantis Aristotelis, vastatoris piae doctrinae t sic enim loquitur contra Latomum. Videlicet Domitiani exempla , philosophos non urbe solum, sed orbe pellendos esse credit. Nos autem quid fides C tholica , ratioque sana teneat, breviter & sine disceptatione docebimus.
utit is P Hilosophorum auctoritas eorum
qui salsa senserunt , nostram non potest adjuvare doctrinam, & latentia. cognita facere, ut Augustin. ad Epist. σει Diqicorum vere he sapienter scripsit. Quid enim nobis est, ait, propter defensionem Christianae re Iigionis, quaerere quid senserint Anaximenos , Democritus, Epicurus, Parmenides , &Melissiis , aliique similes huius farinae philolophi, quorum do trina erroribus naturae rationi contrariis plena fuit
Non itaque omnes Philosophi stliolae nostrae probati sunt, sed illi, de quibus apud Platonem Socrates . Sunt , In risune.
inquit , in mysteriis multi quidem , qui gestant serulam, pauci vero Bacchi . Magnifica vero vox, & magno viro ac sapiente digna, qua docemur, multos utique barba die pallio tenus , sed paucos re vera fuisse Philolaphos. Paucos igitur hos, qui scilicet naturae vim & eflecta, morum ac vitae normam via de ratione investigarunt , magnaque ex parte consecuti sunt , Theologis esse utiles, hac nos orati ne contendimus. Nec video equidem, cur huiusmodi philosophos tanto Iai- therani odio proleqriantur , nisi quod ai .ctores obscuros intellectuque di ciles perdiicere nec volunt , nec ver Possimi. Etenim optimi cutisque Philosophi commentaria , praeteriamque Aristotelis, diicipuluin non modo ingeniolum, sed amantem etiam M ris exigunt. Ista vero cum parum ingenio valent , tum in laboribus e vita etiam Christiana pellendis occupati de
322쪽
philosophorum libris dissiciis atque arduum elle vident, id & horrent ipsi,
de ab eo iuvenum animos alienant .
Quid autem sibi Theophilus Alexa
drinus velit , Penitus non intelligo , cum in secundo paschali libro Dragenem carPit, quod Philosophorum argutias tractatibus suis miscuerit, atque ita ex malo exordjo in D las de ueliramenta processerit, ac TheoloSicum dogma ludum de iocum fecerit. Quanto illud aim d Porphyrium, quanquam ab impio Philosopho dilatum est , v rius tamen te luculentius dictim est , Uri enem Graecorum divitias omnes ad Chri itianiim dogma locupletandum convertisse . Sed haec Qrte obscura sunt, cum lente argumentis nullis appositis explicantur . F.ictis primum illustra da limi summorum virorum haec, Deinde Patrum nostrorum teuci mora iis , Tum rationibus apertissimis illis quidem , ted quam paucit simis . Cum enim in huiusmodi causis , quae scholae
Prodriae lunt, verear equidem, ne cui exicholasticorum dil putationibus, non ex ecclesiae leniti deprompta nostra videatur Oratio, interdum argumenta ducta a ratione perstringimus, re veritatem, quam 1 equamur , malorum potissimum auctoritate uiademus. Intelligendum est autem, cum proposita sint genera decem , e quibus argumenta ratiocinati netque manarent , 1 Plendidissimum videri , quod veterum traditione exem
Plitque consistit . Atque si bono loco
res ellent , quae more agilianir & imstitutis ecclesiae, de his nihil erat argumentandum : illa enim ipsa certi
sima argumenta siunt . Lutheranorum vero oratio tota mox erat ejicienda .
Est enim inimica erclesiasticae regulae, sine qua nihil rectum esse potest , nihil constans , nihil verum . sed haec
alias. Nunc quod instat agamus. POrro olim ecclesiae doctores fummi fuere,
qui iidem Here philosophi, Didymus,
iistinus , Origenes , Gregorius Na-Zianzentis, Basilius , Gregorius Nil senus, Damascenus, Augustinus. Tales enim , cum habebantur , eccles
sticae scholae praefici solere , Eusebius libro f. eccles. hist. cap. Io. scribit his verbis: Consiletudo antiquitus tradita servabatur, ut divinarum scriptu rariun doctores in schola ecclesiastica habeantur, viri duntaxat scientia , &eruditione probatissimi: Hujus ossicii auctor & ilux tunc satis illustris habebatur Pantliae nus , qui in Philosophis Stoicis prius nobiliter fioritisset. Traiadit quoque Origenes apud Eiibebaim ,
lib. 6. capite I s. non solum a Panthmno, sed ab Heracla, alitique plerisque doctoribus Apostolicis Philosophorum libros legi solitos. Quod si sanctorum
loca referre voluerimus , quibus illi philosophorum testimoniis utuntur , non eorum modo , qui de moribus . sed eorum etiam , qui de natura scria plerunt, verendum nobis est, ne in causa parum dubia testibus utamur minime necessariis . Legant isti omnia eorum commentaria , quibus de opere sex dierum disputatio instituta est , at- . que in his rei solis videre Poterunt aia quanta fiterit malorum nostrorum
perlegendis philosophis diligentia , bc quantus sit Philosophorum explicandis
sacris literis ullis. Vide aute etiam Hier. in I . cap. Hierem. Et lib. 2. adve sus Iovin. Ubi etiam cum haeretica disserens, variis philosophorum testimoniis utitur : multisque philosophorum commentariis, rerum naturalium exemplis editis, Plane docet, quantum horum authoritas Theologo ad argumentandum conserat . Sed de hac re paulo post. Nunc id , quod erat i stitutum, persequ. mur . Sane ut reliquos praeteream, quos stare a nobis adversarii nostri non dubitant , Epiphanius certe ipse, quem nobis obiiciunt, Philolophorum auctor itatem haud semel ultirpat . Docturiis enim haeresisi. quanam ratione essent haeretici fugandi , Aiunt, inquit, hi, qui haec in consuetudine habuerunt, odore Dicta- Iimi , Styracis, Libanotidis, Abrotoni, Bituminis, Thymiamatis, Lapidis G gatae , aut cornu cervi iugari reptilia, oc venenum iacillantia . Item haeresi s. cum multis argumentis suasisset , Beatam Virginem post partum virginitatem comervasse , siusdit : Si vero etiam ab alia quadam speculatione ipsis
res accipere convenit, attingemus quoque rationum naturae cognationes. Α-iunt, leaenam non parere Praeterquam vid. A Ist.
