장음표시 사용
51쪽
idem non modo morum curam gereret, sed etiam jus vitae necisque retineret, ac leges omnes, in quibus salus civitatis iteretur, servari volt et 8. denique summam sido haberet rorum omDium. Quocirca non sine Causa summa illius dignitatis auctoritas ubita si ad eam judicandam autem quin edit, caveat, o id modo consideret, quam illa a principio magna suerit, ' sed etiam quousque Postea Potentia Per Venire potuerit. Quid deinde Solo, ut legos Atheniensium a Iniijorum institutu servarentur, in senatu creando eg rit, qui omni oχ0νrων Potestate Ornatus Aset, at tu etiam aliis pluribus, quae nil rem publicam perlinerent his explicandis locus,sso hic non potest. Quibus expositis revera enicitur, optimo imbutos animo cives suisse, quo summum bonum in libertate legitima Oncront, cumque, qui excellentissimus haboretur, omnium ducem esse vellent. Itaque omnes et vii tutis studio et putriae amove se dipsc id posse rhitrabantur, quod libero tuo dignum osse id. Neque admirabile esse potest, quod plurimis ad rem publicam et ad se magnas gerendas accinxerunt, atque Eliam pro salui patria vitam poncre volucrunt. Qua quidem virtutes ut gigiat possent, loges providebant, quibus Omnium studium incitato tur utque cautum esset, si qui oria Publica seditione, cu tram partem sequi vellent, ut otiam corrumpi se Paterentur, iit omnus ii infamia notandi essent ii omne autetit id, quod dicimus, civile ossicium positum os in juris urni di sommula, quam adolescentes, cum Ogur Virilem umorent, dic re solebant, i a. cujusque militum duces admonebunt eos, quos lograre pugnati di cupiditate vellent. J At vero illa qui dona, quae ni agilitudinem nimi apud auctor mdeclarent, atque ea instituta sint, quibus rogi civitas optimo potucrit si quido cives cum gravitate constantiaque Victuri Pant, omni en, inquam, interiectis temporibus, imminuta uia etiam ab sociata sunt. Cui uidem rei no fidem denegemus Clisthenes, ut ros sua adeo esses valida, qua cuilibet advorsariorum bello par essct Prosia gisse ad Plebem perhibetur eius
52쪽
que potentiam, progenie Pisistrati urbe eiecta, magnopere auxisse, ut sua ipsius criscere posset. -- Est autem inter instituta eius, quibus aequalitas potentiae, qualem Solo sapientissime secerat, non amplius conservari posset, id maxime memorandum, quod numerum tribuum, in quibus populus Ath niensium continebatur, ita augebat, ut ex quatuor decem fierent, in eumque non modo peregrinos libertinosque vorum etiam servos tanquam legitimos cives adscribi jubebat Neque ita multo post Oxorto nobilissimo inter Graecos Persasque bello, cum singuli quique, quid valerent, sentire com Pissent, Aristides, acquum se praebens aut etiam temporum necessitati e dens, legem tulit, ut omnia jura Atheniensium et divitum et pauperum communia essent, neque deesset occasio, qua omnes cives magistratus adipiscerentur denique ut ἄρχοντες ex quovis civium ordine eligi possent. RSed majore etiam calamitate res publica aflicta est eodem anno, quo exe citus in Aempto cladem pugnae acceperunt Ephialte enim auctorei ricle, omne Areopagitis ius, quod Solo tribuerat, adimere non dubitavit, nillilque reliquit, nisi quod ros capitales judicare possenti Quae cum ita essent, facile fieri potuit, utiletis, sui iuris acta, omnem civitatem in manus eorum traderet, qui causam ipsius agerent; qui quidem ab hoc inde tempore tales exsistebant, penes quos summa potestas esset 'Τ Quorum innumero ipso Pericles habendus est, qui populi favore animique dotibus ita praestabat, ut rem publicarn veluti suam ipsius administrare liceretiis. Quamdiu magnus vir et exccisus rei publica praeerat, tamdiu potvntiae ea gloriam obtinebat, Pollebat divitiis, artibus optimisque studiis, denique omnium, quae ad vitae excultae consuetudinem pertineant, rerum copia unitabat. Licet autem illa ipsa civitas, qua nulla splendidior haberii tuit, omni prosperitatis genere excelleret tamen, ut flores, qui si amo nissime explicantur, mature marcescunt, paulatim decrescere coepit atque in pejus verti. misso enim, quod plebem totius populi ac legum ps rum dominum secerat, ' commisit alia multa, quibus et civitatis salutem
53쪽
everti et legum auctoritatem solvi par esseti as enim primus suit, qui euvium sociorumque controversias ad tales deservi iudices jubebat. qui ex
omni populo ae principue ex Plebe constituti essent qua in re ut assequm retur, quod vellet, Proposuit Praemium eis, qui jus dicturi essent, ex a rario. ametsi autem nihil laudabilius, nihil magno et praeclaro viro dipnius est, quam facilitas et altitudo animi, quae dicitur, sine qua iuris a quabilitas in liberis populis administrari non potest tamen propter istas virtutes, quas omnino coluit, Pericles toti ossicio satis secisse dici non s que enim utilitatem civium sic tuebatur, ut, quaecunque ageret ad
