장음표시 사용
41쪽
simae. unde cognitione confusa species in- persinnali, ut scilicet dicit quodcunq. eas, filiis nobis notio in quamquam si illud quod vere tale est, etiam feci indum pania appellemus noti iis, quod saepius cogit culares rationes,&hoc pacto ens est adae. uitia ,& quod in pluri s videmus notio. Matii in obiecti im intellech s; quia quid- res nobis dicendi erunt gradus superiores, quid intelligitur vel intelligitur , ut vetis
ut qui in pluribus speciebus nobis occur- eas, vel per similitudinem ad verum eas; iant. sta salsa est eoiisequentia. Ad tertiam dicendum , quod ratio illa Quare . procedit quando sunt impedimenta , vel obiectum non est debite applicatum; nam Dicendum eognitione eo susa secund, quando i longe videmus aliquid, illud in
quid nobis notiores esse gradus minus unu Oollo apparet fuscum, intellectus autem uersales, secundum quid etia notiores esse attendens distatutam illius obiecti ,3e viisse adus magis viritier sales, prima pars h dens n6 posse iudicare de quidditate rei , ius concitis; onit probatur rationibus secu. iudicat secundum illud, in quo errare nondae sententiae , & patet ex ni odo dictis de potest; quoad apprehensionem autem il- prioritate notitiae minus uniuersalis, qua- ii id, quod sic videtur a sensu, apprehendit do non adest impediuietiim: secunda pars intellectus per modum tal:s entis corpo- conclusionis probatur ex eo etiam , quod rei; nec est inconueniens, quod in tali ca-
modo dimina est gradus superiores sepius su primum , quod cognoscitiit sit aliquid
nobis occurrere, suia in pluribus speciebus uniuersaliua vage; quoniam cum specie continetur ipsoru notitia, unde penes hoc intentionalis debiliter ilioueat potentia, sui it nobis notiores; nam ea quae taepius co- consequenter mouet secundum id quod gitamus, facilius occurruntι unde euenire est luseriectius, in Psorius autem, & mi potest, ut per speciem alicuius rei sesibilis nus actuatum est magis vitiuersale. ynde non intel tisatur prius gradus specificus il- magis uniuersale per modum tamen indiutius rei,excitata, scilicet, per talem specie uidui vagi prius cognoscitur, cum obiestatim memoria illius,quod ne cognitu istum non est debite applicati im,vel aliud est , quod sic occurrere solet ; facta per occurrit impedimentum: ad confirmati Phantasma imaginatione ii lius singularis, nem ex Aristot. de pueris vocantibus pri quod est prasciis sensibus, statim per svm- mum omnes homines patrem , dicendum patiam potentiatum, de intellectione sim id prouenite ex eo , quod propter hum sularis excitatur in intellectu aliqua spe- ris abundantiam, & crassitiein, ita in ipsi εcies ex illis , qtiae magis radicatae sunt, N: offuscatur sensus communis interior si saepius in actu; fit aut e talis excitatio, quia beunte praesertim partem illam multa n in illo singulari cu alijs multis te lucet tu bula, ut non ualeant pueri patrem distit iud,qtiod per specie,qtiae magis est in aesti cte cognoscere , sed cognitione quadam representari debet, & ex hoc capite est, ut uaga singilics homines cognoscant, idest vel ex tritissimo signo veniamus in menim cognoscant quidem singulares, sed non Nam illorum. qtiae saepe cogitamus. omnino determinatὰ , ω distincte, sed Ad rationes primae sententiae quantum consusὸ. iit proindὰ non bene possint uersi
faciunt contra nostram conc lusionem. Ad parentem ab alijs hominibus discernere, primam. antecedens valet, ubi natura non id cernitur proportionaliter i pccudibus. statim operatur totum, quod potest, at in agni enim recenter nati ad oves quascun- cognitione statim,operatur quat si potest, que quas ad matrem accurrunt, cum ta- unde falsum est, quod insertum mera paulo post propriam matrem ab aliJs Ad secundam concessa maiore, d mino. discernant; nec tamen proinde dicenduin
rem dicendum est, qliod ratio entis sumi est,quod in pecudibus cognitio uniuersa potest, Quasi in suppostione simplici lis praecedat cognitionem singularium,cusas suimeli, quod talis ratio sit adaeqilatum pecudes iani uersialia non cognoscant. Qua- biectum intellectiis vel plus de obiecto re cum eadem ratio quoad noc sit de pue- intenciad partitaret. qua catera rationes. ris,& agnis, nihil ex illa ex rizntia con
42쪽
cIrur, sed e tra . gnoscitiir totum potentiale eum sua osis Obi sies primo in hoc differt intellect rentialitate; sed praedicata magis uniuersa- a sensu ex tertio de anima Δ ex cap. quin- lia fiant Iulii si nodi , quia cognoscendoto huius libri tex η'. Quod intellecti is est ipsa cognoscimiis potentialitatem , quam circa uniuersalia , sensus circa singillaria dicunt ad plura inferiora ; ergo praedicata dicente Phil quopho loco proxime citato, magis abstracta sunt nobis nociora cogati quod uniuersale secudii rationem notum tione distincta potentiali. est,fingulare autem secundia sensim; ergo Secunda ratio. I llud solum cognosci praintellectu, incipit sua cognitione ab uni- test cognitione dillincta potentiali , quodi salibus: ergo magis uniuersalia simpli, dicit potentialitatem; sed huiusmodi sunt citer sunt ipsi notiora , de primo cognita . praedicata magis abstracta;ergo praedicata Respodeo quod cuin tam sensius , quam magis abstracta tali cognitione sitit uotio intellectus percipiant singularia , & in ra.