causam, quam eius rei Philosophi na u. e. r. returales redderent, colligit Beatam Vir - Herico .ll. I.
ginem, quae Leonem peperit de tribu Iuda , non nisi semel atque unicum p peraste. En Epiphanius , S: Christi nos instruens, Q cum haereticis de mde certans , Philosophorum testimonia relare. Quin etiam Paulus non solum cum ethnicis persuadet, sed etiam cum fideles instituit, Poetarum & Philosophoriim testimonia referre solet , ex que iis argumenta sumere . Nam ad Athenienses loquens ex Arati Astr nomi Phaenomenis usurpat illud, Innus
323쪽
enim re genus sumus i ad Corinthios vero ex Euripidis Poetae tragoediis iulud , Corrumpunt honos mores COIl quia prava: ad Titum autem ex Cra
culis Epimenidis Philosephi illud ,
Cretenses semper mendaces, malae be-N Q Hlem entres pigri. Ac subiicit hie pro-n ni S ad tinus : Testimonium hoc terum est .
In t Si igitur quae dicit Apostolus , ea Phi-
Nonamim Iosophorum testimoniis confirmat, Pauli in My-is etiam, non modo aliori m sanctorum ex Ale mi. emplo facere nos idem de I ossumuε deridi. debemus. Alter erat locus, a patrum testim
ni is ostendere Theologis Philosophos elle utiles, ubi nihil laboris esse via deo, cum testentur hoc plerique quidem non obscure, seὸ apertistime , August. lib. de doctrina Christiana 2
Cap. 4o. Socrates lib. 3. liasto. eccles. cap. Ic . Num locupletiores quaris allectores Citarem alios, nisi alio nostra festin ret oratio . Certe Hieronymus in episto. ad oratorem Magnum non testatur hoc modo , sed magnis etiam argumentis confirmat. Tertium est propositum, rationibus illud ipliun d monstrare . Id quod faciam plane , Nfaciam brevius , quam res tanta fieri possit. Multa a Philolophis prudenter misi se be graviter disputata , multa etiam breviter , & ccmmode dicta , multa denique ingeniole Fe luculenter exposita , qiii negaverint, ii non sunt embis re ratione, sed vinculis de cuc re fatigandi. Atque si etiam hoc naturae ratio praestrisit, ut qtiae viri graves , ingeniosi, eruditi, acute dilige
terque tradiderint, ea iuvenes memoriar mandent , fierique studeant illorum ne scientia , de prudentia docti, necesse est, Philo ophoriim doctrinam non iuvenibus solum , sed his etiam omnibus este utilem , quibus ullum aliquando commercium cum hi mana lapientia Ac prudentia suturum est. Quod si ita est , idque nos superiore loco satis ostendinuis , Theolo os ad res multis iiiiiiis modi commercium habitu-TOS , nimirum quoad poterunt de licebit , ab eorum latere non discedent a qui recte de moribus & natura se tiunt. Idque ipsium si ita est, Philos Phorum certe libris Theologi dare Peram debent: non enim alios: hodie reperient , qui de rebus huiuimodi aptius Ae sapientius philosophentur . Verum autem primum , verum igiturdi extremum. Nam illud uuidem a
stirdum est, quoa quidam dicunt, mnia esse sacris ditetis Prodita , quae ad rationem hianinis instiniendam videntur esse opportuna de necessaria . Quorum error , quoniam abunde ex iis, quae supra diximus , explodi: ur , O .d s.
