장음표시 사용
451쪽
contra se sita iudices ex factis , dictis, mente, i gen loque illius haere-sm deprehendant, cuiri notionem
ante oculos positam habere in omni Fidei religionisque iudicio debent. In hominem praeceptor olim meus incidit , qui vehementer se ipse af&maret haereticum elis. Quid ira r gat. Grte haereticum esse arbitraris Respondit se tenere contra catholicam fidem . Hic ille urget: An tu credis catholicam fidem taliam esse pMinime gentium , inmiit iste: ideo enim me haereticum existimo , hoc est,
errantem, & a veritate alienum, qilia contra fidem catholicam sentio. Jam praeceptor risum Continere non valens, abi stulte, ain eo enim minus haereticus eς, quo magis te haereticum op naris. fiat a quippe res est., si tunc errare te
sentis , quum Fidei catholicae repugnas. Sie hominis stultitia est non . tam Theologiae rationibus, quam prudentiae manibus comprehensa . Mihi etiam ipsi aliquando contigit , ut a Iudicibus Fidei errores ne icto quos denotandos acciperem: certe hominis eis ius errores, ut postea comi eri , qua iudicum nec iuuii, nec accersim ad tribunal Eeno e , icta sacerdotis cuiusdam suasu fle consi lio , quem Poenitentiae administriim habebat . Sponte igitur siloque judicio haere es adu
Piente notario , prodidit. Ad me ergo itum est, ut errorum notas ederem . Quos ut multos variosque conspexi , coepi mecum ipse attentius cogitare , quisnam eorum aucior haberi posset. Quicunque porro is esset, partim ex Arii , partim ex Macedonii, partim
ex Uuic his , P rtim ex Lutheri sontibus, quasi quosdam deduxisse rivulos videbatur. Crederes eum assidue in omnium hereticorum lectione versatum . Qiloa si ulla esset rerum comiequentia δe connexio, errori mve compositio Be coagmentatio aliqua,
mihi quoque iniecta esset ista suspicio.
Sed cum cernerem, in tanta err Sum copia non complexionem esse , non vinculum, incanaae hominis p tius , quam hireseos venit in mentem .
Nolui itaque de erroribus iudicare, nisi prius auctoris ingenium & iudicium ex Erasiem. Ergo iudices rogo. num copia st 1idendi hominis. Aiunt esse : Nam datus erat in custodiam,
& conjectus in carcerem. Solvitur vinculis , Curam pmducitur , intueor III, an O celso , video illum parum
sana mente esse. Periculum xx rebus
praesen ibus seci , quas longum esset commemorare: probavi ira se hiererem , ut ante ego cogitaram. Vix tamen a nidicum animis Opinionem in fixam pomi divellere . Sed vici tandem. de persiuasi , atque, ut erant viri boni, dederunt manias , amentemque litonte consessiim , si loque iudicio convicium . in parentum domum cerebro vacuum
quidem . sed omni etiam pena vacuum dimi erunt . Ac de his nihil est necessie, ut Theologi precipiant : iunt tacmen ea cognostenda: pertinent enim ad eum ultim , quem iuris prudentes
sunt e locis theologicis habituri, de qua re hoc libro disserimus . . Reliqua
deinceps persequamur : nam formula haec tantum attingenda fuit . . . . .
Alteram D. Thomas protulit in pri- .ma parte, & in priorem ad Corinth. epistolum. Ea est huiusmodi: Si error e fidei contrarius circa ea st, quae nullo modo est probabile ab errantibus ignorari. qui ad fidem catholicam cem to pertineant, tunc judices tuto de haeresi pronuneiabunt. Ut si, exempli causa , homo quivis etiam de media plebe, aut neget Christam cruci
sum xlim, Vere mortuum, vere a mor
tuis excitatum : aut aiat, superfluum esse & vanum orare Pro inormis, nullo
praemio iustos a Deo affici, nullo su plicio improbos, he caetera similia .
Item si vir in scholae Theologia diu
mutuamque versiatus contendat, spiritum sanctum a filio non procedere, aut patrem be filium sitiritus eiusdem duo esse principia. aut non esse tres caenitentiae Partes, aut Christianis nulla modo esse licitum eum hostibus belliSerare, aut episcopum non esse superiorem simplici iacerdote , aut quicquam eiu inodi, quod incredibile est nescire Theologos ad ecclesae comis munem fidem attinere , praesertim si
in schola , ut dixi, perdiu sese ac
valde exercuerunt. Qua in re nou dubito, quandoque a iudicibus per re missionem nimiam aut magnam certe ignorationem erratum. Nolo enim su-ιpicari, Fidei leges per gratiam esse,
aut populi furori s aut potentium vo luntati concessas. Fuerunt ante hos
paucos dies Theologi quidam habiti doctissimi, in iis erroribus deprehen si quos & Lutheranor im esse Proprio , de eccieta communi Fidei ad verios, nemo addubitare poterat, qui ves mediocriter rebus Theologicis esset i structus. Coacti uini hFre os abim m. quasi suspecti de haeresibus, Non convacti. Cum tamen, si haec non dico
452쪽
aci ad rhuthmicorum aut musicorum explicatum, diffinitum e habeant inaacerrimam normam , sed ad perpen- dices, an error, qui in judicium usdiculum communis iuris, die vulgarem nit, cum fide catholica aperte putationis formulam dirigeremur; nullum gnet. Nam una ex hac Parte dupliciter facilius erat proclivi ut ne iudicium. hereseos iudicium excludetur di vel mixTurpe suit autem ea dubitare teritos, incertum est, dogma iis errori emtraia quae ne rustici quidem dubitant, nem- rium catholicae Fidei veritatem esse,pe nullo pacto veri fimile fieri, ut ho- vel quia repugnantia erroris eiusmodi, mines in earum rerum, quas δ tumul- & catholicae veritatis obscura est , he innimque tractarunt, ignoratione vertem opinione posta. Ut si, verbi gratia. uir. Ecq iis autem eredat, viros the olim negaret quis, epistolam ad H logicissimos sc censebat vultus ea- braeos esse Pauli, habrat autem proruin rerum inscios bc rudes Mus Theolo- certo illam esse canonicam, de de augis universis notae , Pervuixatae lunt E- flore epistole quaestionem moveat, non rat in animo , quae horum Theologorum de auctoritate ; sunt Theolagi qui sensuerint errata ,subscribere: ut in hac qua- tiant, heresim illam esse. Ego veros inangine de huius maescriptionis tegula nis Ecclesiae definitio obstaret, non illustrior appareret ; bc admonerentur puto, inii existimem Christi fidem in qu ne stitiiri bi dices, ni alieno peri- nullo extremo versari discrimine, siculo saperent, ne e mimi relaxatio- libri canonici auctorem nesciamus . nem tu mollitiem, clementiam , de mi- modo sciamus librum esse canonicum. sericordiam esse arbitrarentur. In illis Plocirca sive Paulum, sive Lucam, nimirum & reis 8e iudicibus, ne quod seu B rnabam illius epistolae auctorem perniciosum exemplum esset prodia mi is piam dixerit, si solida ei est fixatum , Pertimescebam. 