장음표시 사용
21쪽
y in rca acceptaMi , qca salit in vitam ae. ternam . iij a ergo Cleui en ii sirite D ctot hominum aperi nobis,qui ad sontem tuum suspiramus,venam sapientiae tuae indesicientem, ut ex ea copiose bibentes eruetemus de plenitudine eius ii s etiam, qui-
Lui nos .ic secuire iustilli, ut noesica soantcua,vi per tua sciant te
icae OVa sit natura Physicae facile consta
re eoterit ex i)s, quae diximus de scientia ,si tamen hic oliesum fierit,quod sit eius obiectum : nam scientia eum totari in ordine ad obiectum, & obiectum sit ipsiuι forma extrinseca,mensura. ®uia,non potest proinde perfecte coxaoyci ignorato ipsius obiecto. Ergo hic primum agediim de obiecto Pii, sicae, te quo v t consisterit, facile etiam costabit. sit ne Physica vere scientia, & quaeam scientia
luseat aliquod unum obiectum .
Possunt esse duae sententiae, altera a Trinatiua , altera negataria. Sententia a firmativa habet fundamentum in Ariit. meta. cap. I .ubi cum scientiam transnaturalem,qirae dicitur Metaphysica,natura-
aena,quae est Physica .de qua tractamus, &Mathematicas paucis aperuisset, subdit. Ritamen hae omnes circa unum quid, raruoddam genus circumscribetesne eo tratant. Et infra . Cum autem naturalis etiam circa quoddam entis genus scientiast; Etenim circa talem substantiam est; bus, per se primo scilicet.&directe; quis ara Aristot. qui cum scientiam natura-- essinuariabilis, consequenter animatem ponat, ut unam scientiam contradi. stra,cum sit solana in materia, & per se sinciam a Metaphysca,& Mathematicis, sus cognoscat, quae sensus sunt, quae fluxa consequenter, ut vatim illi attribuit obii di cost ingentia sent, ae proinde incerta. um posterioribus illis verbis, cum au- &variabilia, ex his assurgere debet petresi,&c. ut patet Cum alictoritataPbilos intellectum ad ratione. intelligibiles, staphi consip canthae ratione . biles,& immutabile, . quae inmortalibi'
4 Physica,continentur sub una Tatione omtis, ves corporis; sed Physea consideritetis,uel cor pus, 't patcbit insua: erto pluesica habet unum obiectum. Secunda ratio Datur una passio uniuersalis Physica, quae non minus latὰ patet , , cum sit biectamPhysicum; Munitas passionis requirix unitatem stibisai: ergo sit. biectum Physicum est unum Pro sententia negatiua su fit hae rati.-nes . Prima millia disparata non possunt esse unum; sed ea,de quibus tractat Physi. cal, sunt multa disparata : ergo non ponsunt esse unum; maior patet .:quia multa non possunt esse unum, nisi per unam rationem. Minor probati in quia Physica tractat dec is,de elementis, de mixtis,de animalibus,&ali)s huiusmodi,quae disperata sunt,& unum non sunt. Secunda ratio. Corruptibi Ie,& incorruptibile,de quibus agit Ρhysca, disserui enere ex. Io. mei. cap. vltimo , sed quaei fieriint genere non possunt esse unum, cu omnis unitas sit', vel indiuidualis', vel specifica,vel generica; ergo ea, de quibus agit Physica non sunt unum. Tertia ratio.Aggregatum per acciden non est proprie unum ex secudo mei. te as. sed inulta.de quibus agit Physica ,sum aggregatuni per accidens; ergo non sunt num;minor probatur quia Physica contaderat ens mobile,corpus quantum, de ali huiui inodi, quae cum dicant res plurium Pradicamentorum sunt aggregatum P
Quarta ratio. Physica agit de rebus contrari)s; sed contraria noa possum esse unum,ut patet: ergo
Notandam,quod cum scientia huma. na non possit esse nisi de uniuersat μ
22쪽
e sua,& sing iuritate non pendent,& in .lutibus singillaribus eadem sunt ι sciemm autem cognitio quaedam est certa, de insallibilis. Ideo cum qinstio est sincunum scientiae Physicae imum,non potest esse quaestio de unitate singularium, nec de quacunque alia unitate, nam multiplex unitas eu numerica,singularis,suae indiuidualis, formalis, quae univoca siue analogica est, univoea quae generita vel Deci est, & demum trascendentalis, Me quibus modo non eli locus discendi. Erit ergo solium quaestio detunitate, quae
eonuenit rebus uniuersalibus , qualis est formalis,sue haec specifica, siue genetica fit,sive analogica, quae ex Arist. 4. met. Sca. poste. cap. is. sussicit in obiecto scienotiae. Obiectunt ergo, quod Physica consuderat, debet esse unum unitate formali, vel analogica;nani obicctiim scientiae non est nisi quia in eo.& de eo consideratur aliqua passo;panio amem, quae considera. turis debet ce monstrari, necesse est assumi unam aliquam caiisam ipsius adaequa. tam: una autem causa non est, nisi una sit ratio subiecti; nam si causa passionis est intrinseca.ut esse sere necesse est,& ea imcidit cum definitione subiecti; quia scientia quidquid erat subiecti mincipium est
scientiae propter quid passionum Iomnes enim stientiae,ut dicitur a poste. cap.I ., per definitionem fiunt; necesse est unam
esse formalem rationem subiecti, et qua prima salieni passio uniuersalissima de. moastretur ; Physica ergo, quae de suo subiecto demonstrat mobilitatem, ut passionem adaequatam,id facere non potest.nisi per unam aliquam passionem stibiecti, aqua subiectum erit umim .pr sterqua suod videtur si isticere ad unitatem sibiecti scietifici unitas rationis formalis sub qua, sicut id si ficit in obiecto potentiarum, ut patet de ratione visibilis respectu oculi ,
omnia autem,quaeconsiderat Phusica, c5siderat, ut concurrunt sub eadem abstra- et: one,& intelligibilitate, ut diximus das sentia; erunt ergo omnia, quae consid tantur a Physca, etiamsi secvndum se di- iit diu rsas rationes, unum consideratione.& in ratione obiecti . Quare Dicendum obiicium Physicae esse unsi, probatur rationibus secundae sententi ,de ea tibi, qua modo dicta sunt. sima.