non est hic pluribus refellendus. Quid enim stulans esse potest, quam riit inscripti ira si cra liberales Omnes disciplina traditas credere, aut huiusimodi disciplinis existimare hominis ratio nem non bene de titiliter institui νquod s philosophia Theologo utilis 3c
bona est , eam autem n s philosi h rtim libris adimus consequi non potest, non utiq: e sunt ei philosophi negligendi. Cum autem herbarum , Iap
dum , animantium , arborum , elementorum , aliariunque rerum terrestrium
caelestiumque cognitio , sacris literis intelligendis si magnopere necessaria. quemadmodum August. 2. de doctrina christiana li. docet, nosque etiam sumus idcin in I 3. huius operis libro stlsus demonstraturi , insanus profecto
erit, qui in harum rerum cognitione paranda eos auctores neglexerit , qt. ide si immo ingenio , & magna Per e-stigatione, de multi remitoris experimentis , in his cognoscendis elabora
runt. Cum igimr hic locus nihil habeat dubitationis , quin Philosophi plurimum Theologis prosint , illud , de
quo dubitari a doctis etiam Potest , i in statuendum est , argumenta e philolophorum auctor itate Petita, certa ne, an potitis incerta snt. v
Quam habeat in re tbeoIogica cera
PHilosophorum omnium una eademque consenta certam fidem faciti hilolopiaci dogmatis. Ouod enim in
aliis artibus valet, ut auciores probatitantum apud eos , qui eam artem l quuntur , auctoritatis habeant, ut inde
non nisi temere discedi soleat , id in
Philo: ophia, ac multo etiam magis v lare debet, ne in rerum naturalium c gnitione vario discipuli versentur errore , nec habeant unquam quos sequantit r. Bene, inquit Aristoteles lib. secundo de caelo, fele habet quemque sibi persuadere , veteres de majorem maxime nostrorium sententias veras eia
se . Atque si in omni disciplina & arte oportet addiscentem credere , ut de Ari-
324쪽
Aristotelas idem prudenter admo- , . t, & Theodoritus maxna exemplo riam vi ostendit & patefecit , in Philalophia certe perdiscenda scientiae hu- iis professoribus , in eandem praesertim sententiam concurrentibus , fidem
habeamus oportet . Quanta vero arrogantia erit, quanta tem ritas , non cum
Platone dicam , Aristotele, H ippocrate, Galeno , Theophrasto , Themistio , Alexandro , Dioscoride , caeteritqlie huius chori Philolophiς, unum idemque concinentibus disset tire , quorum scripta 3e magna cura studioque elaborata , bc Posteroriam non examinatione modo expensa, verum etiam consensione probata sunt : sed contra sui temporis doctos homines dicere , nsngularia placita communibus ante; μnere Nempe id est, mille inquit , bellare cum diis, id est , naturae re- Pugnare: maior enim pars eo deferri solet, quo a natura ipla deducitur . Ex quo inteli igitur , non esse alienum Theologicis institutis ad ea coniectanda , quae in natura dubitationem afferunt, adhibere doctos homines. & simorum quaestio est , uin peritos : i quid his de uno quolibet quaellionis
genere Placeat, exquirere. Quod si Piciores, bc ii , qui s gna f. blicantur ide veri etiam Poetae, tuum quitque Opusa ulgo etiam considerari vult , ut siquid reprehensem sit a pluribus, corri satur: quanto magis Theologo Prudenti non vulgi, sed inpienti im Philolophorlim ludicio , t ermillae ἡ e rebus naturae lententiae mutandae & coris silendae sunt, licet illi verae esse videantur At enim in rebus , quae ad' mores pertinent a non doctissimonam Philosophorum modo , sed Virorlim quoque optimorum , nulla etiam causa reddita , valebit anctoritas . Nam, quod Aristoteles docte , ut omnia fere a tradidit , quemadmodum de iamribus pa-lastim sanum recte indicat , mfectum non item : sic vit sonus & rimas bonum a malo , rectumque a Pravo egregie ducem it, contra a item Omnis a
iectus animi perturbati tollit iudici innueri, idque adulterat. Adeo illud vernin est , qualis ii nusquisqtie erit , tale etiam iudacium proferet. Atque ipse
a. Ethle. idem Aristoteles plane testanir , non ς minus eorum , qui sunt experti, & s niorum pri dentiumque sententiis, quam ipsis demonstrationidiis adhibere animum OPOrtere . Tanquam oculum enim, ait, Per experientiam, habentes Primcipia ipsa rerum agendaraim Cernunt xac ab iis Perinde atque a natura acti
recte dii cernunt . Qiamobrem sancte ac Prudenter Innocentius , in morum ἰς iudiciis sanctorum exempla nos . sequi 'voluit. Gravissime quoaue Plato in Timaeo, Fieri, inquit , non potest , ut deorum filiis fides non habeatur, etiam si abique prob bilibus , se necessariis dicant demonstrationibus . Et Eccle- cap. a fasticus, Cor , ait, boni consilii statue tecum. Anima enim viri sancti enunciat aliquando vera, melius quam se prum circum lectores sedentes inex. cel o ad speculandiim . Quae causa mihi semper init, pater sancta ilime, atque OPtime, ut in rebus huiusmodi gravissimum iudicium tuum non minus expectarem . quain alterius cuiuique erum
ditissimi Philosophi atque Theologi .
Intelligebam enim virtutcs illas omnes, quas expertus meram in te , nullo etiam Dialectiso syllogi ino interveniente , id quod rectum esset secuturas, declinaui rasque contrarium . Mihi autem liaec oratio suscepta non de te est , sed de Proborum genere totis . Neque
illam de scientiae dogmatis , sed de Dril-demiae iudiciis potissimum intellectam
velim. Judicia quippe Prudentix, mutatis moribus Permniamur , scientiae ero decreta non item . Ab his antem longe dissentio , qui decernendis scientiae casibus sic enim vocant Irelictis doctissimis Philolophis ac
Theologis, spiritualas nescis quos homines conlii iunis qui visionem cordis sui loquuntur , non de ore domini . 1 ire t Multa quoque perlactione exercitati neque virtutum o is est , quemadmodum ait in .. cap. Joannis Origenes,
ut bona be mala , ver de falsa di .udicare possimus . Rari autem illi lunt. qui. quod Apostolus ait , exercitatos habeant sensus ad discretionem boni de mali. Sed haec hactemis . Nunc eo redeamus , unde huc digressi liimus . Const initum est igitur, Philosophorum indicium , eorum scilicet , qui magna doctrini excellentique ingenio valu runt , in magno Pretio esse nobis habendum , si nolumus haberi temerarii . omnino si quicquam est probabile , nihil est proiscio magis, quam naturae principem naturalis disciplinae doctores aliquos mortalium generi providitase. Qtiis enim adeo esset inspiens .
