장음표시 사용
241쪽
IlIc Ludus est in usu apud Arabes, praesertina eos errae Sanctae, & vocatur
Tab cum arundinibus, quibus scit. Luditur: Sc quidem Tab voce tenus est iocus seu Lusus. Alias Arabich dicitur Tab & Duc: Perisi Baeti Xamish, id est, Ludus Cannarum seu arundinum; Turcice Xami Huni, eodem sensu. Luditur in Tabella quae plerumque Calamo delineari solet in Charta : eά-que potest esse variae longitudinis pro libituludentium, ut nempe longitudine contineat 13, vel 1 , vel ai, vel si placet a' Areolas, modo numerus sit impar,) hac sequente forma. Hic Ludus in Lingu1 Hanetoan dicitur Sitta .
In his Areolis collocantur tot discolores Calculi ; qui movendi sunt sic. jactum quatuor E e Frustulo-
242쪽
Frustulorum ligneorum, quae fiunt ex fisa Camna seu Arundine longitudis triuiicialis , in quibus colores distinxit natura, cum naturaliter
Cannarum interior pars sit alba, & exterior pars flava. Parantur aliquando ex fissa Cicuta, quae Cannam aemulatur. Tabella vides comstat quatuor ordinibus Areolarum, in quarum exterioribus primo ponuntur Calculi ex quavis materia uve ligno sive metallo, rotundi, qui inter ludendum promovendi sunt sec. praedictorum Frustulorum Iactus, qui sunt f : viz. I, Iactus quatuor alborum, valet 6. II, Iactus quatuor flavorum, valet IlI, Iactus xrium alborum & unius flavi, valet 3. IV, Jactus duo- rum alborum & totidem flavorum, valet a. V, Iactus trium flavorum & unius albi, valet.I, qui quidem Iactus per eminentiam vocatur TD,& sec. vim vocis faustissimus est, tantum pol- lens ut Lusus sine eo nec inchoari nec aliquando promoveri possit. Aggredientes ludere erigunt vel in Tabella Lusoria vel in Terra sit humi considetur, ut in Oriente fit,) Ugniculum aut Cultellum oblique stantem, contra quem faciendi sunt omnes Jactus, fraudis evitandae ergo. I Rebus ita
dispositis, collusores alternatim jaciunt dicta Lignicula seu Cannas: & qui primo jecerit. Tab, illius est incipere, & Calculos promo vore: ViZ. prirrio promovet unum Calculum in proximh adversam Areolam: & poste, sec. numerum Iactus lactu iamve quos ex dictis Cannis sortitur. Et iste primus pergit ludere, dum forib
243쪽
HISTORIA T ABI LUDII. ar sorid alter squamvis suis vicibus etiam jecerit,)
non potest sequi movendo Calculos suos, pro- pter defectum Jaetus Tab; quem tandem cum assecutus fuerit, tum ille etiam ludit suos mo- vendo sec. Jactus suos, donec alter rursus jecerit Tab. Et Lusorum alter a dextra parte, al- ter a sinistra parte Tabellae incipit Lusum suum. Hic Ludus supponitur imitari aliquam speciem Praelii, cui intersunt Rex &Milites. Et quidem isti Calculi seu Milites in exteriore utrinque serie Manentes, putantur esse in Propumaculo ex aggesta terr4 ut so- lent) formato, unde sigillatim in apertum Campum pxOdeunt, i. e. in medios Areolarum ordines, ut sic. obviam euntes cominus pugnent.
Quodvis enim Tab promovet unum Calculum;& tum dicendum est Tab alta voce, quae etiam ingeminanda ςst quotiescunque faustus ille ja- istus acciderit.
