Vitarum Italorum doctrina excellentium qui saeculo 18. floruerunt decas 1. 6.. Auctore Angelo Fabronio

361쪽

346 o. x L o N s u sveros ab apparentibus secerni , & inveniri veram eorum positionem & motum , quo circum Jovem versantur . Nec minus

illud laudandum quod Borelsiul analogia

duce ex eos nitis lunae phaenomenis perce

perit satellituni orbes per elipticas lineas serri, illique subiectos esse, inaequalitati , quam centri aequationem Astronomi di eunt . Sed fortasse in eo peccavit quod nimium tribuerit ipsi analogiae, dum fovialesntellites easdem prorsus , atque lunam spati inaequalitates sibi persuasit . Notum est enim etsi ab una ct simplicissima nistumae lege Planetarum motus regantur , hos tamen in diversis planetis non modo di versos , sed interdum etiam contrarios esisse pro diversa eorumdem planetarum positione , figura , massa , atque distantia- . Et quidem quarti satellitis nodi , ct fomlasse etiam tertii motu versantur directo , contrario nempe atque lunares. Caussae &principia physica motus astrorum , quae Borellius exposuit , quanquam mirum illius acumen ostendulit, minime itamen com

362쪽

BORELLI us. 34 1 memoranda videntur, postquam Ne tonus Veram, cui universa natura obtemperat νlegem e tenebris in lucem vocavit . Et haec quidem in prima operis parte . In secunda describit modum , quo fieri debent observationes satellitum , 8c inde horum theoriae elici s versaturque maxime in vestigandis varietatibus , si inaequalitatibus latitudinum , in notandis inclinationibus orbitarum satellitum in Iovis orbitam, nec

non positione nodorum horumque motibus ;in quibus omnibus rebus maxima ta porro sunt momenta ad cognoscendum tempus ,

quo durant eclipses , quo satelles quartus ek umbra Iovis emergit , a quo demum secundi ad illam accessus , ex eademque recessus videri possulit . Utitur Borellius multis in locis suis observationibus , harumque ope invenit satellitum orbitas non solum' in Iovis orbitam , quod quidem facile erat inventu , sed etiam in se se m

tuo inclinatas esse , cu us rei veritatenis postea Cassinius probavit aliis observatio-itibus , quod allatas a Borellio minimet sussi

363쪽

348 3 o. At ponsus suffcere iudicaverit . In his vero observationibus faciendis , ac praesertim in men strandis maximis satellitum a Iove digressionibus adhibuit Borellius artificium quoddam excogitatum ab Hugenio , seu potius

a Candido Bono , qui multo antequamis Hugenius suum vulgaret inventum , hac ipsa de re cum Borellio communicaverat Aptatur tubo optico in communi vitrorum foco tenuissimum aeneum filum , & ad per pendiculum cum parallelo motus diurni Iovis componitur . Putavit autem Borei

lius posse utilius in locum fili substitui

reticulum totum Iovis complectens discum , traducto alio per centrum filo , quod cum linea maximarum ab ipso Jove digressionum plane congruat . Idem docuit in fine operis quae sua fuerit ratio Sc via in notandis declinationibus satellitum ab Iovis orbita . Subductis enim calculis prius Sc quidem ingeniosissime invenit anguliuitas , quo Iovis orbita ad parallelum motus diurni Iovis inclinatur ; mox in communi vitrorum foco sic duo collocavit sil a , ut

364쪽

BORELLI us. 349 eundem ibidem angulum complecterentur . Merito Cassinius admonet propositam a

Borellio rationem haud locum habere ponse, nisi quando Sol versatur in nodis or bitae Iovis , quo tempore si haec e terra conspicitur, minime a recta linea recedit. Sed id non fugisse Borellium ex eo iudicari potest , quod ipse assirmaverit aptissimum observationibus instituendis esse tempus , quando Iupiter est acronicus , omnique latitudine caret Videtur Cassinius nonnulla alia voluisse in Borellii libro repreliei ere i) . sed hunc satis superque

defendunt quae in extrema leguntur pHgina , quaeque hic referre iuvabit. Ex his inquit, quae satis prolixe exposita sunt qui libet animadvertere poterit quam dissicilis laboriosa sit inquisitio theoricarum Medice rum; requirentur enim exacta observatisnes, continuata per plures annos summa: Gligentia habita, qua cum minime a me lici possi

365쪽

ob aetatem atque ob gracile' O infirmam corporis constitutionem , non dubito quin post ri aeqvi bonique eonfurat bae mea monit actanimadveUones , quibus mediantibus poterunt jam dictas theorias reperire , praelata face,

ostensaque via , qua inredendum sit , que didicultatibus omnibus , qua harus diisquisitionem iRpediunt , O i uper quomodo

possint evitari. Inter planetas, in qu Οeulos maxime coniecit Borellius , fuit & Venus . Cumque ad Leopoldum Principem scribens monuisset eum de quibusciam o servationibus suis , ipsi praedicere se posse putavit visum iri illum planetam duobus integris diebus , qui erunt xii. J:-Kal. Μaias an . MDc LxII. , ante Sc post Solis occasum . Expectavit porellius singularem rei novitatem non sine incommodo valetudinis in aliissimo prope Pisas monteias . Ne vero videret , impeditum se fuisse ait a nebuloso caelo . Qua de re tota cum in terrogassem hominem astrorum scientia peritissimum Μonnierium , ab eo responsum sane bonoci4centissimum Borellio tuli , quod insta

