장음표시 사용
511쪽
tutus lolatio destini tus Non gaiidebat . Quamobrem , ut caeteri mattvres, galleium sibi futurum ante oculos posuit, ut crucem sustineret confusone comtempta. ad Hebraeos n. cap. tibi miris omnino modis 3c charitatem suam in nos commendavit & exemplum .
Certe sve primo , sin secundo , seu tertio modo quaestionem solvas , miraculum facis: sed est hoc postremum eo plausibilius, quo maiores in nobis igniculos excitat nim poenitent in , tum
amoris, tram gratitudinis. Sed sit iam hujus quaestionis finis. Peti picuum est enim, in re sterili & ieiuna non Irarinuam & exiguam copiam e locis Theologiae suppeditatam . Restat tertium mi stionis genus pertractandum eius 1 qusa fide de natura pendet: de qua re capite sequenti disseremus.
In quo ea questio weatur in duabium , quae cum naturalis sit, tum etiam adfidem pertinet.
mortalitate . Uoniam de eo genere argumenis
torum distim est , quae de ad fidei principia explicanda spectant, &ad conesusiones Theologiae confirmanda; i deinceps de iis , quae ad rerum etiam naturalium Probationem attinent sdisputandum est. Sunt autem naturales quaestiones in duplici differentia . Que- clam enim solis naturae argumentis pro bari possunt, aliae fidei etiam auctoriatate confirmantur. Et in naturae rati ne quidem nullum inter . haec duo genera discrimen est. Utrius'ue enim Giaestionis argumenta ex eisdem omni no locis petenda sunt , hoc est , ex humanis disciplinis. Quae argumenta Omnia tribus ultimis locis continentur.
In hoc ditarunt, quod quaestiones Posteriores, quoniam fidei lunt , latius
patent, atque ex omni loco comproba
r I potant. In hoc genere illa est, quam hoc capite vertare cupio. An animus hominis immortalis sit, quemadmodum Pythagorae , Socrati, Platoni, Theophrasto , Themistio , SNnecae, Ciceroni, melioribusque Philosophis vitum est: an potius mortalis s
quod Lucretio , Galeno, Plinio , Alaxandro video placuisse . Nec me vero reprehensores vituperare debent, quod rem aggrediar , quae diligentissime esta pluribus disceptata.In quibus D. Thomam esse constat, cuius tanta est in utranque partem argumentorum copia,
ut nihil addi poste videatur . Sed
quoniam fidei argumenta nulla fere Protulit , naturae vero rationes Henricus atque Scotus probabiliter suadere alunt , non necessi, rio demonstrare t nihil, ut mihi videtur quidem , temere samirus sum , si de ea ipsa uqti aestione d i puto , quam tam multa de
Praeclara ingenia versarunt. Non enim rem act m agam: led , nisi me fallit a- . nimiis, plane utilem, ne dicim necessariam : praesertim cum Caietanus etiam in αν-ad
noster sui valde dissimilis scripserit, se
credere quidem animam rationalem in- iis i. mi' AIuibilem esse , at nescire tamen. in Vinde A.
.ia in re cum Henrico, & Scoto ex parte consentit: quos idem miris olim modis exploserat :. Ex parte , inquam: quoniam non alios quidem , sed te sciare infitiatus est. Ut er o haec controversa , 'uam fieri poterit , accurati isme constituatur , principio arpumentabimur, hanc quaestionem nullo modo ad fidem attinere, deinde non posse naturae ratione demo strari . Docet porro Augustinus, idque non , Ah itinsemel sed saepius, non esse fidei quae serae
stionem , an animae rationales ex tra- ii 3,e.io di
duce sint, an potius ex nihilo in sim brωνα, .gulis creentur ingulae. At si anima ho- e.r .a di minis ex traduce vi seminis Propagaretur , sine dubio est ut generabilis , ita etiam corruptibilis. Dein Sadducet Oxistimabant animum 2.Arsum. hominis esse mortalem: nec tamen ha-
bebamur haeretici r quin ut religiosos eos colebat fidelis populus. Praeterea, quatuor siunt scripmrae te- 3.Argum. stimonia , quibus vel maxime anim rum immortalitas doceri potest . U- . num illud est: Donec revertatur Wil- ' vis in terram , unde erat , & spiritus redeat ad Deum, qui dedi illum. Alterum t Deus creavit hominem inex--
terminabilem, & ad imaginem similia
ludini, suae fecit illum . Tertium: NO Matth.io. lite timere eos, qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere.
Quartum , quo ominiis in evangelio utitur: Ego sum Deus Abraham , Isaac , N Jacob . Non est Deus mortuorum , sed viventium . Etenim quod Augustinus affirmat , ex lege Moym q.n. Nam. esse caeteris evidentius , id ne probabile
512쪽
Liber Duodecimus. CapXIV. - 4 3I
Ie Idem mihi videri solet, iit animas hc D. Thomas a. adv. gen. c. 79. c Fer- ab interim vendicemus . Ex quatuor rariensis in commentariis afferunt, is autem illis, quae passiun a Theologis re- locus planus & expeditus est, qui 2. seruntur, primum eludi potest , quod lib. de Mn. anim. c. 3. habetur : ubi La, io tibis Aunistinus docet , infirmum esse amer- aperte docet Aristoteles, mentem h Genes. sum eos, qui cre)unt animas per Pro- minis non in seminis virtute esse, ut . . paginem generari. Infirmum ergo et- reliquas animas, sed extrinsecus adve- iam est contra eos, qui dixerint, eas ni re. Quod si non educitur de Doten- cum corporibus interire. Achcut scri- tia materiar, nec a generante hominea pium est, ait, Donec spiritus redeat vi seminis editur: certe subsistens est, ' ,
ad eum , qui dedit illum : sc etiam le- nec a materia dependet. Quod vero degimus , Spiritus vadens Ac non rediens. hac sententia interdum etiam descius Sectindum item refellet fortasse quil- rit, Caietanus multifariam suadet : de . piam dicens, non ibi de anima semam mihi his argumentis fit verosimile nem esse , sed de homine , quem Deus Primo, quod non potest effugere , si per gratiam secit a principio immor- sua principia Aristoteles retinet, ani-- is , talem. Unde statilia subiicitiir, Invidia marum infinitatem, nisi incidat in er. -- alitem diaboli mors introivit in orbem rorem Averrois, vel in Puthagorae deterrarum . Tertium autem de morte Iiramentum. Secundo, quia l. r. de
spirimati animae, hoc est, de aeterna, caelo asserit, quicquid incorruptibile sit. interpretari licet, de qua illud habes: id perpetuum etiam fuisse . Tertio.
