장음표시 사용
121쪽
E D ne uberior quam par si nostra
e de elementis tractatio, arida vero deli mixtis,conuenit,ut de eis loquamur
hoe est de essectis elementorum', namq; unumquodq; mixtum ex refractis in se ele- memis constatur, adeo ut, qui fuerunt gradus se m elementoru,gradus formς mixtorum evadant.
3 Quo pacto distinctius saluatur definitio mixtio nis ab Aristotela tradita sam dicendo seruari elementorum formas potestate, aut integras; namq; dicitur mixtio miscibilium, non corruptorum,nec rintegrorum , sed alteratorum unio ; quamuis &potestate, & actu existere posse tuebor. ' Itaq;,ut disi,constituuntur mixta ex elementis, hoc tamen discrimine, ut si ex omnibus aequaliter constent, perfecta dicantur, si vero ex uno, dum hus,aut tribus, non tamen ex omnibus, imperfecta nuncupentur. 'o HAEC MixTA IMPERFECTA primo meteor rum inproςmio,circularia dicuntu obvariam denominationem τprimo, quia plurima eorum coeli seqv ntu r circu lationes; secun d o ,qu ia mu ita circu liformam seruant, ut iris, corona, grando, turbo, di alia ; tertio, quia ut plurimum eorum generatio circulariter fit, nam primo vapores sursum eleuatur, deinde frigore condensati, deorsum repetunt. quare
122쪽
quare non ab re primo Meteorum cap. s. philosophus,fit aut circulus imitans circulum solis,dicebat. i Est dissicultas inter ipses Interpreties de subiecto librorum Meteororum, quod non iniuria statuo ipsum meteorum , hoc est omne quod natum dicitur semper,vel ut plurimum fieri in sublimi , aut
principiorum ratione, aut partium. 7 a Proinde non arbitror excludendum esse a meteo rologica contemplatione tractatum motuum Maiis , qui ei quatuor competunt, primus est motus ad quationis, secundus agitationis, tertius fluxus, quartus fluxus, & rcfluxus , seu ςstus.7 3 Primus motus prouenit ex varijs, & ingentibus fluminibus, quae in mare uberrime fluunt, & in Vnum magis, quam in alterum , cum aqua in decliuia tendat; ideo pro aequatione Vnum mare tramsfundit in aliud,ut Septentrionalia in Meridionalia, tanquam in decliuiora. 74 Alter motus agitationis competit mari per violentiam, ut ex terremotibus, ventis, tempestatibus,
rem is, ac similibus alijs.τs Alter fluxus, Mari tribuitur improprie , quat
nus nimirum ob fluuiorum copiam, Mare unum
fluit in aliud, vel quatenus, alicui parti iuncti sint
6 Tandem motus Luxus, & refluxus , qui varium opinionum inum produxit, nihil est aliud, quam
motus aquae maris secundum naturam ex primo Motor ac mobili,proxime vero ex Luna depedes. 77 CAETERvM RATIO SYADET, ut ex mari eme
123쪽
1s gentes ad FUFilium, Metadiorum contemplatione eleuemur hoc est,ad mista perfectiora ducamur. 8 Sunt autem Metalla corpora mixta consimilia ex terra educta,apta liquescere,ac duci, genita ex halitu secundum imperium humido, ope caloris miscentis, & concoquentis, ac frigoris condensantis. 7 9 Ex qua definitione metallorum locus innotescit, quem cum Aristotele lib. 3. meteorum cap. s. sta tuimus terrae gremium . Nec tamen obest reperisti multa flumina,in quibus auri ramenta reperiantur, ut in Pactolo , & in Hermo, in quem Pactolus exonerat, in Tago ,& in alijs s non enim ij amnes aurum generant, sed cffossis m, aut Iasum e terra,
secum vehunt Inter Partes autem terra in montOsis,&in sylvarum opacitate vestitis producuntur. so Metallorum qu dam sunt simplicia , quaedam
mixta. simplicia Aurum, Argentum, Us, Ferrum,& Plumbum ., album,&nigrum: mixta, ut Ele-- etrum ex auro,& argentin Stannum ex argento,ac
plumbo nigro : aliqui addunt Crical cum , quod an simplex, de per naturam genitum inueniatur, non est facile veritatem ad inuenire. si Metallis Fossilia iunguntur , quς sunt corpora mixta cosim lilia ex terra producta, genita ex halitu
sicco, terrco in eo dominante,auxilio caloris contemperantis ,& concoquentis . at iam nos admo
net ordo, ut his dimisiis, ex terrae cauitatibus supra ipsam erigamur, & a Deo animati, de Animatis sermonem tessere aggrediamur.