hoe non differant,diiseriint deinde, quod In contrarium pro sententia negativa intellectus versatur etiam circa uniuersa. si in thae rationes. Prima. Cognciscere a lilia . circa quae non versatur senses; quare quid cognitione distincta potentiali elico negatur consequentia; quia cum non est gnoscere et iis potentialitatein cum suo tetinipedinientum intellecti is incipit suam inino; sed quanto minus abstracta sunt prς cognitionem a magis sensatis , magis au- dicata tanto facilius spibrum termini cmtem sensata sunt , quae sunt viciniora sim gnoscuntiir: ergo praedicata minus abstra.
gulatibus . tia magis nobis nota sint cognitone dia obiicies secundo, quo res magis sunt si incta potentiali. abstractae a materia eo magis si int intel- Secunda ratio. Tanto magis aliquid est Iigibiles , sed uniuersaliora sunt na agis notum cognitione praedicta quanto mimi saburacta a materia; ergo & magis suntlhabet de potentialitate; quoniam quo in uintelligibilia; ergo de magis nota, de pri- nor est potetitialitas eo dillinctius caeterismo cognita . . paribus penetratur; sed praedicata inseri
Respondeo quo res magis sunt abstra- ra minus habent de potentialitate; quia mactae a materia de se, de a parte rei, idest, gis accedunt ad ultimam actualitatein;erres,quae a parte rei minus de materia par- go respectu eiusdem intellectus cum aliisticipant caeteris paribus de se sunt magis conditionibus tequisitis paribus facili uxintelligibiles , licet non proinde sint ma- penetrabuntur; ergo minus uniuersalia xsit si, intelligibiles nobis; at res Silo sunt notiora cognitione distincta potentiali. magis abstractae i materia per intellectu,
id est quo per plii res abstractiones abstra- Pro sollitione. sunt, & longius abstractae a singularibu, sut magis intelligibiler, salsum est, Notandi im,quod quadruplex in propo- quare in hoc sensu,qui facit contra nostra sito distingui potest cognitio , dii plexi,o-
conclusionem negatur consequemia. tentialis,cuius altera sit confusi, altera distincta,& duplex actualis, cuius pari modo altera sit nissa,altera distincta.potetitialis cognitio illa dicitur, qua cognoscitur alisuid totum potentiale, ut sic, Totu
tentiale illud est, quod plura in se potentia,vel petestate continet, huiusmodi sunt senera ad species comparata, quae species in se potestate continent ; cognitio actua. lis illa est,qua cogitos citur totum actuale, SEntentia negativa est communis,com totum actuale illud est, quod actu plurestra quam tamen. partes in se cotinet, ex qui ι integratur, Pro sententia ammativa sunt hae ra- nuiusmodi sunt species, siue infiniae. siuetiones. Prima illud est nobis totius co subalternae, quae ut sic actu componuntur
gestione diluacta potςnuasi, quodcu- ex senere,o: di uerentialiam cognitio illa
sint notiora nobis ais minus ablactis cePnitione dictincta potentiali.
43쪽
disti ucta dicitiir distincte concipit potetialitat ε ad sueti petit a Lblactidar, tilobiecti ; ita vicaciat supet omnes partea quia hae viciniores si int, de magis cluatae, ebi icti , sit obiectum alii ho modo partes de pauciores , ideo facilius in talibus pr. habeat,illud enim disti licto cognoscina iis, dicatis penetrari potest potentialitas ad quod ita penoramus, ut singillas eius par- huiusmodi partes , ut ad suos terminos: tes peispiciam iis; cum ergo obiectum est quare negatur minor, sed contra. totum quoddam tunc distinctius cogno- Obij cies. Illud dici debet notius cogit sciuir. quando se ili utantilr octilis animi tione distincta potentiali, inmo aperitis omnes eius partcs, quae s sint actu in ipso, actu v ideri deben t;si potentia , vel potestate covnosci debet in ipso toto potestas ad
illa s. di illae videri debent ut terminus huiusmodi potentialitatis ; cum ei SO qua topraedicata simi magis abstracta, maiorem dicant potentialitatem, ut proinde dissici. lim sit ipsam concipere, di Cmnes termi. nos eius, nccesseeli ipsam concipere consistis,quia ea, quae disicilius a nobis cognoscuntur, Ze latius patent, ma Sis conlu-οe a nobis con iuntur.