eam reseri in ol,litus commodorum suorum, neque totum corpus rei publiacae curabat, parte aliqua deserta. Sed a proposito abhorret, haec omnia uberius exponere; sufficiat dixisse, plerosque illius aetatis, Praesentia utilitatis praepeditos, libenter tulisse, quae Pericles nova et inusitata in civitatem induxtaset, quoniam et vectigalia civitatis et pretia omnium rerum augererentur ah omnium autom maxime alliciebat stipendium judicum otio ς δικαστικοo, quod non semper idem erat, sed mutari solebati Quod quando institutum sit et qua mutandi ratio fuerit, id acuto Boecinius ostendit, at ut dubitandi nulla sit causa, qui Cleo famosissimus ille quidem, qui imperii potentia aliquamdiu oruit, circa Olymp. LXXX ULunius oboli, qui dicitur, mercedem ad triplicem summam exaggeraveriti Quantumcunque autem in judicandi stipendia Athenienses quotannis impendebant modus quidem ratiocinandi, quem Aristophanes secutus est, a non sa-cile poterit probari, ut recte praecipere videantur, qui dicunt, non singulo quoque dio tot civium juri dicundo operam dedisse, ut multi magnique sumtus, qui in hanc rem aciendi essent, centum et quinquaginta talenta essecissent. 3. Illud antem sic os iudicandum, magnas inferri calamitates
civitati ab iis, qui iudicii cupidi sint, quod eorum ratio latissime pateat, ut ingenioso Boccxhius his verbis exposuit: ι ierdurci mus discinuecti et Nessitobande so da in sten inebr tu ridaten mar, I in an stella3, und erytelloaana , bumas a so res Tage dege teretest auosesen, auperit tangsam
ad id ibid. e. 3. Conseri Aristoph. Aves. v. 14J0. 1465. 21. Siaatdhaugbaltuna,
54쪽
de altera parte mercedis dicendum sit, in qua gravius etiam civitatis onus cernotiatur. Hac autem continetur id, quod μισθός ἐκκλησιαστικος graece dicitur, quodque, si qui concionibus interfuissent, omnibus eis persolvi s lebat. Sed nonnulli hujus rei institutionem talem esse voluerunt, ur non a Poriclo, sed ab eis, qui post illum civitatem vexarent, prosecta sit, idque optime Meckhius animadvertit, quippe qui doceat: Dι Termehrunal ded
mar. Quid autem ea merces in populum valuerit, Aristophanes, ut solet, his versibus ita declarat, ut a Veritate non queat separari, R
55쪽
Denique culpa liberavi Pericles non potuit, neque causa probabilis redditur, quod rem molestissimam τα θεωρικα in civitatem invehere non dubit vit Onutino qui admirabilis viri mores explicaturi sunt, hoc teneant, necessitate ductum talia eum instituisse, qualia modo demonstravimus. N que enim habebat, quibus liberalitatis ossicium explere atque hominum animos capere posset; cerat magnitudo divitiarum multarumque rerum copia,
qua plurimi, qui potentiam adipisci volunt, juvari solent Quod pleriquo
illius aetatis intelligebant, Athenienses avaros ac prodigos esse pigritiae deditos, omnes voluptate capi ad eamque properitores esse videndique et audiendi dolectatione justo plus duci id ipsum quidem Periclem pro ing ni praestantia sugere non potuit, sed non aliam viam patere vidit, nisi plebem sublevasset, qua et suam Psius et civitatis dignitatem et decus sustinere apud Graecos posset. Quae si respiciuntur, non nἰmium increpandi illius viri mores sunt hoc certe apud omnes constat, postea demum cives assuefactos esse cogitare, quasi ossicium civitatis esset, ut eos aleret. Quod autem fit interdum, ut homines, si otio ruantur, suum quoddam instit tum sequantur ac potissimum in aliquo genere laudis studeant excellere, quamvis saluti omnium pestiferum sit id maxime Athenarum civibus acci dit, qui in eo plerumque elaborarent, ut magnis Propositis rem publicam possent capessere. Quorum quidem studi quis non videat augeri plebis imperium potuisse Plerique autem, qui ad civitatis administratio nem se applicarent, multitudinis judicio serebantur, quaeque majori parti pulcherrima videbantur, ea maximo exoptabant. Itaque nonnulli prineipes id potissimum sequebantur, quomodo plebis multitudinem publicis bonis locupletare possent, neglecta iuguli cujusque civis diligentia idque eo in pius fieri solebat, quo magis rem publicam suam existimabant, cujus reditus in omnes dividendi essenti
Praeterea etiam, ut constare in vitae perpetuitate possent sibimet ipsis, totam civium vitam Periclo ita constituebat, ut splendidissima esse videretur; qua quidem re non minus publicae saluti officiebat Eo enim, quod festos dies ac pompas, quibus cives delectari possent, tali cum apparatu celebrabat, quali numquam antea sacrum erat, omnem libidinem voluptatis-