9uod enim . que Sc constans epistolae auctoritas, exemplo fit, iure fieri putant. Sia non continuo Christi fidem evertet. quoniam iam rei ipsi decesserunt , Cum igitur tempore D. Hieronymi mnique odio carent 8e invidia , non nondum fuerit explorate Cognitum , Putavi ejusmodi errores traducendos: an Fidei certa veritas si, Paulum ilia uos si contestatos de consignatos e- lam ad Hebr. epistolam ser ipsisse , si erem ad sempiternam memoriam . error adversus ad tribunal Fidei tunc in pitudinis, non solum in mortutis referretur, criminis fortasse quidem reos , sed in vivos etiam iudices via iudicium fuisset, sed haereseos iudiderer maledicta conserre . Quanquam citim non fuisset. Item , Dei auxilio sorte ibi timeo, ubi non erat ti- peculiari nos agere. ut sicut oportet amor . Sed utcunque res habeant, iliis credere, sperare , diligereque possimus, si speritos admonui, ne in animum i Fidei do3ma est longe certissimum . ducant credere, nullos esse pertinaces, Qui inficiabuntur, nullos esse habitus nisi qui iudicum monitiones praecepi, spei & charitatis infusos, illi dogm que despexerint. Ante hominum hor- ti huic, ut quidam aeninant, repugnatatus istos, crede mihi, vera hereti- bunt: sed quia ea pugna, tametsi val-
Corum Pertinacia reperitur, eorum . de probabiliter apparet, non tamen est
stilicet, qui minime ignorant, opi- manifesta ratione Comprehensa, eorumniones siuas contra fidem Ecclesiae ve- honinum error notan8us est, temeritas Dire. Ipsa vero Omnium fidelium vox, εe impudentia notanda : haeresis ne idem te communis sensus, non pro suspicanda quidem ante sacri Concilia una monitione dico, sed pro mille Tridentini decreta. Qui locus, nulla sumiae. Quapropter ecclefiae unam vo- etiam commemorante, fidei censore cem qui spernit, hic multo pertinacior admonet, ut id mutui, quod a the est , quam si sexcentas aut Theolog Iogis stini necessario ac Pruri, non arum , aut judicnm contemAEffet. Ac quibusvis accipiant , sed ab erudisis, de secunda quidem regula h, tenus . expertis, exercitis . Qui scilicet eum Tertiam hanc habebimus . . . exploratum habeant , quinam ex Theo- Si de cuiuspiam errantis pertinacia logiae locis certi ac firma sint, qui co dubitant iudices , duae res illis lunt tra probabiles oc non necessiarii, tum accuratius transigendae et quarum una argumentorum Theolasicorum fre- Theologorum propria est , altera cum menti atque expedito usu facile si Theologis inris peritorum etiam comis cunque errores deprehendant, quI Fi- minis. Priorem ergo a Theologo iii- dei catholicae dilucide refragentur .ris ritus muniabitur, posteriorema Altera erat res, 'ut iudices dilige rem suo sibi iure vindicabit. Primum tem navem operam , quo illis Orrantis
is itur a sapientis is Theologis illud pertinacia patet cat. Quae si in dubium
453쪽
sorial e vera Itur, 3c neqlle ex ante aut dictis aut saetis , neqne ex errantium natu, conditione 3c ingenio collietit . non alia eam ratione melius de- Prenendent , quam si erranti certum fi Ium catholicae eius veritatis osten-nt, cui error iitius contradicit. Ut s prostratur apertus aliquis scrip. urae locus , aut definitio legitimi concilii generalis, aut decretum constans Apostolicae sedis , aut una quaelibet alia Certa nota earum, quibus & catholicae veritates, & contrariae omnino haereses
dijudicantur. Quia si hisce signis notisque prolatis ille Guer it, argumen-
uim erat ignorantiae mestillissimum :sn repugna erit, armmentum erit Perriniciu certissimum : praesertim si nec ingenii nee doctrinae expers sit. Nam si adeo rudis N imperitus est, ut harum rerum intelligentiam nullo modo habere possit, equidem nullam Certam regulam praescriptionemque constantem exp imerem , ni hominis ejiiscemodi pertinacia innotesceret. Certe si qua est crassa pinguique minerva describe da formula , ea eris sententia ecclasiae communis , fideliumque comIbnius &conlpiratio eadem r quibus f iste advertetur, inm etiam cum videt contra se venire Omnes, Pertinax atque adeo haereticus ex istimabitur. Nec necesse erit tamen orbem omnium peragrare
terrarum, & singulorum fidelium rogare sententiam . Nam νε sit fidelium
tingulorum, neque arte aliqua, nec duligentia di inquisitione perpenditur , sed quodam quasi prudentiis sensu iudicatur. Quemadmodum enim si quil-riam neget omnem ignem calefacere, non est opus, ni contumax in naturam
habeatur, propositionem illam generalem inductione & demonstratione cngulorum ignium, sed significatione i tuis di ratione declarare; cum quibusiadam demonstratis, eadem sit de Cael xis ratio: fic in fidem ecclesis ille Grit Pertinax , qui sue provinci ς aut civitatis fidelibus universi in Fidei se
Sed hic relinquamus, idque largiamur inertiae nostret : inepti enim sumus , ni hebetes ac rudes ad regulam re lineam exigamus. Hec vero omnia, qui in hac postrema constitnenda regula diximus, si ad vulgaris prudentit rationem dirigas, retia sortasse inrunt: sin verpendere ad exactioris distisere Precepta velis , reperientur qus dam foItasie non recta . Quid enim in tam ii equabili di rerum N ingeniorum veritate prescribem nos postumus, quod
micibile inter omnes 8e ianum omnibdis esse queat presertim cum id genus musis propemodum coniecturales sint, in quibus iudices indiciis quibusdam atque vestigiis in ipsa penetrare hominum corda pertentant , que si cognoscerent, non egerent Perpendiculis, non
normis , non regulis. Quid igitur hqress sit, γε heretica promisio, qua demum via ac ratione utrique & theologo & iurisperito internoscenda. mihi iam satis superque dixisse videor.
