장음표시 사용
151쪽
Tertio adducitur, quia quae sunt de rei definite
substantia: dicuntur etiam esse de definitione, &contra: quae non sunt de substantia, non sunt de definitione: cum definitio debeat rei substantiam per essentialia explicare. Arist. in . . Topic. Boet in .ij. glo de ibi Moder. in . l. omnis definitio .ff.de regii l. iur. sed de substatia ciuilis obligationis non est secum habere naturalem obligatione: ut sit iuris uinculum quo necesiitate astringimur alicuius soluendae rei: ut probabo ergo non est etia de ipsa definitione. Minor probatur, quia qui dolo uel
metu contraxit,dicitur efficaciter obligatus, di ex eo contractu efficax oritur obligatio, ta actio: ut infra de exceptio. in prin.& is ciuiliter tantii obligatus dicitur ut in d .princip.non naturalit r. cumca,quae metu, ui,dolove sunt, squitate naturali rata non habeantur. l.j. . i. ff. de doli exceptio. Huic etia rationi resipondetur: quod immo ex contractu metu, dolove celebrato utraq; oriatur obligatio ciuilis di naturalis, ut Doct. Dequrmiori calculo concludunt in. l. i. is de condit. indeb. & tradit Aret. in dicio prin. inna de exceptio. in glo .in verb.efficax & quod adsit naturalis probatur quia ex consensu ut nemine Iatet naturalis oritur obligatio, sed qui dolo uel metu inductiis contrahit:
consentire contractui dicitur l. si mulier. . si me
tu i l. ij. it.de eo quod mei .causa. ergo ex contractu
etiam dolo, uel metu inito naturalis oritur obligatio .non obstat d. l.j.F. de excepi .dol. quia non loquitur respectu natiuitatis obligationis, sed respectu exactioniS, quia datur postea contrahenti exceptio a praetore. Quarto, pro hac opinione potest adduci, quia si ciuilis, di naturalis obligatio simul
iuncta requireretur ad constituendum uinculum: quo necessitate astringimur alicuius soluendae rei, secundum nostrae Ciuitatis iura: sequeretur, quod
deficie te naturali obligatione,deficeret uinculumis hid: quoties enim duae causae ad effectum alique
producendum iunguntur,altera,ccssante cellat e lectus illae .c. quoniam frequenter. β. porro. & ibi Panormit. in illa. iuncto .f. smautem . extra ut lit. non contestat. Barto.in extrauag.ad reprimen. inve m. ne eorum absentia: quoties enim duo requiruntur ad actum,deficiete altero cessat actus. l.fin.
f. ait lex .F. de diuort.l.siquis ita stipulatus. N ibi Barto .ifide verb. lig. sed consequens est falsum, ut probabo, ergo N antecedens. Minor probatur quia pacto naturalis tollitur obligatio. l. stichum. f. naturalis. F. de solution. Sed si is, qui ciuiliter,&naturaliter obligatum debitorem habeat, pactum cum eo inierit,ne amplius debitum petatur, potes hnihilominus ex ciuili sola obligatione: quae post
pactum natat, reum conuenire: ut soluat .l. ii nus. .pactus ne peteret .sside pactis.ergo deficie ,
te naturali obligatione agi potest ex ciuili,& debitum exigi. Et si tu dixeris ex eo ciuilem solain producere actionem: uia suit iunina naturali: & propter naturalis obligationis reliquias hoc ei conceditur.arsu. l .cum Gius. F. hares. F. de leg.iij. l. & si
unus. f. s. ruus. fide qurit. Respondeo, quod tunc ob reliquias priss inae caulae effectus no cessat, eum lex specialiter: & nominati m id exprimit, si uero
non exprimatur, cessante causa, licet supersint reliquiae, cessat electus. ut ait Roman. in . l. ij j .fin. col. ultima. vers. vlterius inquantum .ff. de donat.& ibi Imol .col. ij.vers. item adde inquantum,&c. Tiraquei l. in tractatu de causa cessante. in . xvj Iimit. in sin. & probatur in . l. vltima. E. unde liberi.
ubi si filius se arrogandum dederit, non poterit pς
tere bon. possessicontra tab. patris naturalis, licet
supersint adhuc reliqui ε filiationis, ut ita loquar
naturalisa, tutelas. st. de capit. dimin. cum similibus . sed in casu nostro lex specialiter, N nominat inratim dicit ciuilem solam oblisationem producere actionem ob reliquias pristinae oblisationis naturalis . ergo dicendum est, quod licet supersint reliquiae illae, quod omnino non admitterem: ex
illis tamen non inducitur actio, sed ex solaciuili obligatione. Item si tu dixeris, licet ciuilis ista obligatio actionem Producat, ex hoc tamen non potest dici compraenendit sub hac definitione: quia
definitur hie illa obligatio : quae est iuris uti culum: quo necessitate, Se . & utiq; hac ciuili obligatione non astringimur rem aliqua soluere: quia ii Proponatur actio, competit pacti conuenti exceptio:& sic impeditur effectus illae exigendi. d. . pactus ne peteret.&u. iij. . ibidem. in fin. Fad exha ben. Respondeo & nune remouetur filii tamen
7 tum quo innititur comunis opinio quod i in definitione debet poni substatia rei definite, nec debent accidentia considerari: ut not.in.l. omnis des nitio. E de regulis tur . eum definitio ut ait Philosophus demonstret quod quid sit, de probatur
in definitione matrimonii, quia matrimonium est maris re scemina contusatio indiuidua uitae con suetudinem continens clupra de patria potestat. in princ. di tamen matrimonium separari potest toto titulo. is, de diuori. & sic in ea definitione non habetur respectus ad illud accidens separationis: sed in proposito,cti obiiciatur actioni exceptio,est accidens ut patri Lippis: de Tonsoribus, ergo non debet esse in consideratione circa definitionem: quia antequam obiiciatur exceptio, essicax est Nobligatio,& actio.I praeterea infra de exceptionibus : quare tu respondeas, quod immo in d. . pactus ne peteret. sola ciuilis no producit actionem,
sed adelf etiam naturalis obligatio. ut infra dicam. Ego in hac qiasstione cum comuni opinione te transeo, quod hic non definiatur sola ciuilis obligatio, sed utraque simul iuncta. Moveor hac ratione : quia nulla ciuilis obligatio per se inueniri po
test: qui non habeat iuncta etiam naturalem, pro-S batur 1 quia naturalis obligatio oritur ex quavis iuris gent .dispositione,ut post Bart. declarat caeteri in .l .i.ff. de condit.indeb.&in l. Iulianus Teod. tit. sed iuregentium maioribus:& principibus obedire tenemur. l. veluti . f. de iustit.& iur. qui enim principi non obedierit morte moriatur, dicit sacra pagina: ergo ad id obseruandum : quod ius
ciuile praecepit: & sic a principibus , & maioribus nostris
152쪽
nostris fuit introductum: naturaliter obligati tamus: quam ciuilis obligatio nunquam poterit essesne naturali, sed hic naturalis per se no definituri ut Deile ex illis verbis colligitur secundum nostri
Ciuitatis iura .iuxta. l.cum amplius.*.is natura debet .ff.de reg. iur Argo dicendum est,quod utraque simul iuncta obligatio definiatur: cum ciuilis ab Lque naturali esse nequeat. In eadem glo .ibi,ut patet in literarum,&c.Habes,u, in contractu literarum ante biennium naturalis tantum non ciuilis obligatio orta AE: ita ait flos& sequuntur Doct.communiter hic, & alibi, praesertim in .l cum quis.C. de iuris de fae. ignota de in .l4.ifide condit. inde. uerum quia doci. circa
illud varii sunt,& in nonnullis non recte sentium: ideo facilioris intellectus causa hoc in tres diuidemus quaestiones. prima crit nunquid ante biennium nata sit obligatio aliqua. secunda dato, quod nata sit, nunquid illa naturalis sit. Tertia, de ultima nunquid sit etiam ciuilis.