tur, tria Pando ei motui . vel quas
titas , vel alia huiusmodi proprietas demonstratur in Physica, demonstra tur de uno aliquo subiecto, quod non potest minus late patere, quam Physica , ae
proinde erit ipsus obiectum; nam moti non demonstratur de elementis , ut sic , quia alia ab elementis mouentur, ire de mixtis,quia etiam corpora simplicia ino uenti ir,vel igitur demonstrari non potest. vel demonstrari debet de aliquo subiecto uniuersali, quod non minus latὰ pateat . quam Physica, quae uniuersalissime accepta est cognitio de suo subiecto adaequato per propriam catilatar. Ad rationes in contrarium . Ad trimam respondeo dicendum, quod omnia. quae Physica considerat, ut faciunt primarium obiectum, suestit Celi , siue mixta, siue quid aliud sub una rati iane coni leni lint,non solum sub una ratione considarandi ,sed etiam sub una ratione sibiecti,
ex qua proxime fuit prima passio Physica;quare concessa maiore, negatur mitior,& ad eius probationem patet ex modo dictis.
Ad seci indam respondeo dicendum, quod aliqui intellipsit auctoritatem Philosophi de genere Physico idest,materia. ita ut velit Philosisphua incortilptibilia 1
corruptibilibus differre materia,eo quod incorrii ptibilia non habeant materiam. vel cerae habeant diuersae rationis ab ea. uam habent corruptibiles res. Respo eri verius potest maiorem esse veram,etiamsi per genus intelligatur genus Met' physicum , scd sermo fit de g ere proximo,non remoto; quo sensu falsi est minor, falsum enim eli quod ea , quae differunt genere proximo non possint esse unugenere remoto
Ad tertiam concedenda est maior, sed neganda est minori falsum enim est,quodens,& corpus quati im, ens mobile, & alia huiusmodi,'ilatenus consideranti ir a Physca vi subiecta ,sint aggregatum per a Idens,cum tunc necessario dicam Per se otdinem ad unam aliquam passionem,quoa est ex una aliqua ratione. Quare si hxcccnsderat Physica,de otio pollea, vel G- siderat ut subiecti, iii,vel vi conclusionem: QMando illa considerat ut subiectun , Onsint eas per accidens,sedens po se, nor-
23쪽
Eine ad illam passionem, quam de 'luci, ne tabilis, &corruptibilis: Arg3co p iasiderat , Quia est inter illa , depastionem
consideratam connexio necessaria ex natura rei. Quando considerat, ut conclusionem,non est necesse, ut accipiantur utens per se; quia tunc solum dicta in actu exercito considerat, ut conclusiones suarueemon irationum: hoc autem pacto considerare ens mr accidens no est absurdum, imo necessatium vivia semper passio, qtiae In scientia consideratur de si biecto, est ex Irae sientiam subiecti, ac proinde non potest cum subiecto sacere ens per se,sedens
Pet accidens in rati one essentiae.
Ad quartam respondeo Physicam agere de contrari Is, ut tu tu i ii eodem genere, vel etiam ut specilice talia sum consideraxi a Physica, sed non ab eadem parte Physicae, sed a diuersa; non est autem inconueniens . quod diuersae partes Physicae, quae tamen continentur sub una Physica totari , considerent diuersas specie, subiecti Physici,quae ut tales non sunt viamia, sed multa, imo ex Philosopho 4 Met. tex. . eadem est scientia contrarior uiti , siue quia roprie contraria sunt in eodem genere, sue quia, quae agit .de uno contrari imper se,agit de altero saltem ner accidens, Iatione eius, quod per se conliderat s Vnde eodem textu ait Arist. unius tamen est cu-eta cognoscere, non enim si multipli iter. ideo arteritis, sed si neque secundum vns,
neque ad unum Iationes reducuntur, tunc alteriuri
Phasica sit corpus mixtum,su corpus grari si oe corruptibile .
PRima sententia a firmat ilia est Andreae Citalpini in quavilonibus peripate
aicis, lib. i. suae si . . citatur pro eadem Galenus, &M.A.Genna. Secunda negativa est communis alio.