De propositione erranea, sapiente haeresim, piarum aurium offensi , temeraria , scandalosa.
DE inceps , ut erat proposittim , d
propositione erro a videamus. Cuius notio ac definitio non eadein
mnibus , sed sua cuique est: ut hic etiam verum id esse comprobes , Quot homines, tot sententiae. Illud autem in primis definitum & constitutum sit, Propositionem erroneam ah haeretica non cogi atione modo , sed re etiam separari . Non enim, ut quidam existi inant, concilium Constantiense . unde varia ista errorum genera acce- Pimus, Propositionem erroneam ulla-pat in significatione generali , ut cir ris haeretici & caeterorum genus commune sit, quae videtur esse eius nominis propria significatio. Ecquis enim credat, quicquam aliud elsu propositionem zrroneam, quam errorem Sed concilium, ut dixi, ab hac usi pati
ne longe abest : id quod statim pla-
cum faciam, si verba . patrum aescribam. Compertum est, innuiunt, e prsiatis articulis plures esse notorie heretIcos, alios non catholicos, sed erroneos, alios lcandalosos, quosdam piarum aurium ostensvos , nonnulloStemerar os . Que forma sermonis esset de falsa di absurda, si proposito ere nea pro mi ocunque errore Communia ter Jumeretur. Iam enim recte quo pacdici postat, post multas argumentatIo nas enumeratas, in his quasdam esse syllqgumos , quasdam inductiones squaluam argumentationes: quod quam iit ineptum, nemo est, qui non intelligat. . Sine dubio igitur erronea Pr positio ab heretica secernitur , non tam
quam genui ab ipecie, quod esset dia Disiligod by
454쪽
set Imen ratisnIs ; sed tanquam una erroris species ab altera : quς vera rvirum , non modo vocabulorum , distimetio est . Illud deinde constituere debemus,
di prius Brisen dictum oportuit, sed
trina sera non est reprehendenda, praesertim si inopportunum tempus r servata sit: Constituendum ergo , c tholicas veritates non singulari modo , sed bipartito reperiri. Quaedam enim sunt catholicae veritates , quae ita ad fidem pertinent, tit his cublatis , fides quoque ipsa tollatur. Quas nos usu is quenti non him catholicas , sed Fiaclei veritates appellavimus. Aliae verit res sunt etiam ipsae catholicae & unive
salas, nempe quas universa ecclesia tenet, quibus licet eversis fides quatitur , sed non evertitur Umen . Atque in huiusmodi veritatum contrariis erroribus supra dixi fidem obscvrari, non exim-gui, infirmari, non perire. Has ego nunquam Fidei veritates censui vocandas, quamvis doctrinae Christianae v ritates sint: Speciales orationes applicatas uni personae per praelatos veI religiosos plus prodesse eidem, quam generales; Fratres non teneri labore manuum victum quaerere , sed licere eis esse mentacos r de complures alias sis miles propositiones, quas Omnes cath lici veras esse fine dubio existimant , ideoque veritates catholicae vocari ponsunt, atque etiam debent. ae igitur propositiones huius posterioris generis veritatibus contradicent, eas equidem erroneas appello: quae quoniam doctrinae catholicae adveriantur, errores iunt haeres proxim i, haereses non fiunt. Nec nostio more nos Ita loquimur, sed est etiam hoc in more positum sermoneque maiorum, ni nomen generas speciei it Ii absolute tribuant, quae est In eo genere imperiectissima . Sic Aristoteles in praedicamentis dispositionem se jum xit ab habitu, cum tamen dispositio alias habitus ipfius genus sit. Virtusquidipe, quam habitum esse nemo est qui nesciat, dispositio est Persecti ad optimum . Ac ne pinra exemPla, chiae sunt Prope innumera, referamus , illud est passim vulgi etiam ore contritum , quo animalis vocem, cum Omnium animantilam commvnis sit, interdum pro his solum accipiunt, in quibus nihil aliud , quam vis animantis apparet . A qua consiletudine ne Paulus quidem abhorruit, quum animalem hominem dixit, quasi brutum expertemque rationis. Patres item concilii Constantiensis hoc
sentis videatur esse lainti . si accurate taber Duodecimus. Cap. X.