Circa t primam quaestionem,duae sunt principales opiniones. prima est, quod nulla nata sit obligatio: & hanc tenuerunt Iacob. ab Are.& alii Vltra montani excepto Pet de Guil .de Cun.tenet etiam Olde.& in da .c si quis,ut refert Alb. in. l. nunc uidendum. sub num. iij. fide condita indeb.ad idq;
tenendum mouentur cx pluribus. Primo ex contractu nullo, nulla potest oriri obligatio.amuin. l. non dubium.C. de legibus: sed nullus est hic mutui contractus . cum res ipsa. i. pecunia actualiter Mon intercesserit: ut exigitur: ut infra tit .i .in prin. S. Esi cert.pet. l. ij. in prin. & per totam. l. ergo ex eo nulla potest oriri obligatio. Sed huic rationi facile respondetur,quod nos non loquimur de contractu mutui: qui sine actuali pecuniae traditione non potest explicari: sed de cotractu literarum: ad cuius essentiam nulla actualis pecu niae traditio exigitur, sed sola scriptura, ut infra de lit.obli. de hoc voluit hic Pori. dum ait nos de mutuo ciuili lovi,quavis Tollen. cuin non intelligens repraebenat.Secundo ex contractu conditionali ante conditionis aduentum obligatio non oritur.l. cedere
diem. Ede vest .sgn .sed in hae consessione fateor me esse debitorem Titii ad centum, uel fateor me accepisse,mutuo alitio centum, inest tacita conditio,si illa centum numerentur .l. G. dc ibi gl.C. de
non nu- pec. ergo antequam illa centu numeretur:
α sic anteqnam conditio illa impleatur, obligatio aliqua oriri non potest. Huic rationi respodet hie
Port. uerum quia eius solutio reprobatur ab aliis communiter ex not.Per doct. in .l. non quia. s. dupin. Idco tu ea omissa ita cu Bello respondeas ne gando in contractu literarii ante biennium inesse hanc tacita conditione: non . n. fateor me accepi se pecunia, s numerabitur, ut doct. uolunt, sed ut numeretur: de sic haec obligatio tacitu potius modum qua conditionem habet: modus autem natiuitati obligationis non est impedimento. l.j.&.ij. de
hac obligatione hanc: luam sibi somniantitacitam conditionem inesse: sed st & si si per talibus con-
sessionibus appositum sit Hiramentur ca tamen nonum .pecu. exceptio non negatur: non quia ut ibi
si .ait, insit illa tacita coditio, sed quia iuramentusuper aliquo actia interpositum illius actus natura sequitur.l. sed & si pollessori. item si iurauero.Ε
de iureiur.c. quemadmodum. de ibi Abb.extrae . tit .de iureiur. quod autem non insit illa conditio, Probatur,quia si veru esset, sequeretur,quod obli
gatio non nisi sequuta numeratione naiceretur,cu
conditio debeat impleri informa specificas. qui
IITred. S . l. mellius . . de conditio. de demonst. Sed consequens est falsam: quia oes admittunt, ut post biennium etia non sequuta numeratione nascatur
obligatio infra de liter. oblig. ergo falsum etia estant ccedens. Tertio ex sola scriptura nulla inducitur obligatio, licet inducta probetur.l. publia. . sin. Edepositi. sed hic sola scriptura interuenit li- :ne numeratione aliqua:ctgo ex ea nulla induci potest obligatio. Huic rationi omisiis doctoru solutionibus:quae facile euitari pollunt, poto respon- dere ex intelione Oracr.hic,q, tunc scriptura non inducit obligatione, cu simplex est: de in uim con- . tractus non trans t. si uero in uim contractus transeat: tu nc ex ea inducitur obligatio.l.quidam.ff. de
constit. pec. sed in proposito haec scriptura transit in uim contractus: qui literarii dicitur.f.s n. infraco.infra de lit. Oblig. per tot. ergo non miru si obligatione inducit, uel etiam potes respodere, nec nos dicimus ex ea scriptura nasci obligatione e sed quod obligatio nascitur ex illo contractu, ex illa. conuentione: ad cuius persectionem literae intescae. runt .Quarto adducitur. l. pecuniam. Esi certi Pet.&. l. pcn.i f. quae rcs pi3.oblig. pos s. His legibus dupliciter porca responderi, primo ex intentio' De DOct. cui ante numerationem non est astrictus, uel obligatus effectualiter propter non numeratα. pecuniae exceptione: quam habet: sed tamen Oh i-.gatus dicitur, is enim qui exceptionem habet ad remouendum actorem obligatus non dicitia r. l.uel obligatus. .obligatum. F. de lib. sau. Vel secundo. potes respondere, u, diuersa est species dictarum legu a specie nostra. quare ex illis illatio fieri non debet .arsum. LPapinianus exuli. F. de minoribus. nam in d. l. qui pecuniam . promiserat qui Sricuniam credita se accepturum, quaerebatur nunquid ex hae stipulatione possiet ad pecuniam recipiendam cogi. Respondet Iureconsul. in sua potcstatqpermitiorem habere ne accipi edo se creditori suturo adstringat, & haec est uera illius .L spccies: ut ex eo constat, quod appellat creditorem futurun eum: qui pecuniam numeratus erat,alioquin esse prssens reditor in casu nostro, cum actionem ha beat: secundum communem opin. 3c i ta etiam debet intelligi. l. pcn. is quae res pignor.oblig. post ut colligi uidetur, & suaderi, exa.j. in sin.&.l.po, tior. f. qui pol. in pig. hab. Quinto adducitur lex infra de literarum oblig. in princ. ubi Imperat. Hui hodie dum quaeri non potest . quando amplius
153쪽
non habet non nume. pe .exceptionem scriptor
scriptura obligatur: dc ex ea Oscitur condictio, si
igitur cessante exceptione, & sic post bienniu scriptura obl isatur.ergo no erat obligatus ante. Huic rationi respondent omnes, quod textino loquitur
de natiuitate obligationis, sed de effectu:& sic uult dicere, si ante biennium non erat efficaciter obligatus, is: qui spe future numerationis se debitorem Icripsit, propter exceptionem non numerate pecuniae.qui enim exceptione repelli potest,reum obligatum habere non dicitur,licet re vera sit obligatus. I. uel obligatus. f. obligatum .sLde lib. cm. delapso biennio, ex quo expirat exceptio, tunc d bitor efficaciter obligatus dicitur: de hoc sibi --
luit tex. ille. probatur tum quia ratio, qua mouetur texi .ad dicendum eo tempore scriptorem obligari. est, quia tunc sublata est non numerais pecuniae excepti quae ratio exactionem debiti,non obligationis natiuitatem respicit, tum etiam, quia uult textaeodem tempore obligari scriptorem, & nasci actionem: de tamen actio ante biciatum nata erat, licet per exceptionem infringeretur: quemadmodum igitur natiuitas actionis ibi intelligitur respectu Ascacie,&exactionis, ita etiam debet intelliginatiuitas obligationis. arg.l. iam hoc iure .ff. de
vulga. de pupilli. Et si tu dixeris, non uidetur quod illae texi .possit intelligi de exactione, ex quo dicit reum promittendi tunc obligari, cum elapsum est hiennium sic ad obligationem habetur respectus, non ad exactionem. Respodeo ex intentione Bel- Ioni hie quod no est nouum iura dicere hodie aliquem obligari, cum efficaciter astrictus est, licet te fuisset oblinatus, sed in efficaciter, probatur secundu eum: quia in obligatione in diem est nata
utraque obligatio.l. cedere diem .ifide verb.sign.dc dies solam exactionem: id solutionem impedit .l. centesimis.&.l .eum qui calendis.& ibi gl. in vest. debeatur. ff. de verb.oblig.dc tamen lex debitorem ante diem adueniente die obligari dicit . l. continuus .f. cum ita.F.de verb.oblig.hoc est adueniente die efficaciter obligatur, cum ante inefficaciter
esset obligatus: sic etiam in proposito debet intelligi tex .infra de lit blig. Sexto potest adduci rex.