Dentes leonis dentes eius interficien- quia in eth. li. r. Solonem reprehentes animas hominum. Quae res sit ade- dit, qui asseruerit, iust mortem veram tur a quia protinus additur, Eum time- superesse hominis beatitudinem . Unde te, qui postquam o iderit, haber. iu- ia deplorat brevem hominis felicitatem . testatem mittendi lic geli nam. PD- & opes ac divitias tanquam felicitatis re Divus Thomas nec in I. pari. nec adiumenta requirit. Nec de hominis in summa contra Fent. nec in quaest. mimo post mortem verbum ullum inde anima hoc testimonium voluit uiii illo reperies. Non est autem credibi. Pare. Nam quartum de reli irrectione le, eum , si existimaret animam esse agit, non de immortalitate. Sic enim immortalem, nec de modo, quo intel- Dominus ait: De resurrectiore autem ligeret sic paratiar, nec de eius seIicitate mortuorum non legistis, &c. Nihil ve- quicquam vel breviter Perstrictumni . ro prohibet, ut anima cum corpore s- . Quarto , ex prooemio lib. de anima , mul intereat, Ac postea cum corpore s- ubi illud iundamentum iecit: s intelumul exsurgat. Non ergo fidei decre- ligere est Phantasa, aut non sine phantum est, animas esse immortales. iasi', non contingit animam separari r in a. Αr,hm. Quod vero naturali argumentatione tertio autem libro politit antecedens, mri 'animae immortalitas neu ueat ostendi, quod intelligere non est sne phanta- ,
g I ici: in prima conjectura est , quod cum- sa : unde be conlequens, S c. Quinto,
nisi i isti Ambrosius he Augustinus, ut id pro- quia non Gregorius Nissenus modo, harent, omnes nervos intenderint, ni- quem D. Thomas refert, verum etiam hil omnino confecere. Non autem pre- sustinus martvr in lib. admonitorio semcellimus Ambrosium de Augiistinum. tium , ne Theodoritus lib. quinto de
. Arg. Ad haec, cum Scotus, J. Muniis, curat. grae. affeci. consenti iunt, Arist Ius serapus Divi Thomae rationes exstem telem animorum immortalitatem nega- .is 4 derint, viri sti licet magno ingenio ma- vita . Quis autem credat, tantos taleia
Σ:u R naque Philosophiae eruditione praedi- que viros falsum testimonium dixisse λ- ti I at pronunciarunt tandem , rem non Nisi etiam Alexander Aphrodisaeus m- esse demonstratam, sed creditam. Non signis praeter caeteros Peripateticus fauest autem verosimile, rationes eas, si se etiam magistro suo hanc sententiam evidentes ement ac Iucidae, nullum imposuit. videntiae lumen acribus acutisque ocu- Praeterea . animorum immortalitas '. Arm. lis allaturas . . . cum Dei erga homines providentia ad- 's. Arg. Praeterea , Aristotelas non idem sem- eo convincia ne c Iligata est, ut qui per in hac re, sed tum hoc, tum il- illam negarit, is hanc quoque inficia- Iud scripsit e non est ergo probabile, turus hi : qui vero hanc concesserit, eum in tanta varietate Ae inconstantia eum necesse sit illam admittere , quem- certam exploratamque animae immor- admodum supra diximus. At Dei er- talitatem habuisse . Nam quod pro ani- ga res humanas providentia non potestinae rationaIis incorru Ptione aliquando esse per rationes hi manas mansisti,
senserit, ut caetera loca omittam, quae sed solum ex di inis oraci lis explora-
513쪽
te percistur. Id quod Propheta testatur inquiens: Existimabam ut cognoscerem: hoc labor est ante me, donec intrem in sanctuaritim Dei, Ae intel- Iigam in novissimis eorum . Et iter iam, Dominus scit cogitationes hominum, quoniam vanae sunt . Beatus homo , quem tu erudieris, Domine, &de lege tua docueris eum. Praeterea, ad indavndam. animi immortalitatem illa restissima via est,quam Aristoteles est. ingressus , nempe animi operatio propria . Sicut enim res se habet ad operationcm , ita se habet ad esse. Experimento autem quotidiano ille probavit, animam nostram nihil sine Phantasmate intelligere . Pendere itaque a corpore, non solum ut species intelia Iigibili tim accipiat, sed ut eis etiam utatur, resque ipsas intelligat, Respondent, pendere animi propriam acti
nem a corpore, non tanquam a subiecto, sed tanquam ab oblecto. Verum haec responsio refellitur, quia si, quantum rationis lumen Bc sensivim indagatio docet, nulla nostra in lectio λne corpore est, nihil refert hoc an illo modo sit; cum utrinque probabili iasime colligatur, animam, si extra Corispus esset, in modum glirium torrentem omni opere vacaturam . Experimur
squ idem, species intelligibiles & in fieri βe in operari a phantasmate dependere . Hinc enim Aristoteles vae ill vit, nec quicquam ericit, si effecit tamen , nisi animas cum corporibus i terire : ne vanae scilicet he otiosae e
Confirmat alitem hoc vel maxime, quod si animus per se subsisteret, atque adeo immortalis esset , non indigeret corpore, quemadmodum aliae formae , propter esse, sed solum propter operationem . Necesse quippe est , eum species intelligibiles a corporibus per corporis sensus emendicare. Alioqui intellectus per se in nanira subsistens,iὸeoque a corporis gravitate & materiae imperfectione liber nullo se modo corpori colligaret, si ex se haberet species ingeni as, quibus sine corporis ad timemto in elligeret. Videmus autem, species a cor re acceptas a corpore etiam
in operando Pendere. Ideo enim necesse est , intelligentem Phantasinat speculari. Non ergo per illas anima a corpore separata intelliget. Ali..s vero siecies non habet superinditas. Quare seiuncta a corpore , somnio ocioque torpebit, quod est absurdum. Sexta insuper synodus ac t. o. tradit, animam hominis non esse immortalem
Per natiiram , sed per gratIam illam a
morte coercentem . Et rursum, Non , inmit , nam tam proprie immortalem
habent animae , sed gratia id soletitae
sunt. Nulla ergo ratio naturalis animae immortalitatem monstrare potest, ut P te cum sit suapte natura mortalis. Adde unum & viginti argumentas a quibus S. Thom. probabiliter egit, ut U Hrg. anima corruptibilis videretur. Quae si ego hic repetam, molestus ero . Nam 'his alia adjicere , non vi)eo qui possem, nisi Ianduno. aliiQue huius farianae auctoribus velim esse simillimus. qui ut argumenta afferant . quibus antia mi mortalitas probari i osse videatur , ea ponunt , quibus suadeant eum non esse se am actiimque corporis essentialiter . Quae argumenta quidem Cai tanus in 3. lib. de anima retulit, fecissetque fortasse multo prudentius, si contempsisset. . Adde etiam, quod Scotus ar timem I2. Arg.
