장음표시 사용
421쪽
in errore secuti sunt cuidam , non latis diligenter nec Pauli consilium, nec
vim rationis attendentes . Sed ut perspiciat Lector, unde omnis Iste milis
fit error , totam rem aPeriam , eaque
ipsa verba subscribaen, quae ab inve tore & quasi architecto huius opini nix dicti sunt. Qui non credit Deum
esse , ait, nunquam accedet ad eum.
At si obieceris hoc non congruere iis, qui eviὸenter cognoscunt demon strativa scientia Deum esse ; tales enim cum videant Deum esse, is lubila est , quod credant Deum este, cum
fides sit argumentum rerum non atri arentium: Solutio est, quod doctrina haec in communi datur, die propterea dicitur in communi , quod OPOrtet credere , quia est . Longe autem melius esset , si non crederet , ted scIret, quia est . Sed hoc rarum aut rarissimnm est . Alterum vero , quod
Deus inquirentibus se remunerator sit, scilicet in futura vita, oportet fide teneri : moniam nulla scientia speculativa cia hoc attingere potest, & une huius rei fide nullas accedit ad Deum. Hactenus ille. Quo in lato nnaversa
ratione mea Cum illius tota conflige
dum puto. Primum ergo, si placet, quae de illo principio, Deus est, sunt a Caietano dicta , videamus . Atque Iulad videns prndensque praetereo , longe me Iius esse scire , quam credere . Id quod erum esset. si de humana fide loqueretur. At fides quae Deo dicenti innititur , multo certior & potior
est. qtiam ea scientis, quae ingeniorum nostrorum ratione constat. Sed haec O
stendere non est praesentis loci & temporis.Illud proprie hn his disputationis est, s Pauli sententia in communi &de iis,
quae frequenter eveniunt, intellrgamus, tunc totam nos Pauli arramentationem
eo capite monstrare , veteres omnes
quotquot a Deo Probati sunt, testim nio fidei probatos esse . Cum hero in
enumeratione Enoch quoque nates c
reros induxisset, non aliter ostendit il-him fide esse probatum, nisi uitia ante translationem testimonium habuerat placuisse Deo. Qua propositione e lacris uteris posita , evestigio asshmpti nem adiunxit a Sine fide autem imposiasbile est placete Deo . Credere enim
oportet accedentem ad Deum , recis Hoc vero argumentum , quo asti impliOnem illam Probat Apostoluς, vanum Nimbecillum est. s demus non oportar semper credere accedemem ad Deum quia est, ted aliquando , raro tamen ,
satis esse scire . Resellemus enim aragumentantem Apostolum ea responsi ne, quod fieri potest, idque melius esse , ut quis sciat esse Deum : quo Cassi
noli oportebit credere Deum esse .
Itaque fiet , ut non sit impossibile sine
fide placere De': Enoch autem unum ex eis esse , qui non credebant , sed sciebant esse Deum . Quemadmodum ergo cnm Apostolus ait, sine fide impostibile esse placere Deo , non in com muni & in Plux imum Ioqui intelligendus est , sed semper ac de ingulis hominibus viatoribus 1 sc quum causam eius rei reddit, inquiens, CrederC enim oportet accedentem ad inur ,
quia est , eodem modo intelligitur nullum omnino excipere . sed de omnibus , atque de omni tempore loqui, fi illa ipsius argumentatio quicquam ha bitura est ad faciendam fidem virium. Jam vero quod ad sequens principium attinet, Cajetanus in hoc defendendus est , quod dixerit . per nullam specu
latricem scientiam cognosci evidenter Posse , Deum esse remuneratorem inquirentium se, si de remineratione super naturali intelligit. In nulla vero scitientia Ostenda praemium aliquod justos,sa Pientesque viros manere post mortem , hoc Caietanus generaliter vid tur asserere : hoc cogor ego improbare . Chrylostomus Porro hom. q. de Pro id. tradit, qui animi immortalit tem an dubium vocant , eos addubitare, num in meridie si dies. Si enim,
inquit , negant animos esse immortalas, negant supplicia improborum post
hanc vitam, negant praemia historiim . Providentiam itaque Deo negant , at
que adeo divinitatem , quae sne providentia intelligi non potest . N.m, si ii, qui Deum rite colunt , iniuriis affecti migrant, DPii contra iniusta felicitam PotitI; non ergo iustitia in Deo est, s sitos non potest honoribus, praemiitque donare . Quod si Deo aut Potentiam,
aut iustitiaui , aut oculos ad cernem
dum tollis, Dei vocabulum inane fit romna namque ratione concluditur , ut si nullo praemio assicit eos , qui inquirunt illum, ne Deus quidem ullo modo sit, nisi Deum aut cecum, aut imbecillum , aut iniquum habeamus: cecinn , qui si iovi non videat : imbecillum , qui dare Praemia non possit: iniquum a qui nolit. Qui igitur negat alterum , is utrumque tollat necesse est r& si non habet remuneratorem inquirentium se, ne Deum quidem habeat oportet . Illud quoque. vix intelligo ,
422쪽
Iam scientiam sicculativam hoc atti gere, an Deus sit remunerator inquiurentium se: unde colligit oportere, ut
de fide teneamus. Quid enim si nulla speculatrix scientia illud assequitur Nonne satis erit, si aliqua elistarix aD sequatur Mihi quidem illud persu
sum est, quemadmodum Deum , hoc est, primam causam ericientem es , speculatrix naturae disciplina declarat; ita & estu tricem quoque naturae eiusdem disciplinam , Deum esse omnium rastremum finem, orindere. Neque oe lo tum , sed illud etiam , naturaelestes aliquem habere M auctorem, &iudicem l nisi sorte sola haec lex deserta sit, quae nullum legislatorem habeat: aut si quis iura haec mundo praescripsit, nulla iuris hujus servandi citra tanga tur . Quod si tam ignarus est , ut nesciat prema , & honores virtutem aleis re , iacereque eam semper, si praemiis, de honoribus destituta sit , indignus prosecto est , ad quem auctorem , diiudicem fanctissimas nanirae seges reseramus. Quocirca si de Deo , divinaque remuneratione temonem facimus, quatenus nanirae lumen os landit, utrum que in hoc lumine agnoscimus,&D um esse, & esse remuneratorem inquirentium se . Quia vero ut Deo Plac re possimus, non sat est ipsum cognoscere principium elis , auctoremque naturae , sed ol ortet in Deum ferri, quia finis est supernaturalis , atque adeo sit Pra n.turae vires eminens & exiscellens; rectissime in liniversum dixit Apostolus, accedentem ad Deum , finem utique. supernaturalem , oportere credere, quia est, ex c. Nam quod naturalis ratio docet, id scire ad sui er- naturalem hunc accessim non est satis . Habemtis quippe accessiim ad Deum per fidem . Quod autem Paulus de accessit ad finem stipernaturalem , de
renumeratione quoque supra naturam
loqueretur , illa manifeste demonstrant: Expectabat fundamenta habentem civitatem , cuius artifex , & conditor Deus: & Posterius: Niinc autem meliorem patriam apiciunt , idest , coelessem : ideo non confunditur Deus vocari Deus eorum: paravit enim illis civitatem . Et rursum : Aspiciebat in re umerationem : invisibilem enim tanquam videns sustinuit. Et denique , Non suscipientes redem ptionem , ut me liorem invenirent resurrectionem. A que hi omnes testimonio fidei probati, non acceperunt repromissionem , Deo pro nobis melius aliquid providente, ut non sine nobis consummarentur .
