De diluuii uniuersalitate dissertatio prolusoria

71쪽

m Dilusii misersalitate jam vidimus. Terram autem Asiam qua mari, quave maximis amnibus clausam ac quodammodo vallatam esse perspicuum fit vel ex autopsia tabularum cosmographicarum; nempe ad ortum oceano orientali immenso ab America discludi cernitur, ad occide tem maria habet mediterranea,ab ostio Nili ad Pontum usque, & Maeotim paludem, inde fluvium Tanaim, nec procul est ad septentrionem mare com gelatum seu Scythicum oceani pars,donique ad meridiem immensiim qu rati que oceanum habet, nec non & Sinus Persicum atque Arabicum, seu inreia Tis Rubrum; quibus absque navium usurumscribue tranandis nullus par esse queat Polyphemus, nullusve natator Delius. .His

veluti claustris atque obicibus longe maximis prohiberi homines , quom, nus sibi fuga consultum irent, difficile haud fuit. Quare in re admodum ambigua pro conjectura minime dubia habendum censes, totam quam late patet Asiam Diluvio fuisse opertam. Et quoniam nihil est quod Diluvium extra eam oppido pNgressum evincat, nos ejus quoque finibus, Diluvii fines plus minus, platice, & parai laticos, ut dicitur, hoc est latius paulo circunscribimu*. . . Atque

72쪽

Dissertatio Proluseria. 6y' Atque hic porro hujus disputationi P A R finem facere subit: si prius tamen quic- VIA quid huj us opinionis es a me hic afferri in eam rem coistigit, paucis ac velut in summam collectum repraesentavero. Igitur sic concludere nunc tandem licet,videri Diluvium hoc Noeticum in tota eaque sola praeter propter terra Asia, quae quarta orbis terrae pars est, accidisse, utpote extra quam nihil tum estet hominum: atque inde hoc

Diluvium merito dici a Mose ex idiomate & usu Hebraico, factum super

omnem terram, super universam faciem terrae, montesque omnes, qui sub

uviverso caelo sant, operuisse, & si qua sunt alia id genus, per synecdochen hyperbolicam; cri us perlimilia videre est exempla alibi scripturae passim, tum

Veteris, tum novae, merito item a P tribus & Tractatoribus orthodoxis pro univcrsali & Generali habitum , sicque appellatum, non tam quidem, uti vulgaris fert opinio, quod totum usquequaqe terrarum ambitum obtinuerit, quam quod nulli hominum , aut fossectiam animantum,pepercerit,sive qnod

terram omnem , quae tum habitabatur, Cecumenem, ut Graeci vocant, coinplexum late fuerit Certe vox haec Ce

mene , quae .lud proprie non sonat quam

73쪽

Ditu'ium quam partem illam terrarum quae ha- μηivi' bitatur, non raro tamen pro orbe etiams, , -'toto accipitur: Sic namque Aristotelis leuis. , est de mundo illud cap. 3. Cecumenem serram .m- vero hominum fere sermo in insulas nim qμη divisit, & continentes. Ex quo Apul e κ.m mundo sic effert , plerique terrarum orsem ita disserunt, partem ejus insulas Use , partem vero continem - rem vocari: Sic apud Demosthenem de Corona, AEschinem contra Ctesiph. Plutarch. in Alex. Athaeneum, aliosque. Hinc Cecumenicum vulgo dic, . mus quod ad universum terrarum orbem pertinet , ut Cecumenicam syn dum generale concilium, quod ex omnibus universi partibus coalescit. Adeo verum est, nihil admodum videri interesse universum inter orbem terrarum, & id praecise terrarum ubi sunt homines; dicamus, si placet, hum num orbem : si enim tuta vidimus jam in orbis Romanus pro universis accipi sit solitus, quanto potiori iure in orbem humanum id competet: qui quidem

totum atque universum genus hominum &.quantumcumque est terrarum

quod ab hominibus incolitur, comprehendit. Quod cum ita sit, quis nunc uequa non consulat,Diluvium hoc plane cumenicum, id est,tolo terrarum O be

74쪽

Dissertatio Prolusoria. 67be habitato, eoque etiam amplius diserasum, generale, universaleque adeo appellari ρ Verba quidem ipsa ex antiquo & vulgari usu teneamus, sententiam vero ad rationum momenta ipso usque veritatis scita exigamus, juxta illud veriverbium vetus, loquendum esse

cum multis,sapiendum autem cumpaucir.