iis, quae Srobant animam esse Immor- .dai argute issi ondet. Si ergo rara es inuni δ' a prioribus non demo virant, alias vero excogitare novas non opis est nostrae ; fateamur, animam immortaliter vixere , nullo certo naturae ar*umento latescere. Haec afferre brevimine potui quibus illi uterentur.
qui animorum immortalitatem infirmare Pergerent. Quam tamen he fides catholica firmissime docet, & certa naturae ratio . Id quod conchisones rationesque sequentes Patefacient. Prima conclusio. Animum hominis I.CotcI. esse mortalem , fidei catholicae manifeste repugnat. Gene. V. Destendam ad iugitiis e filii. m meum lugens in infernum. Iob. eum Tetri. Ducunt in bonis dies sios, Ae in illincto ad inferna descendunt. Sapien. phnia, in item cap. 2.3. 4. & s. apertissime tradi- ψm -
tur, animas cum corPoribus non inter- miranire. Eccles. n. Et spiritus redeat ad Deum , qua dedit illum . 2. Machab. iisd) lusini 12. Sancti ergo & salubris, &c. Mat-- 'o'
th. ro. Nolite timere eos, qui occidunt
corpus, animam autem non possunt Oc- .cidere : sed potius timete eum, qui pot- deh i no:
est sc animam & corpus percere in diosi in gehennam. Joan. 12. Qui odit animam uiam an hoc mundo, in vitam aeternam
custodit eam . Phili p. I. Mihi vivere is itadia Christus est , & mori lucrum . Coarctor alitem e duobus, desiderium habens dis Iolvi, & esse cum Christo . Primae ad Cor. Is . pro absurdissimo Ap stolus colligit, Ergo ek qui dormierunt in Christo, perierunt. Si in hac vita tantiim in Christo sperantes sumus, miserabiliores sumus omnibus hominibus.
514쪽
Et posterius reserens illam inspientium suae relinqueretur Manducemus , & bibamus,
cras enim moriemur , illaco subdit: N lite seduci. Corrumpunt, &c. 2. r. . Dum sumus in corpore, peregrinam a Domino : audemus autem tu bonam voluntatem habemus magis a peregrina ri a corpore. N praesentes en ad misum . Et paulo ante : Scimus , quod si terrestris domus nostra , Ete. Sed de rituurae testimoniis. quae D.Thomas dixit esse infinita , satis multa recitavimus . Qua iam vereor , ne quis nos ivre ac merito reprehendat, qui in re non dubia tisi fuerimus testitas non necessiariis. Praesertim cum ii , qui a-
immortalitatem inficiantur, nec
o , nec evangelio credant , ecclesiae vero , sanctoriimque fidem Pro nihilo putent . Ira se pervacanetim videtur esse, ex iis lacis, quae auctoritatem fidei continent , argumenta depromere . Nec conclusio haec proprie Theologica est. , ut sit argumentati
nibus Theologiae confirmanda . Quin Theologia , qua ratione effectrix est,& agendi muneri incumbit , illa duo habet primaria fundamenta , Deum es se hominis & principium & finem,
atque adeo Procuratorem, esseque item animorum Perpetuam vitam a In qua remunerator Deus sit inquirentium te.