eorum voces expendamus . Ex quibus facile intelligimus, erroneas Propositi nes contra catholicas fuisse divisas, fleinferiore quodam gradu, quam haere licas, fuisse locatas. Error itaque, qui& minus quiddam quam aperta haere sis, re catholicae Metiinae tamen CO trarius est, propositio erronea vocatur. Theologi denique modestiores, quum in dis putationibus suis quicquam lanae doctrinae adversum haereticum appellare non audent, temperato vocabulo e roneum esse confirmant . Quum vera
in hune sensum Ae vulgari conletudinne alliciar, & compellar maiore Philosophiae ratione , facile me patior In eum adduci, libenterque in eo cupio retineri. Est & propositionis erroneae alius Itatem gradus . inum enim veritas aliqua, sapientum quidem opinione vehementi , fidei veritas est , sed non est plane ab ecclesia definita , nec certo argumento demonstrata; tunc veritati illi adversari non est haereticum , sed erroneum . videlicet haeresis, quemadmodum supra diximus, a Voluntate me errantium pendet , nedum ab ectu . Error autem, sicut & saltatas, e rebus ipsis significatis perpenditur, nulla asserentis habita ratione . Ita licet veritas illa ad fidem suapte
natura Pertineat, quia tamen nec hoc certum nec expeditum est , haeretica pertinacia abest. error gravis Sc periculosius non abest. Similiter Fe propositio erronea tertio quodam gradu v cari Potest, quae certae veritati cathoiaticae fidei adversetur , non manifeste quidem, sed sapientum omnium longe probabili ac larme necessaria sententia. Ε stis quippe erratio gravis est , qui hocide fendit contumaciter, quod viri omnes docti sentiunt periculum grande cath licae fidei confla re. Quicunque ergo vel doestrinam fidei appendicem liquido evertit, vel fidem ipsam in dilerimen adducit, vehementer ille sane in Christiana disciplina errat, atque adeo eius dicta iure appellantur erronea. Verum de erronea Promsitione plus quam satis dictum est. Propositio rem sapiens haeresim snuibusdam definitur ea , quae in signia ficatione, quam verba prima facie stendunt sensum habet haereticum . quamvis pie intellecta sensum aliquem habeat verum: ni sunt, inquiunt, istet propositiones , Pater est maior filio, Christus est creatura , Tres sunt dii. Quae definitio nec vocabuli potestatem exprimit , nec rei dirinitae vim natu
455쪽
imque declarat, nec mutuo nexu cum igitur incipere, sive factum esse , seu illa est eo lata . Quis enim dubitet, esse creatliram , de filio Dei vere e illam propositionem , RHiculum est Runciari non possunt, quoniam inficia
Eucharistiae sacramentum solenni ritu tionem abditam 3c latentem continent, per vim publicas circumrne , Luthe- ut T a Filio Dei, pro in nomen Chri-ranonim ha refim sar re, qua negant in sti accipitur, vel perpetuum esse, vel Eucharistia eorpus Christi verum com esse a Patre depellat. Itaque , ut mea tineri ρ Et tamen in nullo pio sensu - fert opinio, Propositiones il lae, ac ca ta est. Hiisti modi propositiones mul- herae eiusmodi non tanquam sapientesta; in Erasmo, Joanne Carione, altitia haeresim, sed tanquam haereticae a Ni-que quibusdam huius seculi striptori- cam it Patribus sint damnam. At probus passim leges, quae nec apertas h. positionem haereticam & sapientem hereses prae se fόrant . nec sanum aliquem resim eandem esse , mihi quidem non habeant tensum: sed quia haer reos sa- fit vero simi te. Stultus nempe habere-porem quendam Ac odorem reserunt, ' tur is, qui quam rem vinum esse commerito eas quidem dicimus haeresim sa- staret, hanc hinum sapere , nisi per iovere, qui vero illas proferunt, hos hs- cum de ridiculum, diceret . Iam pa- reticorum 8c saporem habere M profer- erem Ar filium de Ipiritum sanctum tres te odorem. Nec exempla illa placent, Deos esse , cum fide aperte pugnat. quibμε hi suam definitionem illustrant. Nam sensi is illa , qui pius dicitur , im- veriora equidem exempla desdero, re eius est. Pari certe ratione illa propomaetis ad rem , de qua agitur , accom- stio, Deitas est crucifixa, haeresim ia-modata: quamvis in hoc genere nihil pere diceretur : quam tamen, ut hae- ab iis requirendum est, qui omnes i- reticam manifeste, quinta svnodus con nos propositionum gradus permixtos demnavit. Illa item , Ementia generat esse ac confusos opinantur. Sad primum essentiam , in gradu sapientium haereis exemplum a Joannis Evangelio Christi- sm locaretur , quam in haereticarumque doctrina sumpnim est . Quod vero numero poni oportere, Concilium La Christi doctrina de Evangeliiim haere- teranente definit. Quid illae t Essentia fim sapiat, . scribere ego non auderem. divina non est persiona patris, In triti Illud secundum exemplum congruens bus personis tres sunt Deitates, aliae- atque apaem est, si eis assentimur qui mae plures hiijiiscemodi , quas in se e, istimant, illam orationem, Christus novitio, eQ nuper a se excogitato, est erratura , simpliciter veram esses quidam veras esse dixerunt. Sane nihil sed eam Theologos refutasse, quod η- tam absurdum dici aut excogitari pote- rorem quendam ab Ario contraxerit. rit, quod in sensum aliquem fictum sit ν q.144. . In quam sententiam Divus Thomas detorqueas, verum non sit, ac rationi A is multa dixit. Ac MPhronius in sexta tum humanae , tum divinae conuenta svrodo plane fatetur , Christum crea- neum. Sed consentaneum non est, senis 11ῶν tum & inerratum, idem uel R 3. libro is ejusmodi commentitia , :b usuque Joannes Damascenus. Seo dc Hierony- sanctorum 8e ecclesae alaena, pia nummiis creaturae nomen m Christo non cupare, de homines futiles talium sei horret. Ego vero semper habui persua- sorum excogitatione defendere . Ego sum, enuἀciationem illam de simplici- certe , ut quod sentio loquar , harum eo falsam esse , 5e catholicae Fidei ata propositionum auctores nihil minus, solvae contrariam . Est enim in Crea- quam haereticorum laporem habitisse ar- itra voce negatio intus incirila , quae bitror. Sed si in eis aliquem meo gu-ChVisti supposito absolute divinitatem stu percipio , inscitiae sapor ills est,
ollit. Nam qui dicit rem a Iiquam fa- non haereseos . Quum vero loquendi vim Nam ex nihilo, is negat eam de si ita &c siuetudinem verborum teneo, pr nantia Mnerantis extitisse: hoc enim positiones iplas, de quibus loquimur εdiscrimine id quod vere & proprie s non sapientes haeresim dico, sed Fidei rem est, ab eo, quod vere 3t proprie manifeste contrarias . Sermones Porro est renitum , separatur. Quemadmodum istos per metaphoram figuratos, cons- igitur illud , Christus coepit esse, fidei derata intelligentia masis percipere POGadversiam est, quoniam Inde perspicua sumus, quam circunscripta definitione argumentatione sequitur, filium Dei α- explicare . Qiiamobrem, quid haeresim se coepisse , atque adeo aliquando non sapiat, quid non sapiat, non tam fin
hiisse; fie & illud , Christus factus est tione se argumentatione speculatriciis ex nihilo ι fidei quoque adversatur , disciplinae, quam sensu quodam gusti quod implicite filius Dei de roturaeia que prudentiae iudicatur. videas ho
Ius, a quo extitit, esse negatur . Sive minem in Lutheranorum dogmatis ex-
456쪽
mandis , & internoscenda m rite Nxercitatum, qui, ut canes venatici, in
libro quem legendum suscipit, haeresies ore quodam. suspicionis quam sagacissime pervestiget, ejusquesbri auct
rem corruptum esse s acuti isime sentiat.