Quare Dicendum cognitione distincta potentiali notiora nobis esse praedicata in intre abstracta magis abstractis; patet haec comellisio ex rationibus secundae sententiae, de ex modo dictis confirmatur, quia pote tia lit as in obieeto pugnat cum distinctio. re ex parte ipsi is, unde quando refunditur in potentiam, si ita potentia accipiat cognitioncm ab obiecto, necesse est cognitione tanto minus e me distinctaiti, quanto obie-cium plus habet de potentialitate; ia quia praedicata uia is abstracta eius liabent de Potctialitate, α nostra cognitio desum itino obiecto, quia intellectus noster reducitur de pote ia ad actum ab obiecto medio intellectu a ente. idcirco necesse eii pro
dic ata magis abstracta nobis minus cognia G. 3. Auer in hic commori. I D.Thom. . laesiecta nitione distincta potentiali. parte. quaest .as .art. 3.Scotum in I. distin .s.
Ad rationes in contrarium. Ad primam quaest. 1 S alios. respondeo dicendum, quod illud est noti- Pro prima sent Ptia negativa sunt hae ratis cognitione distincta potentiali , quod tiones . Prima. illud debet esse notius co- habet minorem Roteritialitatein, ita ut sa- gnitione distincta actuali, quod magis elici liue termini ipsius pol ia iit iis perci- actu; sed minus uniuerni lassit mag:s actu. pi positiit, quare salsa est maior, dc n. inor; cum pliis de actualitate participent ; ergo nam i ex eo, tu hi δ' quid dicit piatentia. minus viiii ieri alia erunt notiora cogniti O litatein ad plura, tu id nubi est notius, sed ne distincta actitati; ergo vera est prima se- potius cor trarium, Ac it quo malua eli pd- tentia, qtiae hoc negat de magia uniuersa dii non facis iussernrr, sed dissici lilia. n. Ad secundam res ovdeia dicendu , quod secunda ratio . Cognitio distincta , ut irinus ab illacia uniues silia Hauc d cum dicta est, iij a est. ix bene pelietrat Obiccti mira libyc O liseri picitur ipla potetia Iitas, lea potentia-itas apertius perspicitur in magis abstractis; ergo magis abstracta notiora sunt tali
Respondeo nego maiorem; nam,ut dictum est, cognitio distincta potentialis di. citur . qua penetratur ipsa potentialitas quodammodo in actu exercito penetra docum ipsa ipsius terminos, non qua per spucinir ipsa potentialitas in actu si gnato, novidendo ipsius terminos; haec enim cognitio,non est co vitio distincta ,sed eli potius cognitio cellula,qilia videre aliquid per
modum totius potentialis, no videndo habitudinem ad terminos, est videre cofuse; unde talis cognitio confusa est. Ad mir. orta potentialitas perspicitiir apertius in magis abstractis in actu signato, no in actu exercito quare nebatur conssequentia.
sint nobis notiora cognItione distincta actua-
munis est, quae habet pro se Arist. c.
44쪽
ctum; sed melius peVtratur mimis uniuer- modo dictis, & ratIonhns secundes sale ,&minus uniuersale est magis actia sententiae. Confirmatair, quia ad actua-la : erra cognitio minus uniuersalis, quae scin cognitionem graduum inferiorum eumasia penetraliua,&de obiecto magis puta hominis necesse est praecognoscere actuali, est actitatis distinctior: minor omnes gradus superiores ; em, substan- probatur, quoniam maior difficultas est tia,corpus, vivens,animal; nisi enim de lio
penetrare rationem entis, quam rati
nem hominis, cum de illa magna sit controuersia in metaphycta , de hac vero in Physica sere nulla.
Tertia ratio.ex Arist. t. post. cap. r . MIs .ubi tradit viam inuestigandae definiti nis conscendere debemus a minus uniuersalibus ad magis uniti et salia; ergo sum dum Arist. nqtiora sunt cognitione disti dia actuali minus uniuersalia magis uniuersalibus. Pro secunda sententia assirmativa ratio Ptima. Illud est notius cognitione distincta actuali, quod est tale de se; illi id min , quod est tale per aliud ; sed magis uniuersalia sunt nota cognitione distincta actuale de se , minus uniiter salia sunt nota per magis uniuersalia 3 ergo magis uniuersalia sunt notiola cognitione distincta actuali. Secunda ratio. Quando palleiores actitalitates cognoscedae s uni in aliqua re, illud est notius cognitione distincta actuali; sed
in praedicatis magis uniuersalibus pauci res actualitates cognoscendae sunt; ergo sunt notiora cognitione distincta ab uali. Pro solutione. Notandum, quod cognitio nostra dependet ex obiecto, obiecta autem dicunt rationes aliquas actuales intelligibiles
plurisios communes,quoniam ad unam ii telligibi 'em naturam reseruntur,a qua participantur: huiusmodi ergo rationes intelligibilis cum omnes penetrantur, totum ps intratur obiectu; non possimi autem
penetrati in aliqua specie inlima, nisirrius peneti entur s periores gradus, ex ἔ tribui species coalescit , & quoniam
'periorcs gradus ad sui cognitionem dii fine tam actualem non indigent cognitione inseriorum , insertina indi. gent cognitione super virum, ideo. Dicendum cognitione distincta acti tali notiora esse magis abistracta reliquis minus abiit aclis, in eadem tamen serie,
