장음표시 사용
221쪽
tingere, cum PrincePs in eas regnandi leges, seu regulas ve-ciali Promissione consentit. Moertit enim duobus modis con-cψi , ας Praestari posse huiusmodi Promissionem. Primo, ut ea solum conscientia princ is teneatur. Secundo , ut habeatur Deluti necessaria conditio, qua Praetermissa, ab obedientiae debito
soluti populi intelligamur. Quod ut melius Percipiatur, Didetur
tres incidere Posse casus, in quibus a constitutis Promissisque
regulis princeps discedat. Primo, ut salus rei publicae id sine
mom, Palam , ac neceSSario requirat: securuio, ut non sit tam
idem , urgensque secessitas , quin ea de re comitia PoPuli , aut senatus conferri commode queant: tertio, ut non modo nulla urgent', seu dubia necessitate, sed mero arbitrio, atque ex lia bidine Praescr*tas regulas transgrediatur. Nulla Porro GS ρο- test contro ersia, quin etiam in regno legibus circumscrimo, ubi Praesens necessitas urgeat, liceat Princ*i Praeter leges agere ,
quum salus rei Publicae si rema lex sit, ad quam ceterae dirigendae sunt. Multis etiam Oidetur, qtiod et in regno libem , et absoluto Principi fundamentales, ut aiunt, leges ρωε- , et ex libidiae ololanti, quoad eius fieri potest , sine grasem ψsius rei Publicae Perturbatione Parendiam cisibus non est. Quod Dem pertinet ad casus dubios , et qui in disceptationem Oenire
possunt , de his intelligendum Oidetur quod ait Pulyendorsus ,
regis promissis eius solum obstringi religionem , si nullum in regno constitutum sit concilium fr), quod rex teneatur consulere, siquidem ab iis promissis tempora rei publicae discedere iubeant; atque eiusmodi concilii iure suo, non precario, suPerillis negotiis cognoscere possit, et citra cuius consensum regis iussis circa talia cives non obligentur. Quoniam si nullum eiusmodi concilitim in regno est, neque rex ad illud cogensim in iis casibuta teneatur , ius cloibus non est iussa Princmis detrectandi, et eius acta Deluti contra datam fidem, et promissionem admissa, irrita denunciandi. Quoniam si princePs contendat, salutem Publicam, aut insignem rei Publicae utilitatem Postulasse, ut a regulis discederetur , quod sane de ρλωψe communiter praesumendum est; nihil habent subditi, quod rePonant, quo
222쪽
niam eorum non est statuere, satis gra is necessitas fuerit necne, quae Princ*em a Praescriρtis desectere regulis co uterit. Statuit ergo laudatus auctor, Populo , qui Princisti circumscri-ρtam auctoritatem conferre Delit , instituendum esse Publicum coetum aut Populi, aut Optimatum , ad quem Prin Ps referat ea negotia , quae ad merum illius arbitrium non spectant, et citra cuius consensum nihil omnino de iis decernat, ac, si secus
factiun fuerit, Delut irritum habeatur. Tali, inquit, modo qui regem sibi constituit populus, obsequium ipsi promisisse intelligitur, non absolute, et in Omnibus, sed quatenus imperium ad capitulationem, et leges sundamentales congruit, a quibus discrepantes actus ipso iure sunt irriti , neque vim obligandi cives obtinent. Atque eadem ratio est, si Princeps PUuli , vel Procerum comitia in eiusmodi casibus cogere teneatur. Ad hanc ergo doctrinam romani Ponliscis monarchiam exigamus. Christus servator, qui auctor potestatis ecclesiasticae est, Petrum caput constituens, principemque rei publicae populi christiani, ita se illi dedisse claves regni caelorum dixit, ut quaecumque ille in terris ligasset, solvissetve r), ea ligata, solutave etiam in caelis essent. His autem verbis, quibus nihil limitati, nihilque velut angustiis quibusdam, sinibusque constricti, terminatique contineatur; subiectam fuisse quis credat auctoritati ecclesiae auctoritatem Petri λ Nam si populus summa imperii cuiquam, nulla lege, Conditioneve adiuncta, demum tradat, Promittatque, quaecumque ille sanxerit, decrerit, caverit, ea sese rata perpetuo habiturum ; fore quidem plerosque non dubito, qui Obsolutam eius esse principis auctoritatem pugnent; qui autem neget, Omnino