Leget eum librum fortasse alius stipes sine sensu , qui nihil omnino indagare, nihil olfacere, nihil ne suspicione qui,
dem irassit attingere. Quales sunt lici die non pauci, qui Bast istam Cremen--i, Henridum Harph. Joannem Tau-Jerum , aliosque huius tari nar auctores iquotidie habentes in manibus, quotidie
4n ore, eorum errata tamen a mentem ,
animum non odore ullo, non vestigiis, non sapore capiunt. Videlicet ἰόst
iit Dominus a Iuda & Hierusalem ii dicem de prophetam, & ariolum, d 4enem , fle sapientem de architectis,
de prudentem, non solum eloquii inv-4 iei, sed haeresis occultae di iud ic inde. Quidni muti sint canes, Ac Iair re non valeant, quibus ad investigandum nulla iam est sagacitas narium ρ Et ci mini signis lupi declarent, qui sint ac κωψint, quid quaerant ac desiderent, canes tamen sere stupor oppressit, psi
res vero caecutiunt bc oblurdescunt ne, scio quo modo, ut nec ea, quae a vim ris sagacibus monentur, audiant, nς-lio verba diligenter attendis, eius doctrinae principia reliqua memoria tene q.
Jam experiere , nisi habes humore aliquo malo assectum gustum , propositi senem illam , Pater maior me est , non haerentia tibi sapere , sed modestiam . Legebat eandem in Arianorum libris Athanasius, auctores intus fle in cute noverat ; Arianae disciplinae causis de
enecta , principia . e connexa perspexarat; de quae in Evangelici Christidiacis erat super mel Ae lim , eadem propositio in Arii libros transsi a sapiebat haeresim . eratque eius gustui vel amaraitima. Atque ut idem vinum ex vase lino sapit picem a ex altero non laPit, Oc res eadem illud olet , unde Iat, e C O male, ex arcula muliebri bene ; sic una & eadem oratio ex unΡcorde Ac ore odorem spirat iucundis-nulum, ex altero tederrimum I ex uuo
saporem se avem servat, ex altero inis suavem . Quemadmodum etiam videmus, aquam e radicibus & canalibus. Per quas transit, aliud atque aliud de mlere de sapere. Non itaque e rerum iaque ea , quae a lupis Seruntur , videant:
Misi forte omnes & Pastores de canes supidi timore obmutuerunt. Atqui uno de libet stupiditas accidat, ad ecclesiae perniciem idem est. Securi enim iami terunt viri improbi non modo ad aurem admovere sermonem, qui ut caninger serpat, sed Patentius Venonum spar
tere, atque evomere virus pestilentis imum erroris sini: quod si mens non laeva fuisset, etiam occultiun atque invenia inclusum a sano humore secerni di internosci tam AEderat, adhibita di-lisentia & cura, bravique Ae acri iudicio, quam potest colar albus a nigro, aue dulcis sapor ab amaro distingui. Sed non est huius loci, ecclesiae cal initatem deplorare. Nunc enim id solam agitur, proi tionum sapores magis sentiemi & gustandi viribus discernendos, quam speculandi Causa qui
m hos, non natura distinguit. Itaque non praeceptis de regulis, sed prudentia & sagacitate diiudicantur . Ex Pediam brevi rem hanc , & planam. xemplo uno faciam . Leges illam ire positionem, Pater major me est , in
Dangelio . Habes illius doctrina auritiorem cognitum ηe Persi chim : an, incedentia de consequentia ia Evange
Plarum orationumque natura sapor
doris omnis existimandus est, sed tum res, tum orationes ipsae a venis aliquando dc viis, per quas Pprmeant, far rem & odorem accipiunt. Saporem igitur propositionum , ut dixi, non tam 4 cientia , quam prudentia di ii dicat.
Quocirca quae propositio haeresim sapiat εquae contra non lapiat, non Τheologι quivis, sed prudentes solum atquC ex Perientes poterunt judicare.
Idem vero de Propositione male s nante, seli piarum aurium ostensiva disexerim. Est enim , ut linguae narium que , ita re aurium judicium sui in . aia surdos de abhorrentes s os resinae
trum . .lemadmodum autem non solum res false atque perinsi dae , sed traves quoque ac vi rae sententiae ineo itis verbis elatae offendunt aures, a cres praesertim δέ acutas; sc Theolo.
gorum aures teretes, Sc religio ae, non
a sententiis modo falsis & haereticis, sed ab iis etiam abhorrent, quas intel ligenti iudicio percipiunt male atque absurda sonare, quamvis nullam in eis falsitatem haereseos deprehendant. Duinpliciter erbo de propositione male so
nante loqui possimus; uno modo gene
Taliter , quo omnis prolusitio . Fidei contraria fidelium aures offendit, e que magis, quo aperti s illam vide ne Fidei catholicae esse contrariam . Adio
modo specialiter , quo gradum quemdam Propositionum constituimus abiti. ιδ :
457쪽
Io haereticanim stupremo distantem.
