장음표시 사용
91쪽
I. Venio nunc ad sortissimum. virum maximique consilii omnium barbarorum; exceptis duobus Carthaginiensibus, Hamilcare et Hannibale; ue quo hoc plura reseremus, quod et obscuriora sunt eius gesta pleraqua, et ea, quae prospere ei cesserunt, non magnitudine copiarum, sed consilii, quo tum omnes Superabat, acciderunt. Quorum nisi ratio explicata fuerit, res apparere non poterunt lj. Datames, patre Cainissare, na
militum numero suit apud Artaxerxem eorum, qui regiam tuebantur. Pater eius Camissares, quod et manu sortis et bello strenuus, et regi multis locis fidelis erat repertus, habuit provinciam partem Ciliciae ), iuxta Cappadociam, quam incolunt Leucosyri. Datames, militare munus fungens primum, qualis esset apparuit iubello, quod redi adversus Cadusios 53 gessit. Namque hie, multis millibus intersectis, magni fuit eius opera. Quo factum est ut, cum in eo bello cecidisset Camis-: 4 ,sares, paterna ei traderetur provincia.' Ital. : Nelle quali imprese, Oe gia non mostris ι ii come, vim Mpotra Dedere ben chiaro. 2ὶ Ex caria, provincia Asiae minoris. 5i Ex Mγthia. 4ὶ Quae inter montem Taurum et Amanum tmnisnegro, et mara internum sita esset, intra Cappadociam; Leucosyri autem, a λευκοs, albus et Σύροι, Cappadoeiae omnes populi appellabantur, sed prae-χipue qui Pontum in superiori regione circa Thermodontem ineolerent. 5ὶ Hi Mediam in M' caspii maris ineolebant inter Araxem numenat Amaritum. Diuili od by Corale
92쪽
II. Pari se virtute postea praebuit, cum Autophradates s), iussu regis, bello persequeretur eoS qui defeceraul 2). Namque huius opera hostes, cum caStraiam intrassent, prostigati sunt, exercitusque reliquus
eouservatus regis est. Qua ex re maioribuS rebuS praeesse coepit. Erat eo tempore Thrus, dynastes d) Paphlagoniae 4) antiquo genere natus a Pylaemene illu,
quem Homerus troico bello a Patroclo ivterseelum ait b). Is regi dicto audiens non erat. Quam ob causam bello eum persequi constituit, eique rei praesecit Data Inen, propinquum Paphlagonis; namque ex fratre et Sorore erant nati 6). Quam ob causam, Datames omnia primum experiri v0luit, ut, Sine armis, propinquum ad ossicium reduceret. Ad quem cum venisset sine praesidio, quod ab amico nullas vereretur insidias, paene interiit: nam Thius eum clam interficere voluit. Erat mater cum Datame, amita Paphlagonis: ea, quid ageretur, resciit, siliumque monuit. Ille fuga periculum evitavit, bellumque indixit ThIo. In quo, cum ab Ariobaretane Τ), praesecto Lydiae et Ioniae totiusque Phrygiae, desertus eSSet, nihilo Segnius perseveravit, vivit inque Thrum cepit cum uxore et liberis.lII. Cuius facti ne prius fama ad regem, quam ipse, perveniret, dedit operam. Itaque, omnibus insciis, eo, o ubi erat rex, venit, posteroque die Thrum, hominem
4 Praefectus Lydiae. 2 Nempe Lycios, Pisidas, Pamphylios, Citiees, Siros, Phoenices,
aliosque in ora asiatici maris. I) Graeca vox a verbo δύναμαt, possum, quae imperium significat;
paullo infra i cap. iii ) regem eum appellat. 4ὶ Asian minoris provincia luit in meridionali Euxini ora, quae ad orientem numine Haly, ad meridiem eodem numine et Olympo monte, ad Occidentem Bithynia finitur. 5ὶ Iliad. v, 576i verum ibi de Menelao, non de Patroclo sermo es L 6ὶ Mater enim Datamis Thyi amita fuit ut intra patet. i7ὶ Nam hic quoque a rege desecit. Duilaod by Corale
93쪽
maximi corporis, terribilique facie , quod et niger of