ut academiam unamquamlibet sne prae-mptoribus instimeret Certe, qnoniam nonis in Iudaea Deus , quasi divinae scientiae Gumnasum erexit, Rabbmos ibi etiam procuravit. Et quoniam apud Christianos Euangelicae doctrinae a demus esse voluit, APostolos Moque,
325쪽
Prophetas Euangelistas,Doctores dedit, di . Ae plurimis sectilis maxImisque b
qui eam in Christi repub. doctrinam
profiterentur . Quapropter , cum untiversis gentibus edocendis naturae leges
ac disciplinas ediderit, non fit vero simila, nullos huiusimodi Iegim ac disciplin.iram magistros instituisse . Atque etiam , fi ab alia similitudine argumentari convenit , Clemens Alexan. ' Philosophiam , ait, Graecis a Deo velinuti proprium testamentum esse datam . Quemamodum ergo nec Judaeorum , nec Christianorum testamenta , ita ne Graecorum testamentum quidem absque interprete dereliquit. Quocirca divinae hic quoque procurationis erat, ut non omnes fimul Philosephiant in Dei cognitione, aut in morum & vitae regula, aut etiam in rerum nainralium intelligentia , quae quidem esset ad illa duo priora necessaria , . hallucinarentur o ae res Gecit, ut iuxta Pauli sentenatiam Graeci fuerint mexcusabiles. Qui ea men excusari Irassent, si eorum praeceptores non ad veritatem bonitatis instructi satis, insormatique essent , auctore nanirae optimo duce atque magistro. Id vero scripturae etiam divinae testannir o De Deo enim in Prataci scriptum est 1 Qui docet hominem Rientiam . Et rursum in libro Job ,
quod docet nos super inmenta terrae , v siuiter volucres caeli erudit noxia Nia mirum sicut qilibusdam animantibus , qui tanquam principes , & duces reliquorum a natura dati sunt , concesim sunt quidam instinctus, quibus ad gregis qui sique sui ducatum rectum n triemque ferantur, ab obliquo retrahantur Mnoxio: ita in hominum eorum menti bus , Mi natura duces sunt caeterorum, inditas esse notiones credendum est , quibus in illa , quae ad imperitorum e rudium populorum doct inam lm-ctant , inducantur . Nec enim melior ost belli arum conditio , quatri nostra . Atque Boetius magno urr Ingenio,' In primisque doctus , communes inple tum conceptiones c sic enim appellat non minoris facit , quam si communes essent omnium hominum. No:que ipsi s. ae m. loco , ad eandem quoque rationem ostendimus, communia doctorum ecclesiasticorum praeiudicia non adiaer esse accipienda , ac si omnium fidelium essent communes , Corat Pirantesque sententia. amobrem id quidem non est dubaim, quin verum Ac ex pi ratum illud sit, de quo omnium phia amphorum ratio consentit . Quomodo,
enim homines M ambitios honoris &gioris , & caeci aere aviditate carpem locorum intervalIis seiuncti , In unam sententiam convenirent , nisi in hane quasi conspirationem naturae impulsu quodam agerennir λ Ex quo rursum mistelligi perspicique licet, id quod paulo ante dictum est , Philosophos ab
uno aliquo mortalium magistro excepisse ea, quae populis ac gentibus .uni versis communi consensione conscripserint. Verissima ergo sunt communia
philosophorum placita, nec ab iliis licet , si omnes ad unum idem sentiant, dissentire. At Hieronymus lib. . r. adversiis Pelagianos, cum adversatius eam Philosophorum communem sententiam obiecimet, uni unam habeat , eum Omnes habere virtutes t respondet eam quidem Philosophorum fuisse sententiam , sed non apostolomm , neque esse illi curae, quid Aristoteles , sed quid
Paulus doceat . Sane quis si Hieronum i in dialogo mos , quae in argumentis eludendis figura, ne longum faciam, hoc loco praeaeream . Huic enkn argumento facile respondetur, Hieronymum sententiam hanc eandem &veram consens ne, & Philosophorum auctoritate probasse : ut in Esa. ca-36. Philo ophorum , ait , sententia est ,& apostoli Jacobi , haerere sibi virtutes, ut cui una desuerit, huic omnes desint. Et in 16. caput eiusdem Pr phetae , Virtutes , inquit , invicem se sequunmr, ita ut qui unam habuerit se omnes habeat , de qui una caruerit .cnnctis careat . In dialoso igitur illo non vult Hieronymum te in dogmate fidei auctoritate philosephorum urgeri, quam tameta ipsis idem aliis locis u-
Quibus Dibus Aristotelis ramis
ritas cfiae scribenda. CV n vero de ni ius ant alterius PHlosophi secta dimeriti ir, longe
diceria quaestio est. Atque quo quisque doctior&gravior est, eo est i lius quidem M probabilior auctoritas, & fide dignius testimonium . Sed nulli Theologus ira se e ad indicare debet ,
ut ab eo ne hatum quidem unguem miniet dii cedendnm . Non enim aequum est , ut apud Christi discivulos tantum Ethnici untiis auctoritas pomit, ut et-lain sine ratione vincat . Refert certe in quacunque arte Plurimuri, unum int
326쪽
illa exeeIlantem auctorem lesere , cui poli' im te addams . Nullus tamen inia libet eradrius , sentiendi tibi aedisseimendi auctor futnrus est. Nemo . enim fitit omnium, qui non, ut homo, anterclum milucinaretur. Enimvercrqui
in Primas Inter Philosophos habeat, qui ia. ve Proinde ille sit, cui praecipuam da-
Te operam operae Pretium sit , variae Iuni doctinimorum hominum discre-Pantesque sententiae . Nam , ni alios Praeteream, an hu usmodi causa aliud D. Aug. videra solet, cui Cave quenquam antemnas: nec enim doctior vir ingustino quisquam , nec clarior . Aliud autem videtur D. Thomae ma- lmo gravissimoque theologo atque Phia Mopho Ausustino. Plato summus est , D. Thome luminus est Aristoteles. sic fere res habent, ut id doctrinae genus quisque maxime Probet, cui a tenetis annis maxime assuevis est. Ex rit Ir ex altera Parte a nullos esse omnium Christianae magis
Coctrinae concordes, quam Platonicos.