56쪽
que studium vehementer excitabat, ut taceam, quantas pecunias in easdem
Quicquid autem erit, quod in deorum cultum atque in praeclara imgenii artisque monumenta conjectum est: flusio quid em potius, quam tib ralitas aestimanda est; sed habuit tamen, quo ad hone statis laudem pertinera posse Quantum enim praestantis ingenii vis aut vicere, aut quo progredi posset, quale sit illud magnarum artium genus, cui nihil addi possit, quod summum et persectissimum judicium sit, id omnium oculi auresque percipere potuerunti Inud quidem excellentium virorum studium omnino honestum erat, quia ad totum populum pertinebat, nec vero ad singulos, qui ejus participes essent deinde quia coniungebatur cum eo, qui cuique carissimus esse debet, pietatis sensu denique multum conserebat, ut judicium eorum aleretur, qui, quod se assequi posse confiderent, id venient experiri. Eis igitur, quorum magna in quoque genere laus esset, siveariifices scenici haberentur sive musicis eruditi, eximia praemia proponi
voluerunL 7. Neque etiam poetae laude praemioque caruere, quod non
ita exiguum fuisse par est, quoniam Agyrrhius injuriis comicorum provocatus, populum movere studebat, ut aliquid detrahere Illud ipsum est tempus, quo multi opifices magni et clari fuerunt, qui in arte sublime quoddam pulcro immixtum exprimerent, ut quasi divinum videri posset. m. Quod deinde ariis genus exstitit, quo nihil esse possit praestantius, quantopere excelluerit mirabili quadam venustate, qua omnes sensus persunderet, id poterit, qui volet, ex eis cognoscere, quae prudentissimi homines exposuerunta s. Jam video, nonnullos mirari, quid haec pertineant ad ea, quae quaerimus; sed res ipsa cognita docebit eos, opus illa explanatione suisse ad intelligendam seculi naturam.
Quae et qualis publica Atheniensium vita fuerit, quo tempore Pericles
ceterique homines populares civitatem regerent, satis explicatum arbitror; L NM, Etaatiue auehastuna ber Attetur, Th. L S. 132. a8. Sintilinam, es
57쪽
sequitur, ut attingam, qua ratione illa quidem in antiguam comoediam, qualis modo moruit, sormandam valere potueri Positici sit imprimis, sine scientia illius aetatis non posse intelligi, quam dicimus, comoediam. Sed eo magis necessarium suit, ut civitatem illam, in qua populi potestas
summa erat, cognoverimus, quo rectius antiqua comoedia tanquam poesis
popularis dici potest, quae turbas multitudinis ad suum arbitrium dominantis serve, quam ludendi iocandique libidinem coercere maluerit. Ipsa quoque sestorum dierum insolens alacritas, quam nonnulli ejusmodi fuisse existimant, ut antiquae comoediae audaciam effecerit, ex tali, qualem mscripsimus, civitatis administratione repetenda est. Ex quo intolligitur, antiquam comoediam, qualis nobis esse videatur, recte ita explicari, utra dus sit civilis, qui cum re publica arcte conjunctus esset in eaque niteretur, tanquam in undamento. Sed reliquae quoque artes, quod cum latius dicerem, si hoc praecipiendi tempus esset, hac conjunctione contin hantur, quae, nisi rebus discordia dissipatis, solvi non poterat indeque conflatur et esticitur id cujus testes sunt loeupletissimi, ingenia, quae, gnarum artium disciplinis exculta essent, se legibus praebuisse Obedientia. Quae quidem res tantam vim habuit, quanta paucissimis suisse videbitur; ipsas enim Athenae, quod artibus cruditos minime fallit, esse desierant, cum comoedia pristinam gloriam perderet. Sed apud alios populos non item,
quoniam esse potuerunt, cum Comoedia aut numquam, aut non amplius uterentur; atque in hac re omnino differre inter se veteres Populos
facito intelligitur. Sed, ut vinculum illud, quod jam dudum nostra indicat
oratio, magis etiam teneatur, dicendum est, quam libere tum devium c moedia dicere coeperit, cum mortuo Pericle civitas ad arbitrium constituta esset, neque invenirentur, qui neglecto suo commodo rei publicae non defuisse vellenti Quid autem de illo tempore, quo Cleo rerum potitus esset, statuendum sit, facile apparebit. Etenim ille ipse quamdiu regnabat, tamdiu summum plebis imperium esse voluit, in quo et esset et servaretur sua ipsius potestas. Quid igitur esse potuit, quod comicos impediret, a, quae sibi utilia viderentur, sequi, quae contra, sugere Omnibus autem sublatis, quae
58쪽
a temori late dissidebant plurimum, seri potuit, ut comicum genus ad perisectionem perveniret. Neque in his rebus omitti debet, quod gravius est, hominum agrestium multitudinem, quae in urbem se recepisset, dum belli calamitas ingravesceret, plurimum Valuisse in populum, ut non solum in rebus publicis, sed etiam in ludis constituendis, quod volebat, consequeretur.