Sed crimen illud, ouod D. Thomae secundo loco . inserebatur , fiatis , ut mea sert opinio, dilutum est. De teristio vero peccato nihil est necto illum purgare , quum jam explicate docuerimus , fidem Theologicam , de qua in praetenti dilserimus , non quibuslibet Dei dictis assentiri, sed iis, quae
duntaxat Ze ad fidelium communem religionem spectent, α communes ec etesiae administri denuncient. Ac prinium nodum solvimus quidem , secumdus ero expedietur hoc modo .
Quae sunt fidei , ea thnt ii duplici Resp. ad
disterentia . Quaedam enim simpliciter, a. Re apiid omnes fidei sunt, ut quae rationem superant natura lam. Alia fidei dicuntur esse non Per te quidem, sed quasi per accidens divinitus revelata ,
Propter eos , MI eorum demonstrati nem , de e identiam non habent , ut Deum esse, de eme unum, eundemque aeternum , iapientem , iustum . Quas res omnes licet in nariirae lumine videamns , populo tamen rudi Deus Providentillime revelavit , quemadmodum D. Thomas 2. 2. qu I. art. s. & qu. 2. ar. q. explicuit . De Deo rurtii mdupliciter loqui possimus, qua divisione Primo argumento diluendo utebamur : vel quia est principium, finisque nariirae , vel quia principium Et finis
est iiii a naturam . Priore modo Deum esse, esse unum , immortalem , sapientem . bc hujus generis reliqua snaturale lumen ossendit: posteriore autem illa eadem sola fides tenet . Unde & D. Thom. 2.2. qu. r. ar. 8. Cum in primo argumento opposivi mei, Deum esse unum , non oportere in articulis
fidei computari , quod sciri per de
monstrationem posset: respondet, quod multa i)er fidem tenemus de Deo , quae naturali ratione Philosophi investigare non Potuerunt , Puta circa providentiam mus, be omnipotentiam , di quod ipse soliis si colendus . inae omnia continentur sub articulo unitatis Dei. Haetinus ille. Loquimi autem de Pro ulentia , & omnipotentia rerum etiam supernaturalium . Et M. 2. ar. 2. ad 3. Credere Deum , inquit , non convenit infidelibus lub ea ratione, qua P nitur a ius fidei, Aec. Quae calamniam
fortasse non effugient , nisi aὸ huius .i M. Vdistinctionis normam revocentur . Qi ia qu- . ar L Imbus rebus expositis, D. Thomas amorito id die docet, ea , quae Proletis , de per se dix n. e sdei sunt , nulla mila naturali argumentatione patefieri. Quin Prima Par- te , quaestione 32. articulo primo, illus arguit quasi fidei inimicos , reli- -ioad Meti
423쪽
lanique nostrae etiam noxios. li ea, quae fidei sunt , naturae rationibus coriantur essendere . Quod si quae milia menta fidei decretis comprobandis sania hi Dociores asserunt, coraritentia illa esse, non evidentia : Probabilia , non necessaria r si, adere , non coxere: ad ducere . non evincere . Lumen enim
naturale id patefacit, de illustrat , quod
laturae congruens , ac consentanerim
est. Cum ergo fides, ut saepe diximul, rerum earum proprie sit , quae hominum naturam , & ingenium exsuperant, fit, ut res ejusmodi nullo monstrari nariirae lumine , nulla confici naturae ratione queant . Quod fi fides substantia est rerum sperandarum , ut ad Hebraeos Apostolus ait: lapes autem, quae videtur , non est spes . in idem tradit aὸ Romanos : consequiuir necessirio, ut quae credit fides , quoniam e lPes eadem sperat , haec nec oculi
emant, nec aures audiant, nec incor hominis ascendant , atque adeo ne rationibus quidem demonstrentur humanis . Nisi forte aut res divinas humanae sulcium, ac sustinent , aut certe Paulus fallit , Re fallitur , qui fidem
argumentum esse non apparentium astruit , nostramque sapientiam in my-slario absconditam nullam huius seculi principem cognovita. Nostrae ergo di
sciplinae principia philosophi os iidere probabiliter possint , demonstrare necesIarie non possent . Quocirca me-ni e re non debet quisquam , ut fidei meritum sit am iuii rus , si rationes duoque ad fidei veritatem re explicandum, Nornandam adhibuerit. Non enim , C netur licet Mantum potest , rationes adhibebit eiusmodi, quae praebeant ex Perimentum senstium , sed tales tamen,
unibus & ii qui non credunt, ad fidem adducamur suavius , di ii , qui
credunt , in fide contineantur libe laus . Fidex sane cum natura no G.
