De trium, quae Graeci coluerunt, comoediae generum ratione ac proprietatibus disputatio

91쪽

Quo accedere possunt alii etiam versus, qui hominis notissimi dosormitatem

X Primunt:

Reliquum est, ut Ranarum commemoratio adjiciatur, quarum duo sunt loci ii S, quis ogimus, CCommodati. Cum nudi post Cleonem exstitissent et nuducses et vehementes populi dosensores, qui sua ipsorum Commoda sequi, quum Putriam curae habere mallent, octa se continere non potuit, quin otiam in Os Omnia tela conjiceret. Ex corum numer describit Hyperbolum talem, qui lucri causa hollum continuavi ut, at, bi qui imporiosus sit et litigiosus, z. ut etiam apud inferos causarum Patronum agat, h) denique, qui lucernis vendendis quaestum faciat. 4. Proponitur etiam Lamachus, alioqui laude ornatus, quia ambitio et avaritia ducum, quorum artes illius Persona sustinet, ac componcndae,

77. Pac. v. 263 seqq. 78. Ibi d. v. 65 I. seqq. coni. v. 668. 79. Ibi d. v. 754 seqq. cons. v. T. 80. Ran. v. 569. et v. 77. i. Equit. v. 1,62. A qq. Pae. v. 13l9. hesmophor. v. S40. 82. Actiarn. v. 846. bub. v. 623 Poc. v. 81.33. Ban. v. b70 seqq. Equit. v. 739. et v. 1315. Nub. v. 1065. Pac. v. 690.

92쪽

quae civitati maxime prosit, adversari putatur. Quoeirca poeta non dubitat exagitare uin, quasi populum ad bellum persequendum impellat ελ atque ipse proeliorum furore incitetur. ββ Sed etiam corporis habitus o casionem dabat, qua ad deridendum Aristophanes uti vellet ostendit eum tanquam fulgentibus oculis utentem et horrenda galea indutum, by deinde splendida et magnifica crista ornatum. 83.

Sed transeamus ad reliqua, ne nimis diu in hac re versari videamur.

Est autem alterum genus earum personarum, quae ex publica Atheniensium vita repetuntur, ita institutum, ut certi homines intelligantur, nomina singantur, moribus eorum admodum exauctis. In quo quam multa insunt,

quae ab hominis indole discrepent ad eamque nisi ratione quadam non pertineant Alia multa omnino eam attingunt atque ad fidem historiae accedunt. Utraque autem ratio artificios jungitur atque ita miscetur, ut dramatica persona, qualem sabularum conformatio desiderat, fingi possit. Sed quanto magis haec, quam diximus, personarum delineatio Excellere arte potest idque, quod instituitur, persici, tanto frequentius uti ea poeta voluit. Quae

85. Aeliam. v. 270 AER Pae. v. 304. 473 1292 87. Aetiarn. v. 568. 575.88. Ban. v. 1039. Aeliam. v. 576. 578. 591 960 965 1071 Ilib. 1133. 1206.

93쪽

Sthenienser ei de Nolle des keidispide unstylis au Sltibiade hingelenit v. s. m. Nec dubium est, quin idem de Strepsiadis ingenio dici possit, quod multa et historica et poetice sicin amplificataque contineata Est enim illud Di lias by Ooste

94쪽

quidem ita expressum, quemadmodum idem vir doctissimus luculente ostem dit, pq ut personam gerat priscae aetatis, quae deposita vita rustica eadem- quo sobria, junctis matrimoniis nobilibus, solutiore filiorum vita indeque contracto aere alieno ortisque causis, omnino autem rhetorum disciplina sophistarum more instituta suum ipsius exitium comparare videatur. Quae cum ita sint, trepsiadis nomen explicatur, quasi significet hominem, qui ad res malas conversus sit urique perverse interpretando studeati ab mus etiam aliarum sabularum personas, quae ad hoc genus pertinent, quaeque aetatis rationem aut populi naturam exprimunt, in quo priscum sit robur, sed mistum infirmitate quadam adjicerem earum mentionem, nisi metuerem, ne disputatio nostra justo latior fiere Sed lanien non alienum a consilio putavi fore, si congessissem locos, in suibus poeta civium mores depingere voluit, ut aperta eorum imago praeberetur. Ut id, quod volumus, nonnullis exemplis eluceat in Acharnensibus tales Athenienses dicumtur, qui homines a virtute alienos magni faciant,pi aliis versibus vocantur

vituperatur, quod senes, qui de civitate optime meruerint, praemiis non assciat atque patiatur, ut juvenes, qui dicendi arti studuerint, senectutem irrideant R . In Equitum sabula populus sub Demi nomine reprehenditur,