iram au diuersa non eii hoc necesset patramine omnes isti gradus intelligantur non test homo undequaque distinete cogno-L i;quia essentia hominis ex omnibus isties radibus coalescit; non est autem dis fincia cognitio essentiae unde quaqtie nisi ponetretur in ipsa illud omne, quod pertinet,& integrat ipsius formalitate; omnes autem superiores gradus formalitatem essentiae integrant,quo ergo pluribus gradibus integratur et sentia aliqua, eo di
ficilius cognoscitur cognitione distincta ;quia ad sui cognitionem plura requirit ivnde superiores gradus. qui pauciora ii ι sua formalitate includunt , facilius co- ΓΠ'scentur; quia communiter illud est notius , quoil facilius cognoscitur; his accedit,quod natura saltem id notius est, quod ab alio est independens, vel certe a paucioribus dependet, id minus notum
quod vel magis dependet, vel a pluriubus ; gradus autem superiores , 5c minus,& a paucioribus in sua formalitate dependent,unde cognitione distina a notiores sunt. Ad rationes in contrarium . Ad primam idest notius cognitione distineta actuali, quod magis penetratur quoad t tam fiam actualitatem ; ita ut cernantur in ipso omnes eius partes actitates, non alitem, ii od est magis aesti; illo autem modo penetrantur magis superiores gradus, quam inseriores ; quia vel non habent diuerses partes actuales, vel liabeat pauciores,qi iam gradus inferiores, Millae, quas habent, aciunt ad cognitionem distinctam inseriorum graduum at sommalitas inferiorum graciutim, non facit ad cognitionem distin alii ipsorunt, unde negatur conseo uelitia.
R d seoindam vera est maior , sed salsa in inor; ad probationem dicendu ,qii ad id,
quod penetratur actii de eme necessarium est ad persectain , dedistinctam cogniti. nem hominis, unde non est facilior huminis cognitio comparata ad copnitione eati j dc imperior u graditu, sed videtur cacilia
45쪽
qu- in sc or gradus proxime continuitur; 2 quare quidquid sit de cognitione gradu tur .entis , adhuc dissicilius est gradi s eate ii feriores cognoscere , propter ipsa minet dissi ultatem, quae eli in gladii entii, cum T N hac controirersia ex x. Ait huiua quae- addito; solum ii co patetur dissicultas, quae I slionis patet,quae fuerint S Thomae,&c si in cognojcendo gradu entis, cum dissi, Scoti sententiae cum suis standamentisvitiae cultate,quae est in cognoscenda ultima din tamen non satisfecerunt nonnullis polie-lerentia collit ut tua gradus inferioris, lici rioribus ex illima tibiis, nec magis uniuer- potest cognitio entis dissicilior quoad- salia, nec minus uniuersalia primo cogno. Me absolute tamen dici non potest, ut pa- sci, sed modo haec, modo illa . Arist. plures vias ostendit inueniendae de- tur. de ipso prius apprenendimus: lea ali- finitionis; nam alia est per demonstrati quando apprehendimus magis uniuersale, nem; delinitio enim accidentalis confici- ali Quando minus: Ergo neque magis unitur ex subiecto, re praedicato demonstra- iter sale, neque minus absolute est notius, aionis propter quid assumpto medio tem siue primum nobis cognitum: sed a lilian-mino: alia eii per compositionem descen- do hociali quado illud. Maio Patet.1linor Giblo a si immis gradiesu , & assumendo probatur'. Quia cum nobis offertur aliqua omnia praedicata, itiae conii euiunt rei dei fi- nerba, quam nunquam alias vidimus , de Dicdae.Tertia est per te solutionem, de qua ipsa prius cognoscimus gradum generi curllo loco loci litur Arist.& fit a minus viii- herbae,qua in specificum talis herbae: E co- uersalibi is ascendendo ad magis uniuersa- trario quado nobis 'sifertur aliquis equut, lia: na Octatis iis .cuae sunt in ultima spe- vel canis notiae speciei, prius dei pinc.-cie. Considerandum est, in quo inter se co- gnoscimus gradum emit, quam gradu ani- ueniant, ii in in quo conueniant clim aliis malis, vel 'tuentis: Ergo aliquando noθsbeciebus,de in quo differat: assumpto e r. aliquando allud nobis notius est, x primuro infitio c*ntaenii int cum ali)s speciebus, cognita: Ergo utraque sententia,quae abbq- ει relicto in quo differunt,& simul assum. lute pronunciat de magir, vel minus ulli. vlo in quo inter se conueniunt ii betur de- uersalibus,falsa est. .hnitio infimae speciei, quod fit, ut patet, a Secundo. Illud est primo cognitum, a minus uniuersalibus ascendendo ad magis quod vos yrimo determinat species accep- uniuersalia, ex quo tamen concludi no P tae a sensibilibus: sed hae aliquando ny, dc teli, minus uniuersalia notiora esse cogni- terminant ad magis uniuersalia, aliqua iione distincta, alii a si sic essent noti Q ra ii 5 do ad minus : Ergo aliquando magis uni- esset cur ascenderemiis ad predicata uersilia , aliquando minus sint prima et magis uniuersalia .ut per illa ha- gruta,& notiora nobis.
beatur desinitio speciei inti. mae; sed statim species de se Ilaret
Notandum,quod omnino distin tuenda est de prima cognitione, quae in nobis se neratur simpliciter, de de prima cognitionPto solutione.