Pugnat , sed consentis 3 nec d istident
hi. mana , fle divina ratio , sed cohae-llent . lltraque vera est , nec verum vero adversatur : utraque est a Deo, nec Deus sibi contrarius est . Pervertunt itaque homines fundamenta nam-- , cum illam a fide seiungunt. Quin
fide dirigenda natiira ratio est , Ac qiii-E sc , ut haec diro verba inter te ,rion res dii crepare videantur. Et Cum divinis humana fimilia , re agnata sint, qui hominis officium Deo exhibet, Fe ratiae naturam servire tacit , is probe Theologi munere perfungitur . Quam omnino rem & D. Thomas saepe pri . - , de nos cum alias multis lib. F. P.
de I . de II. tum in qtrartodecimo libro copiose differemus. Nunc autem argumenta illa refutam
da sunt, quibus id effici videbatur, ut
Theologia fidei decreta comprobaret. Ac primae quidem argumentationi re sponsum est satis . At lectinda sic refellitur . Non est articultat fidei, munis dum a Deo extitisse ; sed Deum in principio temporis coelum , terramque creasse , id vero articului fidei est, qui demonstrari nulla ratione potest: quemadmodum D. Thomas r. P. q. 6.ar. a. differit. Nam quod tertio loco Petri test on him obiici inr , nihil a- Iiud edicit , quam religionem , disciplinamque Christianam non esse omni ex parte similem Puthagoricae s cuius alumni nulla rationis 'antecepra insorinmatione , miliaque omnipo reddita caninis, auctoritatem praeceptoris arcte, morindicusque tenebant. Indoctorum est ista consuetudo , eaque Saracenorum s Paganorum , Haereticorum , ut Caeca s& temeraria lectae litae dogmata sine iudicio an plectamur, & quae dii qui ἴtione egent maxime , rure fine ulladiiqiii sitione recipiant. Non erildmn-int isti , crede mihi , sed astringun-vur ; nec via , bc ratione docentur , sed quasi veneficiis , Ac eantionibus in ininsaniam agitantur . Enimvero quae in Evangelio docemur simia, quamvis acerr. me ad sin immaturalia capessenda moveant animos , tamen laniori naturae ratione Christus ipse praetexuit sne disciPulos rationis expertes habere videretur. Sapientia quippe Dei , qua quam attingit a fine viqite ad finem for liter , sed disponit tamen omnia su viter, hominetque hum no more instituit, Ac erudit, hoc est, rationa 'esraiationibus . Nec vero aliter discipulos sum Deus vult esse compositos addo GrilMin cςterorum , quam ips ab eo sunt edocti. Dedit illis linguam eru- istii diram , ut idiant sestentare eum , qui Iassus est verbo r aperuit quoque illis an rem , ut audirent quasi magistrian.
emadmodum igitur Christi discipuli ipliim quasi magistrum erudientem audimus , non qnasi ven cum inca tantem ; ita Ac linguam habemus . non quae huc , atque illuc feratur volubilitate verborum , sed doctam , de er diram , quae discip/inae suae sciat causa , Et rationem reddere. Ltici 1mim Antiochenum scribit Eu- Lη, ν ω. sis ius rogatum a Praeside , cne , cum hist s. . vir rationalit , 8c prudens erat , se- qtreretur lectatri , cuius non possiet reddere. rationem , in haec verba respon
424쪽
Nos Christiani non sient ios bis allegationibusque credet s f Et citin pene iam his verbis auditor tinas suade-ccemsi et, arripi ubetur iadiae. putatis , humanae alicuius persilasionis errore constringimur , nec indiscussa, ut alii . paren. um traditione decipiis mur. Auctor nobis de Deo Deus est. Nec enim posset subliinis illa inaiestassensibus humanae mentis illabi, nisi vel spiri ius sui , irtute d lata , vel verbi, ac sapientiae suae interpretationibus i
dicata . Fateor , erravimus nos etiam aliquando , & finii lacra , quae ipsi finximus , deos Guli, ac retrae i itabamus auctores . SDd arguebat eos frae ilis substantiae suae a diobis praestita colue Cratio , in quibus tantum venerationis inerat , quantum decoris mens conti lisset artificum . Verum omnipotens Deus ille, quem non nostris manibus fictum , sed cuius nos decebat esse figmentum , errores miseratus humanos a ιapientiam tuani misit in hunc mu dum carne vestitam . quae nos doce rei, Deum, qui coelum fecisset, de ter
ram , non in manufactis , ted in invisibilibus requirendum . Vitae dc nobisl es . ac disciplinae praecepta consuluit, servare Parsimoniam a paul rtate gaudere , mansitetudinem colere , studere , Pati, puritatem cordis amplecti, patientiam custodire . Sed dit omnia haec, quia nunc ad inritim nos geritis, ventura nobis esse praedixit . inde eis nim mi erat immortalis , ipse mortiis pretiuit, quo nobis Patientie Prc rei exemplum . Sed nec nos sua morte decepit, quibus post tertiam diem re stirrexit, ut mortem vinceret resi gemdo . Quae autem dico, non ium in o scuro gesta loco, nec testibus indigenti
pars pene mi di iam maior huic eritati astipulatur. Aut si uuid in his suspectum videtur , con ellatur de iis stram agrestis manus ignara figmenti si minus adhuc credimr , hibebo vobis etiam loci ipsus, in quo res gesta ess, testimonilim . Ampii latue his ipse in Hierosolumis Hena , & Go gothana rupes sub patibuli onere dicruPta : antrum quoque illud, quod ulsis inserni ianuis corpus dentio redis didie animatum . Quod si terrena v bis minus digna videntur , accipite etiam de oraelo ait lim latorem fidelem . Solem ipsiim horum vobis produco testem, siti eum haea fieri per impios videret in te ris , lumen simm meridie abscon-dh in coelo. Requirite in annalibus vestris, invenietis , temporiunt Palati Christo patiente, fugato 1 ola interr ptum tenebris diem. . Quod fi terrae. si reela, si sanguini m irinum fidem
non accommodatis 1 quomodo mera ver .
re coeolret, arrari sinetur in Caree
rem . ibique absque u unti hu populi m- cari . Humstriodi ergo ratisnea iubet Petrus a doctor is fidelium steddi,
quae videlicet cum fidem ante Munt. infideles non trahine, ed indu am quum sequvn tu, non viis fidesilai Hierant, s ed adiiciant torui . In hanc.. nim lententiam Ausustinus dicit, in. rum naturalium mationem sidem giga re , nutrire, roborare . Nam defendis etiam , quoni im rebus naniralibus per ceptis explorare Ee cognitis statim intelligiuir , Primum fidem cum natura nullo modo pugnare, sed mirifice com sentire: Deinde argumenta capricitativam esse omnia, quae fidei veritatem impugnant. Sed in seeundo nodo ex in Res . ad pediendo multum omnino morae inter. I. posuimus . liene autem habet , quod tortius ideinque postremiis nulla did
latione eget . Quid enim addimus. quod legere operae pretium sit, post divi Thomae sententiam adeo peripi e . diligenter , alma enodate in lii peri ribus explicatam λ De Principiis ergo Theologiae hachmias.