έκοκωτον 93. deinde poeta non veretur sateri eum, qui insimo loco natus sit et temeritato aliisque rebus contemnendis ducatur, ad summos dignitatis gradus ascendere; sb. tum haec leguntur:

antiqui Athenienses dicuntur sortiter pugnasse, juniores nisi praemiis propositis proelia recusare et abnuere; py tum haec scripta sunt:

95쪽

ρεις κἀξαπατώμενος

Denique populo obiicitur, quod onto eos qui avos instrui ornarique iubeant, oratores habeat judicatuli praemia pollicentes Tros autem ex Nubibus loci advertendi sunt, quorum uno liti qua dueandi ratio colla datur, nova multis contumeliis assicitur, '' altero eorum, qui audiant, stilpor ac dementia significatur, isti tertio civos eo tantum a gallis disterre dicuntur, quod hi quidem plebiscita scribero nesciant id*- In Vespis poetas

Tum boni cives ebrietate laborare dicuntur; ' . Omnes judiciorum dos id rio tenentur a querimonias est undunt, nisi primuin in ipsis locum obtinent, isto omnes controversi sunt isto Exagitantur impcnsae, qua judicii ah stipendia asserant. idy. Pisca actus laudibus stertur, cum ova propter mores esteminatos odio pePsequenda sit. θη. Tres Pacis loci Athoniensium vitia significant, duo belli cupiditatem cis objiciunt. 9'. tui titis exagitat eorum suria, qui circa theatra tumultu tilia P. id, Maxime autem Avium sabula, in qua veterum grammaticorum judicio mala civitatis conditio obiurgatur, multos continet locos, qui huc crtineant lege prae ceteris, quo per totam vitam in iudiciis versariothenienses dicuntur, δ' quo populi ii,sidiatores notantur ii p. et judicum multitudo, i quo plura civium vitia graviter deridentur, in quibus sunt ignavia, proditio, alia eiusmodi. 14. Ex Thesmophoriaetus is unus est locus momorandus, qui avaritia es largitionis voluntatem earpit In Ranis horagus inultos ab orbe saltatorio abesse jubet, qui criminibus, quae uiam erantur, Patria iniuriam secerint; isi idem choragus haec ossallax:

96쪽

- 83 -

Euripides inducitur loquens, patriam ex alamitatibus ereptam vi, si eis civibus, quibus des habita sit, dissidatur, iique, quos urbs negligere comperit, ad res gerendas adhibeantur; M'. denique Athenienses vituperantur, quod sint in omnihus consiliis praecipites ii ' Postrem Ecclesiarusa id, quod cives constituerint, ebriorum a vecordium hominum consiliis simile prostentur; ast urbs mulis hominibus uti dicitur, qui res publieas gerant; ai. omnes id potissimum sequuntur,miro se aliquid comparare posse considant, salute publica neglecta; i λ plerique novis semper ducibus uti volunt; a. litium intermissio multos ad calamitatem depellit. a Bestat, ut dicatur, veterem comoediam homines nonnunquam leviter attingere, ut verbo describantur, sed tamen ingenium moresque eorum omnino perspicua sint omnino autem qui principis personam tuebatur in civitate, aut vilae publicae Privataeque vitiis obstrictus tenebatur, quae v nissent in sermonem hominum, aut studio quodam maxime licebatur, mnique levitatem quandam prae se serebat, is perpeti detiuit, ut improviso perstringeretur Sunt etiam inter eos, qui ita exagitantur, non