in . l. neque .C. de compensat. ubi respondet Nex. Imper. quod scriptura: qua cautum est accepta ea esse:quae negas tradita, obligare te cotta fidem ueritatis non potuit. Huic quoq; textui respondeas,
et loquitur respectu exactionis: de efficacis obligationis: ex quo enim competit non numerate pecuniae exceptio, dicitur istae non obligatus:argum l. et obligatus. f. obligatum. ff. de lib.cau. de v, hoc
erum sit,probatur ex ratione: qua Ibi texti afferet:
quae exactionem respicit:no enim inquit textus prius exolui: quod debere te constiterit aequum est, quam petitioni mutuae responsum fuerit. Sertim fideiussor, ita demsi accipi potest, si fit obligettio, cui appl icetur.l. fideiussor. I.fideiussor acciri .F.de fidei usi .infra eod. in trine. sed ante biennium potest accipi fideiussor in hoc literaru con-eractu a. tam mandatori. Ica.C.de non mune. pecu .ergo ante biennium adest obligatio, cui adiplicetur fideiussor. Verum de huic fundamento in spondetur, ut fideiussor accedit futurae obligationi. Fideiussor enim & praecedere obligationem: d sequi potest. f. fideiussor infra de fideius. l.no que- admodum. ff.de iussi.Nec dicas cum Fabi . infra deliter.obli .mihi col x.l non obligaretur,si accedoret suturae obliuationi tui de iussor alit equani. isdefideius quia respondeo eum non obligari. Altera est opin. frequentiori calculo recepta, vim mo Caehoc literarum contractu ante biennium obligatio Orta sit,& hanc tenent passim glo. de docto.omnes exceptis quibusdam Vltramontanis quorum supra meminimus. Probatur primo, qui ille potest comdicere liberationem: qui obligatus est. priuatio. n. praesupponit habitum l. decem .sside verb.oblig.l. manumissiones. Ede iustit.& iur. sed qui spe future numerationis se debitorem alicuius scripsit,i tra bienium liberationem condicere potest. l. si ex
cautione. dc .l.si quas C de non nume .pecu. l. si ea iguam.C. de condi. ob cau. dat. ergo ante biennium obligatus est.His legibus possetis respondere non mirum esse, D ibi ante biennium condicitur liberatio: quia non fuit celebratus contractus
literarum:de quo quaerimus. sed stipulatio in qua
non est dubium ante biennium natam esse obligationem:& actionem ut innuit Imper. infra de literarum oblig. in prin. de quod de contractu stipulationis.ll. ills loquantur, probatur ex verbo cautio nis r quod licet significet promissionem nudam a pignore.& fideiussore: non tamen sanificat promisitonem nudam a stipulationea. sancimus. ubi octa doct. de verb.fig. Secundo qui actionem contra se habet, obligatus csse dicituricum actio ex obligatione proficiscatur l. licet. .ea obligatio.ε. depicura.infra deverb.oblig. in prin.& diximus latistini e supra eo . in rub. sed is,qui spe suturae numerationis seripsit se debitore ante bienniit actionem contra se habet ergo obligatus esse dicitur. Minor probatur quia inceptio actionem praesupponit : cum sit actionis excluso l. ij. ff. de excepta
sed is, qui spe suturae numerationis se debitorem
scripsit,exceptionem non numeratae pecuniae ante
bienium habet, ut infra de liter oblig. in prin. e
go contra se habet actionem: quam ex ea exceptione infringit. Sed huic rationi potest responderi
negando, omnis exceptio actionem praesupponat: cum aliquando detur contra intentionem tantum nulla praesupposita actione. ut in d .l.j. in prin. de except. & ibi not. Bart. in .l.qui se debere.sside condi.ob causam. quare quando leges dicunt dari
exceptionem non numeratae pecuniae dicendu est,
ci, illa exceptio non sit exclusoria actionis, sed intentionis tantum. Et si tu dixeris ista exceptio intentionis, & facti improprie dicitur exceptio : in dubio autem uerba debent proprie accipi .l. no aliter. in pri n. de leg. iij. Respondeo, ν ita debet accipi necessario in casu nostro: cu ante biennium nata adhuc non sit actio. ut est lex expressus in ira deliter.obli S. in prin. Tertio adducitur,quia quotio
154쪽
eontractus habet debitam formam, etiam si sit in- io 1 Succedit secunda .q. nunquid illa sit naturalis: m. --: thri et 'νεεν obligatio. In hac duae sunt principales opimprima
est ci, naturalis obligatio non sit ea: quae ante biennium in contractu literarum nata est & hanc teli glo. nostra hic Met. I de plat. Port.&Tollent. luc Aret. infra de excep.f. ide iuris.col. iij.Bart.Alex. Ias. de alii doct. communiter in l.j. ff. de condit. inde Din. in l. cum quis.C.de iur.& nct. ig. Proba tur primo quia ubi cessat naturalis equitas ibi cuia sat naturalis obligatio: haec. n.obligatio in equitate conssistit, ut declarat Bart. quem caeteri sequuntur iii l. i. U. de condit. indebit.in I. tulimus. co. tit. sed in proposita specie cessat naturalis aequitas: novi. est aequum alique redi re oporteret quod non accepit, & ei numeratum non est ergo dicitur et i , cessare naturali s obligatio. Huic rationi respondetur negando minorem: nam respectu obligationis
inducende non cessat naturalis aeqisitas: nam cum
ipse scripserit se debitorem esse, aequitas nMuralis madet, cum promissis stare debere .l.j. ff. de const. pec .l.j. is de pact.& ideo naturaliter obligatur: bene tamen uerum cst ci, cessat aequitas respectu exarictionis: lima iniquum est ab aliquo id petere:u, no habuit,& ideo ius dat exceptionem non numς rate pecuniae r sed nos non quaerimus de exactione, sed, de natiuitate obligationis: ergo dicendum est, Pobligatio natast,cum ea inspecta non cesset nyturalis aequitas: simile videmus in cotractu dolo, uel
metu inito nam ex hoc contractu secundum commmune opin nascitur utraq; obligatio, ut per Aret infra de excepi. in prin. in glo.in ver.efficax mihi o l. xj.& tamen aequitias non si adet eum: qui dolo, uel metu promisit, soluere: di ideo datur ei exce-ytio doli de metus,ut in .d.prin. infra de except. α sic apparet, Piniquitas respectu exactionis non impedit natiuitatem naturalis obligationis Securido movetur Port. quia ubi de si contrahentium
consensus,ibi quoq; deest naturalis obligatio milia ex eoii sensu proficiscatur.l. stichum. .naturalis .st. de sed ut .nulla est enim naturalis obligatio ex contractu: quae in se consensum non habeat. l.j. .
adeo. is de pact. sed in proposita specie deest contrahentium consensus: ergo deest etiam naturali
obligatio. mitior probatur,quia qui errat no On
sentit: nihil enim tam contrarium est consensu tyqua error.l si per errorem. N ibi doct.ffide iurisd om n itid. sed is,qui scripsit se debere crrauit, quia.
putabat pecuniam numeratam iri, cum non sit nu-imeratarergo consensisse non dicitur. Huic quoq; rationi ex Bello. hic respondeas P errans no con sentit in eo,in quo errat,secus uero in alii , ut de clarat Bart.in .l.si per errorem, di probatu r in Bluctione indebiti :na ex quo errat in solutione, quod soluit repetere potest tot.tit. Ede condit indebit. uerum quia in traditione non errat,dominium rei tradite transscrt in accipiente quod sine conseri si transferri no potest.l. id quod nostruin . de reg. iur. sed in proposito nostro scriptor errauit innumeratione, quia putabat pecuniam numeratam iri:q- non sint numerata, no aut errauit in Dblarigatione:
iustus nihilominus causatur obligatio, ut prabatur in cotractu dolo,uel metu inito. infra de exceptio. in princ. sed hic literarum contractus habet debitam formam ante biennium. ergo ex eo obligatio nasci debet. Huic quoque rationi respondeas nefando minorem.quia ius ciuile non admitti hunc
contractum, nisi post biennium, ut infra de liter. oblis. in princ. Quarto ex promissione obligatio
nascitur.l.j. ff. do pactu.j. in prin .st.de costillecu. sed is,qui confitetur se recepisse mutuam pecunia, tacite uidetur promittere eam reddere. l. cu quidissi cert. pri. ergo ex illi confessione obligari dicitur Sed & huic rationi respondeas, cy tunc inest illa tacita promissio, cum negocium coni ractum tenet: si uero negocium non teneat,ut est in proposito nostro ante biennium, illa quoq; tacita pro missio non dicitur tenere.Quinto cellatio implementi non impedit ortum obligationis. I. Iulianus s. offerri .ff. de M. pl. sed hic confitetur se debitorem , spe suturae numeration is . ergo licet cestet implementum numerationis, non debet impediri ortus obligationis. Sed & huic respondeas.ui tune cestatio implementi non impedit ortum obligationis, cum eotractus ab initio tabuit somam tuam, ct comprobationem a iure ciuili, ut emptio, stipulatio,& similes contractus: hic autem liter rii contractus no habet comprobationem a iure ciuili ab
initio,sed post biennium tantu infra de lite.oblig.