eapillo longo, barbaque erat promissa, Optima veste Contexit, quam Satrapae regii gerere consueverant. Ornavit etiam torque atque armillis aureis, ceteroque regio cultu ; ipse agresti duplicique amiculo circumdatus , hirtaque tunica, gerens in capite galeam Venatoriam, dextra manu clavam, sinistra copulam, qua vinctum ante se Tityum agebat, ut si seram bestiam captam duceret. Quem cum omnes prospicerent propter novitatem ornatus, ignotamque formam, ob earnque rem magnus esSet concursus; fuit non nemo, qui agnosceret Tityum, regique nunciaret. Primo non accredidit. Itaque Pharnabagum misit exploratum : a quo ut rem
gestum comperil, Statim admitti iuSSit, magnopere delectatus cum saeto, ium ornatu: in primis quod nobilis rex in potestalem inopinanti venerat. Itaque magnifice Datamen donatum ad exercitum misit, qui tum contrahebatur, duce Pharnabazo et Tithrauste, ad bellum aegypti uin l) parique eum atque illos imperio esse iussit. Postea vero quam Pharnabazum rex revocavit, illi summa imperii tradita est. IV. Hic cum maximo studio compararet exercitum, Aegyptumque proficisci pararet, subito a rege litterae sunt ei missae, ut Aspim aggrederetur, qui Cataoniam tenebat: quae gens iacet supra Ciliciam 23, confinis Cappadociae. Namque ΑSpi S, Saltuosam regionem castellisque munitam incolens, non Solum imperio regis non parebasi sed eliam sinitimas regioneS vexabat, et, quae regi portarentur, abripiebat. Datames, etsi longe. aberat ab his regionibus 3 , et a maiore re abstrahebatur,
i ὶ Contra Tachum, qui a rege desecerat. 2 Inter Anti taurusi et Amanum: recentioribus ta Caramania. i5ὶ Ptolei lialde enim , vel ut antea appellabatur, Aee, i hoenici
94쪽
lamen regis voluntati iii Oieiu gerendum putavit. Itaque cum paucis, Sed viris sortibus, navem conscendit; existimans, id quod accidit, facilius se imprudentem et imparatum parva manu oppreSSurum, quam paratui si quamvis magno exercitu. Hac delatus, in Ciliciam egressus, inde dies noctesque iter faciens, Taurum transiit. eoque, quo studuerat, venit. Quaerit quibus locis sit Aspis: cognoscit haud longe abesse, prusectumque eum venatum; quem dum speculatur, adventus eius causa cognoscitur. Pisidas l), cum iis quos secum habebat, ad resistendum Aspis comparat. Id Datames ulli audivit, arma sumit, suosque Sequi iubet; ipse equo concitato ad hostem vehitur. Quem procul Aspis conspiciens ad se serentem 21, per limescit, atque a conatu resistendi deterritus, sese dedit. Hunc Dalamsts vinclum ad regem ducendum tradit Mithridati 3,. V. Haec dum geruntur, Artaxerxes, reminiscens aquanto bello ad quam parvam rem principem ducum misisset, Se ipsum reprehendit, et nuncium ad exercitum Acen 43 misit, quod nondum Datamen prosectum putabat, qui ei diceret, ne ab exercitu discederet. Hic, priusquam perveniret quo erat prosectus, in itinere
convenit qui Aspim ducebant. Qua celeritate, cum magnam benevolentiam regis Datames consecutus esset, non minorem invidiam aulicorum excepit, qui illum unum pluris quam Se omnes fieri videbani: quo facto, cuncti ad eum opprimendum consenserunt. Haec Pan-urhe inunc S. Giovanni σAcri , copias contrahebat ad bellum eontra Aegyptum. i/ὶ Ex Pisidia, provincia Asiae minoris supra Pamphyliam. i2ὶ Idest subditis calcaribus equo, in Re procurrentem; noster abso reto ait ferentem, graeca loquendi ratione. i5ὶ Ariobaretanis silio, a quo postea ipse Datames interseeius est i lilest Ptolomaiden.