46쪽
feneratur m nobis ex propositio- cum sit cola ius se impet Iectris applicaturve alicuius obiccti,quando iam gradus emtis nobis cogniti sint. Nam in hoc secundocasii,sicut ἐς hirnest, statim in nobis fit re. miniscentia illius gradus,quem saepius co- vitamus, vel ad quem ob aliquam circunnantiam tunc magis propendemus, ut fit in aliis cogitationibus. Et de hoc n5 videtur euecontrouersia , cum habeamus praeter rone experientia. Difficultas est de eo, quod sit ex natura rei praeciso omni alio aliunde determinante. Et in hoc adhuc no. hii videtur distinguedii in Natri vel sermo est de prima omnino cognitione iacta in I ntellectit per modum naturae, vel de factaret modsi electionis; id est ex proposito conderandi rem, si hoc feci indum, pendet hv. lusimodi cognitio ex perspicacitate lage ni7, Ze eruditione. Nam ur in solertia in no perspecto tisore solers coniectat medium
aptum . ita iligeniosi & perspicaces reia liciti attendentes penetrat in accid&ibus, te est eclis naturas secun/um specificas dis. feretias .Si primum illud, ad hi te distincti ne opiis est; nam in adulti prius occurritii liid, cum quo ex notis accidentia dici γcunstantiae rei habent maiorem similitudinem: Nam cum abstractio in intellectu notiat nisi ex quadam collatione clecus enim intellecti is apprehendit individuum lusim non entis in suppositione simplici,
sed entis in suppositione personali' illud
uniuersale pri ino i intellectu formabitur, cuius saltem virtualis facta est collatio ex accidentibus , & effcctis san satis. Verbi gratia in videndo nouam herbam statim formabitur conceptus herbae , quia ad hunc determinant accidentia tinlis herbae ex viritiali quadam collatione intellectus rei spicientis similia accide-tia illis,ex quiuiis concipere solet herbam:
Eodem modo videdo nouam speciem canis uariis currit mens ad conceptum canis propter eodem causam. Verum in puero. cui nihil adhuc notum est,ex occasione ca-cidentium sensatorum, de aliarum circun- stantiariam in intellectu primum formabi. tiit conceptus habens oris nε ex intentiostibus non sensatis natur uercsiceptis per allimatiuam , ut puta conceptus confusissentis amici, rq benevoli in vid do patrem saepius blandietem: Qui conceptus ob impersectione potetiae adiuuantis intellictu, omnibus hominibus . Q are in rudibus,
de in pueris ex natura rei primus cocepti a niuersalis est entis in suppositione peis nai i,idest quatenus dicit confuse differentiam alicuius speciei orta ex naturali coimceptione alicuius intentionis non sensatae, ut benevoli, amici, in olesti vel iisci indi, tertibilis, &c. in alijs primus conceptiis uniuersalis rei nouae occurrentis est ille, ad quem ex notis motast sensata similia ii 5 sine tamen differentia consi is a deterni in a
te conceptum i lium .&'itas ponente illa in speciem, sed ut dictu est confuse. .are
iuxta haec ab solii te. Dicendum csi Arist. t. post. x.s primra dc notiora nobis esse , quae sui it sensiti propinqiliora , magis scilicet scit sata , deminus abstracta, concepta tam ε confuse,si de primis conceptionibus sermis sit,iere ex occasione alicuius rationis non sensatae apprehensae ab aestimat tua. Patet ex dictis, re Confirmatur ex modo nostr scognitioni x quaecu i nobis fiat per sens ii, debet prius ea cocipere quae magis stini sensili vicina: in agis aut e ceteris paribus vicina siti sesilvis, minus abstracta , ac proinde absolute haec erunt nobis primo cognita iuxta modum Ad prima ronem in notando dictum Ad secunda. Lespondeo dicendum spe
cies acceptas a se sibili tuis, qua do nil aliud interii enit ex dictis , determinare nos ad concipienda minus milier salia, non tam Eomnino distinete, sed sib cciii fusa conceptione talis entis corporei nobis ilicsidi, vel mole hi, utilis, vel alio tali modo apprehensi, iuxta quod xllimatiua naturali-tcr det ei minare solet.
D Euenimiis tande ad id, propter quod
maxime tota praescs instituta est qii inhio,quo stllicet modo procedendum sit in Physica a notioribus ne ad minus nota , an centra. dc a quibus notiori biis. Assit malitia D α sen-
47쪽
sententia est communis Aristotelis hic in Iroaemio, de omnium interpretii ibidcm.ro negativa tamen aliquae faciunt ratio
Prima vel procedendu est a notior ibi is natura, vela notio tibiis nobis; neuttu dici sol; ergono est procedendia i notioribus.
