De trium, quae Graeci coluerunt, comoediae generum ratione ac proprietatibus disputatio

131쪽

vellant, civibus significaret. Ipse cum in portum Piraeum delatus esset, multa Perpessus est, quae animum paucorum et insensum et crudelem exprimerent, cum nonnulli sociorum aut capti essent, aut etiam in alias naves transvecti, atque ipse reditum parare cogeretur. Sed reversus Samum nihil omittebat, quo tradendis eis, quae expertus esset, animos incenderet, ut milites, adiunctis Sami incolis, sacramento adigerentur, se sulcire velle populare imperium, quadringentos vero pro hostibus habere nihilque admittere, quo redire in gratiam possent. Cum tanta esset dissensio, nihilque prodesset, quod Alcibiades ad permulcendos animos tentasset, facile fieri potuit, ut virorum, quos saepe dicimus, Potentia labefactaretur, neque superesset quidquam, quo sustineri posset, cum praesertim Theramenes et Aristo. te alteram eandemque validiorem partem sequi incepissenti ii Quas Ther menes orationes habuit et victoria, quam Lacedaemoniorum classis repori Vit, secerunt, ut magistratu se abdicarent quadringenti ix omnemque civia latis administrationem aut quinque millibus traderent, aut eis, qui plenaarina parare possenti β. Quid autem dicendum est, cum belli Peloponn siaci sinis adductus esset, quo post multas fortunae vicissitudines omnibus

malis civitas obrueretur amissus erat principatus amissae possessiones, Classes, copiae, erepta omnino libertas, quoniam exhausta urbs, quae olim unuversae Graeciae dux fuisset, ad nutum superbae dominae se applicare i . Constituitur enim nova civitatis regendae ratio, deleguntur triginta viri ad leges ordinandas, malas abrogandas, novas, quae necessariae viderentur, serendas Sed cum ad rem publicam accessissent, nihil omnino secerunt, quod in officio esset disserunt negotia, occupant omnes magistratus imp tratisque corporis stipatoribus, non modo malos cives supplicio assiciunt, verum etiam bonos innocentissimosque direpta re familiari 16. Nec vero satis est: eo immanitatis, qua quid possit esse detestabilius, progrediuntur, ut, cum civitatis principes exsules esse jussissent, aut odio, aut aviditate, etiam interdicant propinquis, ne suos sepeliant eorumque uneribus justa

132쪽

patriam, et in ea funditus delenda occupati fuerunti Quae omnia qui ac curatius cognoscere vult, is habebit plurima perdiligenter apud Xenophomtem scripta. Quot autem et qualia suerint vitae privatae mala, aut quam vehementer res domesticae amictae, ejus rei auctor est idem scriptor, cujus mentio facta es Is enim tradidit,i' eos ipsos cives, qui cum splendore vivere consuessent, coactos esse, ut mercedem manuum opera quae rerent, alii alia ratione vitam tolerarent, cum amissae essent externae o sessiones, neque habitationes propter caritatem nummorum et hominum imopiam locari possent, et pecunia mutuo sumi. Quid inde secutum sit, id bene exposuit Boreuius, ' qui idem omnem civitatis felicitatem evanuisse putat, quod mercatura et navigatio coercita fuerit. Q.

Sed cum omnia, quae de re publica disputata sunt, animo comprohenderis, ex quibus appareat, quam male assecta suerit, non sicile is sugiat, quomodo poesis genus, quod populare supra dictum in publica vita omnino niteretur, paulatim decrescere potueri Conciderat omnis res publica, praeterierat illa aetas Periclea, quae ad cultum antiqui comoediae generis gravissima esset, cum multa praebuisset, quibus ad ma ne orere posset Erat enim civitatis Arma ex libidine constituta erant populi moderatores avari, omnibus rebus ad arbitrium relatis, erat nova dicendi ratio, ad S phistarum morem composita. Omni modo enitebantur comici, cum data esset occasio, ut priscae aetatis integritatem defenderent, quam potissimvinsequerentur. At vero cum res eo deducta esset, ut pauci administrarent civitatem, imo lacerarent omni scelere, nihil omnino obstabat, quo minus novus idemque perniciosus agendi atque sentiendi modus in civitatem irrusret, cujus usum a Patria depellere antiqua comoedia studuisset. ccedit, ut, quod sceleratissimi homines committerent, quodque omnibus civibus immineret, id omnem hilaritatem, petulantiam, audaciam, qua poetae olim