Sexto, quia quemadmodum promissio facta sine causa obligationem producit.l. ij. . circa. ff. de except.dol. ita etiam ista promissio debet obligatio-Mem producere, licet eius causa non sit actum pro ducta. Hoc simile cx prscedentibus remota tur responsionibus, quod ex eo ex stipulatione sine causa oritur obligatio: quia stipulatio habet formam suam & comprobationem iuris, sed non ita est in contractu literariti quia non habet formam suam di non admittitur a iure ante bienniu:& ideo post biennium, licet causa ad actum non fuerit producta, nihilominus ex eo obligatio nascetur, quia tune contractus istae a iure admittitu r, ut infra de Iter.oblig. in prin. Septimo adducitur. . idem. ku'ris iuncto. . praeced. infra de excep. nam in eo tex.
dicitur idem iuris esse in eo, qui spe suturae numerationis promist: quod est in eo qui dolo uel in tu inductus spopodit, sed is, qui dolo,uel metu inductus spospondit:obligariis est,ut ait texcinfra de excepi. in prin .ergo obligatus est etiam is: qui spe
suturae numerationis promisit .Huic tex. facile respondetur, in ex eo illud est, quia is:qui ibi promi sit, media stipulatione promisit: ut ibi expresse
tex. ait: ideo non miriun, si statim obligatus est sed nos loquimur eo casu: quo quis se redditurum stripsi sine stipulatione id, quod sibi numeratum noest quo casu non statim obligatur, sed post biennium , ut dicto tit. de liter. oblig. Et sic ut uidetis potest disputando saltem utraque opin. de s sari retenta tamen communi, quod obligatio nata sit ante biennium.
155쪽
ratione:quia causa uera,ex qua debitorem se scripsit, sibi nota erat,ergo respectu obligationis non est error, sed solum respectis numerationis: R ideo
datur ei non numeratς pecuniῖ exceptio. Priterea potes respondere LP error non impedit obligati nis natiuitatem , ut est textus in terminis infra de
excep in prin. ibi aut errore lapsi is promisisti See. Nisi respodeas in iste dicitur ciuiliter tantu obligatus non naturaliter: uerum cum alii qui ibi inii, merantur sint ciuiliter: & naturaliter obligati,dicendum est eum quoque di ciuiliter & naturaliter obligatum esse ar l. iam hoc iure. Tde uulg. de pup. I.quamuis .C.de impub.Tertio ubi deest consensus contrahentium, ibi deest naturalis obligatio .d. l. stichum .f.naturalis. sed hic in proposita specie deest consensus contrahentium: ergo deest naturalis obligatio minor probatur, quia quoties consensus ordinatur ad certum finem deficiente illo fine descit consensus. l.qui absenti. Ede acqui. poli. Euerardus in loco a uirtute sinis: quem uiduas: sed co- sensus in proposita specie ibit, ordinatus ad certa finem ad recipiendam pecuniam: ergo deficiente eo Se sic deficiente numeratione deficit consensus. Respondeo, i cum scriptura contineat simplicem
consensium: nec se reserat ad certum finem, dicendum est, quod adest consensus, nec suit ordinatus ad certum finem expresse: & licet scriptor hoc habuit in animo: ex quo tamen illud in scriptura nocxpressit, nihil operatur: propositum. nan mente retentum nihil operatura. si repetendi. & ibi Bal.
batur. M.fi.j. q. iiij.ubi id: quod ex chyrographo debetur: iure naturali non deberi dicitur led iure ei ulli. Huic textαx intentione Ia dc aliorum in i .i.sside cond.indeb. respondetur, quod illi fides non est adhibenda: cum a Gratiano fuerint compilata decreta, qui legis conden de potestatem non habebat: ut tradunt Scriben in i .i .ff. sice .puta. PHwxea cogita ii possiet responderi quod non nesat tex. quod ex chyrographo dc tur naturaliter deberi, sed dicit, quod is no debet iure naturali, sed ciuili uia cot racius iste literaru a iure ciuili fuit intro-uctu sua O a iure naturali uel sentiu , ut alii contraci .lax hoc iure.ubi glo.& doct. Ede iust.& iur. Quinto adducitur ad probandum ca, desit consensus. l.li sub specie .C. de pol hilando. na ibi dicitur, O si tu: qui te debitorem scripseris: teporis spacio
esto negocio consensum, ac si de non accoinodasti,no nume.pecu. cxceptione uti non prohiberis: ergo ante tempus, quo expirat exceptio illa no accommodasti consensum: Huic text. respondet hic Bellon. in consensus ibi non accommodatur temporis spacio ipsi obligationi: quia tempore coir ω obligationis iam consensit , ex quo se debere scripsit ted accommodatur numerationi de sic post
hiennium praesumitur scriptor consentire pecuniam numeratam non iri: de ad hoc dicendum mouetur primo quia doct.comuniter uolunt, cy ante bienium nata sit ciuilis obligatio, ut uidebunus instituen.q. sed nulla potest cile obligatio ex cottactu sine consensu .lJ. . adeo. T. de pac. ergo dicen du est quod adsit consensus respectu obligationis. Verii huic responsioni potest replicari negado ante bienium nata esse ciuilem obli Satione, ut insta de lit. obli . in prin .ssecundo ex .f.sin autem ibi tepo
per dot .Verum illae tex. nihil Licit,quia licet exte- dat effectus suos tempus: ut praesumatur numerata pecunia,uel adhibitus a uiro consensus, ne numeretur: non tamen dicit text. quod ante adsit consensus respectu obligationis: nee dicas quod haee est natura temporis, quia dico quod operatur inductione consensus circa negotium contractum ut
expresse dicitur in d. l. si sub specie: ergo ante tem pus illud negocium erat sine consensu, & sic sine
obligatione ar .d.f. ad .Tertio, quia tempus non
est modus inducende oblisationis l. oblisationiunsere. I .placet. Seod. te obsig. & tame si diceremus v ante non est et consensus respectu obligationis,
induceret obligationem: sed N huic potest respo-deri, quod tempus non inducit in proposito obligationem , sed iacit praesumi consensum , prisun
pro postea consensu ex eo tempore inducitur obligatio. Altera est opi. st immo naturalis obligationata sit: & hanc tenuerunt Pet. a bellaperi.Guli. de Cun. de Bald. in laeum quis. C. de iur.5 fac. igno .dcinouissime sequitur eam hic Bello. Primo adducitur tex. in . . idem iuris infra de excepti. nam idem iuris uult tex .else in eo: qui spe suturae numerati nis promisit: Ῥ est in eo, qui dolo,uel metu inductus fuit ad promittendum: sed his naturaliter, &ciuiliter obligatur, ut frequentiori calculo concladum doctode prssertim Aret anfra de ex . in prin. col. xj. in glo. in veri ei icax: ergo dicitur naturata ter , de ciuiliter obligatus etiam is: qui spe futura:
numerationis promiti t.Huic text. respondet.Tollent. hic, v in contraditu dolo, uel metu inito non iniit naturalis obligatio .l4.I.dd ideo.ε. de cxcepi.
dol.Verum cum docto. communiter teneant contrarium in id. E. de cond. indeb. indaganda est alia
solutio nam text. in d. . ideo. intelligunt respectu exactionis, non obligationis. Secundo igitur respondetur ex intentione Fulg.quem Soci. de Iaso. sequuntur in I.j.ε. de condi .i: ideb. V cx co in d. idem iuris. utraque nata est obligatio: quia stipulatio suit interpolita: ut text. innuit inquiens pro mittentem ex stipulatione teneri mos aute non Iouimur quando luit interpolita itipulatio sed qua
oditeris tantum contractus celobratus est quoc se ante biennium non est: nata obligatio intra deliter.oblig. in prin. Et si tu dixeris cum Alex. ind. l.j. Sc cum Aret. in .d.I. idem iuris. quod eadem ui det ur elle ratio, quando literis celebratur uerbis.