Quae nisi fidelis penims habeat infixa, ne in animo quasi insculpta, non dicomedia , he linem consequi felicitatis suae , sed ne ad Deum quidem accedere potest , ut ab eo media finemque requirat. Cum i itur prima cuiusque disciplinae principia tanquam notissime anticipationes supponantiir , nihil opus erat vel ea testimonia referre, quae ex sacris literis commemoravimus. Nisi quod sint quidam adeo curios , qui etiam optarint, Paulum de animorum incorruptione manifestius loqui. Quod perinde est, ac si quis Philosophus adineo esset insigniter stultus , ut in phi losophorum 'ibris , praeserti ue Arustotelis , cuperet principium illud saepe , de clare resumi , Piodlibet est, vel non est , Verum de hac prima propofitione, quoniam est ante oculos posita, diximus satis. Secunda propostio . Animus natu raliter est immortalis, & non ex do no gratuito . Fuere Porro quidam Ain rabes , qui dicerent , animum natura esse mortalem , sed in novissimo eum corpore immortaliter sescitandum. Simili autem errore ductius posset qui sepiam dicere , rn urina cum cor Pure
statim quidem interiturumi, si naturae
tentiae fieri, ut vel ad praemia , vel ad
me qui assereret , is scri mras facile in sensum suum detorqueret. Non enim inirmant illae . animum esse natura silia immortalem , sed solum eum
aiunt manere post mortem. Sicut corispus post resiirrectionem fides astruit Perpetuam vitam habiturum a non tamen id in natura corporis, sed in divina potentia erit . Quam sententiam sextae Synodi vertii retro citata son re videntur. Atque Augustimas IO. Aper Gen. ad liti cap. 2 r. in illam main .sis opinionem inclinat, quae docet, animas a parentibus generari . Quae uvera sententia est, non est animus sua natura immortalis. Id quod solebam equidem , non tanquam ha reticum sed tanquam erroneum condemnare: semper quippe malui citra lineam e s stere, qumra transre, stultaeque ignorantiae potius argui, quam insiaentiae temerarim. At si rem diligentius animadvertas , non dubites , hute errori haereseos notam inurendam. quando ad sedem Apostolicam referatur. Primum, quia manifestum est, quoiadam Philosophos nanirae ratione du Ttin coce , animorum immortali tatem re in stigasse , ne invenisse . Non est ergo supernaturalis animorum Perpetua vi
ta i aut dono eis gratuito concesia . Quis enim hominum icire poterit consiliunmi aut quis poterit cogitare , quid velit Deus , nisi ille dederit sapientiam, & miserit Spiritum sanctuin su- sam sum de Altissmis Deinde in Concilio Lateranensi sub
Leone X. less. R definitur , haeretic in esse dicere, quod ex principiis Phil
sophiae sequitur, animam esse mortalem. Et tamen si naturaliter esset anima corruptibilis, hujus corruptionis esset causa aliqua naturalis. Item cum nonnulli , inquit, ausi sint dicere de natura anime rationalis, quod mortalis sit, Raliqni temere philosophantes secundum Philosophiam saltem verum esse asseverent, damnamus omnes asserentes, animam rationalem mortalem esse. Cum
illa non solum per se, & essentialiter
humani corporis forma sit, verum e tiam immortalis. Hactentis concilium. Praeterea , non Theologi modo , παrum fideles etiam universi animarumi nortalislcm ita a maioribus ac in Pimus , ut non Per miraculum eas incorruptibiles, sed per naturam esse ex damus . Hic antem ecclesiae consentias
certissimo nobis argumento esse debet Iilli ca- u
515쪽
catholici dogmatis. Quod autem idem in hac re Theologi ac fideles sentiant omnes , vel ex eo liquet , quod asserentem quemcunque, animos esse mortales , statim exhorrent. Eadem qui pe fide inscriptum in mente habent, angelos & hominum animas natura sua, ut intellectuales , ita quoque immortales esse . Adde, quod post Augustini
seculum nemo fidelium in dubium vertit, quin animae rationales creemur ex
nihilo, & sngulae singulis corporibus
insundantur , ut Concilii Lateranensis verbo utar . Quod si non generantur vi naturae animae rationales, nec de Potentia materiae educuntur , sed soris veniunt, nimirum ex se subsistunt: uuare non cum corpore intereunt . Illud vero testimonium , Spiritus redeat ad
Deum, qui dedit illum , ne Augustinns quidem ipse expedit. Si enim s xis venit spiritus hominis . conseqliens fit, ut nulla vi agentis naturalis propagetur . Quocirca s insenitus natura est,
natura quoque est incorruptus . Nec enim naturales causae corrumpunt aliquid , nisi quod eaedem possunt gignere. Nam quod interpretatur Augustinus , Deum primo homini spiritum dedisse, cum inspiravit in faciem eius spiraculum vitae, in illo vero, qui caeterorum hominum caput erat, caeteris
dedisse spiri nim, hoc Pace tanti viari dictum sit nulla ex parte argu
menti vires infringit. Cum enim Moyses in principio Genestos rerum naturalium propriam vim & naturam ex-Primat , quod in primo homine rinificatum est , id de reliquis etiam ii telligitur. Scriptura porro, ut Ostende-xet, viventia reliqua viribus naturae eindi posse, ait , Germinet terra heroam virentem, ilic. Et rursum, Producant f. i. 'u aquae reptile animae viventis , A c. Etrsus ino. Iterum, Producat terra stimenta 3e r
se Iiuch Ptilia a &C. Nemini quippe ambiguum
iso1. esse potest, Prima cetorum, jument
rum , serpentium , honum inὸividua a Deo sine media causia adiuvante condita creataqire fuisse . Ob id namque ad stellam est e Creavitque Deus cetegrandia, & omnem animam viventem, atque mola. bilem , quam Produxerant
aquae in species suas . Item , Et fecit Deus bestias terrε iuxta smcies litas,&c. At significare scriptitra holuit, sic runca Deo huiusmodi animantia esse edita , ut in vi tamen elementorum & corporum , qtiae ex elementis conflarentur, illorum generationem sitam esse cense-
Iemus .. Sed enim cum ad hominem
ventum est , ne huius sim Iis conditio
crederetur , de corpore ait. Feci Deus hominem ex limo terrae: de animo autem: Inspiravit in faciem e iis spiraculum vitae. Qiod differentis conditi nis varium discrimen a Moyse adeo