124쪽
V AE perfectiora, procul dubio ex
Alistotele primo ae Hist. Anim
lium sunt Animata ipsa, in quibus contemplandis , prim5 sese nobis offert dissicultas illa dirimenda,qualis nam sit Aniamae cognitio i physica ne; an partim physica, partim diuina ; an vero media inter physica, & diuina. 23 ipse credo vario respectu,omnes praedictas optiniones veras esse: est physica, respiciendo Animae' gradus a materia pendentes : est metaphysica con-
. templando humanam Mentem, ut mens est et tandem est media non eo modo, quo mathematicae
sunt mediae, sed per quandam compositionem, de per comparationem, quatenus Anima inter physicas formas, ad diuinam conditionem maxima
s Qualiscunq; ergo sit Animae consideratio, praestantissima existiis, tum ratione generis , cum spe. eulatrix sit, quae speculatio actioni pr fertur tum ratione propria, cum sit forma omnium formaru m ad Physicum spectantiu m em inentissi ma. 8 3 Quoniam vero quaecunqἰ prsclara,etiam sunt amdua, ideo & ipsa Anima difficillimae erit cognitionis . nam cum definiri debeat, vi innotescat, siue vertamur ad attinentia ad definitionem, siue ad attinentia ad rem definiendam, obscuret nobis sem-- per occurrunt dissicultates. o: I C Potest
125쪽
8s Potest autem hoc persectissinio Modo eireu nis
scribi x nimirum,ut Anima sit actus primus cor poris Physici organici, potentia vitam habentis. Hinc colligitur Animam non esse accidens intensu m, vel extensum,nec similiter substantiam eo m- positam, sed illius principium; cum φ aliud sit in genere materiae, aliud in genere formGest principium in genere formae, quae forma in actum resoluenda fuit tanquam in suum genus ab uno,ut cla-
. rius clu id ea esset appareret. nt: in IΑssignata Animi uniuerse sumptς definitione,
modo non est dissicile eius gradus adinvenire, qui varij, variis considerationibus esse possiant,praeci- pue tamen respiciens ad constitutionem graduum viventium, assero quatuor esse facultates,ab Ani-r mae essentia haud quaquam distinctas. 88 Prima est Nutriens,per quam Plant constituuntur: secuda Sentiens, Stirpanimalia constituens:ter tia Motrix, Iumenta, ac Feras formans: quarta - Dianoetica facultas,dans esse homini; ex quo non. immerito Animam ipsam finiebat Aristoteles: esse: principium vegetandi, sentiendis loco mouendi, - & intelligendi . . 8y ITA. DE PRIMO ANIMAE GRADv , hoe est - de Vegetante, qua Plantae efformantur, varia est dis-- sentio apud antiquos philosophantes . Plotinus
s i enim Enneade quarta arbitratus est,uita esse desti-- tutas, & solum terrae anima, ut puta Plutonis, aut Proserpinae vivere. o Pythagorici vero existimaru ne dum Anima nu triente
126쪽
triente vivere, sed etiam, ut inquit Plato in Timio,
modo quodam sentiente; & Auer es comm. Is . secundi de A nima ulterius addit, quoim excogitasse eas vigilare,ac dormire: vertim ina quidem sententia dormiunt qui haec proferunt et etenim Plantae tantum nutriente constant, cuius tria sunt. Opera,nutrire, augere, & generare. si Quς tria munera absoluit unico alimeto, quod ut substantia nutrit, ut quantum auget, ut vero utile redundans generat. Sed ut nutriat quatuor exquiriti primo,ut sit contrarium ei quod alituraecundo, ut ut natu in illud permutari, tertio,vi valeat auge re; quarto, ut ad id quod alitur, se habeat veluti materia ad formam. Dicitur autem contrarium alendo non absolute, sed actu tale, potentia vero smile. dii Redditur autem simile per Concoctionem, quae dicitur, perfectio a naturali, & proprio calore ex oppostis passi uis . Cuius concoctionis tres sunt gradus: primus ille statui debet,qui fit in ventriculo cuius terminus est forma chili; excrementa cras --siores feces : secudus ex Medicis fit in hepate,ex P ripateticis in cordei terminus est forma sanguinis; excrementa utraq; bilis , & urina : tertius in membris producitur , finis est assimilatio ; excrementa sordes, sudores, evaporationes, & pili. s 3 Ex Nu TR iENTE FAC vLTATE , in Sentientem ascendit natura ; & cum alia sit cum motu locali, .lf alia absq; motu, hac posteriori anima constituitur
imperfectium illud Animalium genus, quod Stri-pammai nuncupatur : constat enim ex externis