Quamquam de me ut hoc tandem di, cam, cum multis etiam sapere consilium est, quod ej us fieri attinet: quicquid itaque a me in praesens dictum fuit, si vel uni bono displicet, jam indictum volo: dicis gratia , vel certe eximendo tempori ditium esto. Professus antea sum , me nihil in re praesenti assirm tum, nihil nisi ex suspicione dictum . velle, idem nunc denuo profiteri haud piget Nihil dum equidem hic affir

mo, Contentus tractatoris atque intem

pretis partes tueri, omnia quoad potui probabilibus conjecturis rite exsecutus sum , in quibus coargui vincique ab omnibus facile patior, dum meliori aliqua ratione inniti comperero. Pre lium autem hujus operae quodnam porro futurum sit, nescio, nec scire admodum laboro ivinae imprimis gloriae noster omnis labor atque industria tinpenditur: Dein volupe est suo cuique animo sitisfacere: ad extremum haec

75쪽

tum cauatumve,ut no

De Dilutat Urisersalitate haec digna quoque observatu, & quae

in medium proferrentur , visa sunt. Quod si cui tamen minus forte probatum iri accidat , non repugno, suum cuique esto arbitrium , modo mihi

meum maneat; nec deterioris mecO

ditionis quisquam esse velit, quod viam aliis praeire θc arduam atque ina cessam dissicultatem tentare primus omnium, quod sciam, ausus sim; hinc potius mihi veniam, si labi forte, aut errare contigerit , ab aequis judicibus spondeo, cum quam proclive sit novumiter ingredienti, in lapsum, aut in errorem impingere , nemo, opinor, nesciat. Caeterum ut sit cumque, ne

mihi hic quicquam jure a sapientibus objici queat, cuncta sapientum ips

rum, atque adeo sturum omnium quorum interest , censurae , definitionique subiecta volo. Poterant haec propositae quaestioni enarrandae prorsus sussicere, ut quidem videtur, nec ulterius progredi mens γrat: ni intervenissent quibus dissiculi tis & scrupulorum nonnihil e dictis adhaeserat, in quorum gratiam velut si- premam manum eruendis ipsorum scrupulis hic apponi pracuit. Primum igitur in id quoa diximus, solam videri Asiam aquis obrutam , reliquo terra-

76쪽

Dissertatio Prolusoria. Θrum orbe Caeso, captu dissicile videri unt, quinam de qua demum vj effectum sit ut aqua in ea orbis parte supra terram conglobata, mole tanta, ut editissimos quosque imontes quindecim cubitis excederet, ita valuerit consisterect inhiberi, ne in reliquas terrae partes, vel suopte impetu ac pondere defluoret : nimirum absque miraculo id nequaquam posse essici i persuasum habent; quare hoc mihi paucis pro instituta brevitate discutiendum nunc

venit.

Et vero,ut nihil miraculo detur, possem eorum quidem Philosophorum dogmatis stare, qui de Oceano, prout nunc habet, atque a primo rerum conditu fuit, postquam digeri ὶ Deo ita coeptus est, hunc in modum philos phantur ut dicant aquam Dei jussu it

in unum collectam , ut seorsum terrae partem occupet,inque ambitum tumoremque immensum clata, . globum a terrae globo diversum instituat; quo de apud Perer. lib. I. in Gen. num. 1G2.& Connimbric in lib. 2. de Coelo c. I . quaest. l. artic. r. Munt itaque hi primo quidem, mare terra esse altius, idque adeo Dei solo jussu teneri ne ad humiliora terrae loca, quo naturaliter pro- , po et defluens, terram omnem Ope-

77쪽

7o De Diluvii miseruelitateriat atque obruat. Quod Scripturae compluribus testimoniis iidetur adstrui, nempe Psalm. ιO3. Super montes stabunt aquae is nec non &Psal. 32. Congregans sicut in utre aquas maris, vel prout fert Hebr. Congregans sicut tumulum seu acervum aquas maris: cui assine

est illud Eccles. 39. In verbo ejusfletu aqua,sicut congeries, dc alia alibi, quae apud citatos modo videre est. Deinde iant iidem, id non eo adscribendum miraculo, vel divinae uni omnipotentiae ; sed magna ex parte propensioni aquae naturali qua se in rotundam solet figuram circumvolvere ac complicare, uti videmiis in singulis ejus guttis, inque aliis ejusdemmodi experimentis, in quibus cernere est, aquam, ubi maxime tueri se ac conservare latagit, imglobari. Et quidem ita, ut inde ad scensu seu casu inhiberi, seque adeo sustinere conspiciatur quod si etiam divina ad id ope opus sit, non eo tamen miraculum agnoscut aliud quam quod in ipQ conditμ intervenit , dum aqua quibus terra primitus circumfundebatur, Dei jussu in unum congregatae sunt i contra quam Elementorum ordo& natura ferat ; sunt haec cuivis in

promptu, quibus, si libet, uti liceat.