neminem. Quod si concessa deinde ligandi, soloendique ceteris apostolis potestas fuit, cum in aediscationem , et non in destructionem, ut est a Paulo dictum, concessa suerit, confirmare id scilicet absolutam Petri monarchiam nullis angustiis, si nil, usque a Christo coarctatam potest; destruem certe non potest. Age Vero, quem umquam senatum, coetumve Christus instituit, quem Petrus, quique ei successissent, consulerent, cuique de cognitis , diremtis, diiudicatis gravioribus caussis, controversiisque rationem
223쪽
reddere cogerentur 3 Quum autem senatum eiusmodi, metumve nullum cognoScendarum litium, controversiarumque diiudicandarum Cauma con Vocari iusserit; iriamo vero Petro quidquid est gentium christianarum, populorumque ut agnos, OVmque PaStori
subdiderit i , quid est, quod cana esse limitandam, quam Christus limitibus numquam constrinxerit di , potestatem putem pNon sum nescius, fuisse aliquos , qui Cum promittere olim Pontificem 3 sese canones, resque ecclesiac servaturum , daturuinque operam, ut ab aliis servarentur, Consuesse, scirent; legibus quibusdam coarctari eius monarchiam arbitrarentur. At hi si animadvertissent, quae mox promittens ille addere soleret, numquam in eam venissent opinionem , ut id ex illius verbis concludi dicerent, quod ro ipsa concludi nullo modo posset. Nam si
leges, Statuta, Canones aut migrasset, aut negligentia quadam prae termisisset, cius se, adiungebat, sive culpae, sive negligentiae rationem, non populo, sed Petro 4) Christi vicario redditurum. Quod quidem declarationis genus , indicium monarchiae constitutae a Christo, et a Petro rectae, administrataeque erat; limitibus vero, angustiisque humanarum legum constrictae, non erat. Quamquam eos se nostri theologi negant esse , qui regem ,
aut pontificem iudicent propterea quod summam , absolutamque
in civili, aut in ecclesiastica re publica potestatem obtineant , inconsultis prudentibus, sapientibusque viris de gravissimis rebus
decernere debere. Manere namque summam, absolutamquc aucto-
224쪽
vitatem, adhibito in consilium senatu, posse , auctor est Pus lendorsius si) in septimo de iure naturae, - gentium libro. Non enim in eo summa absolutae monarchiae Consistit ratio, ut quod libeat, hoc caeco, temerarioque impetu Princeps agat; sed ut suo in administranda re publica iudicio, quocum consultatio certe non pugnat, utatur. Quare etsi minani pontifices nihil se grave, atque arduum sine consilio sa) cardinalium acturos olim pollicebantur, convocatisque interdum episcopis, quid sacto esset opus, quaerebant; hinc tamen nihil sibi, absolutaeque monarchiae ,
quam regerent, metuendum arbitrabantur. Τunc enim solum coe
arctari, limitarique principis auctoritatem norant, cum 3) subditi in ipsa imperii delatione c- ω Pacti sint, ut si quid
circa quaedam negotia haud tadscitis regni comitiis, Prioato iudicio , et PrUris rauctoritate Statuat, decretum irritum sit, et nullius roboris habeatur. Quod Romae niamquam obtinuit. Nam quod graὐiora occlosiae negotia, ut habet huius Iomporis discia plina, nonnisi Per sacras Congregationes, aut in consistorio ex ediantur, ex ψsorum pontiscum Ooluntate Pendet. Atque id etiam aliquando sine Partitione maiestatis in iis regnis obtinuit, quae Plono iure, ac sola PrinciPis Ooluntate regebantur. Multum enim, ut ait Grotius 4), falluntur, qui existimant, Cum reges acta
quaedam sua nolunt rata esse , nisi a sena tu , aut alio coetu
aliquo ρrobentur, Partitionem feri ρotestatis. Nam quae acta eram in modum rescinduntiar, intelligi debent rescindi rogis ipsius imperio, qui eo modo sibi capere Doluit, ne quid fallaciter im.