Respondeo dupliciter primo ex antentione Socin. V imino est maxima disterentia de diuersa ratio. alicet stipulatio adhibita non obliῖct quem ad maiorem summam:obligat tamen etiacacius ut cit tex. de ibi Castrens. not. in i milles. f. decem si de re iudica. stipulationis enim contractus firmior: &cia ficacior est alijs; ut tradunt omnes In rub.isside ver
156쪽
lig.quire nisi intercessisset stipulatio non con-araheretur tam essicax obligatio: secundo potes tu respondere in sit maxima dii serentia, nani quando interponit stipulatio, contra sillae statun suam sermani, & omnia ea, quae ad substantiam requiruntur, habet:ideo non mirusi ex eo stipulationis, contractu statim oritur obligatio, sed quado contractus celebratur literis non habet statim sua se ana:crim ante bienniu non approbetur a iurε ciuili
ducatur consensus ad eum, substinendum .i. si sub specie C. de postulatione. Secundo, quia actio regulariter ex ciuili: & naturali obligatione simul iuncta oritur,ut uult hic gl.& doct.comuniter ad- inittunt,dc nos supra in rub.di ximus: sed in literarum contractu ante bienniis nata est actio:ergo nata est etiam ciuilis:& naturali 1obligatio: quia ubi cst exceptio ibi est actiomam exceptio actionis est cxclusiou. ii is de excepi sed ante biennium datur debitori except.ut infra de lit.obi.& C.de non nu.
P .per tot.tit.ergo adest etiam actio.Huic rationi respondet hic Por.cν quatenus dicitur exceptionem non numeratae pecuniae ante bicnium dari il.
li : qui spe futurae numerationis se debitorem esse scripsit, intelligitur de exceptione intentionis, &facti quae nullum ius praesipponit in agente: iuxta glos.¬.per doctores ibi in l.qui se debere.isdeconditio. cauc dat. Et si tu dixeris cum Oraer. hic quod haec Glutio est falsi sisima: cmn praesupponat nullam natam esse obligationem, quod est contra eundem Portarespondeo, ui Port. noluit hoc, sed
yrin.& uc opus est illam exceptionem intentionis
A secti esse necessario, di ideo recte sentit Port. in hac solutione, cundo Respondet Tollen. Eie post Bart.be Scribentes in I.j. E de condit. indeb quod actio ante biennium nascatur in hoc literarum c tractu non ex utraque obligatio, sed ex ciuili sola, nec hoc est absurdum cum absq; nulla obligatione possit actio dari quandoque ut est dativa actio quq a lege datur nulla praecedente obligatione, ut per Bari .in I.j.ffide condit.indeb.in l.Iura lentium.I. N ideo .ff.depact.& declarat hic Aret Ol.j.ucrunal sc solutio facile euitari potest:cum.n regulare sit
ut actio ex utraque obligatione oriatur, deberentisti: qui dicunt hoc casu ex ciuili sola obligatione actionem oriri, illud probarer cum qui pro se re- ulam habet, intentionem suam fundatam habereicitur.Dec.in l .i.ffide reg. iur. Et si tu dixeris ita
communiter tenetur a docto. Respondeo, ut non
debemus stare comuni opinioni ex quo de ea nunc est controuersia. Nec obst.quod de dativa actione dicitur: tum quia speciale est illud in ea actione,&specialia non sunt multiplicanda, di in consequc- etiam trahenda. l. ius singulare.ssi de legib. tu etiam quia negari post et istas actiones quas doct.dativas appellant: obligationes non presupponere ut dicebat Fulgo.quem refert Dec.in I. certi conditio. in prin .col.iii Dissi Gn.pet.Zasinfra de act. 4. Mi tio adduc itura Bald. i ii l. cum quis .C. de iuris ocsacignotaquia ita se habet literarum contractumit se habet stipulatio spe suturae numerationis concepta: non minus. n.quod seriptura, quam quod ii cibus lingna figuratis signi hcatur, obligamur l. noMura.1Leo.sed stipulatio spe fimin numerationis facta parit ante biennium&ciuilem & naturalem, obligationem: licet obstet exceptio a.ij.β circa L
de excepti. dol. ergo literarum quoque contractus ante biennium de ciuilem,& natural cim obligatio-Mem debet producere. Huic fimd Elo potes dupliciter respondere. primo negado maior :non.n. est uertim ita se habere literarum contractum, ut
se habet stipulatio spe futurς numerationis facta: cuinetvicacius obliget stipulatio ,quam alius con
re iudic.facit insea de verb.obi in princ.Nec obst. d.l. non figura. quia non debet ille textus intelligi ut doct.comtauiter eost glos ibi intelligunt,quod non minus obliget icriptura quam uocibus lingua
' i figuratis. i sed uult dicere quod scriptura obligamur quatenus placuit.icinquantum placuit,uel r ceptum est non minus ualere 'tuod scriptura quam
quod uocibus significatur: & ita debet exponi illa dictio quatinus, non pro quia:ut doct. post j.f
ciunt: α ita illum text. interpretantur Alciatus &
obli secundo potest responderi, quod ita te habet literarum contractus ut it :pulatio,verum est quoties literarum contractus tuit a iurae ciuili appro harus: sed ante biennium non est a iurae ciuili approbatus infra deliterar obligat in prin. ergo. Sc.