accurate observanam manifeste indicat, caeteronim viventium animat in pote tia materiae elle , hominis spiritum, quo factus est in animam viventem, non
esse , sed . a Deo creari & infundi, qui solus eius & spirator , Ac e Ieator est. Praeterquam quod qui dieit, Redeat ad Deum, qui dedit ilIum, is non obscure docet, spirinam non Perire, sed manere . Explicat enim id. quod paula ante dixerat, Ibit homo in domum aeternitatis suae . Alioqui quomodo ad Deum vadit, si dissolvitur, tanquam mollis aer, & scut umbra ac sumus evanescit Quemadmodum autem corporis naulram exprimit, cum ait, Revertatur pulvis in terram suam, unde erat; sic naturam spiritus
manifestat inquiens, Et spiritus redeat ad Deum , 8cc. Iam quod Augustinus affert , spiritus vadens , & non rediens, a nobis est . Non enim scriptura dicit , spiritus veniens, & non rediens, sed spiritus vadens, scilicet a Corporeabe non rediens, Vc. . Praeterea, stulti illi, quorum error MP. cap. 2. inducitur, animum existimabant naturaliter esse mortalam . Non
enim de miraculo loquebantur, sed de
natura. At Sapiens non modo cum itilis aperte pugnat, verum etiam ut i spientes , de insensatos reprehendit. Animos ergo sentit natura esse immoris
Tertia propositio. Erroneum est, ne 3.Conet. dicam haereticum , astruere, animaei mortalitatem naturali ratione demonstrati non posse Si enim naturae a habet incorruptibilem, huius rei vel a priori, vel a Posteriori ratio aliqua demonstrativa erit. Nulla squidem Proposito ex natura rei, di connexi ne terminorum per se ac necessaria est, quin vel ex effecti, vel ex Pr Prietare, vel ex definitione, vel ex
causa lilbjecti ostendi necessar io queat. Sed . is: Quadratura circuli demo strabilis est quidem , sed demonstratio adhuc inventa non apparet. Sic ergo Scotus Jandunusque lentient, ani mae quidem immortalitatem ostendi posse, at non esse ostensam tamen. . Quarta propatio . Periculosum ac temerarium est, ne quid amplius ad- q. mi. dam , astu mare a quod nullum argu
516쪽
civ. Dei. 1. e 12 M tib t. Platonem a
mentum hactenus inventum vere de monstrat animae immortalitatem . Quia argumentum , quod sium itur ex oper tione propria, vel etiam ex Potentia , qnae substantiam rei necessarie naturali terque consequitur, vere ostendit, qualis ne sit eius rei natura atque lutastinita . Theologi vero tum ex propria operatione, tum ex propria potentia,
intellectione scilicet se intellecti , animi incorreptionem argumentantur. Sy LInhini igitur illi verae sunt demonstratioties. Dicet lariasse quispiat rNon nego demonstrationes esse; sed
nobis demonstrationes esse nego, quibus argumenta illa certa & clara non sunt, quamvis idonea ex se fini, ut certitudinem atque evidentiam pariant. O insolentem temeritatem , Caeteros ex tuo ingenio metiri exque tuis aliorum oculos aestimare: asserere, mel uuidem ex natura sua dulce esse, ted dulce tamen fuisse nemini, quia tibi noth fuerit, nullum videre id posse, quod tu non videas; omnibus Obscurum eia se , quod tibi non pateat .. Ait D.Thormas, ex praemissis manifeste ostendi posse , animam humanam non corrum-vi cum corPore i concludit vero in inam verba: Patet hitur, quod inte lectus humanus est incorruptibilis: ergo & anima humana, quae est intellectiva lubstantia. Item , Necesse est ἡicere , animam intellectualem esse incorpoream , subsistentem , incorr ptibilem . Motiis contra , Non sunt, Inquit, rationes patentes & necessiriae.
Amrmat Chrysostomus, mi Philos phi de animae immortalitate dubitent, eos addubitare, an in meridie si dies ire credemus nos , viros & sanctissimos& modestillimos evidentiam, quam non habebant, D isse ementitos Atque Augustini s asseverat, Philosophos quol-dam naturali ratione animae immortalitatem invenisse : quanquam Pauci, ait, idqiae egre invenerunt. Praeterea Deus non dedicit in necessariis ad vita in juxta nanirae rationem bene Ee constanter instituendam . At vix homo potest vitam recte & iuste instituere, nisi de Deum esse sentist, & animos
esse immortales: vix, inquam , aut certe nullo modo. Qui enim vel sine Deo
fuere, vel animum putarunt Cum cori ore interare, eos fere perditiisimis moribus fuisse memoriae proditum est. Quam omnino rem Sapiens ' capienter expressit. Nam simulatque impii iulam opinionem indirerunt, animos mo ri , conse enter de omni bono fritu
rae vitae desperantea, di nihil rost mor-
tem mali timentes, semetipsos tradu prehIb aderunt impudicitiae, in ope ionein immunditiae omnis, in avaritiam. Post haec, inquiunt ,. erimus tanquam si non fuerimus. Venite ergo, & fruamur b
nis, quae sunt , &c. Et Augustinus Conse L lib. 6. capit. postremo, Nisi credidissem, ait, restare Post mortem
animae vitam & tradius meritorum, quod Epicurus credere noluit, Epicurus palmam in animo meo accepissetis
in atheis antem cum propheta illud posuisset: Non est Deus: statim stibet lunxit: Corrupti & abominabiles facti sunt, &c. Sic Iustinus in dialogo cum
Thryphone: Eorum, inquit, sente tia , qui Deum me atque te Cutar negant, quo spectet, non est dissicile cognostere. Impunitas enim Ac lice tia faciendi se dicendi, quae velint Innia, eos consequitur, qui nec se Plicia memant, nec beneficium ullum a Deo spectent . Divinae itaque Pr curationis fuit, ut in morum 8c vitae necessaria regula duces naturae ac magistros, non conjecturis he opinionibus imbneret, quae huc atque illuc facile traherentur, sed certa constantique ratione . Sic enim scriptum est rQui docet hominem scientiam. Et L palis. is terum: Qui docet nos, super jumenta terrae, & iuper volucres caeli erudit
nos . Quod si animantibus caeteris datia natura sunt quidam instinetiis, de quasi anticipatae coSnitiones , non v gae Ee instabiles, sed fixae firmaeque ,
ut ad bonum naturae congruens recta serantur, retrahantur a noxio: Cur ut eorum saltem mentibus, quos nauirae