Petratum Pro Mera ψsius Doluntate haberetur. Qtiale erat Antiochi III. regis rescriptum ad magistratus, no sibi Parerent, si quid legibus ad orsum iussisset. Quiam haec res, quemadmodum Ludatus GDotius subiungit, similis est testamentis, quibus adiectum est, nae Postreius testamentum Maleat : nam haec quoque clausula Uscit, ut Posteritis testamentum non ex uera inluntate
225쪽
profectum Praestimatur. Ad hanc Porro regulam exigi etiam de. bet, quod theologi, ct iuris canonici into retos tradunt de Pomtificis roscriptis haud exequendis, si ori in maximam alicuius regni Perturbationem, aut in vertam christianae rei Publicae, et ecclesiasticae disciPlinae laesioncm , atque Perniciam ea ce
dere con ortum sit. Docet cim in m casu ne cnenter agendum cum romana sede, ita tamen, ut m ratio rescr*torum sumendatur 1 . Quod tamen , ut sapienter mouet illustrissimus de Murca sa), sic inter rotandram est, ut inde argui non Possit δε- fecitis aticloritatis in summo Ponti e , sed defectus intontionis otc. Profecto si regra imi, ac Princims saeculiares e suorum executione decretortim desisti iubent, aut id Oolle censendi sunt,
si ius ololestir , aut dum num cx eis rei publicae existat 3 ,
quanto magis iudicar c, et Praesum re debemus, cam esse Donm-nortim ρonlisicum Poluntatem , si aliquando eis excidat, quod
sanctiori disciplinao, logibusquc, ubi revse forent, ac Digent,
At dicet aliquis: si vera haec sint, iam concidat funditus necesse est Vallii, Bellatanini, Sanderi, Turrecrematae, et quod caput est, s. Thomae Sententia, sermam , rationemque christianae rei publicae non monarchicam Omnino, sed aristocratia , democratiaque temperatam esse aientium. Ego vero de Turrecremata,
et s. 1 homa mox videro. De Bellarmino 5 paucis explicabo ,
quod sentio. Is, non quo pontificem aequandum, aut subdendum Synodo, ecclesiaeve universae putaret, sed quo episcopos veros prin
226쪽
cipes, Pastoresque, non vicarios antistitis romani esse sciret, monarchiam ecclesiasticam aristo ratia; rursumque, quod omnibus
christianis aditum ad praecipuas dignitates , si modo apti existimentur, Patere Perspiceret, democratia quoque esse temperatam dixit. Itaque verbo quidem a nobis dissidet, re autem vera, nullo modo. Quid enim impedit, quin Mera, Propria, summa, absoluta monarchia sit ea, in qua aliqui singulares sint singularium urbium, verique principes, non vicarii regis , quos tamen rex, Cum auctoritate, potestateque abutantur sua, punire, pellereque e principatu, si velit, possit Z Rursum hos si ita subesse ostendas regi, ut cum contra ius fasque agant, ab eo Corripi, redargui, coerceri, ac si opus sit deturbari de gradu, non queant modo , sed etiam debeant; tum eius, etsi divisi, iunctive fuerint, tamen non
solum non superent potestatem, sed ne aequent quidem : consiteare necesse est, regis illius monarchicum omnino esse, non aris.