133쪽

uterentur, plane exstingueret, sublato cujusque sensu, quo gentem suam diligeret Si igitur contentio quaedam et comparatio sit, ut explice uri quid in eo, quod modo excultum est, comoediae genere inesse videatur, aut quaesit eius natura habebimus, quo iustam viam ingredi possimus. Quod pa cis praemoneatur poetae, cum fracta esset populi libertas, novam ludendi materiam circumspiciebant, quae nihil haberet, quo impotentes homines offenderet. Sed de his infra dicatur. Reseramus nos ad definiendum genus, quod medium vocari solet, quod quamvis nonnulli viri prudentes

fuisse negaverint, tamen ne ita statuatur, multa nos Prohibent, quemadmodum ex eis, quae deinceps sequentur, facile intelligatur. Quod ut perficiatur, audiamus in primis nonymi doctrinam, quae hujusmodi est a.

o. χορηγοι. Quid autem choragia sublata, de qua postea uberius exponetur, valuerit ad commutandum comoediae genus, Cum chori partes paene omnes detraherentur, id idem grammaticus his verbis attigit, . καὶ μέλιπον οι χορο-

ρεχοντας uti propius etiam ad id, quod volumus, accedatur, legantur haec, ex quibus appareat, quid sibi voluerit tota ratio: . σκοπου γὰρ ντος

134쪽

plura ejusdem scriptoris addam, quibus res omnino dilucere possit β.

οντων. Insuper roserri huc debent, quae de Cocali fabula tradita sunt, cujus argumentum tale suisse cxhibetur, ut, quod Propositum est, illustrare possit. Audiantur igitur haec si Πρωτος ὁ καἰ Ἀριστοτάνος τῆς νέας

ἰζῆλωοε Πνανδρος Utrum autem Cocali sabula ad mediam, an ad novam comoediam pertinuisse videatur, quaeri non debet, cum omnem dubitati nem sustulerit Grauortus his verbis β. At Aristophanis sabula, quamquam inductis v θορα et ἀναγνωρ ιαμ si magis varia ejus compositio sacta est atque artificiosior, ipsa tamen tota mediae adhuc comoedia est, et ob argumcntum et ob argumenti tractationem grammatici enim verbis semidocti quis idem magnam adhibuerit omnino autem, quo tota res conficiatur, luti sabulae mentio sat in qua quid inesse videatur, paucis adjiciatur necesse est Descripsit quidem Aristophanes in luto, id quod facile perspiciatur, aequalium vitia exho

135쪽

tatusque est, ut ista declinarentur, sed tamen multa insunt, quibus a relia quis sabulis disterre appareat. Itaque probe desinitur a liter argumentum, cum omnem vim comicam cadoro diei in insanam ditescendi cupiditatem, quae tum fuisse dicatur, et ineptum lucri studium.' Sed is, qui censorias libri partes suscepit, paulo aliter rem ex licuit, hoc modo dispi

Quae autem vitia exagitantur, ea non singulos homines attingunt aut solos Athenarum cives, sed ejusmodi sunt, ut ud omnes Graecos referri possint atque etiam omnibus sere temporibus cognosci. Ex quo intelligitur, quam optime rem assecutus sit grammaticus, qui, quod vellet, ita significaret: κα ναρ

θ ἔχει καὶ χορων ἐστερη7ται ' περ τῆς νισς πῆρχε κωμωδίας. Quod igitur supra pluribus verbis demonstratum est, ceteras nostri poetae subulas in rebus, quae ex re publica vitaque communi sumerentur, totas versari, unde existeret magna totius generis petulantia atque etiam acerbitas, idem non valet do ea, quam dicimus, subuli , cujus omnis ratio talis sit, ut nostεσεις tractare sive vitam moresque univErsos describere voluerit. Quantum autem ex Pluti argumento lici potuerit, ut probaretur, nos emendationem secundam legere, qua ad medium genus omnino pertineret, tantum acute Ritterus perfecit, qui omnem quaestionum probe absolverit. 12.