95쪽
dates, gazae li custos regiae, amicus Dalami, perscripta ei inittit, .in quibus docet: eum magno fore μου riculo, si quid, illo imperante in Aegypto, adversi accidisset e namque eum esse consuetudinem regum, ut casus adversos hominibus tribuant, secundos fortunae suae: quo steri ut facile impelluntur ad eorum perniciem, quorum ductu res male gestae nuncientur: illum hoe maiore fore in discrimine , quod quibus reae marime obediat, eos habeaι inimicissimos. Talibus ills litteris
cognitis , cum iam ait exercitum Acen venisset, quod non ignorabat ea vere scripta, desciscere a rege con- , M., Stituit. Neque tamen quidquam secit, quod si de sua esset indignum: nam Mandroclem Magnetem 2, exercitui praesecit; ipse cum suis in Cappadociam discedit, coniunctamque huic Paphlagoniam occupat, celans qua voluntate esset in regem. Clam cum Ariobareta ne tacitamicitiam, manum comparat, urbes munitas suis tuendas tradit. VI. Sed haec propter hiemale tempus minus prospere procedebant. Audit, Pisidas quasdam copias adversus se parare 3ὶ. Filium eo Arsi deum cum exercitu mittit. Cadit in proelio adolescens: proficiscitur eo pater
non ita cum magna manu, celans quantum vulnus accepisset ; quod prius ad hostem pervenire cupiebat, quam de re male gesta fama ad suos perveniret, ne, cognita silii morte, animi debilitarentur militum. Quo contenderat pervenil, hisque locis castra ponit, ut neque' circumveniri multitudine adversariorum p0Sset, neque impediri quominus ad dimicandum manum habereti in Persica vox, quae regis aerarium seu siscum significat. 2ὶ A Magnesia, loniorum urbe in Cariae regione. 5ὶ Diodorus autem Siculus xv, 9 , Artabagum cappadociam eum ingenti exercitu ingressum, eumque eo Datamen decertavisse narrati Diuiti sed by Cooste
96쪽
expeditam. Erat cum eo Mithrobarzanes, socer eius, praesectus equitum. Is, desperatis generi rebus, ad hostes transfugit. Id Datames ut audivit, sensit, si in turbam exisset, ab homine tam necessario Se relictum, suturum ut celeri consilium sequerentur. In vulgus edit:
Suo iussu Mithrobarzanem profectum pro perfuga, quo facilius receptus hostes intersiteret. 9uare relinqui eum non par esse, Sed omnes confestim sequi. 0udd si animo strenuo fecissent, futurum ut adversarii non possent
resistere, cum et intra vallum et foris caederentur.' Iacre probata, exercitum educit: Mithrobarganem persequitur, qui tantum quod in ad hostes pervenerat, Datames signa in serri iubet. Pisidae, nova re commoti, in opinionem adducuntur perfugas mala fide compositoque secisse, ut, recepti, essent maiori calamitati. Primum eos adoriuntur. Illi, cum quid ageretur, aut quaresseret, ignorarent, coacti sunt cum eis pugnare, ad quos . tranaSi erant, ab hisque stare, quos reliquerant. Quibus, . eum neutri parcerent, celeriter sunt concisi. Reliquos
Pisidas resistentes Datames invadit, 'imo impetu pellit, fugientes persequitur, multos interfieit, castra hostium capit. Tali consilio uno tempore et proditores perculit et hostes profligavit; et quod ad suam perniciem suerat cogitatum, id ad salutem convertit. Quo
neque acutius ullius imperatoris cogitatum, neque celerius factum usquam legimus.