Plato. siquidem fuit ex Hebraeis PhilO,stram sophus, ut Clemens Alexando auctoreu. Imo vero, inquit Thom. Peripateticorum doctrina Chrissiano dogmati
Consentit plurimum . Clemens enim ML . bis . ellam reseri ,
Aristobulum multis libris probata phialolophiam Peripateticam ex lege MO-bica die alias dependille Prophetis . Ac
D. Thomae sententia quidem , Ee mmum Pene gentium de multorum te culorum usi probata est. Platonem enim iam inde a multis annis V Ix ilia. angulis homines otiosi legunt . Atis tot. Ero magno consentit Orbis academiae
resonant. In Aristotelem quoque illi id
elagium uniciim univeis ae consentiunt gentes, per antonomasiam philosophum, hoc est philolophorum primarium fulia se . Iure ergo illum ampla timur , cu- Ius de laude omnium sit fama conse ciens . Divo etiam Thomae ita sunt
Theologi scholastici assensi , ut in schola Theologiae Platone locum habeat silidem , ita eam Aristoteles occvravit.
Illud constat, neminem in rebus naturalibus olene eruditum esse posse , si solum Platonem legat ..Solus autem Α- LluOael. abunde fiat est , ut sit homo in Philosophiae tribus omnino partibus e
ruditus. Sane , ne quis cauletur , miserρ seculo Aristotel. Theologis, Platon .autem meliore ecclesiae statu placuisse , sciat is , quicunque est tandem s
ta' u Rholam: Aristotelicam Alexandriae tum
cap. D. ' etiam vigere solitam, cum ibi doctores
Apostolici vigereat plurimum . Sed eo
nim ut mihi mi idem videmir, nec a
Sutrina, nec Thomae contemnenda est lententia . Nam he iis concedendum est, qui Aristotelem amant, Ze iis forsitan, qtu Platonis amici sunt . Quorum iudicium , in eo quod de animi. Immortalitate , de Dei providentia, de rerum ereatione , de finibus bonorum di malorum , deque alterius vitae vel praemio vel ramis , platonem apertius 'nstantiusqtie lacntum asserant , dimcile factu est non. mbare . Probandavem magis est Divi Thomae opinio, ted ita tamen ut adhibeatur moderatia θ' , une Probari illa non potest. Flacet enim quoque nobis Arist
teles, de recte placet, modo ne repn-gnanaem etiam ill ad Christi vel
mus semper dogma convertere. Id quod intereretes lare solent . r vim Co textui saepe afferunt, atque Aristotelem g tim, ni velit nolit pro fide cath Hca pronunciet. Periclitemur autem , Ii pIacet, & in iis quidem exemplis , in quibus errasse Arrstotelem vulgus Theologorum sottam non putat . Nec enim hoc loco de aeternitate mundi , mentiumque praefinito numero differendum est. Sed ne de an mi, immortalitate quidem . Nam illa priora obviaiunt omnibus, haec autem quaestio In has commentariis, quos de anima scripsit, accitratissime est a Caietano disputata . Verum haec consideremns , quae
dissiciliora sunt , Ac qum Aristoteles vafre , verbisquet de industria ad imponendum comtu sitis, obscure videriir G.
nuntiasteint si a doctis fortasse vitis
iure quandoque Ze vere reprehendere- . tur ,. haberet quo posset elabi, atque ab amicis. excusari Nec ego hic tamenaa verius Aristotelem accusationem imui tuo virum doctissimum, deque humanis inerri omnibus bene merutum . Sed cum plerique ab illo nune non aliter atque ab oraculo pendere videantur . tecumque omnia illius rera legere . minuenda est haec optinro , ne ab huius Philosophi placitis dissentire. piaculi loco fit. Andivimus enim Italaε esse quosdam , qui suis ocArtitoteli di Averroi tantum rem Por Is stant, quantum sacris literis ii , qua maxime sacra doctrina delectantur; tantum Vero fidei , quantum
postolis & Evangelistis ii, qui maxime s lint in Christi doctrinam religiosi is
Ex quo nata sunt in Italia pestitera ista dogmata de mortalitate animi, Sedivina circa res humanas improvide
tia, s verum est, quod dicitur . nihi, ita Praeter auditum.habeo et cum h .
327쪽
mines Aristotelis . inflati ituri iter sbi blandiuntur , & inde innVix imo versantur errore . Sed haec luctianus. Nunc ad propositum revertamur . Primus igit r locus, ubi contra scripturarum fidem errasse Aristotelein existimo , habenir de somno re vigilia , quo loco negat Deum immittere somni. , redditque eus rei causam , quoa si Deus eorum esset auctor , apientibus vel maxime, & his quidem vigilantibus ea immitterentur. AIterum exemplum est in trachmide bona fortuna, ubi res fortuitas divinae gubernationi ac directioni su
trahit. duobus argumentis persuasus :Uno , qliod res tecundae pravis Obvcniant , quorum Deum habere curam non sit vero simile: Altero, quod Deus Potius dirigeret in effecta fortunae ii mines lapientes , clim contra fere via
deamus , imprudentissimos quosque esse sertunatissimos. Tertius locus est libro primo de caelo, ubi quicquiὸ genitum esset, id
corruptibile asseruit : nec incorruptiutile quicquam, quod non esset ingeni-
Ium . Potuerat vero ante Omnia varias harum vocum sign uicationes in ne Ies erbi iSnorantia clauderetur . Ratus
itaque se ad verilis Platonem bonam habere causam, certamque proinde sibi victoriam pollicitus, contra morem suum
opinionibus tellectivi vocat animal. Itaque arbitra-nir Deum illum unum principem criterorum , extremo Coelo affixum , per se movere ipsiim , quomodo camerae mentes sios orbes movent, suntque A-rist. ipibrum orbium animae: ut de D.