Pro prima sententia sent hae rationes Prima illud est obiectum Phusicae, citis; principia traduntur primo Physicors. sed primo Pitysicortina solum traduntur
iii ixtum, vel gratiabile, vel corruptibile est obiectum Physicae ; maior patet, quia in primo Physicorum ab Arist. non inue. stigantur principia subiecti alterius sciet tiae,qi iam Physicae; vel certe assis nari de bet hoc subiectum,& haec alia scientia : millor probatur. Principia,qus primo Phyta
corii in traduntur sunt tria materia,sorma,
& prii latio; sed corpus simplex incorruptibile, ut ea lumier philosophum non ha- t materiam , ta formam infornralitem, L multo minus priuationein; quia illud tantum habet pro principio pritiationem, quod per generationem transit a non esse adesse.caelum autem est ingenerabile, unde non potest hoc modo transire a non esse ad esse, te hoc ipsum probatur in alijs corporibus simplicibus , ut sunt quatuor elementa, quae secundi im se tota non sunt Lenerabilia; unde non possunt habete pro principio priuationem. Secunda ratio obiectum scientiae naturalis Hilae est Physica, sint tantum resn tiirales; sed caehim non est hitiusmodi a quia ex secundo Physicorum tex. 3. naturale est illud, quod habet in se principium motus, di quietis; coelum alitem non habet principium quietis,quia semper moue1i postulat; ergo coelum, quod est corpus simplex, & ingenerabi te no elt obiectum Physicae: testat ergo vi pilius obiectum sit tantum corpus mixtum, de generabile. Tertio ratio. Eiusdem est agere de materia, de forma rei sibi propositae pro subiecto;sed Physicus non potest asere de so ma coeli, quae est intelligentia: ergon ue aget de Coelo, ac proinde nullo m o de cito agit,sed solum de corpore corruptibili. Pro contraria sentetitia sine
Prima It . mei. rex. Philosophus di uidit sabstantiam in mobilem, & sensibilem,& in immobilem; rursum sensibilem diuidit in corruptibilem , & incorruptiabilem,ae sempiternam, & concludit substantiam sensibilem tam corruptibilem squam incorruptibilem , quae ipsius Arist. est coelum G considerationis Physicae,qu ia utraque est clam motu et subitat viam vero inimobilem esse . Iterius cons-derationis; ergo per Arist. non solum cor Pu mixtum ci corruptibile, lad etia sit m Pic ,
24쪽
hlax , D Ieae piternam sunt de obiecto lates,& cxtera huiusmogi Physicae. Secun/a ratio. Libri de coelo , de degeneratione non continent aliam scientia,
qua Physicam : sed in libris de coelo agitur de coelo ut est subiectum , in libri, de
seneratione multa tiactamur de elememtis ut etiam de subiecto , saltem inad Σ-quato ergo tam coelum, uam elementa,
qtiae sunt corpora simplicia , sunt de obie. cio Physicae. Tettia ratio. alia quae continentur intra sibiectum e go ad aequatum Physicae debet esse aliquid
uniuersali iis corpore mixto, & finplici ,
sib quo & mixta generabilia,& simplicia
ingenerabilia comprae hellil antlir.
Dicendum neque corpus mixtum, neque generabile, neque corruptibile est sadaequatum obiectum Physicae. probatur omnibus rationibus seci indae sententiae, de ex his,quae modo dicta sint in Notando. Confirmatur, quias Phylica clim consia
derat vel morum, vel locum, vel tempus eandem abstractione in continentur intra rationem de his passionibus redderet per obiectu ni scientiae per talem abstractione corpus mixtum, finii corruptibili', gene- conititutae; sed corpus simplex di in ne- rabile, no redderet rationem per piopria rabile continetur intra abstractione Phr- causam , ac proinde non esset bona scien- scam, quia non abstrahit a materia sensa - tia , neque enim ratio cur aliquid occupet
bili, ut patet ex accidentibus, per quae sub locum, vel moueatur, potest esse, quia sitae sus nostros cadit; ergo corpus si ex , dc corpus mixtum, vel generabile ; securi generabile cotinetiir sub obiecto Physics. enim nihil moueretur, quod mixtum, ve IQuarta ratio.Sunt aliqirae rationes com- generabile noli esset: aebet ergo rat: on Emunes corpori mixto, & generabili cum reddere de his passioniblis per altiorem corporibus simplicibus , & ingenerabit i- causam , quae ex superiori subiecta dela-bus: ergo in ordine ad illas utraque cor, matur, quod proinde erit obiectum Phypora debent constituere obiectunt alicu- sica . Ad rationes in contrarium. ius scientiae: sed haec non elialia,qua Phy- Αd primam respondeo dicedum, quod sca et erso utraque corpora concurrunt in clam in sci Stia a notioribus nobis, siue deviiuni obiectum Phusi eae. Pro solutione. Notandum, quod ob lactum scientiae illud constititi e et, quod non minus latῆPatet,quam ipsa scientia, quia solum tale obiectum eli scientiae adaeqrratum, caetera vero omnia in illo inclusa, de quae minus late patent, solum esse possunt obiecta partialia,& in adaequata. Iam it Iud obiectum inde illa etiam sinr notiora natura, siue non procedendum fit, Arist. ut haec obso uel in uestigat principia,qtiae sere noliis nota sunt . quae umi principia corporum generabilium,ut his deinde cognitis ex analogia tesorii in dei leniam iis in cognitionεprιncipio risin, Ee corporum ingenerabi
lium; quare in forma distingitenda est xqtie late patet ac scientia. quod est pri- maior de obiecto adaequato, de in adaequa-mum subiectum passionis demonstratae in to: primo enim Physicorii traduntur prin- illa scientia: Ita Heles enim ut ait Aris. I. cipia obiecti in adaequati Phusicae no ad χ-rol. cap. 33. non est subiectiim sci eutiae, qliati, & neganda est conseqtientia. qua demonstrati it de tria gulo habere tres Ad secundam negatur mia or , & ad angulos aequales duobus rectis nonisi quia probationem dicendu' est naturam eneno est primum sit biectum,& adaequatum, prini pium moriis,& quietis; sed ly, S inocum inmus late pateat;conuenit enim ha- sem per accipi coniunctive comparatum here tres angulos aequales duobus rectis praesertim ad illud disiunctuin, sed aliquΣ non solum Ilosceli, sed omni triangulo: c si do facere sensum di suncti im: satis ergo ergo in Physica ut passioties ipsus consi- est ad hoc, ut aliquid sit corpus naturale, de elatur motus, quantitas, locus, Scalia 6 si principium motus; quamquam, Fehuiusmodi, illud statui debet obiectum adaequatum Phrsicae,cui primo conueni ut
huiusmodi passiones: hae autem non comveniunt primo corpori inixto,vel generabili ; nam A: corpora simplicia habent sua coelum etiam est principium quietis,quonia ipsi de seno repugnaret iii iescere, nisi aliud exigeret bona uni licet si,& succesmia
generatio, de corruptio corpora mixtorst.