97쪽

nulli, qui eorporis infirmitate quadam innotescerent, oculorum lippitudine, II langitudine, calvitio, celeriter currendo aliisque rebus hujusce modi Nee tamen ignorari velim, multa, quae hujus generis in comoediis inumniantur, tanquam extremas picturae lineas, ita esse inserta, ut qui audiretit delectarentur, omni publicae ita ratione sublata. sui maxime derid hantur, eorum nomina apponam, omissis locis, qui eos attingunt omnes enim, quos congesseram, locos asserre longum admodum mihi videbatur. Nomina haec sunt Cleonymus, in Aeschines Agyrtatus, Aramus, Amyntas,

Amyno, Antipho, Antisthenes, Archedemus, Ariphrades, Arignotus, Aristi l- Ius Callias, Cephalus, Cephisopho, Cleocritus, Cleopho, Cligenes, Iisth

nes, Cynna, Demostratus, iitrastes, Diopeiibos, Epicrates, Epicurus, Epigonus, Eryxis, Eucrates, Euphemius, Execestides, Geres, Claucetas, imparchides, Lampo, Gogoras, Lemrochides, Leucolophas, Lysicles, Lysior tes, Lysistratus, Melantius, Meto, Quebus, Myronides, Nausicydes, Ne clides, Nicias, Opuntius, Panaetius, Patroclides, Pentacles, Pericles, Philemo, Lilocrates, Phoenippus, Pisander, Pronomus, Proxenides, Sal a cha, Simo Stilbides, Spintarus, Sporgitus, Strato Teleas, eramenes, Thariaraclides, heagenes, Theodorus, Theophanes, Theomantis, Theoxus, he ricio, Timo Tisamenes, Thrasybulus.

b. Quod secundum exprimitur in Aristopbanis comoediis oppositum, id ad philosophiam artemque pertinet, ut philosophi mari et mendaces,

mali dramatici et immodest dithyrambici non sine veritatis superlations proponantur. Ex sabularum numero huc reserendae sunt Nubes Thesm phoria2usae, Ranae. Hoc autem, de quo nunc aghmus, id ipsum est, quod admiratione dignissimum videatur. Est enim omnino tenendum, quantum docuina artigque desideretur, si Poeta comicus res subtiliores, quae vitam communem excedant, per sabulas tractate veli Neque minus quaestio oritur, quomodo fieri potuerit, ut ii, qui audirent, Poetae ingenium omnino assequerentur, quod in tenuiter disputando, leniter alludendo atque molli

125. Aeliam. v. 88 844. qui v. 957 1294. Nub. v. 354. 400. Ma Vesp. v. I9. Pae. v. 446 673 678. v. 290. 1475.

98쪽

personarum delineatione eernatur. Sed erant illa quidem hominos huma

nitate politi, qui non modo id, quod tragici aliique poetae perfecissent,

memoria complacterentur, Verum etiam omnem poesis naturam percepissent; omisso, quod civitatis administrationem cognoverant easque, quae in rebus publicis obtinere solent, rationes. Quid autem ipse ristophanes de a ditorum ingeniis judicaverit, satis perspicuum fore arbitror, si nonnullos fabularum locos comparaverimus, quorum hi Potissimum tenendi sunt:

Sed jam ad instituta pergamus, ut demonstretur, qualis sit personarum diseriptio, quae ad philosophiam riumque pertinem Quod volumus, in assequi possimus, conseramus, is eam, quae in Nubibus continetur, Socratis personam, quae quidem ita lamata est, ut omnino digna sit eu omnem diligentiam adhibeamus. sum quidem Personam qui recte intel

99쪽

Iigore volent, illo modo debebunt opinionem mente jam comprehendisse de philosoplitae principe, qualem et Xenophon et Plato exprimere non dubitarun Eorum enim ille ita eum singere studet, ut doctor popularis habeatur, cujus utilitas in universos redundet, et homo, qui summa hon statis laude excellat Plato autem eandem personam longe aliam fecit, imsormavit enim talem, qui rerum natui am diligentissimo investigaret aequaereret, quid in philosophia pro vero haberi possit, ut ipse philosophis illius aetatis opponatur. Quamquam autem antiquae comoediae natura ita serebat, ut etiam philosophi deriderentur, quod et Cratetis et Eupolidis memplo Probari potest, quorum ille Hipponem, hic Socratem vehementer laeserat tamen miramur, quid sit, quod Aristophanes hominem carpere voluerit, qui primus a rebus occultis et ab ipsa natura involutis, in quibus omnes anto cum philosophi occupati fuerunt, avocavisse philosophiam