Me sim quaesi es, seu concisissiones Thesogiae.
Healogiae causis ex pineis, cons quens est, ut Hects exponamus, que quum in dubium v c . tur, quaestiones simi: quum ratiocinatio 'e coinguntur , conclusiones . Quaest iis igitur Theologica, suoniam circa e lin omnis
Theologi versamr labor , quid sit, de quae illius partes, in P imis explicabimus . Nam quo nodo tra 2 ndi sit, deis inceps exponemus. Ne vero empiam
fili.it hvitis nominis ami ista ira , intelligendum est , quaestionem Theologiis cam aliquando appellari Promincia umomne, quod a theologo quin is λω te etiam , & temere fuerit addubie tum . At si adeo Iare theologiae mainteriam , quaestionemque rendam re ,
quaest io theologica . non iam ex natura huius facultatis , sed ex hominum vel stultorum arbitrio aestimabitur. . Ita fiet , ut m Theologiae mi aestioni bus illas ponamus: Num, si forma aquae ter divinam potestatem a materia separetur , in materia vel forma seoriasiim bari limus conficiatur Numas s
425쪽
baptismum possit bibere t cae. erasque. h is similes , quas shidio brevitatis omitto, ne fastidium stomacho lectoris faciam. Mihi profecto non est cordi, stultas& sine disciplina questiones , quas Uitare Apostolus precipit, in Theologit finibus comprehendere . Fines porro exciemmite disciplinarum , conclusiones in o. Eadem vero res est , ut a
principio capitis leviter attis Imus, questio 8e conclusio . Sed quum per
Interrogationem elata in controxersia ponituriqii stio est: Quum argumentatione colligitur, conclusio. Quod si eandem rem argumentis suis Theologus addicit de conficit, sue in qu stionem fuerat adducta , uitilismi scilicet ille questiones Theologice vocari nec deinbent, neC vero Postunt, ut que ex Primcipiis Theologis finiti nequeant des. luvi, atque adeo ne conclusiones quidem esse doctring eius , sed indoctor uiri hominum commentitis chimere. Quamerso intelligimus Theologicam qi. 1tionem λ Opinor eam, que plane ad rem facit , hoc est, ad Theologiam spectat. Non autem sipectant vanae, ine- ρος, nox is, sed solidae, apte, comm de . Ego , inquit, tum Deus tuus d cens te utilia. Theologia ergo, quς Dei nimirum doctrina est, nullo mor
do inutilia colligit. quin super fidei
fundamentum , quod ab Apostolis est Positum , aurum , argentum , lapides pretiosos superxdificat. Nam qui ligna senum de stipulam , ii non hoc ex Theologia , sed ex errore faciunt.
Maneat igiti ir , eam esse proprie Thm- Iogitam conclusionem , quae ex Theo I iς Principiis , ut effecta e causis suiς, orietur. Unde illud consectatium est, nullam Theologiet quaestionem existimandam , quς non possit ad eiulmodi initia referri , exque iis apte & co gruenter argumentando diffiniri. Qua quam sunt quςstiones quasi appendices, quas, quoniam gratia explicandi illas, vere & proprie theologice sunt , apposite raviter adjunguntur, iure quodam vel similiuidinis. , vel Propi quitatis , let etiam ordinis , Τheologicas itidem haud absurde appellaveris . Verum hoc loco Ac tempore de quς- stione theologica secundum naturam de ordinem dilcipling loquimur. Contingit enim aliquando non in Theologia modo, sed in e teris fere humanis etiam dis c plinis, ut quς lita-Pte natura principia fiunt, ideoque a discipulo supimnenda, si res via ordineque Procederet , ea, iit hominum ingenia sunt, de revocentur in dubium a
e argumentationibus comprobenture Ita fiat perturbatus ae preposterus reis rum ordo, ut cause Posteriores sint, prioraque effecta sumantur. QDe res effecit , ut D. Thomas ceterique The
losi in qu stionibus Theologicis eam
etiam ponant: Sitne Deus: & alias omnino similes , in quibus dubium non est, prima certaque Principia in dubium verit, ac perinde ut si essent di scipling huius connexiones , ex aliis quasi principiis necti . Atque heccauia ι .i Aristoteli quoque suit , ut in scientias omnes quatuor genera quςsti num inferret, nempe an res sit, quid sit, qualis sit, Prorier quam cavsam uet . . e due 1 osteriores mi stiones terminari recte atque ex ordine natu-rs possunt , priores duς non possint:
nisi forte quum duet eiusdem rei Α-
nitiones sunt, quarum una Per mare
rialem causam , altera per finalem dea finitae rei naturam explicant . Tunc enim definitio posterior Per Pri rem demonstratur , ratione quodammodo & via nature servata . At enim rei finitio , . quς secundam illam qilestionem solvit , Propemodum ex effectis notescit :. quae licet natura P steriora sint, nobis hoc est , in nostra cognitione priora sunt tamen . Illud item cum in aliis, tum magis in theol
giae doctrina usu venit,ut principia ipsa vel disposita Inter se & ordinata sint,
quemadmodum causae ipsae in quatuor genera distributae ordinem prioris Zeposterioris habent ; vel certe connexa& colligata sint , ita ut ex utrisque
concellis ad alterutra dubia liceat pervenire . Quapropter si adversarius ad mittit principia quaedam , quamvis c tera neget, ex concestis Poterimus non concessa colligere , praesertim si mutuo nexu coniuncta dc copulata sunt. Hinc enim Theologi veteres vetus instrume tum Probant ex nino, contraque no umex veteri: ecclesiae auctoritatem e libris sacris asserunt , librorum ruritim sacro rum ex ecclesia. Ita ne unum quidem
Principium in Theologia est, stod in
quaestionem Theologi non verierint: ut si a quopi m fuerit negatum , qui alia larte principia concedet, parati simus ex his, quae dederit, hominem evi cere , de quasi arrepto mucrone cons dere . Quae res & explanata est in secundo libro diligenter , de in postremo diligentius explanabitur . Nec obieas selum causas principiorum suorum
Theologi quaestionem faciunt, sed eo
etiam magis, ut illa explicem re ex insonant. Nam, quod apud Rhetores
426쪽
lim pleri didicimus, omni differenti
proposita est quaestio , non ei modo, qui displitatione res ambiguas iactat , Ed 3e historicis de poetis . qui quaestiones sbi propositas non tam argu mentatione solvunt, quam expositione. Expositio autem fidem in auditore saepe invenit , argumentatio facit. Ubi sa- miliae nostrae quosdam laepe risi, qui in eo laborant vehementer , ut Divi Tn mae rationes , quas identidem ad explicandam fidem confruentes Ille a fert , perinde ae si essent demonstrationes certae atque perspicuae, defendant. Nam