Ad tertiam falsum est, quqd Pli1 loso-
25쪽
ma informans. sed ad summum assistem eatenus de illa agere debet Physiciis , quatenus causat in coelo motum; si autem intelligentia esset sorma informans coeli de ea quidditatiuea seret Physicus. tis Inpotentia, prout in potentia. ergo
obiectunt Physcae est eni; iam quod mobile sic ratio formalis huius obiecti probat ut sie illud debet constitui formale obie.ctum, quod dicit diuersum ab omni alio Obi cies agere de intelligentijs est mu modum considerandi in illa re,quae est obnus metaphisicae; ergo si Dysica agit de lectum,& dicit ordinem ad diuersa primintelli sent ijs erit Metaphysicallespondeo agere de intelligentiis quid
ditatiue, S: in ordine ad se cons derando Dasiones quid ditati ite conuenientes intelligentiis, ut sunt talcs naturae est munus Metapnysci; agere vero de intelligent ijs extrinsece, & in ordine ad motum. quem eatisant in coelo est Physici, unde negatur consequentia.
et pia, & distinguit scientiam ab omni a lia; sed tale est mobile . nam ratio mobilis facit diuersum modum considerendi in ente, & dii tersificat Physicam a Meta- physica,&alijs scient ijs;&manifestat nodis principia Physica; quod totum confirmari potest ex Arist. , nam II. Meta. sum.1.cap. 1. distinguens physicam a luetaphysicaait. Naturalis namque accidentia, Beprincipia accidentium, prout mouentur, α non prout entia su ut speculatiir, de ε.
D Vae sunt sententiae altera a Urmati-ua,quam sequuntur Thomissae conimuniter serrariensis quaest x. yriino Phys Caiet. in opusculo de obiec. PnysSonci . . Me t. quaest. Io. Solus hic quaest. I. Iauellus item quaest. I. Gratia Dei qtiaest. 6. Aquarius primo. Met. dilucid. I. praeterea. Iam dumis I. Physq. i. Conimbr. hic de alij. Sententiam negati uani seqiiuntur Omnes ali3 , qui vel corpus, vel substantiam mobilem, vel aliud quid huiusmodi ponunt obictilina Physicae.
Pro prima sentent i a sunt hae rationes Prima Arist. x. Met. tex. I. ait obiectum
Physicae esse ens, quod potesti moueri, &siibstat iam , qtie habet principi u motus; erso uniuersali inmu, & adaenuatu obiectu hyscae erit ens mobile; idem enim estens quod potest Miseri,'&ens mobile. Secunda ratio illud est subiectum Phy- ccx,quod in ipsa Phusica praesupponitur, ut notum; sed hoc est ens mobile; ergo obicctum Physicae est ens mobile. Tertia ratio. Illud est obiectu scietiae , quod assumitur in definitione primae paunonis consideratae ab illa sci ctia; sed sibi eum, uod assumitur in defin. primae passonis Physicaeeli ens; Aristotiles enim defviens motum, qui est prima & uniuers
iissima rerum physicarum passio,is illum
considerat. haec ait; nullius enim eorum ratio absque imotu,sed semper habet mate
Pro secunda sententia negativa sunt haerationes. Prima siens mobile effet subiectum P h scs, physica proprie subaltern retur Metaphysics,consequens est falsum,& contra communem philos inhorsi sententiam;ergo ἔe antecedens; sequela maior probatur, nam ens mobile continetur si bente,quid est Metaphysicae subiectum, eique addit conditionem quas accidentariam; quod faciunt scientiae si balterna tr. Secunda. I llud deest a stignari pro obiecto scientiae, quod proxime fundat m dum considerationis,quo ut itur i lia scientia; sed ens non est huiusinodi, quia mod considerandi Physicae ex ε. Met. tex. 2. ilo abstrahit a materia & a motu, ratio autementis abstrahit ab utroque saltem per indigerentiam; ergo ens non est obiectum Phyficae. Tertia ratio. Frs mobile est poti ut obiectum considerationis Pnysicae, , conclusionum demostratarum, quam subiectu ni scientiae; nam de ente accepto pro subitantia naturali, vel pro corpore Physicod monstrat mobilitatem; ergo ens mobile non est subiectum Pitysicae. Pro solutione.