Sed jam ad instituta pergamus, ut definiatur, quid sit illud, in quo antiqua
comoedia cernatur. In tractando hoc loco, quom nemo non agnoverit esse
dissicillimum, sic versubor, ut, quid doctissimi homines judicaverint, ipso
rum verbis reseram, denique meam quoque sententiam qualemcunque subiiciam. Veteres Grammatici primum haec habent i Kαλον πισ=πι γνασθαι τάς δε
quae antiqui generis ratio fuerit, Horatius his versibus expressit o.
1. Apud Dindors pag. . e των Πλατωνιου περι διαφορας κωμωδιων. a. d. pag. l. a. id pag. VlI. 4. Id pag. IX. . Θωμα του μινιστρου pag. XIX. 6. Serm. I, 4. v. i. seqq.
59쪽
Eupolis atque cratinus Aristophanesque poetae
atque alii, quorum comoedia prisca virorum est, siquis erat dignus deseribi, quod malus, aut sur, quod moechus foret, aut sicari , aut alioqui famosus, multa cum libertate notabant.
Laudare etiam antiquam comoediam et quanta vis fuerit ejus, expromere ita Quintilianus, ingeniosus dicendi magister, non dubitavit 7. Antiqua comoedia cum sinceram illam sermonis Attici gratiam prope sola retinet, tum facundissimae libertatis; et si est insectandis vitiis praecipua, plurimum tamen virium etiam in ceteris partibus habet. Nam et grandis et elegans et venusta et nescio an ulla, post Homerum tamen, quem ut Achillem semper excipi par est, aut similior sit oratoribus, aut adoratores faetendos aptior. Plures ejus auctores Aristophaates tamen et Eupolis Cratinusque praecipui. Restat, ut ex veteribus Euanthii testimonium adjiciatur: β κωμωδία τε eo νιος καὶ ρχαία dicta est; ias idcirco, quia est de nobis parum cognitis vitiis ἐτιώνιος autem, quia inest in ea velut historica fides verae narrationis, et denominatio omnium, de quibus ibore describebatur. Etenim per priscos Poetas non, ut nunc, Penitus sicia argu menta sed res gestae a civibus palam cum eorum saepe, qui gesserunt, nomine decantabantur. Ideo ipsa suo tempore moribus multum prosuit civitatis cum unusquisque caveret, culpa ne spectaculo ceteris esset et domestico probro. Sed etiam inter recentes scriptores nonnulli fuerunt, qui exponere vellent, quid in illo genere, quod dicimus, inesse videretur. Eorum autem hi potissimum memorandi sunt: ecronius antiquam comoediam uno loco'. die pasrodie de Segenmari esse significat altero haec disputat: ' in Diciter derasten Ombdie mar in gensor de Sitten, in meiser Nathgere de Stacto, ondem et Nergeben indestrast Ileb. Addantur ea, quibus alius scriptor rem
60쪽
entiaret. Sed omnium commemoratione maxime dignus est vir elegantissimae doctrinae, A. . a Schlogolius, qui in libro praeclaro illo quidem haec praecipit: λ. Nudi fuit man id mobi, die alte Romkie nichi lina al de rot
et studia amamus, uellerus, Dorica Atticaque comoedia comparatis inter se, orationem ita continuat: i . Die eittiter maren, ad diristophane ι urtheulen, ait institi pratus: vnd in gemisse in eben entitanden ueberieugung, mad dem Tolle fronime, budele de eiu angdpunit bre somit. Sed ut modum faciamus transscribendi locos, qui huc pertineant, ultimus Genellius adjiciatur, qui quid sibi de antiqua comoedia videatur, copiosius etiam, quam reliqui, in hunc modum disputavit: β stadidem se in die tabi in gedrungen rar, mandie' somorte die ce ung geldonnen, oderison sit ebegi