'robatur minor, non a notioribus natarra, quia notiora natura sunt nobis ininus nota; in sicientia autem cum notiscari debeat ignotum, notificari non potest, nisi ex eo, plod nobis notum eli,qualia non sunt notiora natura ; non a notioribus nobis, inita notiores nobis sunt effectus suis causis. scieria alitem ex causis demonstrat effectiis;
quia primo .Post: scite est causam cognos ere, propter quam res est, & quod illius causa esl,& non contingit aliter se habere; ergo physica, quae non procedit neque a
notioribus nobis, neque natura, non Pr cedet ex notioribus.
Secunda ratio. si physica procedit ex notioribus sitie nobis, si te natura, vel i ua ex quibus procedit nota siunt per aliam sciem tram,& hoc non;q uia, assignari non potest ista scientia, quae iaciat nobis nota principia physice, vel alio modo nobis nota sunt, qui cum assignari nnn possit, falsum erit, qtrud physica procedere ex notioribus. . Pro sentctia affirmati ita probant hae ra. tiones . Prima omnis cognitio is noti fieri in nobis no potest nisi ex cognitione noti, sed in pliysica principia corporis natura-δis,& alia hutiismodi nobis nota sitiit; ergo ex ali quo alio prius noto; ergo physica Procedit a notis; quod autem haec notiorarint probatur hoc pacto;& sit. Secunda ratio. Ex doctrina de demostrati ne pram ista noti ores sunt coctu fione, uia propter quod unum quodque tale, de illud magis, sed in physica coclusioncsd Lent de monil rari ex aliquibus praemissis; ergo inphvsica procedi debet a notio
Tertia rat io . processis a principiis adro nilii sones est uniuersalis,di communis
emnibus scientiis; ergo,& Iocum habebit in physica, quae Hriemi est, ergo physica procedit a notioribus. Pro solutione. Notandum, quod nullo pacto dubitati potest,*icd physica, sicut, de omnis alia scietia, debet pr-cedere a notioribus,quia
riuc tacesiario revirit modux distuli edi , qui est ex noto ad Igmtum, sed dubium
est , a quibus notioribus procedat physica,virum a notioribus nobis, ait a notioribus natura, & primo considerandii meis, quod cu omnis scretia, Zecmnis discursus procedat a notis ad ignota, vel a magis noto ad ni inus,& in physica oportet,quod ea, a quibus procedimus stat nobis iactiora reliquis,unde in isto sensu physica procedit a
notioribus nobis; sed cum no statim quod nobis est notvis,dicatur nobis notius,qua intentis nobis notius contradisi ingititur a notius natura, dubium est, utrum ea, a quibus
procedit physica, ita debeant esse notiora, ut notiora sint nobis in illo sensu , quo
noti iis nobis conir ad istinguitur ad notius
iratura,an debeant eue notiora natura, n
his tamen adhuc notiora ipsis conclusi nibus dedueendis. Aduertendum igitur est,quod naturale est homini procedere a cosnitione consula ad distinctam, prius enim ell,qtiod imperfectum est, deinde quod persectum,Seeognitio confusa est suasi medium inter ignorantiam.& cognitionem distinctam;
cognitione autem costula ex dictis supra ,&prius,& nobis notius est, quod magis est sensat si, unde totum substantiale nobis notius esse solet ipsitis substantialibi is principijs csi ponenti Ous,&effecta ac proprietates ipsius noti ores nobis sunt intrinsecta earum causis : Physica cibo via initentionis a notioribus nobis cognatione cosusa tr
cedet ad notiora natura cognitione distin- clausi a notioribus natura regredietur ad notiora natura, di notiora nobis cognitione confusa ,rninus tamen nota distincta
cognitione: unde totus processus physicae est liuiusmodi. praesupposita aliqua cognitione corporis naturalis ex effectis ipsius a nobis lens bilibus, ut est transi nutulo accidentalis, & substantialis inuestigat physicus principia corporis naturalis,si nocinnis.at certe εenerabilis, & corruptibia
Iis ; tum inuentis dictis principi; fra benσcognito corpore naturali a nobis per notiora natura, di notiora cognitione disincta,
id est per ipsa principia regreditur ad demonstrandas de ipso i orpore passiones , de proprietates Quare Dicendu physicam via originis procedere a notioribus nobis,& notioribus cognutione colusa ad notiora natura, dc notiora
48쪽
α ilitione distincta; idest procedere a toto confuso ad principia dili incte cogia
scen da,qtrae dicuntur notiora nati ira; quia ab ibsis depcdet cognitio distincta tot unium a notioribus natura , & cυgnione di- sincta, idest a principi;s,procedere ad notiora nobis, 5c cognitione confusa, ad ipsuscilicet totum, & passioncs eius; haec o cluso patet ex modo dictis,& rationibus seci indae sententiae. confirmatur. quia ante Iana de corpore naturali phvsica demon-ret vll. as passiones prius co 3noscere debet naturam,ia quid ditate ni ipsus corpo- Iis naturalis 3, quia cognitio quod quid est
subiccti eu principium sci eutiae propter quid passionii in ; sed natura corporis nat ratis inuestigari non potest nis praesuppo. sita aliqua rudi ipsi iis cognitione,qtra posita ex principali aliqua corporis pastione nobis per se ii sum cognita fit uobis distin. cic notum corpus nax rate inuentis scilicet ipsius principijs materialibus, & sor. malibus. : nam ut dictum est, ex distincta cognitione partium , & principiorum habetur totius distincta cognitio: inuentis porro corporis naturalis principijs ex ipsis deinde regredimur tamquam a notioribus natura & cognitione dillincta, genobis taliter factis cognitis , ad passiones corporis demdstradas; qua te simpliciter Physica procedit a notioribus nobis ad
notiora naturae. Ad ratio 1 in cotrarium.