Notandunt, quod variae sunt coralli
26쪽
acientiae totalis, ut diximiis alias, nam depra cognitum iri illa scientia esse debet quoad, au sit, de quid nominis , S praei rea debet esse ailrp.rtum primae saltem passioni uniuei salis limae ab illa scientiae Unsidera is, & ulterius debet esse non solamiroximum subiectit in talis passionis; sed debet fundare quoque modii in consita derandi coasilanti utina tuitis scientiae; na
latius patet . quam mobile, unitet non P
test esse proximum i indainentum iiii ix rationis A. malis , Zelatius patet quam Phusica , unde de ipso non possit ni demo.
aisiones Physicae. ut de filo primo
o, sicut neque de animali demon.
strari potest, ut de primo subiriuo: risibile,undeqni sic dein onstraret male demonctuna alicuius scientiae totalis, uasi nihil corpus naturale , modo fere videtu ' η'δm illud τ .ccipi ab iis qui ponunt subiectum Ph=s
Iat,ta ccxtera Omnia,qirae in scientia com mine usi videntur Trauissimi auctores vi
I, ,t-αςum grauissimis auctoribus; quoniam
. a 3 yei saltem tamen recentiores videntur magis rem ad
quod ad perfectam horum notitiam Pettineant; quare commode ponitur pro su- Ascientiae illud, quod est proximum subiectum priinae passionis ab illa scientia considerata , di proximῆ fundat mo. cum considerationis i Illux scientiae , &quoniam modus considerationis Physicaeeu non abstrahere a materia, Ee motir,satis congruenter posita videtur pro ratione tot mali in subiecto Physicae ratio mobilis; quamquam si mobile non accipiatur pro primo principio motus, re aptitudinis ad mouendum, sed pro ipsa aptitudine ad mouendum,& mobilitate, mobilerotius dicit passionem Physicam, quam apsam rationem formalem : nam de ei mentis , de coelo, de de aliis corporibus Physicis,ut Physica corpora sunt, demo strari potest mobilitas, & ut sunt talia
vitium resecasse, de religiosiores esse in sisnificandis obiectis scientiarum, ideo cuillis negari potest ens mobile esse subiectum Physicae , tum quia accipiendo ens bile pro corpore naturali ens non retinet suam propriam significationem tum quia melius suo proprio nomine exprimi. turres, quam alieno;tum quia aliquibus nomen entis mobilis praebet occasione male sentiedi de obiectoPhysicae, atq; erradi. Ad lationes in contrarium. Ad ptimam respondeo dicendum, quod Arist.non sGper uno, Meodem nomine appellat subiectum Physicae, sed aliquando exprimit nomine emis, aliquando sibstantiae, ut loco illo citato, aliquando nomiue corporis, ut primo, & tertio caeli, textu primo, unde videtur Philosophus non curasse de nomine, sed de re, nunc autem quia quaestio 1 rari poteIt modi litas, de ut lunt talia mine, sed de re, nunc autem quia auaesticut ferὰ est de nomine. videtur potius appel-
m bile non possit Iandum sibi ectum Physici, ut dissue
phvsici, multo sequenti articii locorpus naturale, quam
Physicae,etiamsi proprie accipiatur, quoniam ratio emis, neque sundat mo meonsiderandi huitis scientiae,neque reddere potest caiisam ullius passionis Phvscs, neque enim coelum mouetur,quia elt eis,
ne ue vi hiin aliud composta Physicsi sub tali particii lari determinatio . Quare Dicendum siens,& mobile accipiantur propriὰ, &in rigore significationis ena
ae robi non est subiectum Physicae, patet
Ad secundam concessa maiore, nega da est minor,si accipiatur in sensi exclusitio, quasi corpus naturale qii nam sit, non sit notum ante Physicam, sed solum ena m bile, immo nobis notum desse no est quid-cuam moueri nisi corpus, spiritalia enim. quae corpore carent, ut quae sensibiis nasubijcii intur, non possunt nobis esse nota quoad hoc praedicatum.
Ad tertium coacessa maiore, explieida est
27쪽
est minor, re definitio Aristot. nam ens accipitur dupliciter ; Nominaliter , ut mirum constituit gradum superiorem comunem sibstantiae, Sc accidenti, & parti-eipialiter,ut ens idem sit, quod existes, ut sensis sit. motus est actus entis, idest existentis in i olentia, prout in potentia, de quia in via Arist. nihil hoc modo exiliit in potentia nisi substantia corporea', ideo in ipsius definitione subintelligitur corpus hoc modo , motus est actus corporis extilentis in potentia, prout in potentia, quare subiectum, quod rimitur in prima passione Phusica, non est aliud ,quam corpus; intelligentiae enim secundum Philos ophum non mouentur, dccum mouent, mouent immotae; solum autem Physicae considerationis sunt, quae mota mouent. cum dicat Arist. 1. Pnysi. tex. 7 I. atque Physicae sunt omnino quaecumque mota
mouent.quaecumque autem non, non am
plius Physicae sunt. Quale per Arist. intelligentiae non sunt entia in potentia , ut claudi possne in ente posito indefinitione niotus,ac proinde ibi ens non significat nisi cui pus.