Qua ratione eas proprie male sonantes
propositiones, & piarum aurium offensivas dicimus, in quibus nullus error Fia dei adversus manifeste notara potest, sed absonum nescio quid atque abundum , quod indignum esse pus cic religiosis auribus vi)eatur. Enimvero in hisce amnis fle abliirdis propositionibus discetnendis, nollem equidem imperito atque imprudenti vulgo aures dedere, quarum est iudicium pinguaismum . Sane quanquam nonnullis in
rebus, quae fidelium omnium scilicet communes sunt, iudicium rectum adeo doctis, atque indoctis est &pr miscue & communiter a fide datum, ut quae Propositiones vulgi opinione mala sonantes habentur, intellisentuimquoque iudicio male sonantes fere sint:
at promiscuum vulgus auditum plerumque hebetiorem habet, interdum etiam teneriorem, quam ores est; & multa simm tum auribus accipit, tum animo fert, Zae tritae atque intelligentes aures a-ernantilr: quaedam contra refutat quasi absona aut theologos peritos & sapientes non modo non laciniant, sed ne movent quidem: Theolobos, inquam, Periatos tapientes. Nam in mi ibusdam attritim sensus fastidiosissimus est , in quibusdam etiam superbissimus . Quia igitur vel Theologi quidam nonnulla res i-unt, quae aures clementes & modestas
minime offendunt; necessaritim est, si res has recte 8e sapienter diiudicare volumus, aurium habere sensum politum , tersum , subtilem , prudentem . Qiod si propostionum absonarum Comsonarumque iudicium ecclesia in xulgi
auribus collocasset, Illam certe prom-stionem, Beata virgo Peccatum ori ginas a primo parente contraxit, ma Ie sonare, Ae pias aures offendere iudicaremus. Illa enim audita , vulgus sine dubio perstringitur , percutiuir storquetur. At purum aurium offenso crimen est. Id autem in crimine ponere , quod ecclesia ab omni alienum crimine censuit, temerariae insolentiae est. Evanselii item verba quaedam, si turba nobis lex est, male sonantia fuissent, de piarum etiam aurium ostensiva. Turbas quil)pe aIiquando Dominus -- cibus ambisuis obiciarisque turbavit. Quin insignater atque aspere discipularum quandoque teneras auriculas Pe culit e nam Pharilaeorum aures mordaci solebat radere verbo. Pharisaei zii-dito Christi vel , scandalizabantur:
plerisque discipulis durus erat illius trabis habere daemonium via
debatur . Nec est ambiguum hoe tem pore esse Pharisaeos quosdam , esse st lidam turbam , Ae multitudinem salsis opinionibus Obnisam , Certos demum eia se discipulos, quibus est sermo veritatis duris mus. Hi, si abusus reprehendas , qui in imaginibus de colendis, de ornandis in sacellis, templis, m
nasteriis, sepulchrorum monumentis,
sempiternisque memoriis condendis sunt plurimi: si assi ea , in hiijtiscemodi Interdum , vel potius nimium saepe plus
rinitatem valere , quam . religionem sdisbolum quam Christum; hi, inquam, fortasse dicent, te Lutheranis opini nibus occupatum intolerabiles sonos sum dere . Non est igitur habenda ratio
vulgi promiscui , imbecilli , perturbati, imprudentis, sed prudentis, synceri,
pii, incorrupti. Nec Theologia modo requirenda est, sed pietas he prude tia , sine qua nullae aures possunt Co sentaneos lonos abhorrentesque disce
Itaque, ut semel finiamus, cum non si cuiusvis mala sonantem propositi nem a bene sonante distinguere, Pr
dentissimi Theologi. quod iam iterum ac saepe dixi, consiliendi a iudicibus ecclesiae sunt, nisi volunt in harum rerum iudiciis vehementer errare . Et quamvis nullam nos quidem comri
hensionem habeamus, definitionem nutilam, qua iudices valeant singulas in specie male lonantes propositiones tu dicate: illud tamen speciatim admonere possiimus, huiusmodi propositionum
duos esse gradus. Unum earum , quas
ante diximus haeresim sapere . Vid licet , quae fidelium gustatui male I piunt , eaedem male sonant auditur.
Verum quia gustatus sensus. pinguior de crassior est, auditus subtilior 3c acutior alter gradus male sonantium propositionum est, quae licet haeresim non hapiant, sonum tamen quendam a serdum 3c peregrinum referunt, graa doctrina sana, fynceroque de solido ecclesiae sermone dii crepare videatur. Qua ratione pias illae aures seriunt de
alpere Fe Sraviter, tametsi cur ita seriant , calila saepe occultissima est . H ius generis illa exempla videntur appo sitissima , quae Concilium Constantieme notavit : Graduationes, de magisteria universitatum esse vana gentilitate i troducta, dc tantum prodesse ecclesiae, quantum diabolum: Silvestrum bt Co stantisim ertasse ecclesiam dotando: Ecclesiam Romanam esse lynagogam Sathanae: Electionem Papet a Cardin
libus per diabolum fuisse introductam.
458쪽
Item , Pssam non debere diei sancti fimum propter ossicium t alioqui di . bolus diceretur sanctus, quia est ossicialis Dei. Item , Plures Romae nunc salvari ex coniugatis, quam ex clericis. Item , monachariam non esse pietatem. Item, Romani episcopi monaria chiam post D. Hiero Vmi tempus exortam esse. Item Phoram instititisse, Romanam ecclesiam omnium esse ee-clesiarum caput: & a lia innumera, que. ne langum faciam, Praetermitto . Quods quis adeo tenui Palato est, ut Das etiam propositiones haereseos saporem reserre iudicet, cum eo equidem non magno re contenderim , praesertim fide harum una & item altera sermo stainiamquam mihi, fateor, palatum tomPet qaeandoque ac iacet, auris subtilior
de erectior est. Ita mitti videor iacialius posse propositiones auditu a quam gustatu percipere . Sed, ut dixi. ne ter sensus regulis instituitur , si desum rit prudentia & spiritus quidam diiudicandi: si vero hec affuerint, sine preceptis nostris theologi iudicium poterit esse vel rectissimum. Ac de pro P sitione mala sonante hactenus. . Propositio vero temeraria duobus itidem modis usurpari solet, be com
muniter , Ac moprie. Communiter, ut omnis Propostici a fide averta, teme-
Iaria quoque appelletur , etiam s haeresis manifesta sit . Ecquid enim inconsderatissima , ae dementissima temeritate plenius, quam Christi eccle
sam contradicere Proprie autem ea vox usiurpatur, quum asseveratio ut te meraria notari I otest : ut haeretica , vel erronea , vel sapiens haeresim non
potest : In quem sensum post istos
Promsition im gradus postre in i cum propositio temeraria tenet . meritas Porro non uno , & simplicimiao intelligitur. Temere enim ea quandoque fieri dicimus , quae nori . consilio , sed fortuito geruntur : quomodo ea temeraria sunt, quae turbulente , 8c inconsulte effutita sunt. In hoc vero significatu temeritas , quae pullo delecti , aut discrimine ducitur ad iudicandum , si pientiae contraria est, in qua non calus Ae sortuna , sed ratio , α consilium valet . Qui ergo nulla aut ratione, aut auctoritate impuriis res ipsas affirmat , sed temerestribit & dictitat , vel quod in bucineam venit, iure is tanquam stultus Betemerarius reprehenditur. Nam quamvis vera aliquando dicat s sed ut vera dicat. tamen non id consilium de ra
tio , sed iuri oc. casus efficit . Qualia
sunt nonnulla , quae virἱ quidam pii Idivita , rebusque gestis Christi Domini
magis comminiscuntur, quam contemplastur ', quae etiam indunt non tam vere dc prudenter , quam devote Seserventer . Quorum est interdum cae-m , ac temeraria quidem de in asse tiendo credulitas , Ae in asserendo lacilitas i sed temeritas haec tamen non