tocratia temperatum imperium. Quare Bellarminus, qui episcopos et divisos, et congregatos subesse pontifici statuit; verbo quidem negat, re autem, ut dixi, Vera statuit nullum habere in administranda christiana re publica aristocratiam locum. Quamquam est etiam eorum probanda ratio, qui huius scriptoris opinionem
interpretaturi si) statum rei publicae, ab imperandi, quem princeps velit, modo distinguendum putant. Atque hi quidem regium
esse animadvertunt statum illius civitatis posse , cuius sit civitatis democratica, vel aristocratica gubernatio. Id autem si hi Bellarminum velle, cum regimen esse tribus rei Publicae gubernandae formis temporatum scrimit. Quod si est aliquis , qui nihilo
secius tolli a Bellarmino absolutam ecclesiae monarchiam pugnet; caveat ille quidem, ne nullam invenire tam persectam , tamque absolutam monarchiam possit, quae non aliquam prae se formam, rationemque aristocratiae gerere videatur. Hanc si Natalis Alexander, BOssuetiusque temperationem adhibuissent, experti num- quain romanos adversarios, oppugnatoresque suissent. At hi non temperatum, sed mixtum nescio quid e monarchia, et aristocratia excogitarunt; ex quo irregularis quaedam, non egregia illa, quae pacem, stabilitatemque rei publicae populi christiani contineat, forma proficisceretur.
227쪽
Nunc do s. Thoma r) deque Iohanno a Turrecremata dicendum breviter est, quos Bellar minus pro monarchia ecclesiastica, aristocratia, democratiaque temperata pugnasse existimavit. Ego
igitur, qui Τhomam tu eo, quem doctus hic scilicet cardinalis, ac sapiens indicavit, loco, de summa pontificis potestate , de quo
228쪽
CHRISΤIANARUM LIBER IV. a Mepiscopis principibus, pastoribusque singularium ecclesiarum egisse, non modo non repugnem, sed etiam libens patiar ; egisse etiam
de monarchia ecclesiae, quasi aristocratia temperata sit, numquam
patiar. Nihil enim esse in eo libri contra gentes quarti capite Video, ex quo postremum illud, non dicam brevi, distincta, atque
perspicua nam est id oninino dissicile ), sed longa , eaque iam
implicata rerum serie, consecutioneque concludi, cognoscique possit. Est autem sententiae Thomae sententia Turrecrematae i omnino similis, ut mirum sit Bellarminum eos suae theseos appellasse testes. qui eam non modo non probassent, sed ne cogitassent quidem.
Neque vero qui theologi rei publicae populi christiani statum
ab imperandi ratione distinguendum censent, ita sunt instituti,
ut richerianorum probent sententiam. Nam Richerius statum ab regimine disiungens, etsi verbis monarchicum statum, aristocrati- Cum vero regimen esse defendat, tamen in errorem incidisse videtur democraticorum. Qui enim unum esse ecclesiae monarcham romanum pontificem dixerat, eumque canonibus a synodis oecu
menicis constitutis subdiderat; idem claves non vicario Christi Petro per se, ut visibili capiti ecclesiae summo, eiusque Successoribus, sed ministerialucr datas scripsit, propterea quod eas toti
ecclesiae datas fuisse, ut Per unum exercerentur, Putaret. Quamquam non Sum nescius, fuisse aliquos, qui esse alias richerianae illius sententiae interpretationes posse arbitrarentur: harum esse primam, ut Christus in constituenda ecclesia integram potissimum, totamque christianorum societatem formandam decreverit, atque
hunc sibi tamquam ultimum, ac praecipuum finem propoSuerit, ut rem publicam quamdam sacram, velut corpus ex membris omnibus, capite videlicet, ac ceteris coalescens perficeret: quodsi Richerius voluisset, ob implicatam scribendi, qua HSus est, ra
tionem redargui sortasse debuisset, nihil tamen absurdi, salsique