D Vae sunt sententiae altera assirmativa, altera negativa. Primam sententiam amrmativam sequuntur communiter recentiores, ec ex Antiquis Avicemna prinaci susic. max. cap 7. Eia a. ΛIb. linutio Physes: otiim cap. 3. Algazelus in lib. de scien .ditiis. Them. in proamio primi
Physcorum Auerr ε .dis et .cOm.1.Actu ilinus, de etiam proaemio in libros declario. Parisien. I. Phys quaest. . Anto. And. s. Mel. sitast. 3. cuicii in Toleto hic quaest. 1. confundere vicietur corpus nati tale, & subitantiam naturalem, Pereriuslib a de orinci p. cap. . Zabazella, Linc niensis Aegidius,& ali 7. Secundam negativam defendunt auctores aliarum felicentiarum,quae supra resutatae sunt. Pro sententia negativa sunt hae ratio. nes. Prima. Motus. quae e si principalissi-- ex passionibus Physicis, non conuenit
ergo corpus naturale non potest esse admquatum subiectum Physoae; probatur antecedens: quia conuenit etiam intelligenti js.quae mouentur localiter; sed intelligentiae carent cou Ore zesso eorpus non est primum subiectum passionuin Physicarum, sed subitantia naturalis, vel e mebile.
Secunda ratio in scientia non probatur subiectum esse; sed ex Diuo Tnoma in proaemio in Physica probatur esse corpus;
ergo corpus non eli subiectum Physicae. confirmati irex c. Phy. tex 31 ubi Philos phus probare videtur corpus esse; praeterea quia primo Physicoriim Arist. probat dari principia corporis. materiam, di forisinam, ac proinde dati corpus. Tertia ratio ex primo coeli rex. I. sciencti a naturalis plurima videtur circa corpora: ergo Physica non considerat tantum corpora; ergo aliquid superius ad corpus erit obiectu Physicae, quod non erit aliud, quam vel substantia lensibilis, vel ens ni bile. Conficinatur, quia Phusica tractat de vacuo,de infinito , de spatio imaginario,de aevo, de aeternitate, quae non conueniunt corpori; ergo aliquid superius ad
corpus constitui debet subiectum Phys
Pro sententia assirmativa sunt hae ratIones. Prima. Nulla res Phusica ex ε. Met. tendi. abs rahit a materia, de a motu , sed
quidquid est superius corpore abstrahit amateria, Se a motu; ergo quidquid est superius corpore non potest esse sit hiectum Physica; sed neque quid quani inserius corpore potest esse tale subiectum Physicae ,
ut supra detrionstratum est; ergo corpus iraturale est obiectit in Physicae. Secunda ratio. Motus ut abstrahit a Iatione Physca ; alteratione,auginentati ne,& generatione, praeterea quantitas, loeus commensurativus, de alia illi ius modi, quae Physica confiterat, ut proprias passiones primo conueniunt corpori naturali enihil enim mobile est motu Physico,nihil quantum,quod corpus naturale non sit; neque asilenari pote: l alius gradus, ves superior,velix serior, cui dictae passi oties in sua communitate primo conueniat; ergo primum Sc adaequatum subiectum Phyli. cae est corpes naturale.
28쪽
Tinia ratio eorpus naturale est per se considerabile ab alicua scientia; sed limnon est alia,quam illa,quae dicitur natura
ait, idest Physica; ergo ut obiectium cora. delatura Physica . Pro so Iutione ἰNotandum , quod sciit dictum est pro obiecto scientis illud colli tui debet,quod
est primuim,de uniuersalissimum,quod ab ea sci entia consideratur , de quod fundat modum considerandi in scientia ; gradus ergo ille , cui proxime conueniet mobili- eas, locus dimensuius,quantitas &e.& qui sundabit modum talis cosnoscibilitatis, quae non abstiali it a materia, & i motu, erit subiectum physica; talis vero ratio cognoscibilitatis,ut ex qua proxime emanat passiones, vel certe prima passio, erit ratiosormalis talis obiecti; in physica ergo prima passio est mobilitas, & motus: nam Juantitas, locus, tempus, di aliae huiusnami passiones, quae in Physica cosiderantur, praesupponunt motum, lociis enim,& qua itas.sunt termis motus, ille localis, nacati gumentationis; lupus est passio motus. unde motus communissime accellus est
prima passio, quae a physica consideratur, qui si accipiatur non pro actu, sed pro aptitudine proxima nihil est aliud, qua m bilitas ι porrd prim si principium, ex quo
emanat motus,est natura; natura enim,ut
dicitur x. Phy. est primum principia nameus,& quietis in eo, in quo est. & non s Uurdum accidens: natura vero sibi determinat corpus, uia natura est materia & forma,quae coreus con stituunt: nam hic natura non accipitur quomodo q;, sed propritieipio primo motus non abstrahentisi quanto, de materiali; quae eni in abeo abstrahunt non sunt considerationi, phγει cae ex o Met. , ex quo habetur subiectu in Pi scae non esse aliud, quam corpus naturasse, corpus denotat rationem materiale subiecit,naturalem rationem formalem, quarum unaquaeqile est conuertibilis cum altera,& immediata. Sed rursum considerandu est,quod corpus aliud est de praedicamento substantiae, aliud de praedicamento quam talis, corpus de praedicam c to quantitatis,dicit trina dimensione, corpus de praedicam cto substantiae. adhue du
plex est, aliud quod est substacuρ timoris