est e usmodi, ut a Fidei iudicibus coerceri debeat, qui graviorum errorum censuram assumere suo iure possunt, levioris hnjus vel imprudentiae , vel stiliitiae non possunt . Fidei quippe cognitio illis mandata est , non Pr dentiae, eius praesertim , quae viros Pios saepe destituit. Videmus autem illimia modi seu meditationes , sim contem plationes , licet inconsiderate , . atque imprudenter , sine ratione , Ae gravi testhnonio editas, cum pietate sere at que adeo cum sanctitate esse conium clas . Non decet igitvr , ni simpliciatas columbina severissimi tribunalis j dicio vexetur , quantumvIs illa sit m- conlulta , Ae imprudens . Dicitur ruria sum 8e id temere asseri , quod ins
lenter, nimiiimque audacter asteritur. Quo modo omnibus in rebus4sseverandi temet iras , pronunci ndIQue aud
cia turpis est quidem , sed in his,
quae ad ecclesiae docti inam attinenta est periculose vel maxime . Habet Gnim contemptionem sui erbam ecchias asticae regulae: quam contemptionem nisi Fidei iudices coerceant, & comprimant, dici non potest , quantum discriminis omnis ecclesiae soctrina sie habitura . Quae igitur non incontii linoratione modo , sed , ut verbis utar gravioribus, confidenti audacia , ins lentia Proterva , extiliatione impude ii , ia atione stiperba , non contra fidem dico , sed contra ecclesiasticae m destiae regulam alseruntur , ea The logi in praesenti temeraria censent, a que inter erroruni gradus constituunt, k locant, qui, quoniam haeresiam a
pendices sunt i a Fidei iudicibus sunt
animadvertendi: Ut, Maram Virginem non esse in eoelas cum corpore assumptam: quod licet Fidei minime adver- uim sit , sed quia communi ecclesiae consensioni repugnat , ' petulanti temeritate diceretur . Item , In baptismo non infundi parvulis informantem gratiam , Ec virtutes , cum Concilium viemens e contrariam opinionem duxerit eligendam. Item , Angelum non esse simiu cum mundo cormino crea tum, aut ipsum etiam non esse inco Poreum . cujus utriusque rei contra-
459쪽
rium Concilium Lateranense sub In-nricem io Tertio nos docuit. Item O,
Diem iudicii ad certum quendam diem, men'em , annumve suturum , ut ,
verbi ea ista, ab hinc quinto, vel sexto: quod a Concilio Lnteranens sub Leone X. diligenter praecautum , atque proin villim est . Nec enim Parva in temeritas ejus rei praesaritionem usurpare , quam inclutam divinitus pater in lita positit potestate , Ac neque Apostolis, neque an relis revelavit. Item , Ioannes Eu. melim filii in utero sanctificatus: atque in summa vim nex illae propositones, in quibus a Fidei , 8e scriptura nim lege universali quispiam sine id
neo testimonio , aut probabili ratione eximitur . Nam hu lis Seneris exceptiones temerariae, Fidei leges tametsi non tollant, praecidunt tamen . Est demum ea temeraria proPositio, quae
in doctrina Fidei cum celebris uni ve istatis Communi decreto , ac definitione pugnat. Quanquam enim cir cunferuntur articuli Imrisienses , qui non sunt articuli Fidei omnes, quoniam ne hanc quidem 1el. longi ssunerangunt: led eius academiae tamen de fide Se religione fixa , constanti ais Sie decreta semper Christi Ecelesiaiulpexit . Qui vero contempserunt, inaniaque, α levia, ac pro nihilo exi. 1llinarunt , omnes ad unum Periclitati sunt, & ii, qui manifeste ab ecclesia discessere , At ii , qui ecclesiae fuere suspecti : postremo ii, qui in occulto adhuc latent, sed suo se te
Pore , ut caeteri, prodent. Propositionein alitem scandalasa in
quidam cum piarum aurium ostensiva confundunt , ut verbis di stinguantiit, re eaedem prorsus sint . Atque huius generis exempla illa Donunt : Tyra
num linest quilibet illius iubditus ociaculere: Ieiunare impertinens est Christianae perfectioni: Nullum est praece dum de baptismo suscipiendo. At iis
ita perturbati sunt, & consus errorum gratius, nullus ut sit Primus, nullus ut secundus, nullus ut tertius. aut quartus . Propositio igitur scandalosa dum bus simi liter modis appellari solet. Prius
usurpatione communi , qua omnis ora tio , quae occasonem ruinae praestet,
quamvis haeretica aperte st, scandal si dicitur. Quo sensu Concilium Constanti ense decimamquintam illam pr postionem , Quilibet turannus potest Iicite a quocunque subdito occidi, dcta. tanquam haereticam , & scandaloea in condemnavit . ales lunt item reliquae duae , quae ab his io exemplum
sunt positae . At veto poster, is scanadalosti illa proprie oratio vocatur , in qua scandalum notari potest , haeresi, non potest . Qualis illa fuit enumeratio incommodorum auricularis conseia sonis , in qua incommodorum enumeratione tanto cum Germaniae sociadalo Erasmiis veri itus est . Talet illae simisve commentitiae fabialae , seti narratis nes etiam verae , quibus monachorum occulta vitia vel finguntur , vel deterintur . Id quod fine dubio sine im
e illium oriendiculo fieri non Potest. Non enim hic sc.indalum mole igiusurpamus , Pro eo quod attres ostendit, quodve fidelis populus horret: sed pro eo , quod infrinis causiam ruinae praestat , di quod ante fidelium pedes positum , eos facit in illud incurrere, irruere , offendere. Sie ecclesiae Romanae abulus plebi rudi obiicere , a que in vulgus edere , scandalum est. Sic Proposciones illae scandalasae sunt: Praelanis malus vere est fur & latro:
Per censuras ecclesiasticas clerus lην- nilum luppeditat, Ac avaritiam multi plicat : Sacerdotes criminose viventes sacerdotia polluunt potestatem: Clarici epistolis decretalibus stii dentes stulti sunt : Dantes eleemosynam fratribus mendicantibus sunt excommunicati :Confirmatio iuvenum, clericorum Ordinatio , locorum conlecratio reservan tur epit copis propter cupiditatem hicri temporalis, he honoris: Universitates, de collegia vanitate hominum fiunt inducta: Leguminibus. Ac piscIbus venter inflamr, bc turget, atque adeo ad
concubitnm, ac Tnereas volui tales m
otissimus redditur . Quarum nonnullae
resim capiunt , non inficior sed quamvis in verum sensium deflectantur, non solum et r , sed ipsa etiam ist- haec veritas, qualiscimque illa fit, quaeiarie in his dictis inveniri potest, s a datum assert idiotis, de infirmis . Non enim solum falsa scand.dum faciunt, sed aliquando etiam vera. Ac de pro positione scandalosa fatis fere diximus. Propositionem autem Ichismaticam , seis ditiosam , maledicam, bc comi imelloacam , quorsum attinet ilefinire uis est enim, cui non perspicua sint illa, quae pluribus Ierbis a quibiadam explicantur λ Res itaque faciles, Fc cuique per se satis expositas, conii illo pretereo. Quoniam liber hic nos er non pollicetur, quae pastina vulgata, Ee comtrita sunt , sed ea conanir exponere, quae de sunt obscura , nec statim omnibus occurrentia, he obvia. Sed ne Α-m.ilthum quidem edimus , est bibli
460쪽
theeam rediis universis instructam . . Brevitati quippe studemus , atque utinam non hoc decipiat nos brevitatis studium . Deccpit enim multos quos dam, qui cum se bretes esse Hilarent,fus re lonStismi ; alios , qui cum se , breres csse laborarent , suere obscuri sint . Ged haec hactenus , iam pergamus a reliqua.