Quarto quoties contra tu, habet forma a iurae requisitam, licet rion sequatur plena adimpletio contractus,utraq; tame obligatio nascitur: licet postea obsiet exceptio.l. Iulianus. . offerri. ff. Maa. empl. Ωd hic literaruiar contractus habet debitam formam a iurae ciuili requisitam: ergo licet non sit sequuta numeratio,& sc perfectio, utraque tamen iobligatio oriri debet. Huic rationi respondet ino Barta in a.jafide condit.indebit. que sequuntur doct.comuniter, quod cx eo in contractu emptionis & similibus oritur utraque obligatio, licet traditio non fuerit subsequuta: quia traditio non est causa immediata & proxima obligationis, sed est spes suturg obligationis recipromtideomir mitto tibi precium:quia promittis tu mihi rem:&ideo obligor tibi: iuia tu obligaris mihi:sed in pruposta qu. nostra numeratio est causa proxima, ἐκ immediata obligationis: ideo enim Obligo me tibi restitutum itii numeres uel mutues:cum igitur in contractu empti.& vendit. traditio sit causa re motaein hoc autem proxima, non mirum si in illo non impedit ortum obligationis, in hac autem impediat: cum potentior si causa proxima quam remota.l.si mulier.ifre si amot. Bald. mi. ex placitonu .i.Qde rerum permut.Balbus in repet. L celsusco'.xiij. post med.i fide usuca. Hic solutio licet sus ilis sit & communiter approbetur posset tamen in
157쪽
dubium reuocari, quia qui tr tum promisit principaliter non contrahit,ut obligatum uenditorem habeat: sed ut rem uenditam nanciscatur:quemadmodum facit etiam is, qui se debitorem scribit spenturq numerationis. Quare secundo respodet hic Tollent. omissa altera solatione: quam ipse ponit: uae nimium restringit.d. I.offerri.& si recte conderabitur, non est uera quod emptio, & similes
contractus perficiuntur consensu: traditio uero nihil operatur circa obligationem: ut in is de oblig. quae ex consensia post principium. ideo no mirum si ad eam inducendam non requiratur. Vcrum haec quoque solutio non est bonae quia hic quoque contractus perscitur literis, licut illae cosensu: nec numerationem exi it ad sui persectionem.*. sin. in-λ eod. in is de si ter. lis. Quare uos respondea tis negando minorem, P si quidem istae contractus non habeat debitam formam: qui aut sit obligatorius istae contractus, ius non solum exigit lueras, siue scripturam, sed etiam cursum biennii, ut infra deliter.oblig. circa med. sed nos loquimur, quando biennium adhuc non effluxit, ergo contradius istae adhuc non habet formam suam, & ita reto quetur haec ratio. Quinto pro hac opinio. adducitur, quia quae in text. nostro definitur obligatio, ciuilis de naturalis simul iuncta esse dicitur,ut uult hic glo.3c doct. communiteri de sipra diximus: sed huius obligationis species est ea : quae literis con
trahiturrat in . .fin. infra eo. crgo in literam con
tractu nata est utraque obligati O,cu genus in qu libet specie insit.I. si quid earu. . inter emptum A. de les. iij. l. inter agnatos .ff. unde legiti. l.j.I. conuentionis.Εde pactis. Huic rationi respondeas, Pobligatio literis contracta est species obligationis hie definite est uerum, sed ex quo literis tunc dicitur contracta obligatio cili post factam scripturam biennium effluxerit .d. tit .insea de lite. obli .utique post elapsum biennium in hoc contractu utraque obligatio simul iuncta esse dicetur. Et si tu dixeris quemadmodum in cferis speciebus enumeratis infra eo .ind. .s n. utraque obligatio statim oritur. ita etiam debet esse in hac argu . i. iam hoc iurae. Ede uulg.&pupill. l. quamuis .C de impub. Respondeo, u, istud procederet, quando Imperator simpliciter esset loquutus,nec unamquamque 'eciem prosequutus fuisset tunc in dubio par esset facienda determinatio iuxta.d. l.iam hoc iurg sed cii Imperator unamquamque speciem ibi enumeratam
Irosequatur:& in prosecutione illius obligationisi cat illam oriri post bienniu,ut in d. tit de lit. ob l.
utiq; non debemus ab expressa Imperatoris deci ratione recedere. Sexto adducitur, quia ubi adest consensus ibi etiam naturalis adest obligatio .l.j.in prin. Ede pact.l.i. in prin .st de constit .pec. Doct. in l.j.sside condit. indeb. sed in hoc contractu ante biennium adest consensus: cum se scribat debitorem simpliciteri ergo adest etiam naturalis obligatio. Huic rationi potest responderi,u, licet iste scribendo uideatur consensiste: tamen istς consensussiit ordinatus ad istum fine ut pecunia numer retur, cum spe statun numerationis scripseriti sed
consensus alcertum finem ordinatus illosne cessante cessat .l. qui absenti in prin. Ede acquir. pos. ergo deficiete numeratione, deficit cosenlus istae:
di ex his costat,u, in hac quoq; quest . potest utraq;I 1 opin.defendi. Succedit i modo tertia & vltima.'nunquid illa ciuilis sit di doct.sere omnes excepto Iaco.& alijs: qui nullam oriri dicebant. hanc ciuilem obligationem Ortam esse asserunt, ad idq; tenendum ex duobus si recte animaduerti mouentur . primo, quia ciuilis obligatio dicitur nasci ex cotractu obseruata sorma a iurae ciui. tradita Port. ει Tollent. hie, sed sorma a iurae ciuili tradita obseruata fuit in hoc contractu: cum liters in terceia scrint: quae pro forma contractus a iurae ciuili exiguntur. 3. sin. infra eod. ergo ex eo ciuilis obligatio oriri dicitur. Verum huic rationi facile potest responderi ex his quq supra diximus:quia non sole liters pro focina, di sebstantia huius obligati nis inducuntur, sed lapsus quoque bienni,ut infra
de liter.obi. circa med. cum igitur bienium adhuc non effluxerit, non est satis factum formi iurisci uilis. Secundo,N ultimo adducitur.9. idem iuris infra de excepi. iuncto.f.prscedenti, uerum & illi respondetur ex illis quae sit pra dicta sunt, quia loquitur in stipulatione: in qua diuersa est ratio, ut su-I 3 pra diximus.Sed cum aliorum i hactenus opini
nes recensuerimus nostram modo exponamus : dc
cgo quidem in propolita 'uaest.ueram reor Iac. de Rauen.Opinionem,u, nulla ante biennium nata sit in eo contractu literarum obligatio ex duobus. prinio per text. infra de liter. oblig. cum expresse dicat, ui hodie dum quaeri no potcst .i. exceptio non numeratae pecunis opponi, scriptura quis obligetur e &cx ca condictio nascatur. Nec dicant isti, PIoquitur respectu exactionis: quia immo text. loquitur respectu natiuitatis obligationis, cum uelit tunc nasci conditionem. Non dicant cliam, quod ante biennium non dicitur obligatus propter exceptione non numeratae pecuniae, qua habet iuxta I. uel obligatum. . obligatus.sside lib. cau.quia respondeo, quod d. I. obligatus procedit in casu suo. nam alias is, qui exceptionem habet obligatus dicitur,immo eis citer obligatus insea de excep. in prin. Secundo,& ultimo moveor: quia nulla potest oriri obligatio ex contractu:qui in se consensum non habeat s. i. β.adeo. ff.de paci.sed in hoc literarum contractu ante biennium non adest consensus.crgo ex eo nulla oriri potest obligatio. Minor probatur,primo quia consensus ad certum aliquem finem ordinatus deficiete fine deficit . l. qui absenti. in prin .sside acquir. possess. sed consensus debitoris in propolito fuit ordinatus ad certum finem, nempe ut pecunia numeraretur: cum spe futuri numerationis se scripserit debitorem: ergo de sciente fine,& sic numeratione,deficit consensus. Secundo & ultimo probatur per.d.lui sub spem. C. de posthii. ubi expreste dicitur,*temporis spacio
accommodatur consensus huic literarum contractui, ante igitur, quam eiu erit illud temporis lacium,
158쪽
spacium, gestum negocium consensum non habet. ει ita ego sentio.Veriam retenta communi, &mcepta opinione, V obligatio orta sit ante biennium. dico Accurssententiam, frequentio i i calculo receptam nullo modo polle subsistere, hac cocludeti ni fallor ratione: quia nulla datur ex contractu obligatio: quq in se consensum non habeat .d a.d. . adeo. sed ex hoc contractu datur ciuilis obligatio,
secundum istos: ergo habet consensum di per consequens naturalem obligationem quae ex consensa oritur l.l. Ede pael. Docti in .Lj. Ede codit. in leb.