auctor ad aliorum inst initionem comparavit, inditas esse certas & constantes praenotiones inficiemur , fine cuibus ad veritatem bonitatis non satis instructi informatique fuissent i Nec enim melior est belluarum conditio, quam nostra . Nihil iero piget, eadem
iae erba resumere. Hinc barbarae etiam nationes penas improbos luere cum sapientibus co senserunt, atque adeo animos ine immoriales. Deus enim semper ea , que cuique nanirae necellaria sunt, providentissime curatis. Quis autem Communes animi corruptiones incertas esse asi
veret Sed ais tandem: Quaenam istae rationes stant necessariae de evidentes. quae Scoto he Caietano probabilex de
obscurae visae sunt λ Dicam, si illud prius
commemoravero , quod ab Aristotele ε.MMα prudentissime d ictum est, stultam esse , aequalem in omnibus certitudinem Mevidentiam exigere . In naturalibus
517쪽
Irpe disciplinis minor est , quam in pe pro re perspicua N eonsisti non
Mathematicis: in moralibus minor est alium negaturum , Deum esse homi- etiani , quam in naturalibus. At in diia num di gubernatorem & iudicem, nisi pari certitudine tam si ii inis nemo est, eum . qui dixisset in corde tuo : Non quin scientie illis nomen impertiat . est Deus. Sed quia haee res supra, ut SVltasti sint ergo illi ra secium scire, dixi. manifesto argumento nobis dein Cit,.. ia & ieret demonii rationes sunt , quibus monstrata est, ra accuratius est postea re de natura, & de moribus philos demonstranda: satis nune consectum Phamur; quamvis in eis rationibus non esse aibitramur , si rationem illam ,
adeo magna aut necessitas, aut evi- qus animς immortalitatem doceat, eo
dentia insit. Prima te itur ratio de- tandem ducere Probaverun iis, ut non Hem. 4 de monstativa auctore Chrysostomo est possit Dei erga homines providentia Lib. haec: Qui animum esse mortalem ait, iustitiaque constare, nisi animae in Nis neget necesse est, Deum human, ruptio consistat . Nam quod Scollis rum rerum esse & Procuratorem & ki- aliter eludi hanc ratiocinationem pii- dicem . Si enim iusti migrant affecti tat , perridiculum est. Ut admitta-imur iis , improbi rerum omnium abun- mus, ait, Deum pro meritis & praedantia potiti , nec post mortem aut mia bonis, & malis supplicia retribue. merces aut supplicium est, nulla cerin re e non exigua tamen improborum te est in caelo pietas, quae talia curet: vindicta est cuIpae mrpitlido ipsa, cru- illa iustitia, quae vel malos puniat, clanis animi, conscientiaeque flagellum. Vel tribuat praemia bonis. Et caetera, Abunde vero magna merces & Praeque capite hujus libri quarto latius per- mium, fructus ipse virtutis, quo mi- secutus lum. rifice deletiantur probi . In quam sen- Respondet Scotus, argumentum hoc tentiam illud Augi istini citat Omnium infirmius multo esse, quam reliqua. sermone contritum: Voluisti, domi- Non enim, ait, ratione naturae no- . ne, di ira est, ut omnis inordinatustum est, esse unum rectorem homi- animus sibi ipsi fit poena. Poterat renam lecundum leges iustitiae retribuen- illud ex Apostolo asterre: Mercedem, Rom. l. rem di Punientem . Quae responsio bi- quam oportuit, erroris sui in semetipsis fariam confirmari potest. Prius, quia recipientes. Quae cum ἡicit, Pλrum Sapiens, cum hoc eodem argumento attente consderat , in quos laqueos nitis esset, huius rei ignorationem im incurrat. Primum enim nodum illum scitiam esse dixit sacramentorum Dei. explicet necesse est: Si in hac Vita r. Coe. t r. Quod si inter mysteria Dei censet re tantum in Christo sperantes sumus, mi- Dei providentiam, & animorum im- serabiliores stimus omnibus hominibus . mortalitatem, non est cur nos inter Deinde, Propheta non existima, it Perspicua cenaeamus. verba autem tu quaestionem hane expediri posse , nisis F. 1. lius se habent 4 Et nescierunt Sacrais ad fines honorum & malorum relarre menta Dei , neque mercedem spera- tur , hoc est, ad novissima, suae Pr verunt uitiae, nec iudicaverunt ho- bos improbosique manerent: Ex praenorem animarum sanctarum . Posterius, sentibus autem aut bonis aut malis 1liuia Iustiniis martvr & philosophus in Iam non modo non solii, sed etiam ibro de Aristotelis reprehensione d implicari. Mei, inquit, moti sunt pe- ρ L 7
cet, gentes non lipientia, quae ad deis des, quia Zelavi super iniquos, pacem a monstrandum valet , de Deo creataque Peccatorum videns, &c. Existima natura disputationes confecisse, sed pro- bam , ut cognoscerem: hoc labor est
basili ratione suam explicasse senten- ante me, donec intelligam in novisia Liam . Et postea: Hec, inquit, satis sinis eorum. Quomodo facti sunt in
etiam declarant, verum esse , uti od a desolationem , &c. Nec aliter aut Him Hiermn. 32.
nobis de sentium philolophis dictum remias, aut Abacuc huic quaestioni rein Atae. o. i. est. eos non scientia demonstrandi de spondendimi putaverunt. Quorum ego naturis disseruisse, sed coniectitra ve- sensum libentius exponerem, nis adrisimilique ratione suam explicavisse alia festinaret oratio. sententiam. Adde his, quod Divus Praeterea, valde restrictum Deis Thomas hoc argumentum ubique gen- facimus, qui suis id solum in mercetium pretermisit, non prstermissultis, das loco numeret, quod animo te uo,s certum re necessarium esset. imo vero etiam gaudenti ac libenti .. Verum enimvero nulla me huius ge- servierunt . o prannium singulare , neris argumenta movere pollunt, ut quod eripit Iliem suturi cuiusque boni, ab ea sententia discedam, quam Chr6 quae sola , ut ait Cicero, hominem insostomo video placuisse. Habuit quilia mi etiis c Iolatur. Quis . enim dubi- -
518쪽
tri , mortalium animos in arduis adia nere non existimi versisque rebus spe futurorum erigi se sublevari: frangi antem At concidere ,
fi cum omnium rerum desperatione
eoniligant Talem. mihi rem b. fi se , ubi pessimi cives metum omnem poenae & futurae vindicationis ab liciant, optimi vero de spe future gratiae ac beneficii depellantur; & cum nec Pro bis lex adhibuerit calcaria, nec improbis frenos , civitas non dico bene morata, sed ne esse quidem poterit.