Vertim.

78쪽

Dissertatis Prolusoria. 7 IVertim quoniam mihi paulo aliter L Giι Dil philosophari stat, hac ratione uti nolo, - - sed aliud nunc afferre subit: nempe ut

divinae id potentiae adscribendum cen--.mnesseam, cui erat ita constitutum eam ter- ad subm serae partem aquis obruere, in qua ho- gendos hs-mines quos perdere decreverat, tunc degebant : hoc consilio igitur ad tam tam aquarum vim faciendam quanta sed marinas opus erat exsuperandis montibus ed, etiam seutissimis ad quindenos usq; cubitos, maris aquas, magna saltem ex parte, eo ε'ν δ' placuit adsciscere ; quod pro eo ac voluit omnino eflacit. Idque videtur apud Mosem protestatus cap. 8. in haec

verba: Ecce ego adducam aquas Diluvii super terram, ut intersciam omnem camnem, &c. quasi diceret, cum praeter ac supra naturae vim omnem sit positum, eo aquas maris attollere , ut cubitis quindecim celsissimos montes valeant excedere ; faxo tamen ipse, ut quo in- . terficiendis omnisus pariter hominibus sufficiant, adducantur eo nimirum, ut supra altissimorum montium c'cum. mina existant, ne cuiquam mortalium

evadendi locus suppetat ; ita porro factum constat divinitus, uti ab eo pronunciatum fuerat: quanam veIO Ope ; an Dei unius, vel Angelorum opera, al-t certe ventorum adhibito impulsuὸ

79쪽

a De Dilutat Unisersalitate non equidem definio; aliis aliter opinari placuit, nec quidquid dixeris magni, opinor, interest. Quare nihil hic

Ultra moror, nec video quidnam inde scrupuli haerere cuiquam possit. Mib. rum est, vel ipsis Ethnicis etiam id sub oluisse. Senecam juvat de hac re qua tum quidem ferebat paganorum inscitia) non inscite disserentem audire,

lib. 3. quaesi . nat. cap. 27. & seq. ubi scire avens : Quemadmodum magna, ut ipse ait, pars terrarum undis obruta

sit. Utrum Oceani viribus factum fuerit λ Crebri absque intermissione imbres , & elisa aestate hyems pertinax

immensam vim aquarum ruptis nubibus dejecerit 3 An flumina tellus fude rit largius, aperuitque fontes novos p . Aut non una sit causa, sed omnis ratio consenserit, de simul imbres ceciderint , flumina increverint, maria sedibus suis excita procurrerint, & omnia uno agmine ad exitium linmani gen iis incubuerint Θ Hoc ultimum probare, nec non & e quodam Fabiano adstruere demum videtur. Primo igitur, - inquit, immodici cadunt imbres siue ullis solibus tristi nubilo Caelum est , nebulaque continua ct ex humida issaque

caligine numquam exsiccantibus ventis.

80쪽

Dissertatio Prolusoria. 73tiunt mare , tunc primm auctum minum accessu, co ibi angusum jam promovet littus ue non continetur is ibus , se prohihent exire torretes, agunt L ctus retro,pars tamen major ut maligno

ostio retenta restagnat , O agros in fommam unius lacus redigit. Iam omnia,qua prospici potes , aquis obsidentur : omniis tumulus in profundo latet ct immensa ubique altitudo ecit , tantum in summis montium jugis vada sunt. In ea excel sma cum tiberis conjugibusique fugere,acitis aut e gregibus, diremptum intermiseros commercium ac transitus, quoniam quicquid summi stas erat , id uno compimit. Edictissimis quibusque adhaerebant reliquiae generis humani; quibus in extrema perductis , hoc unum Ioiatio fuit , quod transierat in stuporem metus , nec vacabat timere mirantibus; ne dolor quidem habebat locum; quippe vim suam perdit in eo qui ultrasensum mali miserest. Ergo Insularum modo eminent montes se parsas cycladas augent, ut ait illi Poetarum ingeniosissimus egregie; sicut il-Iuά pro magnitudine rei dixit. Omnia pontus erant, deerant quoque littora ponto. Subdit postmodo. rauibusdam placet moveri mare, se illinc causam tantae cladis accersi: non pote B torrentium aut

imbrium axisiuminum injuria feri , tam D grande