α ideo ego puto, P si qua nata est obligatio, γ illa
potius naturalis sit, qua ciuilis: cum ius ciuile ante biennium no approbet hunc contractuna infra d. ii tu . de literam oblig. circa med. Cogitate tamen,
quia materia est supra modii disiicilis,& subtilis. In eadem gi .ibi,nam si pactuna seret de non per A tendo, tac. Habes, si pacto de non petendo i tollitur naturalis obligatio: & ciuilis remanci, ita tradit Accur sed cum hec conclusio duo me bra contineat, singula sunt diligeter excutienda. Primum igitur membrum est, quod pacto de non petendo tollitur naturalis obligatio, hanc opinione sequi- tur hic Accurs. Port.Toll. Bello. de alii communiter:candem opinionem sequitur Bart. Ias. Alex.de alij in .l. si unus. I. pactus ne peteret. F. de paci. Saly.S Aret. in . l. creditori.C. de pacit. Ecliaec est com- .
iurae honorario sum liberatus: & sic expresse pro batur ibi, & pacto de non petendo liberatio co tingit, stringitur quia quoties uerbii aliquod duo, uel plura respicit, debet ea pari formiter determinare. l. iam hoc iure. isde uulg. de pupi .sed uerbum liberatus respicit ibi, tam solutione, quam pactum de non petcdo. ergo quemadmodum ipso iuri per lutionem contingit liberatio, ita etiam pacto de non petendo. Huic quoque rex. potest respondeii, pro ea parte, pro 'ua initum fuit pactum de non petendo: non est ipso iurs liberatus, sed ope exceptionis:ut in fine tex. expresse ait. pactum .n. de nis
petendo non directo, sed per obliquii, & exceptionem liberat debitore.f. praeterea infra de except. Quarto naturalis obligatio ex naturali aequitate inducitur, ut declarant Dodi. post Bart. in .l .i.&in l. tulimus. fide condit. indebiti. de nos diximus supra in rubri. Sed naturalis aequitas alia naturali aequitate tollitur ipso iure.d. .naturalis .erso naturalis obli patio cebet ipse iure ex pacto de non munis & recepta opin. pro qua plura adducuntur Primo adducitur ab Accurs. text. in . l. s Sichum. . naturalis.ε. de s Iut. Verum huic textui ex mente
icnte pGuli .de Gn. spondetur, O non loquitur in pa- ueto de non petendo, sed in pacto liberatorio: de
quo nos non loquimur. Secundo ipitur, adduci utur a Bart.text. in a. si unus. f. sed si stipulatus .ff. de pael. ubi expresse text. ait quod quemadmodii δε-
lutione, & accepti latione tota remouetur obliga tio: ita etiam remouetur pacto de non petendo: sed
solutio ipse iurs; tollit naturalem obligationent,ut infra quibus modis tollitur oblig. in princ .ergo pactum quoq; de non Pete do ipso iurae tollit naturalem obligationem ..Huic tex. respondetur,quὀdsquiperatio: quae sit ilia inter solutione, S pactum de non petendo, non est circa resolutioneni obligationis, sed circa effectum: quia si quoad resolutionem obligationis est et, sequeretur, c P ita tolle retur tota obligatio pacto de no petenno, sicut tollitur solutione, sed cosequens est quia solutio ipso
iurae totam tollit obligationem. d. pri n. infra quibus modis toll. obli. Paetum uero de non petendo ope cxceptionis.f. praeterea infra de excepi. ergo sinum est etiam antecedes, i, quoad resolutionem
obligationis pactu de non petendo,& solutio squiperentur: &. sic uult dicere text. v in effectu idem operatur pactum de non petendo, quod operetur solutio: cum ex pacto oriatur exceptio,qua debitor postea absoluitur Perinde, atque si soluisset, α in hoc si ea aequiperatio ibi. Tertio,adducitur.l. creditori.C. de pae .ubi si partem debiti solui, alterius uero partis non petende seci pactum, rescriarsit Anto.Imper. quod parum iurae ciuila, partim
aequitate tollitur ipso iure. d. .naturalis . TO na-
γ cebet ipso iure ex palpetendo tolli. Huic quoq; rationi respondetur, lnaturalis aequitas aliam naturalem aequitatem tollit: ubi ambe circa idem uersantur, & ita procedit d. s. naturalis. sed in proposito istε naturales aequitates circa idem non uersantur: quia altera respicit , ut aliquid sit debitum: altera uero ut debitum liuid peti non possit . ergo una alteram perimere non debet: quid enim prohibet,'res aliqua peti non possit, re tamen sit debita: nam licet obligatio ista non habeat hunc effectum, habebit tali natios. Quinto adducitur a Bal quia destructo s iecensentur etiam destructa omni quae tendunt id finem, cum finis ut principale se habeat:qui autem ad finem tendunt, habeam se, ut praeim: bula ta accestoria: & destructo principali corruiat acccii ria .l .cum principalis. ff. de regu iur. sed finis obli-;ationis est petere, ergo destructa per pactum pe- itione corruit di destruitur obli ratio. Huic quoque rationi respondeas, ui non est uerum, v finis obligationis sit, petitio,nam immo est debiti con sequutio. . alteri infra de inuti l .stipui. l. stipulatio ista. f. alteri. ff. de vest. Ali .petitio autem est unus ex modis consequedi debitum. quare licet hoc pacto tollatur modus istε perueniendi ad sit , non tamen tollitur caiisa,quae potest ad finem alijs modis premenire, ut solutione, & alijs modis. Et ex his constat V omnibus sundamentis huius recepte opinionis potest responderi .Quare altera est opinio , quod immo pactum de non petendo nullam tollat obligationem: sed solum producat exceptionem, dc hanc sequutus fuit Gul.de Cun.& Iac.Bu.
tr.ut refert Barto. in .d.f.paetiis ne peteret. col. iij.
in Principio.& vide: ur sequi Bart. in s.j. fide con ditio. indebiti. l. pcn. nu. xxiii. quamuis ibi non
se firmet, sed se alibi dicturum polliceatur,quemadmodum etiam facit in .l. cum quis nume. xxiiij. C. de lucide faei. igia . Pro hac opinione adducitur. primo quia actus non debet operari ultra intenti nem agentis. l. non omnis. fisi certum petatur. sed
intentio paciscentium non est tollere obligati O-
159쪽
nem, sed solum impedire petitionem, ut probabo,
ergo pactum istud ultra eorum intentionem ope rari non debet inor probatur, quia uerba mentem paciscentium significant. l. labeo. T de suppel. lega. sed uerba paciscentium non signiscant,quod tollatur obligatio aliqua, sed quod solus tollatur effectus petendi: ergo mictio paciscentium no est tollere obligationem, sed solam impedire petiti nem. Huic rationi potest respolideri ex intentione Bal.& Salyc . quod tollendo quis petitione censetur etia tollere omne necessarium antecedens ad
illam petitionem: argu . l. illud. Ede acquir .haered. sed ut perueniamus ad petitionem secundum iuris tramites exi itur obligatio praecedens .l.licet. f. ea
Obligatio. it. de procurator. ergo remouendo paciscentes petitionem, celentur etiam remouere obligatione misi respondeas,quod volunt tollere obli . sationem respectu petitionis, non respectu aliorum essectuum: quos habet obligatio: di ideo ipso
iurae obligatio non tollitur. Se undo idem operatur consensus respectu obligationis: quod operatur respectu dominij: cum ex solo contensii in eum, qui rem detinet dominium illius rei transferatur. l. quaedam mulier .ff. de rei vendit . quemadmodum ex solo consensit naturalis obligatio nascitur. l. i. ff. de pactis Doct.in. l.j. E. de condit. indebit. sed pactum de non petendo non tollit dominium. Ut pro fundo. de .l apud acta: ubi glos C. de
transact.ergo idem quoq; pactum naturalem obligationem tollere non potest. Huic etiam rationi ex intentione.Salyc. respondetur, quod ex eo pacto de non Petendo dominium non tollitur: quia ex solo consensu non inducitur, nisi accesserit traditio, uel quasi . l. traditionibus. C. de pac. sed non ita est in obligatione naturali, cum ex solo consensu absq; lacto alio inducatur. d.l.j.ε. de pac. quare alio contrario consensu tolli potest .argum. l. nihil tam naturale. E. de regu l. iur. Tertio,quod est di spolitum in ultimis voluntatibus, in contractibus