Prima autem motio est extremi Calculi, ex serie exteriore in interiorem: a Vm Tab sigil- latim promovet reliquos omnes qui in exte- riore serie, viet. Calculum ultimum in ultimam Areolam , i. e. in proximam , scit . ex ul-i rima in ultimam: & sic deinceps alii movendi
sunt ex prima Statione in proximam Areolam, donec tandem omnes hoc modo promoti fue-i rint. Et ejus qui huc usque primo progressus est , majus est Privilegium quam alterius qui, idem non fecerit. Nam Tab necessariti numei randum est per Calculos exterioris ordinis, do- E e a nec
244쪽
a1o HISTORIA.TABILUDII. nec idem jactum fuerit pro illis omnibus. At
quando omnes semel e loco moti fuerint jaci- cndo Tab, tum licet numerare atque promovere suos ubicunque vult, vel in exteriore ordine vel in interiore. Et absoluto secundo Areolarum ordine, pergendum est per tertium. &. deinde per quartum sive ultimum ; eundo per ' 'unum, & redeundo perialium, donec I abellae'
longitudo quater emensa fuerit. Quod superius dixi, in initio Lusus quicun- que Lusorum non jacit Ta frustra jacit ; quia
licentia suos promovendi non datur, quamvis Adversarius interim pergat lucrari : & sic etiam aest postea in progressu Lusus, si omnes Milites per Tab moti & in Campum educti, consumpti ac intersecti fuerint. Tum enim non potest per- gere & procedere, donec alius per Tab d Pro- Pugnaculo seu. primo ordine eductus sit. Quicunque vero jacit vel Tab vel 4 aut 6, pergit
continuo jacere sine alternatione, doneC alius Jactus svia. vel a vel 3 contingat: quem ulti- mum Jactum, una cum praecedentibus quos inc- moria retinuerat, per totidem Areolas promovet, eos omnes simul numerando; ut hoc modo suo
commodo consulat melius quam si sec. singulos Iactus, sigillatim eos promovisset. Nullus au- Item Calculorum, ni supra dictum, e loco suo moveri potest, donec id legitime fiat per Ia- actum qui dicitur Tab: & donec omnes eo mo- do elocentur, Tab faciendum est ex prima se-
rie : at postquam omnes moti fuerunt, major
erit licentia faciendi Tab vel ex proximis vel
245쪽
ex remotioribus; & deinde etiam datur licentia tuos coronandi, i. e. duplicandi, triplicandi,&c. ut sit Cumulus qui vocatur Rex. Nam Rex componi potest ex pluribus aut paucioribus, sec. numerum quem aliquis jacit quando lubet constituere Regem : vel, si non est satis auctus &cumulatus, alio adhuc lactu augebitur. Rex rursus dissolvi potest vel unis Militibus sigillatim, vel pluribus eodem tempore, pro numero Jachus qui jacitur. Et Rex hoc modo in hostem effusus sit, donec tandem in simplices ex quibus componebatur Calculos resolutus, plures Adversarii Areolas ea in qua est parte occupet possidesitque. Nam Regis excellentia & usus est, ut tot Milites in uno loco accumulati, securiores sint quam si sparsim jacuissent. In eo autem consistit securitas, ut non sint obnoxii ictibus Adversarii dum ex suis locis recedant. Et Rex ex pluribus dicto modo compositus, semper in promptu habet . quos pro nata Occasione sigillatim emittat; dum singuli ex quibus conflatus & cumulatus est, post ni pro re nata disjungi & in Adversarium pisundi, multb melius quam si eodem loco esset simplex aliquis Calculus, aut quam plures simplices ex singularibus insidiis erumpentes. At rursus periculum est ne fortd tantus Cumulus tanquam singularis aliquis Miles una vice ab Adversario capiatur. Ide6que tui ita disponendi sunt, ut Rex nec citb nec facila ab Adversario invadatur, donec disjunctus & quasi displosus, suas vires in hostem effuderit.
246쪽
Hoc insuper pro Regula observandum est, quod si in extrema Adversarii serie nulli sint Calculi nisi tui, nec in tua extrema serie nulli nisi Adversarii, adeo ut ille tuam, aut tu illius Urbem seu Propugnaculum expugnasse vi dearis,in tum quasi in aperto Campo pugnam dum est, i. e. in duabus ordinibus seu seriebus interioribus, per quas solas si Lusus id requi
rat,) circuiendum est, nempe ex una in alte xim toties quamdiu Lusus duraverit; donec alter Lusorum fisos omnes amiserit, & hoc modo Lusus finiatur.