VII. Ab hoc tamen viro Seisinas, maximus natu filius desciit, ad regem transiit, et de deseelione patris detulit. Quo nuncio Artaxerxes commotus, quod intelligebat sibi cum viro sorti ac strenuo negotium esse, qui, quum cogitisset; sacere auderet, et prius cogitare
t Tantum quod, graeca loquendi ratio pro eo quod amet viae
97쪽
9 DATAMES quam conari consuesset, Autophradatem in Cappigilo e iam mittit. Hic ne intrare posset, saltum in quo Ciliciae portue s) sunt silae, Datames praeoccupare studuit; sed iam subito copias contrahere non potuit. Aqua re depulsus, cum ea manu, quam contra Xerat, lu-
eum delegit lutem, ut neque et rcumiretur ab hustibus, neque praeteriret adversarius, quin ancipitibus locis premeretur; et, si dimicare cum eo vellet, non multum obesse multi ludo hostium suae paucitati posset. VIII. Haec etsi Autophradales videlial, tamen statuit congredi, quam eum laniis copiis refugere, aut lana diu in uno loco sedere. Habebat barbarorum equitum
viginti, peditum centum millia, quos illi Cardacas 2ὶ appellani, et iisdemque generis tria sun dilorum; praeterea Cappadocum octo, Armeniorum decem, Paphlagonum quinque, Phugum decem, LΤdorum quinque, Aspendiorum 3) ei Pisidarum circiter tria, Cilicum duo, Captianorum ) totidem, ex Graecia conductorum
iri a milli a ; levis armaturae maximum numerum. Has adversus copias spes omnis consistebat Dalami in se locique natura; namque huius partem non habebat viaeesimam militum. Quibus fretus conflixit, adversario erit inque multa millia eoncidit, cum de ipsius exercitu non amplius hominum mille cecidissent. Quam ob causam postero die tropaeum posuit quo loco pridie pugnatum. Hinc cum caStra movissei, semper, inferior
xl Quae per angustiis Tauri sauera aditum e Cappadocia in Ciliciam praehent. 2 Hos Asiae minoris populos Polyhius et Aelianus affrmani; Strabo autem militum id genus fuisse, qui raptu viverent et hellum bello
Si Pamphyliam colebant nomenque ab Aspendo ducebant, praecipua ipsorum urbe ad Eurymedonta. De his parum liquet, nisi tortasse Cispianorum legas, quo --mine populi sigilitie.iretitur, qui oratii coleretii Caspii maris.
98쪽
en piis, superior omnibus proeliis discedebat, quod nunquam manum consereret, nisi adversarios locorum angustiis clausisset; quod peril O regionum callideque cogitanti saepe accidebat. Autophradales, cum bellum duci maiore regis calamitate quam adversariorum viderei, ad pacem atque amicitiam hortatus est, ut cum rege in gratiam rediret. Quam ille etsi non fidam fore putabat, tamen conditionem accepit, seque ait Ara axerxem legatos missurum dixit. Sic bellum, quod rex ad vel SuS Datamen Susceperat, Sedalum. Autophradates in Phrygiam se recepit. IX. At rex, quod implacabile odium in Datamen su-Sceperat, postquam bello eum opprimi non poss animadvertit, insidiis interficere studuit: quas ille plerasque vitavit. Sicut, cum nunciatum esset quosdam sibi insidiari, qui in amicorum erant numero; de quibus, ilii od inimici detulerant, neque credendum neque negligendum putavit l); experiri voluit, verum salsumne sibi esset relatum. Itaque eo prosectus est, quo itineres si luras insidias dixerant. Sed elegii corpore et statura simillimum sui, eique vestilum suum dedit, atque eoli, no ire, quo ii Se con Sueverat, i RSSit; ipSe autem, Ori; .llii veSli tuque militari, inter corporis custodes iteri .cere coepit. At insidiatores, postquam in eum locum;i, inen pervenit, decepti ordine atque vestitu , in eum inutiliit impetum, qui Suppositus erat. Praedixerat autem his Datames, cum quibus iter faciebat, ut parati sessent sacere quod ipSum vidissent. Ipse, ut concurrentes insidiatores animadvertit, tela in eos coniecit. Hoc idem cum universi secissent, priusquam pervenirent ad eum, quem aggredi volebant, confixi ceciderunt.