de adversarios ipsos ridere soleo , qua in eo , in quo D. Thomas egrebium se fidei administrum prebuit , illum impugnant quasi hostem. Nec intelligunt viri magis ad certandum, quam ad docendum prompti , questiones fidei gravissime sanctissimeque proponi, non quia fidem dubitanti autori facere nitI-mur , sed quia credenti ea , quς misnus percipit Ec intelligit, exponere conamur . Quid igitur quaestio Theologica sit, si eam ex discipline ordine naturaque finiamus : quid rursum illa sit, si ex ingenio nostro ex istimetur , que, questiones in Theologia primariaequς appendices , quς argumentatione Potissimum , quς contra potissimiam expotiione solvantur , dictum est satis. Nunc quaepio partienda est, ut ea ,riat in re dispersa atque infinita vi-entur esse, ratione 3e distributionestib lino aspeetia Ponantur. Quaestionum ergo Theologicarum, quacunque de re sint , duo sunt genera : alterum cognitionis, alterum actionis. Cognitionis sint hae , quarum finis est scientia : si quatratur , Pater 8e Filiuq sntne unum
gincipium Spiritus Sanctj , an duo λ
ivinae personae an proprietatibus relativis , an absolutis. distinguantur λActionis autem. hii,ismodi exempla
sunt: Sitne poenitentia ad salutem ne cessaria tanquam medium, an etiam ut Praeceptum Num sacramenta novae legis Fratiam 3c virtutes conserant C gnitionis quaestiones, s peneraliter loquamur , quadripartitae sunt, cum aut, sit ne vel Deus, vel angelus, vel anima rationalis, aut quid si , aut qualis sit, aut cur hi talis. quaeritur. QN-nim prima be secundi, ut diximus, ex ingenii nostri conditione, secunda dc tertia ex natura rerum de dilciplinae ipsius explicantur. Actionis porro duo sunt genera , his num ad salutem necessarium, alterum
earum rerum, quae utiles esse videantur. Prioris generis hae sunt Muaesti
-s Si, exempla causa , honor Christi periclitemr aut salus etiam spiritualis proximi, vir Christi arvis mortem ne pro his rebus subire debeat, an non in baptismo . suscipiend o praeceptum ne Evangelii sit Φ Posterioris
autem generis, ut Cum quaeritur, Di luat ne aqua lustralis, quam benedictam scholastici appellant, Peccata v nialia, planeque Poenas peccatorum tollat vi siua , de quod aiunt, ex opere operato, an Potius ex Operantis merito e Num Eucharistiae Sacramentum ex attrito faciat Contritum Itemque an recedente fictione, quemadmodum
baptismus, de poenitentias sivum enectam sortiatur Plena est D. Thomae summa talium mi aestionum . Non enim Theolosus semper de necessariis dic serit, sed quandoque etiam de iis, sine quibus salus religioque constat. Et quoniam Omnia persequimur, dice dum est etiam , quaestionem Theol gicam , sive ad contemplationem, sive
ad mores attineat, aliam naturalem es se , aliam inro supernaturalem: sum naturalem , opinor, quaestionem vocare licet, quae ex supernaturalibus solum principiis definitur . Naturalem autem quaestionem eam esse dico , cujus , cur ita sit , ratio natum constans reddi potest . Est 3e quaestio media, quae partim ex supernaturali principio, partim ex Nincipio naturali pendet. Primi generis exemplum est, An omnes mortui simus. Qi iam quaestionem Paulus hac argumentatione definit: Si pro omnibus Christus mortuus est, omnes moriui sunt et at Pro omnibus mortuus est Christus. Item , An omnes resiugemus Quam sic Α-postoliis terminat: Christus resurrexit: ergo ne nos resurgemus. Secundi vero generis hec sunt exempla : Num Deus sit ubique Num immutabilis Num animus hominis immortalis sit λ Num dividi de secati in partes possit Qtia-mm omnino probationes, quamVis e sacris litteris petere liceat, qua rati ne ad fidem utique pertinent, sunt tamen in lumine naturae clarae 8c evudentes : eaque re non sunt per se fidei
quaestiones, sed , ut diximus, quasi per accidens. Tertii generis, Ut, fit ne Christus risivus Habeatne duas u luntates , he intellechis duos , duasque item utriusqtie potentiae operationes piniae ex utrisque principiis maestunt. Prima ex his: Christus est homo, fleomnis homo est risuus . Reliquae vero ex his: Christus duas naturas perfectas habet, divinam Se humanam ἔ. O X x mnia
427쪽
De Locorum imnis autem natura perfecta propriam sibi & operationem & potentiam 've
Est denique alia divisio Theologice
questionis , ad quod nuite genus illa pertineat. Sunt enim fidei quaestiones quaedam, hoc est, quae cum ad fidem spectent, Pro earum veritate Theol go est in capitis etiam discrimen misniendi.m. Alie vero sunt , quae in .ntramque partem & tyrorari & ω ii sne fidei iactura possunt. Qtiam partitionem Ausiastinus cum alias laepe, tum in lib. 2. de peccato origianali contra Pelagium & Celestium capit. 23. Commemorat. Atque penitus Partitio haec non est solum memoriae
commendanda , seὸ in oculis semper habenda, si absoli iti Theologi esse volumus . Utriuique generis exempla sunt: Prioris hoe patio: An Christi anima simulatque verto coniuncta fuit, Deum clare viderit 3 Item , An in locis inseris ignis purgatorius sit, aifidelium animae trinas peccato: mn luant Posterioris Aligus inris quidem varia atque innumerabilia esse dicit , & qus certo aliquo genere complecti ac definire dificile sit: sed quae ponit, eas lint: Cum qua riuir, qualis, vel ubist paradisus , ubi constituit Detis hominem . quem formavit ex pulvere: quum tamen esse illum paradisi.m fides Christiam non dubitet. Vel cum quaeritur , ubi si nunc Helias, vel Enoch , an ibi, an alicubi alibi: quos tamen non dubitamus, in quibus nati sunt corporibus vivere. Vel cum
quaeritur, Utrum in corpore, an ex inua corpus in tertium coelum sit raptus
Α stolus : qiianquam si ista impudens inquisitio id scire olentium , quod se ille, cui hoc praestitum est , salva utique fide nescite testatur. Vel, quot sint coeli, in quorum tertium se ramum esse commemorat. Vel, Utrum clementa mundi huius consticabilis quatuor , an plura sint . Quid saciatiolem inamve deficere his desectitus ,
quos praedicere Astrologi certa tem- Porum dinumeratione Consueverunt .