127쪽
sensibus tactu , & gustu , ex internis vero sensu
communi, & imperfecta imaginatione. l. .: AT PER ALIAM SENsIENTEM A Ni MAM pr gressionis principio praeditam , Mnimalia assuώ-tiora informantur , cuius facultatis obiectum est uniuersum sensibilium genus, nImirum tam communi tam propria, quam accidentalia sensibilia. 93 Inter qu disputant Auctores an accidentalia seu, tiantur a feris. Cui dissicultati cum distinctione respondendum est. : nam sensibilia unius sensus dum ad alium referuntur,procul dubio ab illissen- . tiuntur,sic iumenta vident dulces herbas,audit Iu- pus dulce alimentum : at sensibilia. toto silio ge--, ne re per accidens, ut substantias,& relationes,com- . munis Interpraetum sententia est, non sentiti; ipse
s 6 Igitur pridicta sensibilia agunt in sensus, &ideo sentire dicitur quodda pati ii quae passio sensorij,ex- i .citat facultatem, ad ferendis iudiciu m de sensis, ιφὶ i iudicium actio spiritalis appestaturi in qua species
. sensibalis sita est. Facultas autem ista sentiens liui dicans, non est duplex,ut cxcogitauit Simplicius,
- . nempe formans,& utens , sed formans tantum ,
, quae dum iudicat,dicitur assimilari sensibilibus, &recipere speciem rei sensibilis absq; materia. y Et hoc accidit in omnabus externis. seu sibus, qui numero quinque iudicantur, Visus, Auditus, Gustus,odoratus,& Tactus: Ex his obiecta descrhitur ad Sensum Comunem, qui sensius sensibiles species a se iudicatas offert Imaginationi, imaginatio verta
128쪽
eas sub ratione conserentis,uel aduersi iudicando
demandat conseruandas,& custodiedas Memoriae. 98 Sensus itaq; tot sunt numero, externi quinque; interni tres, nec plures, nec pauciores: etenim exter
ni sensus, vel conferunt ut simus,vel ut bene simus: ut simus conducit tactias dat per reliquos sensus, cum dignoscamus, ciuς prosequi, & euitare debeamus, bene se mus.s 9 Interni vero Sensus non sunt plures enumeratis, nempe Sensu comuni, Phantasia, & Memoria: quia quotquot addantur superabundanti, nam Phantati an Imaginatio idem significant: Vis cogitandi proprie non distiguitur ab Intellectu, improprie a
Phantasia i tandem nec Vis existimandi in feris numerum adauget, cum fere per Imaginationem moueantur . Definitur enim principium motus Animalium: facultas Anim appetens, ab obiecto per imaginationem, vel ut sibi conducente, vel ut aduerso iudicato excitata, infirmentis pio motu
sponte facto conducentibus utens, ad propiij finis adeptionem. xoo Atq, ita ex Anima sentiente cum his omnibus facultatibus tanquam ex forma, ut dixi, perficiuntur Animalia absistutiora , at tanquam ex materia componuntur ex varijs eorum partibus', quς Va riς sunt in his ob actionum uarietatern ,quas qdunuelementis enim, ac mixtis similaribus, quia unico consimili modo mouentur,partes undiq;consimiles tribuit Natura .
Hactenus in his Animatorum gradibus versati su
129쪽
4 mus quia formis mortalibus constituuntur,nune. Versari in eo tenemur , qui ab ammortali forma, si nempe a Dianoetica dependet, cum ergo Mortaa Ie, & Immortale differant genere, iure optimo in aliam Centuriam eius tractationem remittam.
130쪽
OVAE Centuriae expositionem moliri incipio , seu iam expositae epitomen Fcimor nam ch de H MINE uerba facturus, de compendio totius orbis verba facere videor. curio; enim Deus invarib inrnia gradibus dispersa cob. Iocauit, omnia in uno homiue collecta reposivi. iQuaproptest si in uniuerse , ut superius diximus, misum , de Intelligentias Texum omnium moderatrices contemplabamur s in homine Mentem Dei simu lacrum , Intelligentijs consimilem admirabimur :Vidimus Cinem hunc uniuersum , cuius ambitu Omnia continentur ι Sc hominem videbimus, dum brachia, ac pedes expandit, lineis extremitatibus ad umbilicum ductis, orbem essbrmare: Docuimus Cς-lum vivificolumine, perennici motu, Cuncta laetitia, ac vita complere; δέ in homicie inueniemus thoracem , MI allidiis arteriarum intra se contentanimpulsatione , ast aethereo spiritu, sin gulas partes illi . strat, & mouet: hii Celo lyderibus aliis Solem praeferri scimus: de inter corporis partes Cor praeemineti cuius