Ad primam dicedum salsam esse minoiarem , & Physicam simpliciter procedere a
notioribus nobis, tum a notioribus natura; ad probatione dicendu Physica incipere a notioribus nobis cognitione scilicet consisa, pollea a notioribus natura factis iam notiori nobis cognitione distincta procedere ad demo 'radas passiones; sci tia aut ε non procedit ex causis, nisi inuentis , & paresectis causis, quae patefiunt, ut Idurimum a pollariori per essecta; quare cientia totalis, & uniuersi in accepta non solum procedit a veris causis rei, sed etiam a causis virtualibus, de causis cui titionis, quo sensu etiam effecta dici po ni causae, ut diciti est in analyti is , ac proinde Physo etiam dum procedit ab essectu ad causis rei,erit vera scientia.
Ad iacundam dicendum prima principia, ex quibus primo procedit Pnysica,
nobis ueri vel per esiecta , vel Mi'
si, & inductione, laventu autem pria cipijs uniuersalibi is postea a priori demonstrare : ad hoc autem proprie ne a indiget alia scientia; verum quid et iii est, quod scientiae se inuicem iuuant , & per notitiam unius perficitur notitia alteritis ;vnde in imi estisandis principi;s physcit philosophi: s aliquado vi induere persi naMetaphysici & ex Analogia ad comitosi
tum accidentale, & artificiale , nec non ex mutatione artificiali , patefacere mi ι-tationem substantialem , de substantiale compositum. Obi cies Arist. simpliciter dicit procedendum sibi esse a in agi, uniuersalibi is, de haec vult esse notiora nobrs ; ergo pri inosa Isuin est minus uniuersalia esse nobis notiora,qiiud dictit in est supra: secundo falsum est,quod Physica simpliciter non procedat a notioribus nobis, di natura Tertio Ilon est verum notiora natuta s: mul nc bis non esse notiora.
Respondeo dicendu , quod Plillosophus vult Physica procedere a magis uni iter Latibus, quae sunt notiora, id est non primo cognita, sed in pluribus cognita, ac proinde nobis in hoc sensu notiora,quod no negauimus sit pra. secundo haec respectu gradus, inferiorum sputa corpus respectu specierucorporis este notiora natura, non tamen respectu principioru in , quibus con stiti iu-tur; ad quae comparata, ut comparari hic debet, sunt natura,ordine scilicet gelierationis, posteriora. ta id notiora, ac Droinde. 'etu est secundum, Physica simpliciterno procedere a notioribus nobis, & natura , & ulterius tertium verum est notiora nobis non esse notiora natura . ut in hac scientia accipiuntur, puta corpus respectu suortim principiorum.
Atq; natae sic dicta sint de tota hac prima displitatione , qtiam possumtis ut uno a*cctu omnia videamur raucis ita perstrinsere. Summa totius diseritationis. Cum scientia sit cognitio certa, Fe im
mutabilis : humana autem co*nitio cum
sit ex obiecto, de de obiecto: physica, quae
ut nomen ipsum sonat, est cognitio re rum nauiralium . ex principi;x rerum naturalium habebitur, de circa res naturales tamquam circa num obiectum versibitur, - herui a
49쪽
rerum autem naturalium sit premus gra- quo ut tal: s conueniunt,cum sit ra- o corporis naturalis,non ent. non siibstalla, alit alius gradus corpore luterior, quio m. nes extenduntur ad res transnaturales.