9. De Aristoi,Iianis Pluto Dissertat ecl. r. Bitteri pag. 5. 10 2avdudire tur

1 . Apud Diudors pag. ut cons Pag. XVll. 12. De Aristophanis Pluto, pag. 46. seqq.

136쪽

- 123

Reliquum est, ut aetas significetuD, in qua medium genus maximora ruerit, atque etiam poetarum nomina, qui praecipui fuerint, adjiciantur. Qua in re habemus cinevium, qui viam muniverit, quam ingredi possimus, ut verba ejus nostra faciamus: -- Succedat iam media, quam veteribus criticis dicere placuit, comoedia, cujus aetatem ita desinire licebit, ut circiter ab olymp. XCVII. usque ad proelium Chaeronense h. c. Olymp. X. 3. Per tinuerit. Huius aetatis ostiae ab Anonymo de Com. pag. XXVIII numerantur septem et u Pnquaginta, subulae autem septendecim supra sexcentas, repugnante Athenaeo, qui Lib. V li I. pag. 336. d. se plus octingentas media comoediae fabulas logisse narrat. Ita quo videndum est, ne apud nonymum in numeralibus erratum et pro legendum sit h. e. 17. qui numerus iam cum eo, quem Athenaeus posuit, Ptim concordat. Sunt autem nomina Poetarum illa quidem: 3 - rarus,inlexis, Antiphanes, Amphis, Anaxandridos Axionicus, Augeas, Anaxitas, Antidotus, Archidicus, Calliados Cullicrates, Cratinus junior, Dromo, Epicrates, Ephippus, Epigencs- Eubulus, Eubulides, Eriphus, Heraclides, Heraclitus nisi apud Athenaeum X p. 414. d. 'Hρακὶ do legendum est , Heniochus, Mnesimachus, Nicostratus,

Ophelio Philippus, Philiscus, biletaerus, Sophilus, Sotades, Stephanus,

Strato l), Timocles, Timollieus, Xenarchus. Ex eorum numero primas detulerunt Antiphani et Alexidi, quorum summa esis laus in genere suo; sed tamen Monymus, cujus auctoritatem infringere nolimus, longe aliter judi

vero aut ipse erravit in his tradendis scriptor ille, quemadmodum alii nimnuerunt, aut librariis vitio dandum est, quapropter recte omnino statuerunt, qui Alexin Stephani loco ponendum putaverint.