Videtur quod aliquando Tab omitti possit in prima serie, & sumi in secunda, quamvis omnes isti locis suis emoti non fuerant; & qudd plures Milites pro uno Jactu moveri non possint, at pro diversis Jactibus possint, quamvis
omnes simul numerentur. Quando autem jeceris, oportet Jactum no-
minare 'seu vocare, i. e. nominatim exprimere:
sed non est necesse ut Iactum prosequendo sta, tim Calculum moveas; nam poteris in memo ria servare, donec plures sint, sui a Iab, a Q aterniones, &c.) & deinde postea tales mo. riones facere quando tandem tibi commodum videbitur, ut supr1 innuitur. Nam cum Lusus sit in interiore linea, tum interim tua Tabextra periculum manentia in exteriore, quando opus est, sigillatim educi queant. Nam non est tutum in hostilem Campum temere intrare: nisi per tua Tab : & hoc modo, quamvis tua Tab e seorsim extra periculum reservaveris, Omnes in illius
247쪽
DE LUDO RIOZ. ' ait illius serie sigillatim capturus es; cum si E contra) tua Tab cum eis illius commiscueras, o nia tua fuissent capta. Et hoc modo omsttendo numerare donec opus habes, nam plura Tab antea lucrata, poteris postea sigillatim nu- merared ea pro tempore necessitatis in promptu habebis. Et tandem quando unicum tantum Calculum tibi relictum habes, is reputabitur, rabiosus seu rabie esseratus, i. e. δε-
speratus. Et, si talis non fuisset in hostili VATA' serie inclusus, per alium quemvis lactum
Κioet, i. e. Nucis, ut verba tim sonat. ab Arabibus Palaestinae exercetur in Taebia seu Tabella seriatim perforata quadruplici serie Foraminum ad excipiendum crectos Paxillos Lusorios Capitibus fere rotundis ad instar N cum, funde serte Nomen,) qui pro Regibus& Militibus habentur sed ab Hiero solymitanis Arabibus vocantur in Kelb seu Canes In singulis quatuor ordinibus, Foraminum numerus est Σa. Pro Militibus movendis, loco Tesserarum, jaciuntur c ferE ut in I sibila diu )
248쪽
acuta Lignicula, quae propter sonum quem iactata & collisa edunt, vocantur Saphacat, i. e. Resonantia. Tabellae forma talis est. Luditur lard eodem modo ac in Tabitudio: sed inter Ludendum loco vocabuli Tab, 'exclamatur Κioe, i. e. Nux juglans. In eo sunt lReges nomine tentis: nam nullius sunt usus plus quam alii Milites: nodosis tamen capitibus Racemos seu Mori fructum aemulantibus distinguuntur a reliquis: Reges enim Nuci sei Globulo superadditum habent Trinodium seu Raccinum ; Militum autem Globulo unus Aper seu Nodulus superadditur. Intur ludenduiverb nec Reges nec Milites cumulari possunt, cum sint ad formam Pax illorum in Tabellae soramina inserendorum, ut erecti consistant. Re gum forma supra Tabellam, Militum infra Ta
249쪽
De Ludo Chari, seu Charatch. et asπSte Ludus Arabich dicitur Charij, i. e. Ludus Exeundi & Eominandi : & quidem
comparatus est ad exemplar Oeconomiae aut Praefecturae Urbis, ubi Basba seu Praefectus si ve Gubernator.talis Urbis aut Provinciae, adstantiabus utrinque Fratribus seu optinatibus ac Consiliariis, conatur Subditos eo ordine disponere, per sortem numerando, ut quivis vel decimus vel forte qui itus, si opus sit,) ad Bellum exeat. Luditur autem non Calculis, sed veris vivisque Viris Puerisque, qui hoc fere ordine collocantur: at numerus est incertus prout casu fuerit.
Numerando inchoatur a summo Subditorum: non enim numeratur Praefectus, quippe qui ipse numeret seu aliorum Numerator sit; . uti nec Fratres, nisi ultimi, & summa urgente necessi-F s tate:
250쪽
α26 DE LUDO MANCA L A. tate: nam optimatibus parcitur, ut non facithexeant ad Bellum, nisi fiant ossiciarii. Ille in
exit, donec eandem expetitus numerus explea tur. Exituro verb dicitur, - ratcbi, Charatcbi.
De Ludo Amncala. HIece Ludus in Oriente tam apud 'Arabes
quam Turcas frequens est. Ex nomine autem videatur origine Arabicus: ab omnibus
enim vocatur vulgo Mangati,) idque propterea quod transferunt ca
culos a loco in locum M ab uno latere ad alterum. Addo ut Maucala Latine Tralatorius seu Tralatilius Ludus meritd dici queat. Est autem Mancata apud Mesopotamienses duplex seu duarum specierum, quarum altera quae simplicior, vocatur Halusa seu H luse, ab extenuando ; altera verb quae elegantior &intricatior, dicitur Ba fra, a findendo, aperiendo & dilatando: nam in illa est simplex sculorum minutio, in hac autem transferendo dividuntur & dispescuntur in alteram par, rem Tabellae. De Instrumento in quo hic Ludus exerce- ri