Ita qui eam sine premio poenaque constituit. hunc tu ipse stultissimiim iuducabis. Quale ergo est eius reipub. Deo
procurationem administrationemque tribuere , qtiam nemo vir sapiens sibi assignari pateretur Demonstratum est igitur , animas esse immostales, tam evidenti de necessaria ratione , que re felli non valeat, nisi Deum facias aut improvidum esse, Fc negligentem re-elim hominis, aut eam stulte urbem constituisse, in qua nullus stipplicii timorsi, praemii expectatio nulla.. At Sapiens ait, animorum incorruptionem ad Dei sacramenta pertianere . Primum id ego negare vere
possum . Nec enim rem hanc ille in mysteria retulit, sed quod via impi
rum Prolperetur , quia ubique reli quant letitie signa , quod opprimant pauperem iustum , nec vidi s pareant ν&c. de in his omnibus Deus non taceat modo, verum etiam probos duriter de acerbe, improbos contra blande re molliter tractare videatur. H cscilicet Dei sacramenta sunt, quae humana ratio comprehendit aut vix , aut nullo certe modo. Deinde sunt nam-xules res quaedam in oculis omnium
chre positae: aliae Iarent in occulto tenebris densiissimis circumsuis . Quae naturae mysteria rectissime dixeris. In his fateor, animi immortalitas est , quae a Paucis quidem, idque dissicii l-tet, sed investigari tamen atque in inniri potest. Iustini autem Lerba magna ex parte vera sunt f at universas demonsi rationes Philosophis eripere , tum absilrdum est , tum Paulo etiam
Contrarium, quemadmodum restitando
T. argumento patefiet . Nam Divus Thomas eiusmodi argumentationibus
uti non solet, quamui snt liquidae de
exploratae. Cavet enim, ne argumentando de genere in gentis transeat,
ruod Aristoteles in deinonstrandi arte
ocuit eis Filios lim. Constat vero, in hac ratiocinatione a Dei prouudentia , & iustitia ad animi incorru- Ptioilem transiliri , quae in eodem g
Vertim de prima. demonstratione satis. Secunda est hujusmodi , ut a proin, tervis reselli queat . a viris recte institutis non queat . Eam lem in probatione quartae propositionis Postremam cis , siaiscimii . Confirmat illam Cicero hunc noct. & a. in modum: Sicut satis probatur Deum Tuini. q. esse , quia nulla natio tam lara est . quin Deum habendum sciat ; ita amaomnes gentes communi consensu 'M-matum est, animos defunctorum inteia ritu era liberos . Quam omnino rem funeris caeremoniis testatam esse voluerunt. Nec enim eas cor ribus impartirent, nisi animos sacros en ae divinos in animum induxissent . Hinc vero, ut Cicero assirmat, &mercedem funeris sepulturaeque constitui , nefas eme putarunt , & brutis animantibus huiusmodi honores negaverunt . Quas duas rationes sapiens, ut mihi videre videor, perstrinxit. Unam, clim ait: Nec mercedem speraverunt iustitiae rAIteram, cum siubdit: Nec iudicaverunt honorem animarum sanctarum .
Sane qui iudicat, unum esse interitum hominum & iumentorum, is cum animum suum summa ignominia de 4ed
core assiciat, non hominum ritu ac religione , sed sepultura asini sepeliendus
erat: ut dignum haberet sua opinionera sententia lanus. Sed de secunda ratione hactenus. Tertiam fgnificat magis scriptura, suam explicat , cum e- ,estigio subiicit: Quoniam Delas creavit hominem Rex terminabilem , M ad
imaginem similitudinis sitae iscit illum. Hominem qui Ret in imaginem Dei
esse factum , eo suod natura intellectualis est , verti in dubium non potest . Ex ea ergo parte homini incoria ruptio convenit, qua intellectum fi bet . Animum ibitur , unde homo i tellitit, & smilis Deo est , inexteris minabilem esse oportet. Quae ratio , quoniam ex hominis natura de forma
propria ducitur, atque adeo non ex alienis & extraneis , sed ex propriis ap isque principiis , diligentius nobis& illustranda, Ac exponenda est . Id quod divus Thomas δivine secit: inistelligebat enim, hanc esse certam expeditamque viam , qua ad animi immortalitatem Uniretur .
Primum igitur fundamentum Illistis demonstratinnis est, mrmam omnem intellectualem esse subsistentem, hoc est,
esse eius nona materia pendere. Hanc propositionem ostendit D. Thomas a. coni. Geui. cap. Sy. Quia intellectus non eget corpore tu stinente , cum i te
519쪽
tellectio nec recipiatur in corpore , nec per corpus fiat . At dicis: Non eget corpore quidem tanquam subiecto, sed eget tanquam obiecto. Verum hoc duobus modis manifeste refellatur . Primum enim animal non esset per se su fistens, quia indiθet ad propriam op rationem externis obieciis . Deinde id , quod per accidens alicui convenit, non variat iudicium de natura rei: ut lapis, qui in Leo superiore detinetur, dic. Cum ergo anima intellectiva ex natura propriae o Iationis non sustentetur a corpore. consequens est, quod per se non penget ab illo. Quia actus non potest Per se a corpore pendere , nisi ranquam a materia re subiecto, in quo recipitur . Vide D. Hom.m in m. de anima quest. I . & 2. conr. Gen. c. ss. N. 7 . Certe si intellectio in corpore usicleeretur x nec omnes res sine discrimine intellectiis perciperet , nec univeri a te cognosceret, sed se hamsingulare . Ruod si hustismodi argumenta tibi evidentia non sunt , memento, nec cotero. ex tuo in3enio aestimandos esse , neque hic evi)entiam mathematicam requirendam . Sed tam tempus est . ut obiectiones oppositas repeti Resp. ad lamu - . . . r. Prima ergo sic repellitur: Fidei Hleam nil stionem duobus modis interpretari ivl-
tentia sule Ex anti ira sua illa nd a qukssio est, quae ctrina eDeo ecclesiae. revelan , quamvis a mibin il PIerisque ignoretur. spirimm a pa