Cur antiqui homines tam diu vixerint, iam sancta scriptura testatur: & utrum Proportione longioris aetatis filio sera Pubertate gignere coeperint. tibi Potuerat Mathuialem vivere, qui in arca non fuit . qui, ficut in Neriique codicibus re Graecis & Latinis numerantia anni. reperitur sui ervixisse di- Iuvio: vel umim mucioribus, qui r risimi inveniuntur, potius credentamst, in quibus ara est numerus Com
scriptus annorum, ut ante diluvium defunctus sutile monstretur . Hactenus exempla Aligustini posui. In hoc geonere D. Tho. 2. c n. gen. QP. N. quaestionem illam esse ceniet. An coelum animatum sit, quam . inter caeteros errores Origenis Hieron vinus
enumerat in epistola ad Avitum: sed D. Thomae contentire videtur Aurastinus in enchis. cap. '. Verum ne diutius lectorem remorer, de canni isto genere qu*itionum quid sentiam ,& quae praecepta danda existimem , perbreviter exponam Nulla Theologicae mitstionis Praecepta firma stabiliaque tradi posui . nisi ab iis, qui in schola sese multum ac diu exercuerunt . Itaque Propita est ea praeceptio scholasticortim : ouoniam eorum , qui scholam negligendam esse existimant, nulla idonea, ex ullisita , excellens de Theologie quaesti ne dis putatio est : tantum abest, ut harum rerum Pra eptores sint, quas nullo usu habent cognitas. Admonebat me res, ut hoc quocue loco Hermissonem schol sticae Theologiae, ne dicam interiusin, deplorarem , msi vere rer , ne cum de aliis academiis quererer , Hispaniam.meam immodice extolli rem , in qua valde his temporibus scholae Theologia viget. Sed DPud nos etiam videmus, quibus extinctis Theologis, quam in paucis spe quanto in raucioribus facultas, quam
in multis sit audacia. Nihil . vero de me, de preceptore dicam libentius, qui academias Hispanas adeo ius nister mento suo re doctrina illustravit . adeoque nostris ita minibus di siectabiles re amabiles reddidit, ut in
eas certatim non Confluxeris modo,
sed irruerint. Quod si ille Gallis,
Gemanis, atque Italis scripsisset, me erat hominis iii dispuiando perspkuitas , elegantia & litavitas, nos ita nunc apud eas gentes scholae stud ia iacerent. Nam ex eo credo quatililiam uul ου nire , ut abhorream a schola, quod timciderint in inculta quisam eue horrida de malis quaestionibus iaterius visigata, deterrime etiam i menta &c-- cliis a. Sc d age, his cmisis, id, qLod
institit imus, Pras u nitir . Nec lamen ne ille in , ut res faciles seraratisu imstruanuis Theologiae Pisceptas : staiunt enim ante oculos . Nec riassium de iis leges larre et Proetum est, que multum a risiisve dat eoum et ea enἰm facile api areiat , nec tria noscicadmonitionem S piecepta deh de satis uiis autem duficilia Ic u Cale,
428쪽
neqi e a multis intelligi possiim, de rum dupliciter restrandisset, ad extis iis est diligentius prici piendum. mum ait , Apostolum de istiusmodi in-Priinum ergo ossicium Theologi disia terdicere quaestionibus. Et post pauca,
serentis existiino, ut questionem quam Relege , inquit, omnes Ac veteris de et saturiis est , saepe dilpiciat, de iden- novi Τestamenti libros , de tantam a iidem interroget se, cuius xeneris il- norum reperies dissonantiam 5e num eis
a sit. Aliter namque quaestiones illae rum inter Iudam & Israel, id est.