Aristo. aut 8. Physi. aut 12. Metaph. hominis intelligentiam ad aliud pri Cipium revocat, quam ad illam primam mentem . quae vi sempitertia primum mobile ciet. Quintus locus est eodem quoqtie lubro . ubi iubstintiis intellectualibus caedorum motricibus virtutem tribuit incinitam , quod infinito tempore m
Sextus locus est eodem etiam libro, tibi , ut mihi quidem videtur , Dei providentiam, praemiaque re stupplicia , quae probos N improbos in futura vita maneat, fabulas essὰ significa it, gratia viligi continen)i in officio confictas. Reliqua, ait, fabulose iam sunt
allata ad persi iasionem vulgi, atque ad uiuiii Iegum, vitaeque humanae utilitatem . Ecquae enim rogo illa sint veteribus tradita , in quibus haec ambo conveniant, ut sint & ad usum legum, die Id vitae humanae ii ilitatem tradita, nisi ea, quae nos explicare voluimus , Aristoteles noluit , ne proborum hominum, eorum vel maxime , qui Rei-Pliblicae curam gererent, invidiam sibi non obicure , sed quam fieri potuit a- iumqtie con si iret Nam , qtiod Α- perte docuit , quicquid incorruptibile ' ' utoteles Deo rerum humanarum pro-eilet, iὸ ingenitum esse ac Perpetuum videntiam adimat, maxima auctoritate
oportere, hoc est, nullo unquam modo incepisse. Sic enim vocem ille i terpretatur. Qua ex re fieret, ut anima rationalis aut corruptioni esset obnO-aia , aut esset certe ingenita ac sempiterna a Quartus locus est libro quinto, rumsumque duodecimo Metaphi l. quibus locis definit, Deum animal esse per Pettium optimum . Vocat autem Deum communi nomine substantiam quam iamrie inlcstem, re divinam. Nam postaec incipit inquirere, an illa substat
-tia sempiterna una an plures sm . Atque eodem lib. I 2. cons tit bene antiquos res illas praestantissimas deos appellasse. Ludit autem per amphiboliana : nunc . enim mentem ipsam
Dcim vocat , nunc caelum , cujus anima mun .est , id quod . libro etiam secundo de caelo videre licet. Sed nequis sit admiratus, quod caelestes lubitantias animalia hic Aristoteles nun-cu Pet: nam .veterum more substantiam Mimatam sive anima sensitiva, seu in- Theologi affirmant, Clemens Alexand. lib. s. Strom. de Epiphan. q. lib. adversum haeroles , cap. ultimo . Quos autem locnpletiores auctores quaerimus, quam lanctos eruditos, in Graecorumque doctrinis apprime vertatos Anne ipsius etiam Artitotelis de te testimo-nmni expectamus f Nimirum Ir. Μ taphvs Or. libro verbis artificiole excogitatis, ne in hoc etiam a more suo
dii cederet , absurdiim esse docuit , Deum de quibiis dam intelligere , quod praestet videre aliqua , quam non vudere . Lbi non dicit ab urdum eis: Deum quedan intelligere , sed de quibusdam intelligere , aut meditar I, ut venis interpres reddidit Ut non tam simplex rerum vilium intelligentia , quam providentia earum , he cura sugnificareuir . Sentit itaque Deum m Sm curare, parva negligere . Atque in libello de mundo , ii modo eius est hoc opuς, Deum facit similem magno Perfar m regi Xerxi, vel Cambus i , vel Dario, qui altae Per te maxIma δε pul-
328쪽
sulcherrima regni Obeat minia , minora , & sordi/a mandet aliis . Ac i'.
Ethicorum libro , Quod si dii . inquit,
tam habent aliquam humanarum reiarum , quemadmodum existimatur Aecreditur, rationabile est , eos amantibus mentem honorantibusque favere , tanquam remim fibi charissimarum curatoribus ac bene aeentibus. Nota , ut ex istimatur & creὰitur , & cxt. Iam Dios es Laertius aperte tradit. Aristotelem Dei providentiam ad ccxl stia usque perstringere. Iam, quod Iliabertatem Deo in naturae rebus AH stoteles neget, viri docti & graves ita magnis argumentis suadent, ut stipe vacaneum fit , Cas hic a me rationes repetii qlias in promptu est ex illo rum libris cognolcere . Certe ubi de mundi aeternitate velis equisaue , tita iunt, cum Platone certat , s naturae aiietorem liberum faciat, ridiculus esse videatur. Quid de indjgnatione Ob pr spera impiorum eventa , Quam ad bonos mores pertinere secundo Rhetoric
rum libro affrmat Quid , quod 7. P liticorum libro praescribit, nihil . mutilum, di imminutum orbamnaque natura educendum H scilicet, ne nimia fili xum multitudine res sua illa publica
formam speciemque congruentem ami teret; Prother quam etiam causam Privertendos foetus existimat , abortum que ante animationem faciendum . Nam postquam vitam acceperint, neses putat
attinεere. Quid de animarum infinita
multitudine λ quam admittat necesse est', ne in Pythagorae μετεμ ιυχεν- incidat. Illa vero admista , ei in infinita corpora esse non ivsse existimet demonstratum, resurrectionis articulum
q admittet. Quid , quod duo principia Aristotelas posuit, Deum & materiam e nec enim rerum creationem
ex nihilo agnovit . Curus quidem rei testea non mali res , sed haud scio an gravissimos . Clementem Alexandrinum , Epiphantiamque noli lector contemnere . Atque haec quidem Aristotelis seni, sitisse , inrocundius asserula ter D. Thomam , qui hujus Phlia ophi solat sere esta patronus, sed doctores doctissimi prorum illum ita sensise , quos ego in hac parte secutus sum . Si quis vera pro Aristotelis
sensu amlogiam adornet, cum hoc ego non magnopere contenderim. Tantum
a Lectoro postula, ut mihi concedat,s potest , Aristotelam in his locis eris rasse: sin hoc non licet per D. Thomam , at illud certe dabit , vel cauto
eum ut varumi di rubricum eia leget,
dum, vel certe esse in nonnullis pli citis reprobandum . Mihi mri vis sa tis est , te tum hoc , tam illust probabiliu videtur, nec Praeterea Dimitatu
probabile. Quantum ergo Philosopiuvet simul omnes , vel separatim sin guli, ad faciendam fidem habeant vi rium, satis, ut arbitror, diligenter explicatum est.