137쪽

Iam eo perducta est nostra disputatio, ut de sententiarum natura, qua medii generis poeta usi sint, atque personas describendi ratione paulo explicatius dicatur. Totum autem genus, cum medium interpositum sit, et priorem et posteriorem aetatem attingit, ut utrique conjunctum esse videatur quod idem cadit in alias artes, quarum ut quaeque ad diversum tompus maxime pertinet, ita maxi in utriusque naturam Prae se serat. Sed tamen omnia insunt in hoc genere, quod dicimus, quae jure desiderentur, cum habent et veritatem et pulcritudinem. Veritas autem illa, ut paucis dicatur, ea est, quae ad animi leges accommodarissima sit neque unquam mutari possit pulcritudo talis, qua extorriae formae Persectione cernatur. Unde sit, ut ambae inter se segregari non queant, Cum habeant, quo ctantur, atque in contemplando coniunctae Ppareant. Sunt autem species quaedam, qua omnium in mentibus insideant, quaeque in rebus ad artem persectis eluceant. Sed ut redeamus, unde defleximus habent illa medii generis monumenta veritatis ac pulcritudinis leges, quas admirari solemus. Quod supra docuimus, contentione quadam et compuration facta, antiquam comoediam multa continere, qua ad tragoediam accedant, id maxime ad .modium genus Pertinere videatur, quod quasi positum sit inter tragoediae gravitatem et antiqui generis amarulentam dicacitatem. Quod eo magis intelligetur, si consideraverimus, omissa republica itaque communi omnem ludendi lantem, quoin aperire licerct, in parodia constitisse, h. e. in seriorum carminum derisione. Qua in comi palmam accipere voluerunt, eis omnino opus erat facetiarum multitudine ingeniique acumino. Nec habuissent poetae ludondi ullum argumentum, nisi in hac re versari potui sent, quae uiderii de copiosa esset, ut semper praeberet, quod tractari posset. Quo maximo autem in studio adjuvebantur poetae, omnes artium ingenuarum tam periti erant, ut ex tragicis vix proponi posset, quod non assequorentur. Quod igitur et quale fuerit sontentiarum genus, quo medii uterontur, de eo ambigi non potest, cum in omni re vique in moribus d scriptis personisque delineatis estivitas illa appareat. Sed ut nonnulla exempla asserantur, quibus, quod Volumus, probetur comparari Possunt

Carionis verba, quibus is de sorte sua conqueritur atque dolet, quod,

138쪽

- 125

mino male sano adjunctus sit L Deinde ejusdem oratio tenenda est, qua omnis Iovis potentia subjuncta sub imperium Pluti ditionemque traditur. . Ne plura addam, legendus inter alios est is locus, quo idem Curio, quid sibi in templo evenerit, diligenter exponit. d. orsaepe otium sit, ut poeta ad pristinam dicacitatem revertatur, non oblitus libertatis, quali ius oblata

occasione, ex animo usus esset. Possunt autem referri huc vorsus, qui tulam et adolescentem exagitant, quorum hic amoribus olim captus, amatam repudiat quidem, sed eius impetu liberari potest Insuper alius Ioeus memorandus est, . cuius haec ratio reperitur cum Plutus in civitate iustitiae munere ungitur atque bona dividit, sacra Jovi non amplius fiunt Qui cum hoc cognovisset, Mercurium de coelo demittit, qui minis insequeretur homines, quod ossicio minus satis secissent Ipse autem nuntius, munere neglecto, minas in itinere deridet nihilque aliud curat, nisi ut ipse salvus sit Quod ut consequi possit, amicitiam iungit cum Carione desertque ossicium suum Chremylo, qui omni felicitatis genere norcro videretur. Sed cum is parum idoneus ad quamque rem Persiciendam reperiatur, se convertit ad Carionis voluntatem, qui intestina eum in puteo eluere iubeti Quo in loco, quo accedere potest sacerdotis commemoratio, si qui, cum aram vacuam vidisset, Pluti artem sequi maluit, quo in loco, inquam, quam multa acerba dicta sint, intelligi maNime potest, cum ponderamus, Plutum talem significari, qui omnium deorum dominus atque humanae se licitatis auctor habendus siti Quantum denique licentiae Aristophanes sibi servare volucrit, ut tiam singulo homines Parcius quidem carperet, do eo pluribus infra dicetur. Tot autem illo, quod tractamus, sontentiarum genere multa insunt, quae medios Poetas ab antiqui generis sublimitate sentiendique gravitate Matrios ostendant quod ne temere dictum videatur, conserantur sermones, quos Chremylus a Blepsidemus inter se habuerunt. Hac in re, quod omnino tenendum est, haud leve discrimen cernitur utri

usque comoediae. I. Pluti init. I. Ibid. v. 130 seqq. Pluti v. 672 seqq. Ibid. v. 1043 seqq. 5. Plui. v. li00 som. Ibid. - a173. I. Ibid. i. 335. aeqq.