366쪽

BMRFLLIus. 3 si infra exscribere non pigebit O . Seio etiam Borellium aliarum errantium stellarum cursus progressionesque notasse , A quosdam Astronomorum emendasse errores de iis stellis quae si ae disuntur; quod mi hi satis erit commemorasse . Ex his observationibus eas quae aut magnitudine aut novitate praestabiliores erant communica

bat Borellius non cum Principibus Medi -

que dii soleti, etoit assurEment tres grande vers cette conjonction iii serieure . Enfin cette meme Iatitude

367쪽

ceis solum , sed etiam cum Academicis , qui non putabant esse alienum institutis Academiae , de rebus quoque caelestibus inter se differere . Sed hi in experimentis capiendis illustres maxime esse voluerunt ,

quod hac uniee via prohibere se posse putarent perversam illud & praeposterum philosophandi genas , quod solam rationem in concilium adhibet, & per quod in omnia naturae arcana praecipiti festinatione penetrare se posse homines confidebant .

At Borellius . qui si quili unquam alius fuit

on poRrroit coiilectitrer que Μ. Borelli volitote employer les di Hretices ascensionnelles, ou arcs despotnis de l'horizon, cque te crepuscule ole) mur veriser l estet des refractions hortales; si non potir v rifier las parallaxes ae ces astreszon lait que ces parallaxes sont-les pliis grandes at' horizon . V ai extra it des Ephε merides du Marquis de Malvasia les positions de Uεinis de dii 1 oleil ; nia iste troiive voyez l Hist. de l'Acad. de r7s a. qu ohe nomene annone ε par Μ. Borelli, doli se repeter

368쪽

B O-R ELLI Us. ss sacerrimo ingenio , altissimoque animo no una palma poterat esse sontentus 3 quam modo geometrae , modo physici , modo M ιiatomici , modo . medici, modo mechanisci, modo chemici , modo astronomi , m

do hydraulici gerebat personam , sicque

gerebat ut semper a capite , quod cons.ctabatur , cuperet arcessere , & fontes , unde omnia dimanant, videre . Non semper quidem verum attigit , semper tamen magnas aperuit vias , per quas possent homines ad veritatem pervenire . Quid ii tota recentiorum physica maioris aestim tur momenti ad explicanda naturae phaen mena , quam vis , ut appellant, attractionis 2 Quanquam inter commenta Borellius adnumeravit, vim eqse in natura, qua distanti corpora mutuo velut amore se traherent . sensit tamen vim quamdam , ut ille aiebat , magneticam universis materiae

inesse particulis , qua si perfecte se se contingerent , arcte adeo cohaererent , ut non

sne dissicultate divellerentur. Quin & gra, vitatis vim sic a n rura inditam assirmabat

369쪽

3s Io. A L.FONsu Scorporibus , ut si non a terra attrahere tur , sponte tamen sua , ingennoque con tu quodam ad eius centrum contenderent .

Vidit nempe Borellius ea qua valebat in rebus physicis perspicacia vim gravitatis, cuius imperium vel in planetis agnovit , ab impuliu sane nullo, quem mirifice mini ebriores illius aetatis philosophi erant am-plexati, pendere posse . Dum vero explicare voluit quare aqua in tubis capillaribus adscendat, quamvis veram haud asesgnaverit caussam , talem tamen assignavit , ut ablegata a natura attractione ,

nulla probabilior afferri potuisse videatur. Simul & illud ostendit , minime locum habere posse in huiusmodi phaenomeno pre

mentem aerem , aliasque caussas , quas

physici illorum temporum falso ostent bant; quod quidem maximam meretur laudem 3 bene enim Cicero : omnibus fere in

dixerim. Doeuerat Galileus gravitatis vim eadem constitntique ratione urgere deorsum sorpora , utcunque a centro telluris disi, ta a

370쪽

ta , qua de re cogitanti Borellio multi occurrerunt , propter quae a Galilei se

tentia discedere , ac definire se posse putavit , vim gravitatis directam , ut loquu tur , distantiarum rationem sequi . Porro longissime ille abfuit ab expliςanda vera& genstrali naturae regula & pr*Qriptione , quae gloria Ne tono reservata esse videbatur : ipsi tamen laudi est dandum quod q0gnoverit gravitatis vim haud esse constantem , eamque san Aerit legem , qu ex ipsius Neotoni seqtentia salxςm in ca poribus jnfra terrae syperficiem positis licum obtinet . Norunx omnes quid tribu rit ille Physiςorum Princeps ς trutioni venae in mensuranda vi & quantitate ese fluentis aquae perforato ἔ qu niῖς-que huius rei cauis excitatae sint controversiat inter Danielem pernullium, S Jacobum Ricatum , Fuerint haec glorios summis iis . viris at meo iudicio maior etiam laus Borellio debetur , quod iis ceterisque omnibus praei verit in hac compraspione venae observanda, quanquam ne Z a minem