ni et a physicas , ii ire optimo subiectum attributionis Phusce erit corpus naturale, cum primum, SI supremum,*iod attingit silentia passiones demonstrando de i Ilo ex pi incipiis eii .ssit illius subiecti ina attributionis : Iro tris in corpore naturali cum Plures possint reperiri rationes, illa respectu huli a scientii erit sormalis. quaesundabit abstractionem, & modum considera di illi iis , Ne clua prima passio Phusica de . mos trabitur: llaec autem est naturale, quia natura est principium mollis , ac status, a quibus Physicae res non abstrahunt: Ratio ergo naturalis erit ratio formalis obiecti P hvsic s. uod obiectum citin in actu signa. to si quid necessarium, de immutabile, ac pei petiitim , & habeat propria principia, di causas ratas, & stabiles,quas reddat de si iis pasionibus , Physica,quae circa illud versatilr, erit propric scientia,no practica, sed speculatiua : Quia corpus nat tirale,ut sic, non e ii operabile ab homine, sed specta labile: erit una genere, Quia est de uno oblecto genere, quae proinde dii tersas sub se species continebit, qtiae ali)s lib. ab. S. Phys. traduntur. nam in octo lib. Phys indagatis a Philosopho corporis naturalis Principios, ex principi;s corporis generabilis, & corruptibilis, passiones generales corporis, motus, scilicet, quantitas, locus, rempus pertractantur. Iam modus procedendi in cognitione humana, cum ni a n iis ad ignota, vel a notioribus ad minus nota , & in hac scientia naturali tal Iscrit. Vt aut e stiatur, quae magis nobis notas ut, stiri oportet&quae primo nota sunt. Primum ergo cognit si nobis sim fliciter inter abstracta stitit minus uniuersalia , quia &magis sensata;& quia ad illa cognoscenda determinamur ab obiecti speci bus posti in debita dis latia ad sensiim, & sine impe. dimento: In casti autem, quod si ii inpedi mentum, vel quod habitualito iam nobi, cognitum si odiectum,primum cognitum est illud. quod potiunt reprc utare specie. obiecti evanescentes, & i: o dearticiis antea dissiliete peculiares conditiones obiecti,
vel quod magis de obiccto consuevimusco siderare, ad qued proinde stat Im mens
recurrit. Cognitione tam edistincta ritus nobis de notiora sunt magis uniuerialia, tum minus uniuersalia in eadem s et te, quae tamen in sua distincta cognitione praedicata maris uniuersalia includunt. Scietiae autem si inueniendae striat, i minus uniuersalibus, εe a sensatis procedendum est ad magis uniuersalia, de abstracta. de ab effectis ad causas ipsorum, de principia, i teruque a causis, de principi;s regrediendu ad effecta de Principiata. At si tra .ere quis velit scientia praesertim non omnino rudiabus , nec primas rei si huiusmodi notiones formantibus, debet procedere a principiis obiecti, de a magis uniuersalibi is, quae iam aliquo modo notiora si int confuse, dedebet facere illa distincto cognita, in quo a milius uniuersalibi is iuuars solet, tum per illa distincte cognita demonstrare princi. piata, de effecta. Physica ergo, quae modo per disciplinam traditur,smpliciter a maris uni iter. salibus, x principio sprocedit, licet seiac sidum quid
dat a minus uni iter salibus, quat nus per transmutationem demotum in cognitione principiorum suo- Ium melius diligi.
50쪽
principjs obiccti Phylosophia Naturalis , quae
Nuento obiecto Phusicae, Armodo procedendi ipsi iis, anti
plandam ullam eius passionem, prius inuestiganda sunt
ipsius principia; Ps, sica aut e praeciso intellectu humano , cuius eIt scientia , qui proinde ipsius principium elt effecti uiani , materiale , & sere finale, non habet alia principia, quam quae habet ipsus obiecti im ; quare quaerere de principijs Physicae est quaerere de princ pij x obiecti ipsius, quod est ex dictis co
pus naturale; porro corporis naturalis alia
sunt principia intrinseca. alia extrinseca, alia in fieri,alia in facto esse, prius autem qii aerendum erit de principias intrinsecis in fieri;& facto esse,ium de extrinsecis; de principios intrinsecis stelicta naturae consi. deratione in se tietem praesens disputatio est,de natura , ω extrinsecis erunt sequentes ,& primo quidem agemus de principi)s in uniuersum , in m de sinpulis speciatim, quare corallabit haec disputatio suatuor quaestionibus. Ptima erit de principij x in communi.Secunda de principio materiali, seu de materia prima.Tertia de priuatione. atra de forma .
O Princi phim, in quo creata sunt omisnia, doce nos, quae inuestigamus de principi; s.Unde enim totum, quod est, nisi ex hoc principio ut proinde arescant fluera nostia. si istinc noller ecsinat cinan resona. Illustra ergo saciem ttiam supre
seruos tuos,&doce nos operum tu oriim
mirabilia. stat di intergo, quaed cuntur naturalium rerum, principia Quid inso me illud generationu seminarium , Quod prope nihil, & in quo semina Omnium quod latens semper,& nouis semper generationibus manitellii in λ insorinis ex se potestas, de nuda potentia, cum tamen corruptibilium sine eo actu sit nihilὶ Exi stetia prope non ens , quia actualitate dei miiter priuatum,& potentia semper no actu , solumque per formam actus Quid inqua ista hyle inanis ,& vacisa, creata a te,&dillans plus aliam caetera Omnia a te, Sc facta prope nihil, ut materialia esset omnia, Ze ideo omnia, quia illorum inhil in se. Quo datur intelligi creaturs tuae rationali, ain doces, loqtiens in factura tua, non posse diuina ilia habere a te,qui non sit sibi nihil in se, stibi inquam penitus deiiciens,& funditus vilescens, vacuus exilii mationis, de affectionas suae, de pleia ira tuae, c pax tui cum sui vacuus, de tibi preciosiis, cum sibi vilis, qui formas deformitatem
nostram melius,quam materiae inanitatam
pii lchritudo illa, &aetiis , quani dicimus formam: Doce ergo insipientiam nostram in tam implicato itinere, ut veritatis v stig ijs innuere possimus , ac proinde, de tibi placere, qui amas veritatem,quia ipse solus verax et, de veritas ea te nesciens falsitatem