229쪽
dixisset alteram vero, ut potestas, iurisdictioque ecclesiastica insit communitati orthodoxorum ; atque id quidem genus interpretationis modis rursum duobus accipi posse. Primum i) ut pe
nes ipsam ecclesiae communitatem ab origino, institutioneque sua, iurisdictio illa fuerit ei a Christo tribula, sed eam subinde in unum aliquem transtulerit, ut esset deincePs Politia monarchica. Quod in omnibus in oriis, ac regnis usuυenisse ρα- tant, qui de rebus Publicis scripserunt, ut ius, et Potestas omnis
a ruriura ψsa communitati comentat, quas eam Postea oel in Alurra magistratus, ac rectores Partiatur, Dei integram in unum
aliquem transforat ; deinde, ut communitas ima siletium Potestatem, ac iurisdictionem, quam Primario Possidore dicitur , sic
in alterum deriore, ac traiiciat, ut eam non amittat, sed retineat, ac solum eius functionem, executionemque , Dei, ut idem
Richerius loquitur , ministerium a) committat; quemadmodum
in populari re Publica, Melut Athenis, ac domae ita magistratus creabantur, et quidem maxima interdum Praediti Potestate, ut tamen summa Penes PUulum esset. Sed quum iidem ipsi scrip
res, horum duorum, quae postremo loco memorata sunt, alterutrum voluisse Ricberium , salsum autem utrumque, et ατ-ατον Se ostenderint; non est necesse, ut iisdem in rebus copiosius demonstrandis, frustra esse tempus conterendum. Putem.
Sed quoniam de Richerii sententia disputatum est, non alienum videtur esse, quae ille ad an . I 63 I. gesserit, utque aliquando, quae Scripserat, explicarit, proponere. Is igitur Cadusiae in
dioecesi . lingonensi natus, cum Lutetiam studiorum Caussa Ve-
230쪽
CHRISTIANARUM LIBER IV. at 3nisset, ac presbyter, et doctor, deindeque syndicus s. facultatis parisiensis anno Isio 8. I) creatus esset; anno demum Isira. ob publicatum anno i6ri. a) de ecclesiastica, et politica Potestate
libellum , comitiis sociorum de syndici gradu deiectus 3 est.
Hac accepta calamitate, etsi subiectum ab se libellum censurae, atque indicio ecclesiae catholicae, apostolicae, romanaeque suisse diceret ), perstitit tamen in antecoepta opinione, eamque non longa apologia solum, sed otiam anno i sit 3. scripto testamento 5)defendit. Sed anno r6ao. ut cardinali de Reis parisiensi archiepiscopo obtemperaret, eo se animo libellum de occlesiastica , et politica Potestato edidisse scripsit, ut quae vetus parisiensis scholae doctrina esset, intelligeretur. Nihilo secius suisse aliquos, qui nonnulla, quae obscura Propter brevitatem essent, in peiorem pamtem rapere auderent, hisque de auctoritate pontificis nonnihil de
reptum vociferarentur. Se autem eorum, quae Statuisset, rationem,
si visum opportunum esset, perfacile redditurum. Interea subiici ab se, ut Saepe alias secerat, sua quaeque opera ecclesiae cath
licae, apostolicaeque sedis iudicio 6 . Hanc ille declarationem,
quam Vocant, anno Isia a. suo chirographo confirmavit, omissisque iis, quae ante de caussa ostendendae scholae Parisiensis doctrinae adnotaverat, suo libro praefigi curavit 7 . Anno I 625. ut quae Vellet, quaeque sentiret, posterorum memoriae commenda
ret ; eos, qui de se quidquam ab aemulis dici intellexissent, ob
testatus etiam atque otiam scripto est, ut si umquam ipsum in eas angustias redactum accepissent, ut suum de ecclosiastica, et Politica Potestate librum reiiceret, aut illius partem ullam immutaret, reprobaretve, contra atque declaratio anno I 622. Coram
notario litteris tradita, atque obsignata ferret; id ipsum non sponte, sed vi, ac metu, qui in virum constantem caderet, seci