finiendae sunt, quae naturae Sc dilcipli- inter regnum utrumque consissim, ut
nae ordine in Theologiam veniunt, a- huiuscemodi hsrere qugstionibus non iter quas humani ingenii vel imbe- tam studiosi hominis, quam otiosi esse cillitas, vel certe malitia movet. Nec videatur. At bene habet, quod non eodem modo disserendum est de iis, dixit, attingere, sed hςrere. Namque qtierimas ut ex Ponamus, ac de a- si id genus quaestiones breviter expoliis, qliae quaeruntur ut demonstremus: nere otiolum ee inutile est. non ego Longeque diversa instituitur disputatio solum , qui in superiore libro . multas de naturali ac supernaturali quaestione, eiu simodi explicui, sed Augustinus ac aliique loci Theologici simi huic . Hieronmus quoque ip e arguentur . atque illi accommodandi. Nam cogni- Non est igitur immorandum in hujustionis actionisique qus stiones, ut alias modi quaestionibus inanime necessa- diximus , eodem sere modo . exqtie riis, licet ad veritatem historiae factate iidem locis tractandae Se solvendae quodammodo spectare videantur : sed sunt . . cum in omni dii Putatione , tum malit Sed cum tiniuscui ingenus questionis in ea, quae ad fidem & salutem nihil diligenter investiganAim est, tum il- attinet, exercenda est facilitas quae-
Iud maxime, an pister fidem illa sit, dam , ne s hi lce rebus disserendis diu
an potiris ad fidem religionemque per- ac multum haereamus, in morositatem tineat. Cum his porro, qui in tidei inutilem fle odiosam incidamus. Aemi stione errant, velis e lique ut di- D. Augustinus sit pervacaneum esse exicitiir, decernendum est: cum aliis ve- stimavit quaerere , ubi, 3c quomodo stro qui dei his controversantur, in qui- in caelo cori s Dominicum . Sed de De . dibus salva fide decipi, errare, labi no- fide ne symbolo , licet coram synodi mines Possint, pugnare quidem , quod patribus, ad novitios tamen doctrinam alias monui, Theologi Ac possunt, & instituebat. Alioqui Caietanus, quem quandoque etIam debent, ted cruenta unum nostrae fini ille non. ingenio δε- pugna illis omnino interdicta est. Quam Itim Ae eruditione minantissimum auridiculum est enim nemos omnes corin deo dicere, sed in huius generis que-poris S animi intendere in ea quς- uioniblis excitandis trio estissiimuna ,stione solvenda , cuius inscientia nihil non est veritus, qutim sacras lueras periculi habet, error nihil habet cria interpretaretura eam rem quae re, Pau- minis Sed in toto hoc posteriori que- cisque etiam explicare. At idem Au- Ll.M. Cotis stionum genere quam magna Theolo- gustinus eas questiones nullo modo pa- r 3 go fit adhibenda moderatio, in octa- titur , quas ex aegritudine animi dicit vo & nono libris non indiligenter ex- existere. Ecquid faciebat Deus, anteposui. Hic dico quantum proposito ac quam faceret caehim de terram 8 Ecquid se mularum brevitati satis est: reliqua ei venit in mentem, ut aliquid face- . illinc petentur. Non enim mihi libet rei, quum antea nunquam aliquid sece- eadem hoc tempore ne loco resume- rit Sed poenitentiam agens, confi-re . Illud huius loci dic temporis est tensque peccata, vix aegre fert quaesti Theologum admonere , ut non stultas nes necessarias , nedum minus utiles, modo quaestiones , bc genealogias & curiosas, importunas. Non itaque ea- contentiones ec pugnas legis devitet, dem disputandi regula theologo prestri quae sunt interdum quoque noxiae, ve- benda est, cum in gymnasio certat, dicrum etiam inuti lcs qua cun*ie de va- de cum in cubili, aut etiam in tem reas , quae theologo nequeunt in usum pis luget. aut cognitionis, aut actionis accersiri. Sed regula haec erit he rvioni be: 'mi Ine nis Hieronumus illas quaestiones sanctorum alictoritati max e conse censet: Quot ne annos vixerit Mathu- tanea , ut omnis Theologus de Ie s salem oto aetatis lue anno Salomon per naturali dis putaturus, nam haec sortitus sit conkigium rsitan illi propria disputatio est nomen Roboam undecimo ςtatis illiu4 anno Theologiae secum ii,se reputet, tini natus esse credatur. In epistola him suum , hoc est, theologi, frequen
429쪽
firmus, quo um coeperit disputare , sciamue , nullam illi quaestionem asciscengam , nisi uuae ad veram, quae supra naturam est, Christi, Apollat rum , & Prophetarum Philosepniam reseratur. Huius enim praecepti quidam immemores innumeris qui stionibus prPsettim dialecticis, physicis, Ac metaphvsicis explicandis importunissimi lamgissimique fuerunt: Nemo autem est Iongus, mi i materiae immoratur, si ali quid accersit atque attrahit, quod suo videlicet instituto congruens Consentiensque si . Nec tamen quaestiones
istas quamvis non radeo necenarias, exterminandas puto. Est enim anam rum ingeniorumque erercitatio quedam . non modo acuminis plena, sed etiain
ad theologiam scholae valde utilis. Namst, Angustinus ait, nihil ad se pertinere, utrim caeltim sicut sphaera. nndique concludat terram in media mundi mole libratam , an eam ex nna
prae desuper velut discus operiat
tem , An stet caelum p an potius moveatur : hoc vel in Manichaeorum i
vidiam Ae odium dicit , qui similes
multas quaestiones se a magistro didicisse iactabant: vel illos certe rerie-hendk , qui . iis excitandis Ae solvendis quaestioni Mas multum prolixa & rebus salubribus imi endenda temporum spatia occuparente illius enim verbis libenter utimur . Caeterum quasi prae te
iens id genus quaestiones ipse solvit: quibus tamen, ni ait, ineundis atque tracta dis neque episcopo temporis satis erat ,
neque illis, quos ad salutem 3e sanctae ecclesiae necessariam utilitatem cirpi FνῖR. N. est informari. Nec dissimile huic est, quod August. idem curiossiimas Di licori quaestiones reprehendit, Ac scribit tamen, se non idcirco ea dicere , quia istiusmodi discuntur, sed quia rano fine discuntur . Ita respondit quibusdam earum breviter , aliis vel prolixe. Ego vero si ab amico essem de rebvs ejusmodi interrogatus, aut dissimulanter praeterirem, aut aperte etiam responsa missarem. Nec enim dignas eas quaesti nes censerem, quibus iei tantillum temporis impartirer . Sed August. erat HI in amicos liberalior , vel in Dioicorum indulgentior. Quorsum haec λ Ut intenta , 1. ... libant ii, qui scholae pc rpernam invi--.. M. diam conflant, controversas circa Arias elem exortas non esse disquisitione
Theologi indiems, fi qi. ae in Cicerone
ambigua erant, ea non est dedignatus explicare Angustinus. Quid γ quod is ipse
ne cientem quid sit nihil, quid informis materia, quid tarmatum exanime, quid