ta,& est pars rerum physicarum. & cotradistinguitur ad formam, aliud quod dicit gradu subitantiae dete ominatum perdifferentiam materialis ; primum quod est in praedicamento quantitatis non est subi chim physicae, sed de subiecto physicae, ut propria passio demonstratur, omne enim corpus physicum habet trinam dimensonent; secundum si accipiatur primo modo est principium stibiecti Physici,si vero si cundo modo est subiectu physicae. Quare. Dicendum subiectum physicae esse corpus naturale,patet ex modo dictis, & rationibus secuiuis leti tentiae. Confirmatur quia habet omnes conditiones obiecti, est enim praecognitum in Physca, quid enim notius quam dari corpus naturale, est e reale incomplexum non excedens, neque
minus late patens, quam primae passiones a Physica consideratae,dicit rationem ita malem, quae est primum principium passonum; ex eo etiam,quod aliquid est corpus naturale.est principium ni otus physici, naiae ut sit locabile,est quantum di subiectum tenipori dec. assignata est ratio sis malis aeqtie late patens ac materialis , deest illi immaediata,eique conuenit, ut proprio de proximo subiecto;omnia priterea, quae tractat pli' sca, vel sunt corporis naturalis principia, sitie intrinseca siue e trinseca,vel species, vel proprietates, vel
certe ad haec pertinentia . Et qua mqtiam haec ita se habent, tamen inficiandum non est,quod de subiecto physicae. iii inus 'videm artificiose, vere tame, paulo aliter loqui possiimus. Nain & si nullus alius silentis 'radus ante corpus ialinea praedicainentali, cui primum conueniant proprietates &passiones,quas pliysca ut scientia reddere debet per caiisas,ia maxime per calis a
ut sic non fundat considerationem physica in nec est per sua intrinstrua vi sic ratio. 8e causa considerationum physicarum : suta santia quoque in sua communitate, di ut abstrahit a corpore, neque etiam ipsa sum dat modum coiisderandi physicae, ne et reddit per sua sormalia quatenus substantia est ce ulla passione physica causam. Tamen si per intellectu ab omnibus qu* rhysica considerat non solii primaria cotideratione . sed secundula, abstrahere v.
29쪽
ininus aliquid commune cotvretniat, & includat illorum omnium
rati es, hoc erit em mobile . Nam con-2derare oportet, quod scientia nati iratu
non sol uni est de proprietatibus corp Iis, ut de maiori extremo demonstrati num; sed etiam de multis illarum est, ut de iubiecto. Physica enim non soli im demonstrat motum de corporibus naturali. bus,sed quoque de ipso motu ex intrinse-cis eius principi)s demo illi rat multa praedicata, ut quod non habeat prim si mutatu esse, quod desinat extrinsece, quod mensuretur tempore, & alia iiii iusmodi. Ea.dem scientia multa considerat deqii antitale, de tempore, de loco, de quatitor primis qualitatibus, de inixtione & tem p ratura, de actione resistentia, de nutritione, Augmentatione, Generatione, de
sensibus , &illotiim obiectis, de somnota vigilia, de vita & morte , di ali is huiusmodi : In quibus considerationi-hus cum haec, de quibus sermo est. non
solum assumantur, ut proprietates certorum corporum naturalium demonstrandae ; sed etiam ut sublecta,de quibus mu l-ta demonstrantur, si quid commune ex omnibus illis subiectis sit medum sit, quod
statuatur totius scientiae naturalis subi ctum, hoc non erit corpus naturale; quia notus,calor, odor, sapor &c.,de quibus multa considerantur, non sunt corpora naturalia: neque sit bstantia; Quia haec accidentia sunt, & tainen omnia entia sunt, di mobilia sunt idest dicentia brdinem ad subiectum mat criale, &subeuntiam ipso mutationem quoad actum exercitum,& in suis proprietatibus de praedicatis,quoriim sunt principia : Vt proinde si sermo sit de subiecto Physicae in una consideratione per qu seu cunque abstracti nem ab omnibus Mirepto, quae in demia n- strationibus Physicis habent rationem minoris extremi. illud dici possit ens mobile: Si vero sermo sit de subiecto attrib tionis, ad quod scilicet omnia Physica referiintur, quodque per sua formalia fuit dat eas, quae dicuntur Pb scae passiones, di modum considerandi 1cientiae natura lis, id sit corpus naturale, ut naturale, ut proinde. Dicendum sit secundo subiectiam auri
butionis Physica, hut dictuna es.esse cor
, quod omnibus pus naturale: Subiectum vero adaequa tionis sumptum ex omnibus, quae tractat Physica, ut scientia viai uernit: s de rebus
naturalibus, esse ens mobile, sueens nam. Iale, prout tamen naturale contra distin.
guitur non solum a supernaturali & dii ii-no; sed etiam a transnaturali di ni t physico. Patet ex dictis.
Et confirmatur: quia ex omnibus, quae in physica considerantur , nihil simi potest commune, cui omnia conlieniant, de de quo omnia dici possint, quae sunt in hac consideratione scientifica, ut de si biecto, praeterens: Ergo hoc solum o lectum aequat totam corviderationem physicam, & ei ae quale est quoad praedicationem: Omnia enim, quae in physica
considerantur, sunt ens naturale, non Omnia sunt corpus naturale, licet omnia pertineant ad corpus natiirale,sicut in praecedenti conclusis ne dictit in est. Ad rationes in contrarium quatenus sunt contra primam concitisionein .