Ubi sitissit ingumentis capite frac do positis.
Ulli ut uero negotii erit, obiecti ines contra a Principio positas reta. V P pellere. Primum enim bacile intelli gitur , non eos, qui missi sunt, sed italos , qui x enerunt, vel Pseudoprophetas, vel Pseudophilosophos a Domino reprobari. Non mittebam , inquit, de ipsi eurrebant . Veros autem Philosophos dii in tuis suis se procuratos , satis inpra . ni fallor, argumentati liimiis . incle Graeciae Philosophos alia r eione rites esse dictos contendit Cle mens , quod ultra quam a Moyse Ne Prophetis sapientiam subripuerint . elo- riolae aucupandae gratia quas luam jachai essint soliti. Pythagoras quidem discipuli is fuit Iudaei cuiusdam Nazareri , ut Alexander in libro de sumbolis P thagorici scribit . in Divus Amis' bronus Puthagoram genere fuisse Hebraelim non obscure tradidit . Certe fuisse circumcillim Clemens Alexandrinus a iustor est. Clearchus alitem Peripateticus in 1 Iille Iose
primo libro de lomno , dicit se nollia re
ii datum quondam , 'stavissimum non ilia..
Qitim eloquio, sed etiam animo , cum quo versatus est Aristoteles. Nam Platonem non solum a Pythagora , sed a nostris etiam doctrinam accepisse , NAuetustinus & Clement testati sunt, de Ambrosius multis arpumentis suadet
Id quod Plato ip' in Timaeo ingenue
fatetura Cum itaque ea , Mae a Philos
phis rectoe se se planter dicta sunt, nostris nos dii putationibus inseruerimus i
re temus nostra tum, non aliena m
tuabimur . Ac.de i rimo quidem argumento hactenuς. Ndim caetera sunt nu-iusmodi , ut negotium Iectori facturitimus. si ea modo refutemus.
329쪽
De Iuris eicilis in Theolagicis
controversiis auctoritate. GLbus impetatW argumentis . .
inniam vero pertinet quidem ad hunc locum iuris civilis auctori ras , Ac ita pertinet, ut non recondita quadam ratione cernatur, seὸ sit in Promptu : necesse est ut de illa quoque pauca dicantur . Est enim sne d bio iuris legumque peritia , recta mOrum M vitae diiciplina: philosophia .autem vitς lex est ac ratio . Quo fit. ut legum civilium petiti philosophi censendi snt. scilicet qui veram , ut ille ait, philosophiam profitentur. Ius vero civile nulla in parte Theologis Prodesse ivsse , ex eo primum findetur, quod huiusmodi iura diicere, Prenbyteris atque adeo monachis est i terdictum. Repugnat ergo Theologiae illa facultas , a qua ut clerici abho Teant , lege canonica praescribitur: Cumque Theologia turium de rebus divinis fit, ius vero civile in rerum hu
manarum earumque temporalium ad
ministratione versetiir , vix intelligi Pptest, quem usium Theolago de re bus aeternis disserenti , scientia, quae res temporarias administrat , praestare . . queat. Ac Cyprianus fatetur quidem. pontifices legibus imperatorum uxi , sed pro cursu rerum tantummodo te Poralium . Non igitur viri ecclesiastici , cum res. Theologicas , hoc est , divinas sempiternasque tractare volunt, leges imperiales usurpare debent. 1m-
1 peratorum quoque edicta, quae ius ci-
vile continet . Dei quandoque legibus
adversamur. Non ergo Theolastis ex illis argumentum aliquod 1doneum accipiet ad conclusiones theologiae com PFO-
colligata. est , ut vix altera possit ab altera leparari , theologus sane ut ius Canonicum, ita quoque fit civile cum illo connexum vendicare debet. Quod autem sacrorum statuta canonum Principum constitiitionibus adimentur , viretissimque illas iuvent, testatur Lucius 3. de novi operis nun. cap. I. Unde illud apud Italdi, si tu ista senxa e pitulo male poco , ma iι eanonista sanxa lege mal nIente, factum est iam tritum sermone Proverbium . Rursum , Pontificum jura plerumque civili auctoritate rationeque utuntur . Α The
logo igitur, cui ius pontificium fami
liare esse oportet, non erit iuris civilis cognitio aliena. Augustinus praeter ea non improbat , si terreni imperii leges in sitim adiutori uor haeretici asia sumant . id enim secit Apostolus..HO-bandus est igitur, ac multo etiam magis Theologus, si adversium haereticos, cum vel de rerum temporalium diis stione recti disserit . vel de moribus in republica aut constimendis alit constitutis , legum civilium auctoritatem adsciscit . Id quod Ausustinui idem contra Donatissas saepe facit . Nec enim peculiarem aliquem. locum reser re 'libet, cum tam multis hoc sit a D.