tre filioque premete' i' istititus Α-
lilia semita Postolis reveravit sotis imm sanct rum , statim ut a Silvi exierim, ide- animas enim re Deum . De uni alicuit olim varie
VI sentire, & sine fidei discrimine aut assiGrentum T mare,aut negare,cum neutra res scit.erat
pIane ab ecclesia definita . Ita quoad μου ut A s non semper fidei quaestiones illae
re p. 33. Ae dam docti contrariam veritati sententiam tennerunt. Quomodo asseruat Α a e r DIale gustinus, non esse fidei quaestionem , D qm num amnia rationalis ex traduce sit, ' Nunc autem cnm Post ea tem pora εω Theologorum , fideliumque omnium dimiseis . iis consensu firmatum sit, animum non Pero nihil ud generationem , sed Per creationem exl-
ri, ': stere, fine dubio ad filem illa quaestio
'r sm perimet .. Nec tamen si hoc fuit ali--liz Mando in controversia positum, eadem IIa de animae immortalitate caiisa sit. est , --lii 'Hie quae nunqnam est a catholicis in du-mnvmus ide biurn vocata. Sed de primo argumen
di 4 . cap. At secundo nihil est dissicile is Res PMn. spondere : cum videamus , non solum
sub infideli principe *iales Romam
tunc erant, sed siub imperatore Catholico multos in Germania nunc publice manifestas haereses profiteri. Tantum refert principes habere de fideles , &qui haereticorum inibientissimam temeritatem coercere tum velint , tum e iam possint. Praeterquam quod ubi s chaones sunt, ibi favore partium in republica tolerantur: quid dico tolerantur queruntur , lavemur, stringi innirhomines deterrimi ac sce erat iismi . Hoc in staui res Iudaeorum publica cum esset, non est sane mirandum, si Sadducaeos serret carnalis populus , homines videlicet factiosos , qui fle eam iusque adeo inservirent s ut omnem spiritum esse negarent. Quemadmodum autem Gentes tales esse volebant Deos, quales ipsi etiam essent . nempe adulateros, bellatores , raptores sic plebs vitiis corrnpta eos vult habere religi
nis praesides , qui non religati fine , sed liberi. non spiritus seri i, sed mancipia carnis. Verum in argumento facillimo refutando plura a quam necesse erat, Verba consitam Psimus. Tertium vero brevissime refellemus . Rest,. ad Nam primum illud testimonium cer- , t 'tissime probare animorum immortalitatem, ostensum est a nobis paulo ante. Secundum etiam cpiamtim moment h beat , nunc nunc explicabamus. At tertium nulla responsione eludi potest. Si enim homines animam non possunt Occidere , corpus autem occidere Possunt , certum est, anima non cum corinporibus interire: Item , si animas Deus mittit in gehennam : non ergo cuin Corpore moriuntur . artum denique Caietanus assirmat, probare quidem simpliciter animet immortalitatem , unde Sadducatos de rellirrectione vinceret , qui ideo negabant mortuos resti fiere , quia credebant Cum cor line anImam
mori. Per synecdochen autem script ra nomina Abraham , Isaac, & Jacob , Pro animis et sum usurpat . Quo loco Ambrosiis Cathyrinus elim , ut saepe alias , sine vi taeeprehendit. Gareuit enim Theophvlactum , imo vero Hi ronymum, qui Caietano illius . vetor sententiae suit . At D. Thomae ex P .sitio praeclarior est . Non repugno . Nec D. Thomas solum illum locum sine figura intellexit , sed Chrysost Η-Il mus, TheophvIactus etiam, atque Am- η τbrosus. At dicis : intomodo Abraham illo tempore vivus crat λ Respondet Chrvsost istius, quomodo Adam posteaquam de ligno et iis comedit , se in Natia tamen prolata mortuus erat : sic Abrah..m
520쪽
Abraliam pollicitatione resurrectionis perfectisset, tum ubique alias Alioqui quid sibi
certisti ina vivus erat ecclesia vult , cum ait: Regem cui mnia vivunt, Sc Cui non Pereunt Co pora nostra φ Ac de tertio argumento hactenus,
Resit n. Quartum alitem iam ante expeditum ad ε. es miximus enim in 7. huius operist,ro , sanctos veteres non tam humanas disciplinas , quam divinas literas co . hiisse . Quae causa suit, ut in rebus naturae perobscuris ratione vulgari comtenti essent, nec meliores requirerent. Conclusionum itaque nati irilium a Phi Iosephis petenda demonstratio est, Presertimque a D. Thoma Persecto, meas tentia, Philosopho , cujus adiri r bilem naturam & ingenium cum gratia Rese.
libro contra gentes maxime quidquid expeti ab hominis ingenio poterat, id unus videtur ad miraculum pristitisse. Sed Scoto, Iandum, Caietam rationes probabiles visae sunt , non item necessariae . Ecotus porro & Iandunus c nam de Caietano dicam postea γ videris tur demonstrationes Mathematicas quἴ- si ille . Si enim sapere ad sobrietatem vellent, Se rei naturam , de qua disiseritur, attente Perpenderent, sane in- telligerent, rationes , quae animae im ad reliqua corruptionem probant , non suadere , argumenia sed vincere, si non protervum & r ta Reia Pugnantem , at certe docilem homi- si oesi
nem, & ad disciplina leges beaς im aes.
Finis Libri duodecimi de locis Theologicis.
EN damus tibi, Candide Lector, Reυerendi quondam Patris
Fr. Melcbioris Cano Ordinis Praedi risum de Ioeis Geo- Iogleis duodecim libros, perfectos quidem , Iimatos , atque omnibux, ut Hum ηumeris absoιutos. Te tamen admonitum υelim , duos uis operi deesse Iibros, quos aurbor morte praesentus reliquit in sectos Nee tamen boe re moveat, ct ab ejus lectione remoretur: illi enim etsi huic operi non accelerim , tamen quod ad perfecti nem ejus attinet, parum, aut nibiI facere, quilibet etiam mediocriarer eruditus facile judicare poterit . suapropter authoris Iabore
fruere . Goa s feceris, quantum utilitatis inde sis reponaturas , tu ipse postea libeηter fateberis. Vale. MEL