139쪽

Quod autem alterum genus attinet, in quo tragicorum spiritus nonnumquam percipitur, quodque antiquam comoediam maxime attingit liabemus extremam luti partem, quae huc pertinere videatur. Hac enim ejusmodi est, ut cum acerba irrisione Conjungat tragicam commotionem. Reducitur Plutus in pristinam sedem, ubi ante sunmtum bellum collocatus erat itineris socii sunt sacerdos fame laborans, vetula voluptatibus dedita, denique agrostes homines.' Magis etiam oratio ad commovendum composita est in Peniae verbis,' cujus ore ipse poeta loquitur, ut admoneat senes avaritia obcaecatos de vera vitae felicitate, quae in bonis inaequabiliter divisis consistat. Quantum denique Poeta e lyricis assere voluerit, id cognosci maximo debet ex chori cantu valde imminuto. o. Adjiciatur mentio eorum poetarum, qui praeeipui medio in genore fuisso traduntur, Alexidis et Antiphanis, ut, quid sententiis valuerint, intolligatur. Omnis autem quaestio paucis absolvi potest, cum habeamus, cujus doctrinam sequi possimus, Est autem Mei nekius, qui de Alexide haec habet: ii. Neque quid veteres ea de re senserint compertum habemus, nisi quod festivitatis laudem ei tribuit Athen. II. p. 59.cis id quo rectissimo fecisse Athenaeum, vel ex fragmentis perspicitur, quorum haec indoles est, ut Alexidis in summa ingenii ubertate mirum elegantiae omnisque generis facetiarum studium fuisse intelligamus. Idem scriptor, quid de Antiphane statuendum sit, nos docere voluit his verbis: ia. De poesion tiphanis veteres ita judicarunt, ut eum et eloquendi et componendi arto praestitisse censerent, quemadmqdum diserte

testatur nonymus do Com. P. XXX. γενέσθαι δὲ λέγουσιν αν

et elegantiae laudem ei impertit Athen L p. 27 d. IV. p. 156. c. 186. d. fragmentorum indole egregie confirmatam. Non mirum igitur, eum una cum Alexide praestantissimum me-

140쪽

diae comoediae poetam habitum esse. V. Bibl. Cois l. p. 597 cli.

Anon. l. l. Iam vero accedamus, quod est gravissimum, ad Explicandam rationem, qua personae in hoc genere descriptae videantur de qua dicere aggrediar, si pauca prius de hominum tum viventium illusioni dixero. Homines nominatim in luti subula describi, in promptu est, lanion dissert notandi ratio a veteris comoediae more. Qui enim in antiqua comoedi descuibuntur, ii homines dronoοσώnox induci solstit talesque sunt, qui vitiis per i tam sabulam exagitandis obstricti maxime videantur. Hoc longe secus est apud medios poetas, cum neque homines vronoοσωπως induCere vellent, neque personas certis hominibus simillimas formare, cujus rei testis est An nymus, quo quem locupletiorem laudare possumus i . υ μῆν οὐδὲ τῶ ποοσ

tem causae fuerit, cur pxioris aetatis libertas frangeretur, ut, quom vellent, expresso nomine Poetae non perstringerent, id quidem cuique perspicuum erit, qui publicae vita rationes memoria repetere volucrit. Accedit, ut non nulla evenirent, ex quibus tota res appareat, quaeque comicam licentiam intercidere possent. Traditum est enim, quemadmodum docti homines ostenderunt, Morb chid archonte, Olymp. LXXXV. l. legem esse latam, ii quis nominatim in comoedia deridoretur, eamque Eutbymene archonte, Olymp. LXXXV. . sublatam esse. Quo quido fieri potuit, ut como diae integi ita paulatim rediret brevi tamen post Syracusios quidam legem tulisse sertur ι κω ιωδεῖσθαι ι Ουαστί τινα, ad Olymp. XCI, . a Mei--Lio relatam. . Quae etsi non diu valuit, o tamen secuta sunt tempora, quae poetarum audaciae pericula intenderent, ut admirabilis illa d Eu polidis nec fingi posset narratio, quae Anonymi hisce verbis contineatur