Rugu. usurpatum. Ad haec, in disputationem de iustitia , & iure incidae theologus aliquando necesse est . Quo loco sane inepnis erit, si ea, quae braviter a viris clarissimis de iure dicta
sunt, negligere voluerit . Praeterea in pacti , 1sipulationibus, caeterisque comtractitiis: in rerum dominio, praestria ptione , testamentis, donationibus , t stibus , iudicibus , aliisque sexcentis huius generis, quoties Theologo opus est album a nigro, aequumque ab iniquo secerneret Saei e nimirum . se ius munus esse creditur, animarum caverupericulis, earumque saluti conssilere . iniustitia quippe mortalς peccatum
en . quare nihil est mirandum, si qui
multorum consessiones audire de bet, Ni de iniustitia plurimis respondere, ab co legum qualem qualem comutionem ipte requiram. Quid cum ΣΞr
Dris cimilis studium Theologo Mtilissimum probat.
stitutionis mater iam aree exacteque tra- ωndam , de rebus hujiismodi The
SEd illud verius est, iuris humana
facultatem in multis theologo commodam esse posse . Si enim illi can nica scientia est necessaria , huic autem peritia legum adeo confuncta, oc
Iogus dii putaturus est Num iustitiae Maequitatis, in kro etiam cons cientiae , rectus arbiter. esse poterit , nisi multa a iure consultis, re civili prudentia munietur Minime id quidem. Nam licet ius him iniustumque internoscere philosei horum , Divique Thomae libris Theologus adultus Possit O .at Idiutita iaciet in gencie , In tricae ad
330쪽
tem sine iuris aliqua peritia non faciet. Sed haec videri possunt Obi curiora, cum sine appositione exemplorum lentius dii putantur. Exemplis illustranda fiant haec , quae rationibus subtilitis quam satis est, disputari vidennir . Proseram
autem aliqua e multis exempla , nam
omnia erit operis infiniti . Sit igitur urimum : Si poenitens dicat se habere scrupulum super his aut illis bonis ,
quae videlicet ex praescriptione longi temporis Possidet , quae ex donatione uxoris alienae habet, qliae ex testanae eo mimis solenni , quaeve ab intestato obvenerunt. Sit secundum exemplum:
Si ait poenitens is habere litem se per hac illave caiisa , nescire e se an cedere debeat liti , an potvri illam va- Ieat iuste prosequi. Sit tertium: Si quis
primogenitus a Theologo quaerat , an peccet mortaliter , nisi sorores histomatrimonio collocet , nisi aes alienum .ilvat, quod parens contraxerit , nisi Protogenitim curet & tueamr . Quid
in donatario 8 An teneamr ad debita Quid in domino' An a siridi: is possit solita quaedam munera exigere, eosque ad confiteta onera sive realii, sive personalia obligare e Placent enim nobis hoc loco quidem iurii peritoriimillae voces . Nec semper nos oportet accurata dietione disserere . Quin fatius est de nomini , parum elle solicitos, ess ite interdum faciles , Μ negligentes : quemadmodum Plato nos&. in Theaeteto& in Politico id in nuit . Verum haec obiter. Jam ad il-Ia redeamus. Sed quid opus est plura Anne speciatim definire, quando iii iudiciis , in contractibus , in ultimis voluntatibus, ac nonnunquam etiam in delictis committanir inlustitia , vires Theologi non excedit λ cnm Casiis oc- Currant innumeri, qui naturae Iege definiri non queunt . Id si ita est , ut est certe, insolentiae erit maximae, in eiusmodi quaestionibus iuris peritiam
Contemnere. Iuris autem peritia non
aut consultius investigari, aut inveniri certius potest , quam in hiris volumianibus . Quae non alia quaecunque philosophorum volumina ν nec eloquentia, nec prudentia superant . de quinquaginta loquor Pandectarum libris. Nam posteriores leges multum omnino utraque . in re ab illis declinarunt . Quods bibliothecas omnium Philosophorum unus Ciceroni visus est duodecim tabularum libellusi de auctoritatis pomdere , di utilitatis ubertate iii perare , quid nos credere oportet de illis quinquaginta libr is, quibus non leges moia
do duodecim tabularum, verum multae etiam aliae Continentur de hominum conventionibus , deque m re tu aequo rudenter sanctemie praescriptae Sa ctum, inquam , volumen est , 8e i stitiae templum merito illud Justinia- ea. nus appellavit. Atque cum e sacra m mino. Nim philosophia ius esse ortum civile constet . ut Mntem , fic certe fle rivulos Theologus coleti, ne parum sit in
Philosophiam ipsam religiosiis . Sane qui ius civile Theolam negligendum putat, is bonam Partem moralis phialosophiae rexellit: cuius subsidium siquis illi neget de moribus disserenti , stultus esse videatur . uilia ergo saepe utitur Theologus subsidio iuris in ὸ ita
rati e Theologica , idcirco istant stiris scientiam Tneologiae tanquam ancillulam pedissequamque adiunxi.
suae vis ac potestas argumenti
a iure civili ducitur, nec Cerriim Hrtasse, nec exploratum est: sed probabilissimum est tamen , cum Omne ,
tum illud magis, quod a legibus Chria. stianae Reipublicae lilii probatis Τ ne
logus accipiet. Non enim sine divino nutu huiusniodi. leges Romanis esse datas credendum est . Qum divinitus per ora Principum promulgatas sutiast, omnes VIII. praedaeat. Et Augustianus inquit , humana iura per impera ores Ae redi' res seculi Deum hu- LMmmano generi distribuisse . Ac Dem. M sthei .ex, leges inventum munusque dein jua: rum esse putat . Et Cicero principis di min. Iegem ad hibendum S vetandum aptam, rationem rectam esse ait sium mi Iovis. Et Salomon, Divinatio, in- . 16
quit, in labiis regis , in iudicio non
errabit os e iis . Ad Dei ergo procurationem pertinuit, ut numine quodam Iegum Romanarum latores afflarentur, quo ad Rei b. moderationem ea scita Praescriberent, quae essent iusta atque
lesitima . Qiramobrem si Theologus ex illis argumentum sumat; nihil abhorrebit a prosessionis suae instituto, he si
non certo , at probabiliter argumentabitur. Nec enim mihi Ludoviciis Uives probari potest , in eo , quod universam legum Romanarem de vim nititur stangere , de elevare auctoritatem .