Quemadmodum a gumenta Neo. Iogiae invenieη , mque c
DE notis de catholicae veritatis, Merroris contrarii diximus, erro. resque ipsos quam brevissimo fieri potuit, internovimus . Sequit ur, ut utrimque generis nota quaeratur , de sormula , viarii, rationemque docere. Quae eadem erit ars argumenti in entenai,
ex locisque Theologiae ducendi. Qian- quam Theologici argumenti investigandi quidem , a ue einendi communiora praecepζa sunt . Illud enim Perspicuum est , Omnium rerum iu ὲontrarias partes facultatem ex eisdemippeditari locis. Qiocirca nihil minus hereticus e locis Theologiae argumenta ducet, quam Theologus. Sed illius incerta, infirma , de specie verii allacia erunt: hujus, ut qua non um-hram , lud veritatem iptam assecutuscit, erunt certa, firma , de constantia Nec argumentationes tamen omnes Theologus e locis certas exprimit, sed
interdum, imo sepe etiam , probabiles. Nec id soliim, quia loci quidam incerta sere argumenta piquent, sesquia locus firmus argumentum quandoque Praebet non firmum . .
Nolim enim , quis iam hoc duca- uir errore , ut si locus firmus est , nania argumenta inde ἡucta esse firma arbitretur a aut si e contrario infirmus est locus , omnia ex eo accepta infirma esse. iE sacris quippe literis in- turdum argumenta probabilia ducuntur: Ut si e sensu mustico petita snt, aut sopitis etialia liter. lis non sit . ex Plorate distinitus. Atque e diverso histori hu-nians auctoritas imbecilla ipla cum
sit, certa aliquando argumenta sui pe- citat. Pia propter ubi artem dc precepta adhibucrimus , quibus argumenta e is Theologicis cruantur, adhuc nisci cimn deest , ut explorentur. Qi Udri i ulla iudicii ratio , nullum discrimen accesserit , copia quidem argumentandi facilis de Prompta Ierit, ted nullo in pretio tamen, nisi apud eos,qui res numero aestimare lolent, non ponis dere . Persectus autem absolutiisque Theologus non modo varia e locis aris rumenta congeret, sed dissentiento Se consentientia, certaque de incerta sece
net . Quemadmodum enim dialectici coinsummati facultas duabus rebus ex-Pleuic , inventione ac iudicio ; sie Theologum instructiim esse oportet cum ad inteniendum , tum ad iudicandum,
si ars illi in Theologia disserendi exinpleta utura est , per quam, dico, re sua dogmata firmare pollit, Fe errores contraiios refellere . Theologi porro iudicium iunc mihi videor instruxisse. cum locorum Theologicorum vim 3enaniram expressi. Nempe e ὸecem partibus, in quas loci theologici amplit dinem potestatemque divisi , quaenam
earum partium firma argumenta continerent , quae vero infirma, patefeci a Cumque etiam veritatum catholicarum
notae eaedem snt, & certissima fgna, ut quaestiones Fidei discernantur, de
argumenta quoque certistima , ut conchisiones theologiae probentur: non
liud mihi negotii dandum credidi in
d iudicandis argumentis, quae dogmata nostra Probarent, quam datum P ulo ante fuit in iis notis edendis, quae nostras veritat s insigi urent. Pars ergo illi iudicandi nec post ea, quae diximus, admonitione ac praeceptis indiget, nec proprie ad locorum traci mim a tinet, quem liber hic nostra sua inscriptione pollicetur. Quod cum Peripiciis
liva sit , sequitur, ut . diiseramus idqucd praesentii est negotii) quibuς rebus pollimus cum, suem e locis theOlogiae volumus, adipisci usum argumentandi . Ubi illud primum Occ..rrit squod disciplinarum ordo rerumqueti Contextus i pie ac connexio monet, ut quil quis e theologiae Iocis invenire -- Plet, is communes praeceptiones iq;
uas de inveniendis argumentis ictici tradiderunt. Haec etenim , si est simpliciter brevitorque dicendum, 'uibus Praeceptis eruuntur a locis dia ι elicis , eisdem set me a theologicis et tametsi est alius quoque quidam aditus a i theologicos, ne ex iis peculiari via& ratione argumenta deriventur, firma praetenim , quae usui Theologi sitne
necessaria vel maxime . . omnium autem eiusmodi Praece Pim L praecerum illud est caput, ut theologus na- Ptsi argu-beat omnes theologiae notos die traeta- menti i tos locos. Notos , inquam , de tracta- veniendi.