corpus, quid species in eorpore, quid lacus, . quid tempus, quia in loco, id in tempore , quid motus secundum locum , quid motus non serendum locum, quid stabilis motus, quid sit aevum , dic quid sit nec in loco esse, nec nus am, & quid sit praeter tempus , & semper esse : quid sit 8c nusquam esse & niis quam non esse . 8c nunquam e se, & nunquam non esse : hec, i quam, nescientem , nec de Deo nec de anima sua quicquam recte aut qu rere aut disputare pol se asseverat e Non fiunt igitur quaestiones istae physicae & meta physicae a schola nostra expellendae, ne illae quidem, quae Erasmo caeterisque Gmilibus citriosae sophisticaeque etiam visae sunt. Sed de hoc alio laco plu-x iis . Nunc ad fidei quaestionem redeo. . Quae nisi Theologo in primis constituta sit , nihil ratione docere
potest neque via. In hae igitur re vehementer elab
randum est , si in Theologia , quis sit
gradus veritatis ac salsitatis exquirimus.1d nimirum ut Theologie maxime Pro prium est, ita est omnium dissicillimum. Quare illud prs stare valet nemo, nisi perfectiis consummamsque Theologus,
Dixerit quispiam. Quid λ nonne sunt notae alique, quibus qugstiones fidei seiungi ab eis. qus Fidei non sunt , dc
internosci iussint λ Sane vero. Sed nec cuivis contigit adire Corinthum: nec sunt ista omnium communia contritaque Praecepta. Ac Pertinet quidem ad omnem Fidei quaestionem constituendam, semper in promptu habere eluia modi notas, he qugstioruim Fidei qu
si indices t verum ea magna Omninores est , egetque domina 3e exercita tion non parva. Illas itaque si poterimus, Proseremus: nec ita multo post,
sed pisca ante dicenda sunt . Fidei porro msstio bifariam intelligitur . Una , quς immediate ad fidem iniret:
ut ere attinen h omnia , que Deus ecclesis sue aut verbo edidit, aut scripto. Altera , quae med iste Fidei est: cuisiuimodi sunt omnes conclusiones , qua
ordine disciplinae ex illis prioribus colligere , & di finire possumus. Ἀε niam non in seipsis , sed in aliis ta quam Principiis revelatet a Deo sunt. mediate Fidei dicunnir esse , & qua eas negat, is fidem negare hoc modo dicitur. Atque equidem illnd etiam
animadverto, eas non abs re istian
questiones Fidei vocari, mae vehementer ad ecclesiae doctrinam pertinent , fideique sunt propter affinitatem appe
dices . Non quod aut ex iis Pendeat
430쪽
fides , aut iis sublatis iunditus illa toti latur r sed quod affecta egraque sit , si
m rerum veritas labefiat, que illi
& ad unguntur . oportet ne pe in ecclesia sanam doctrinam esse de verbum sanum, ut Apostolus ait. Quemadmodum autem morbi quidam letnales sunt, alii vero non interficiunt quidem hominem, sed assiciunt tamen valetudinem e sic errores quidam non fidem extinguunt, sed obscurant: non evertunt, sed infirmant: morbumque aflerunt, non exitium. Sicut ergo quod saluti est noxium, vitae id quoque noxium est: ita quodcumque sanae doctrinae adversatur, hoc Fidei est etiam odammodo adversum . Ex quo intelis igitur , quaestiones illas, quae ad doctrinae ecclesiasticae sanitatem spectant, ad fidem suo quodam modo spectare. Sed nos huius generis controversias non in fide proprie , sed praeter fiὸem esse dicimus: nee qui in his errant, eos in fide, sed praeter fidem errare existimamus. Atque ita rebus his primo simpliciter collocatis, reliqua deinceps subtilius persequemur
Luibus notis quaestiones Fidei dijudicari possint.
Q Uibus autem rationibus hanc dii dicandi sacultatem assecui posmmus, ne in constitutione causarum Fidei erremus , accurate nunc & ὸ iligenter exponendum est . Et Cardinalia quidem Turrecremata libro .. sum. Cles.P.2.c.q. septein gradus ordine ponte propositionum catholicarum , quae eridem , cum in disputandi controversiam dilceptationemque vocantur, quaestiones Fidei di cnntur. Primus earum est , quae in libris sacris habemur expressae. Secundus earum, quae ex hisco per certam & necessariam consecutionem fiunt. Tertius earum, quas vectorenus Christus Ap stolis , Apostoli ecclesiae reatiderunt. Qiartiis earum, quae in conciliis universalibus definitae sunt . Quintus e ram , quae a sede Apostolica sunt delibus ad credendum propositae. Sex tus illarum, quae de fide de refutatione haeresum. sancti doctores una mentes unaque voce docuerunt . Septimus iularum est , quae ex tertio , quarto s uinis , de sexto generibus consec
tione firma de necellaria derivantuI .
Ex quibus capite secuentἱ distinguit
etiam septem genera naereticarum propositionum , quae septem illis generibus propostionum fidei rem nant. At vero more iurisperitorum ista sunt tr dira , quae fortasse minutius in tem isismas particulas conciduntur. Nobis men, qui docendi compendiariam viam& rationem profitemur, ad breviorem numerum dic absolutam quandam diiciplinae formulam redigenda sunt omnia.
Cum igitur veritas Fidei , ut paulo ante diximus, hieartita sit,& haec ad fidem mediate , illa immediate pertineat; ne pesse est, duos gradus Pro ' stioniim Fidei generales statim a primcipio collociare . Prior earum erit squae Theologiae legitima principia sunt , cu tulinodicunque sint illa , sive primaria his secundaria , hoc est, ea omnia , quς Deus in se ipsis ecclesia revelavit. Posterior vero gradus h nimerit1 quq ex prioribus illis necessario colliguntur. Hoc enim genus conci sonum, ut cum rebus Fidei colligatum , ad fidem etiam spectat . Ratio enim connexi, quum concesseris sup rius , cogit inferius concedere : de quum inferius negaris , superius item negare cogit . Rursum , in superiori illo gradu duos intelligimlis, linum earum propositionum Fidei , quas in libris canonicis sacri auctores scriptas reliquere: alterum earum , quas Verbo traditas ecclesia, ut crederet, a Christode Apostolis accepit. In posteriore it idem gradu duo genera intelliguntur . Unum conclasionum e ismodi . que e
terum earum, quas non fides sola conficit sine externarum disciplinarum adjutorio, sed ascitis aut uno principio aut Pluribus naturae ratione cognitis . Atque hi quidem tametsi non eodem oco de gradu , omnes tamen simpliaciter de sine additamento questiones Fidei vocari possunt, nempe cum ex utrisque Fidei veritas pendeat a cum utrisque coniuncti Ac copulata sit .
Nam msstiones illε quasi Τiὸei appe dices. quod nuper, de quid dico ni
Per imo vero plane Paulo ante dic
tam , Fidei quodammodo sunt , non simpliciter . Nec enim sc Fidei adhPrescunt, ut separari ab illa non queant. Egrotat sane, ut sta dicam, in earum errore fides , non perit. Sed quoniam scripture sacri nativa Re germana sensa sit cura interdum de implicata supt, nec semper exploratum est drcognitum, qu amilla sint, quεsne scripto Apostoli in oris Prodia