Ad primam patet ex dictis: ad confinimationem antecedentis dicendum intelligentias non moueri motu phyMo, quonia abstrahunt a materia, a qua non abstrahit vl la passo physica, ex loco illo saepius citato 6. Me t. praeterea . Motus localit physicus est ad locum commensurativum; motus localis angelorum est solum ad locum definitiuum motus localis physicus , est a natura media aliqua potentia, vel activa,vel passiua,quae sit sibi ectata in materia, & n proprie sit activa mediante oris sano , di per unam parte n mouet aliam. vi in viventibus, quae non reperiuntur in motu anselico; fraeterea motus Physicus est sensibilis, qualis non est angelicus, v
de nec a nobis Angelicus cisnoscibilia est, ni fi ex reuelatione. Ad secundam respondeo dicendum , quod solum loco praeallegato Arist. pr bat omne corpus esse diti iubile: concludit enim textum. Manifestum igitur est,qu omne id, uod mouetur erit diuisibile; ia autem facit contra Democritum, dc Le cippum,qui dicebant dari corpuscula quaedam Atoma, de simul mobilia, c5tra quos
Prissiat omne mobile esse diuisibile, ac Proinde: by COOA
30쪽
atomum, ec indivisibile. Ad secunda in Confirmationem responderi potest primo,ut respondent at Liui, i l lud t acere Aristotilem asi impia persona Metaphysici. Secundo respondeo non esse absurdii minscientia cognito iam di supposito obiecto Quoad an iit,procedere a posteriori ad im
quirendum cuid fit,&quae sint ipsus principia,qiiod facit in Physica Arist.
Ad tertiam reseondeo dicendum, quod scientia cum multa alia consideret in ordine ad obiectrum, duae nian sunt obiectum, dicitur plurima esse circa id. viod eli obiectum,quomodo Philosophus illo loco dicit Physicam plurimam esse circa corpus.
Dicendum illa tractari a Physica non ut sunt propriae passiones sui obiecti, sed
ex occaeione suarum passionum , ex occasone enim loci tractat de vacuo, quod est
locus carens corpore;ex occasione quanta-tatis tractat de infinito, cuius videtur pro Drietas; ex occasione motus, & temporis iuniores aliqua addiderunt de suo, ec Mernitate: quale ea omnia, qtiae tractat Physicus,si non sint principia, de passiones proprii obiecti .pertio iis ad explicandas pas-nones, de ptincipia obiecti . vel certe lant 'tere ones extra materiam Physicam,ex occasione rerum physicarsi. Contra dicta. Obiicies primo Physica non talum coia siderat compositum sit,stantiale, sed etiaaccidentale; sed corpus Metaphvsice acce-
si volumus artificiose loqui, illud stata debet sebiectant,quod est primum, rima radix, & trincipium omnium passi num, quod eitcompositum sibilantiale. non vero illud, quod in quacumq; demositatione est subie tu ma oris extremi, lepraedicati; secus enim non unum assigna
dum esset in unaquaqtie scientia subiectua sed sere toto, quot sunt in illa scientia demonstrati ories; cuni saepe accipiatur illud, quod primo demonstratum est, ut subi cium passionis proximae demonstrandae.
per haec tamen non tollimus, quae, minurattificiose loquendo, te ente mobile com cessa sunt.
Obijcies secundo. Mutabilitas ex dictis est prima passio physica ; ergo illud erit
adaequatum subiectum lyhysicae,quod erit adaequatum subicctum talis passionis: illud est adaequatu subiei
tis.cim. 3. -υ mius adaequata principia,
de soc est ens mobile,non corpus,quoniam utabilitas ut includit etiam accidetate, habet pro principio priliationem accidentalem,quae non conuenit corpori, & conuenitenti iergo ens,& non corpiis, erit subiectum Physicae. Respondeo, ii ego assumptum, si accupiatur in hoc sensu, quod illud sit ada quatum subie iam mutabilitatis,quod ii cludit sua principia componentia ,& ex
uibus fiant olonia principia mutationisubstantialis, & accidentalis: subiectum enim non includit principia formaliter
ntum solum dicit compositum sibstantia constituentia suam passionem in tuo cor
se: eruo corpus non est adaequatum subie- ceptu: sed est principium subiectilium, Sectu Physica; maior .probatur. qitia physica enia natiuum suae passionis, unde si au i non solum consilerat transmutatione sib pium accipiatur in hin lentu talium et stantiatem,sed etiam accidental c; sed mutationis accidentalis lubiecisi non est corpus sibilantiale,quia accidentia non si iectantur immediate in sibilantia: ergo. Respondeo physicam considera rei lib. tectum accidentale, ut obiectum, & conclusionem censideratam, & demonstrata, non ut subiectum primum, de quo passi
res demonstrantur , & etiamsi aliquando demonstremur passiones de composito accidentali , ut cum de homine admirati uod emon si ratur risibile dicendum tame est si biectum attributionis,& denominatio.
ni, in tali scientia esse compostum D stantiale,non a de tale, te ratio est,
allii denim quod aptum est sensibiliter. &materialiter mutari, est corpus, non ens, quare concedendum est non omnia principia transi nutationi Gompetere corpori , ut ipsi in intrinseca , & constitutiva, hoc tamen im terti nens est ad probandum propositum; si vero contendatur dicta principia nullo modo conirenire corpori, quasi non sit corpus subiectum priliationis, a qua mutatio accidentalis physica procedit, negandnm est: nam quod ex non calido fit calidum est corpus, relicde reliquis, dixi mutatio accidentalis Physica, quia de :hoc tantum debet encoiitrouerua, neque enim corpus de