et ad vitam communem adduxisse videatur, δ' ut recte eam devocasse coelo, et in urbibus collocasse, et in domos etiam introduxisse, et co gisse de vita et moribus rebusque bonis et malis quaerere putetur iai. Summum enim omnis philosophiae duxit, ut viam monstraret, qua homo id, quod

naturam suam maximo attingeret, et cognoscor et perficere posset, at non sublato deorum cultu, quem omnino servandum esse arbitrabatur. 1 3.

Omnium autem artium, quibus animus hominis ornari posset, nullam uti- Iiorem aiebat esse, nullam dissiciliorem, quam eam, qua nosmet ipsos nosceremus, ad quam colendam ipsum Apollinem cohortari. M. Quae breviter disputata satis docebunt, quam multum disserat philosophus a Xenophonte et Platone descriptus ab Aristophaneo, qualis in Nubibus exagitatur; quare multi jure quaesiverunt, quemadmodum supra dixi, quid poetam commovere potuerit, ut Socratis nomine atque imagine uteretur, cum Praesem tim plebis multitudo vera cum salsis miscere soleat Quicquid est, quod de poetae consilio judicemus, non assenserim Hermanni sententiae, qui in

Nubium editione ita praefatus est: Quod si quis miretur, quid130. Cie Aeadem. Quaest. I, 4. 33. Id. Meuian. Quaest V, 4. 32. noph. Mcmorab. I, 1. IV, 7 133. d. o. I, 3. IV. 3. 34. Id. IV. 2.1ab Aristophatiis Nubes eum Sehesiis mens. G. Hermamius L s. 1799. Paeg. XXXI. XXXIL

100쪽

ait, quod Socrates, homo omnium longe morta Ilum innocentissimus, eo tempore, ubi nondum cuiusquam invidiae videtur obnoxius suisse, non solum ab Aristopliatio, sed etiam ab Eupolide et Amipsi a suerit lacessitus, ut se holiastes ad . 97. et 18o et Diogeries Laertius II. 28 observarunt, facile, puto, unusquisque, qui antiquae Graecorum comoediae morem

noverit, id non odio, sed sola ridendi libidine saetum existimabiti Haec enim fuit poetarum veteris comoediae consuetudo et libertas, ut non modo, quo quisque e II et studia populi impelleret, unde autem vellet, de duoeret, sed etiam ut, quidquid in quoque ridiculum inveniretur, id oblectatio ianis tantum causa, sine ulla acerbitatis suspicione in scena notaret. In quo genere largam ridendi materiam suppeditabat Socrates, qui propter morum vitaeque insolentiam notus esset omnibus, quum neque sapientiae speciem captaret, nec sectam parare sibi studeret, neque recondita quaedam atquaarean ad oeeres simularet, ne mercedem doctrinae exigeret,

sed vulgo ubique conspieeretur, in opisi eum tabernis dis p

taxet, nihil so scire contenderet, in magna paupertate divitias contemneret, pedibus nudis semper incederet, rn Publica via totas Eoaeas, imo totos dies meditabundus, quasi animo a B lienato, staret omninoque ibi ipsi sapere, quam alipsis Ia-eere malle t. Inde factum est, ut Aristophanes, quum vellet

philosophos irridere, nulla ro inagis placituram putaret fa- his Iam suam, quam si illi partes phylosopliorum tribueret,

qui, etsi a philosopciorum moribus alienissimus esset, amo quom Lahe eetur philosophus, et sola persona specie risum specta tot bus commovere Posset . Neque magis sentiam eum eis, qui poetam inimieitiis eommotum esse voluexunt, ut nobilissimum phia Iosopnum in ahuIa proponeret Ne ita statuatur, Lilaritas illa et suavitas prohibet, quae in dramate omnino perspicitur, et artificiosa compositio. Sed tamen a vero abere se non videbimur, si nonnullas utriusque simultates suisse iudicaverimus ira fiammis enim ita sinibus, quod est gravi