iii Namque ut ait Phaedrus i lah. iii, 40 . . Periculosum est credere et non credere. Diuiti eo by Cooste
99쪽
ptus est Mithridatis, Ariobarzanis silii, dolo. Namquctis pollicitus est regi, se eum interfecturum, si ei rex permitteret, ut, quodcumque vellet, liceret impune facere; iidemque de ea re, more Persarum, dextra dedisset 1). Hanc ut recepit a rege missam, copias parat, et absens amiciliam eum Datame facit; regis provincias vexat, castella expugnat, magnas praedas capit: quarum partem suis dispertit, partem ad Datamen mittit; pari modo complura castella ei tradit. Haec diu
ciendo persuasit homini se infinitum 2) adversus G gem suscepisse bellum; cum nihilo magis, ne qua suspicionem illi praeberet insidiarum, neque collo
quium eius petivit, neque in conspectum venire studuit. Sic absens amicitiam gerebat, ut non beneficiis mutuis, sed odio communi, quod erga regem Susceperant, contineri viderentur. XI. Id cum satis se confirmasse arbitratus eSt, certiorem facit Datamen, tempus esse maiores Mercitus parari, et bellum cum rege suscipi: de qua re, si ei videretur, quo loco velleι in colloquium veniret. Probala re, colloquendi tempus Sumitur, locusque, quo conveniretur. Huc Mithridates cum uno, cui maximam habebat fidem, ante aliquot dies venit, compluri husque locis separatim gladios obruit, eaque loca diligenter notat
Ipso autem colloquendi die uirique, locum qui explo-
serebant, vel absenti per nuncios legatosque mittebant, idque sanctissimum sponsionis genus habitum ML Hic vero Cornelii locus gemmanam nobis aperit significalionem verbi mandare, quod esti aliquid alicul, manu data, committere. 2ὶ Ital: Una suerra tenta, indeeisa. Sic enim interpretandum exsequiori capite patet, ubi ad inlinili huiusco belli rem tandem da- cernendam maiores exertitus comparando ait Mithridates. Diuitiaco by Cooste
100쪽
rarent atque ipsos scrutarentur, mittunt: aeinde ipsi sunt congressi. Hic cum aliquandiu in colloquio fuissent, ei diversi discessissent, iamque proeul Datames abesset, Mithridates, priusquam ad Suos perveniret, nequam suspicionem pareret, in eumdem locum revel litur, atque ibi, ubi letum erat impositum resedit, ut si a lassitudine cuperet acquiescere; Datamenque revocavit, simulans se quiddam in colloquio esse oblitum. Interim telum, quod latebat, protulit, nudatumque va
gina veste texit, ac Datami venienti 13 ait, digredien
tem se animadvertisse locum quemdam , qui eryt in conspectu, ad castra ponenda esse idoneum; quem cum digito monstraret, et ille conspiceret, aversum serro transfixit, priusque quam quisquam posset Succurrere, interfecit. Ita vir, qui multos consilio, neminem perfidia ceperat, simulata captus est amicitia 2).
Absque ulla suspicione, quod, loco et vel ipso Mithridate lampridem diligenter a scrutatoribus investigato, nil sibi letale luturum
suspicabatur. Ceterum solemnis scrutatorum apud veteres mentio, quotiescumque de congressu inter hostes vel ignotos ageretur.
2, Quod quidem, si quosdam tenebricose philosophantes audiamus, eo pertineret, ut, omnia in deterius trahentes, hominum generi, tamquam pessima quaque fraude contacto, dissidendum plane obse- maremus. At, cui non suadeat generosa quaedam atque intima vox, iunge invidia Dalamis mortem, quaru exultaulem Mithridatis iniqui-tolem, esse digniorem coa M. NEP. , Diuitiaco by Corale