quoque locum sibi vendicat. l. sin. ubi Salyce. C.delegat. supra de lege suscan. toll. sed si testator dixerit haeredi siro, ne petat debitu a suo debitore nul-Ia tollitur obligatio, nisi accepti latio interceiserit lui quis decedens. . nunc de effectu. F.de libaegat. ergo idem quoque debet esse in contractibus, ut sit artes consenserint, ne debitum petatur,nulla tolatur obligatio, nisi aliud intercesserit. Huie rationi ex Bald.& Salyc. respondetur,quod non mirum si in ultima voluntate ex illis verbis nulla tollitur obligatio: quia cum obligatio tuerit introducta duorum consensu, non potest postea unius consensu tolinam. l. prout .F.de solui. sed secus est in co- tractibus: quia adest colensus utriusq;: quare quemadmodum utriusq; cosensu inducta fuit, ita etiam utriusq; co sensu tolli potest: ars. l. nihil tam naturale.ff.ta res.tur. Quarto pro hac opinione addueitur.l.si tibi.=.de pi n. ff. de pact. secundu intellectum Bal. quem Ias .ibi sequitur,& est magis amicus literemain pignoris couentio nudo pacto ipso iurae tollitur a maior.C.depida.& tamen no tolia litur pacto de non pete do . . . de pignor.ergo pactum de non petendo nullam tollit obligationem: sed solummodo parit exceptionem : nec Oppona mihi caeteros illius.J. intellectus: quia omnes diuinatiui sunt, S litera in uiolant, ta solus est uerus is Bald. intellectus. Quinto adducitur. ς. praeterea
infra de excepi. ubi expresse dicitur, quod si debitor pactus fuerit cum creditore, ne a se pecunia peteretur, nihilominus obligatus manet: quia pacto conuento obligationes non omnino disioluuntur:
stringitur hic tex. quia uult, quod no obli ante hoc pacto creditori aduersia debitorem cuicax competat actio: de tamen si naturalis obligatio esset sublata, non competeret cum ad producendam actionem utraq; simul iuncta obligatio requiratur, nec sola sui sic rat ciuilis ut supra late diximus in rub. dc si tu dixeris cum Bart.quod obligatio est causa producens actionem .l .licet. . ca obligatio. f. de pro- cur. sed cessante eauca productiva non cessat cis ctus productus: ut probatur in homine,quo cessate non cessant eius illi j,ergo non mirum si cestante obligatione naturali non cesset actio, ab caproducta. Respondeo ex intentione Port. quod Obligatio non solum est causa producens actionem ipsam, sed etiam est causa conserit an & quam nostri caus mei sen d i appellant: cum actio sit ius perse-.quedi in iudicio quod sibi debetur infra de actio. in prin.& sine debito uel obligatione actio consistere non possiit, ut diximus supra in rub. sed coia sente causa essendi ut nostratium uerbis utar cetant etiam etfectus consumatus,quia dcficiente sivbstantia rei,descit ipsa res,ut est luce ipsa clarius: de post Bal.tradit Tiraq. in tractatu de causa cessante in xij. limit. num. xxiij. ergo cessante obligatione naturali deberet etia cessare actio ab ca producta . Et si tu adhuc instares,quod hoc procederct ubi sola naturalis produceret actionem , sed crin etiam ciuilis requiratur, ex s)la ciuili debet substineri. Replico, 'uod quoties duo requiruntur coniunctim ad aliquem actum altero deficien te dcficit actus illae . l. fin.β. ait lex .ff. de diuort. l. si ita stipulatus.& ibi Bart. de alii de verb. oblig. sed coniunctim N ciuilis, ta naturalis obligatio requiruntur ad producendam actione, ut supra diximus in rub.
ergo deficiente altera obligatione,ut puta naturali descit actio. Huic text. ita corroboraria r spondet hic Port. io licet ciuilis obligatio per se acti
nem producere nequeat, ex quo tamen fuit iuncta naturali propter reliqui s naturalis obligationis eam producere potest arg. l.ij.& iij. st. rerum amotis l.unius. f. seruus in eius. n. de quaest. Haec solutio
omissa reprobatione Tollen. qus facile pollet cuerti, milii non satisfacit ex duobus. Primo, quia non probat Port. θ supersit reliquiae naturalis obligationis, immo cum ipso iurs tollatur secundum cca nulli supersunt.Secundo,& ultimo,quia tunc cetasante causa erfectus no cellat ob reliquias pristinae causae, cum expresse id a iurs dictum fuerit , ali
quin cessante causa,& si supersint reliquis pristinet caus,, effectus tamen cessat,ut sis pius diximus Polea itaquei.
160쪽
Tiraquel. in tractatu de causa cessante. in xvj.limit. in fin. sed a iure expressum non est, quod isto casu
detur actio ex sela ciuili propter reliquias naturalis obligationis: e TO,Sc. Sexto,& ultimo omic sis: ius possent adduci, adducitur tex. in .l.j. iunc. l. quia naturalis .i .ad Macedo. nam in d .l.j. dicitur,
quod ei, qui mutuam pecuniam filiosam ii ias dederit,actio,i titioq; non datu r: & tamen ex hoe non
tollitur, quin is obligatum habeat lilium in m. naturaliter. l.l quia naturalis. ccce ergo, quod a quo remouetur petitio, non remouetur obligatio etiam
Naturalis: sed pacto de non pote mlla renio iactur i-ue impeditur petitio, ut uerba isenant, emo no de bet renaoueri, uel impediri naturalis obligatio. Nec dicat quis cum Salyc. hoc ex eo sit in d. l. i. quia senatusconsultum Macedon. vltcrius procesia
iit, at si simpliciter dixistet, quod petitio non detur,utiqne ipso iure obligatio tolleretur: quia respondeo,cν sienatusconsulterius non processit, sed illud exceptione introductum fuit interpretati ne Iurisconsultorii. Et ex his ocii haec ut . opinione comuniter reprobata transeo, uod pactum de non petendo nullam tollat obligationem.
is Sed hic j succedit alia inspectio, quid si non fue
rit factum pactum de non petendo, scd pactum i i-beratorium: pone debebas mihi decem ex stipula
tione, modo feci tecum pactum: ut mihi amplius illa decem non debeas, nunquid hoc pacto naturalis tollatur oblisatio ipso iure λ Doct. una omnes uoce dicunt tolli. in .l. si unus.f. pactus ne peteret
ralis. 1 f. de solui. ubi expresse dicitur ipso iure naturalis obligatio pacto tolli. Huic text. respondet Alciat. in . l. rogasti. . i. in .j.glossi Esi certum petat. v ex eo pacto ibi tollitur naturalis obligatio ipso iure: uia pactum illud, non cit simplex, Eo nudum, ut nos loquimur, sed uestitum & legitimum: quod actionem producere potest. l. legit ima .i f. de pact.
ει quod hoc sit uerum, probatur ex eo: quod illud appellat iustuin pactum ec utiq; id, licitur ivltum in iure quod secundum leges tactum est:& a legibus adiutiatur supra de nupt. in prin. l. j.st. de iniusto rupi. & irr. test. Haec milai solutio non placet, quia ratio, quare tollatur ipsis iure naturalis oblitatio ibi, non est,quia pactum illud erat uel situm: d quia solo aequitatis uinculo subflinc balair, ut .
expresse tex. ait: & utique pactum legitimum non
solum naturale, sed etiam ciuile, & natu Lale simul uinculum tolleret. Quare pactum iustiam appellatur ibi non uestitum, sed aequum, & non contra legesta senatu sconsulta. Pacia enim contra legesci senatusconsulta se non seruaturii in praetor pol licetur.I. iuri cratium . . praetor ait. ii. de paci. α ideo uos melius respondeatis ex intentione Bello.
hic,quod ills text. non potest allegari in q. nostra: quia nos loquimur quado ciuilis, & naturalis oblicatio est simul iuncta: ibi autem obligatio naturasis erat sola, non ita iacta ciuili, ut probatu r dum ait uinculo aequitatis, quo solo nubstinebatur, Sc. &confirmatur etiam ex illatione, Mam incit depu-
pillo obligato sine tutore: nam naturaliter tantui iobligatus est, de sic illae text. non probat intentionem doct. Nec obiiciant mihi isti,quia ex quo tex. illationem facit in fideiussore loquitur etia de naturali obligatione ciuili itincta. cuinctiam si naturali obligationi accedat fidei uilbr. ciuiliter tamen ta naturaliter obligetur. l. Marcesius. ff. de fideius. quia paetii ni ibi non fuit initum cum fide iussore,sed cum principali: quare clim copia tollatur naturalis obligatio,cui accedit si de iussio, tollitiir etiam ipsa fideiussio. ar.Lcum principalis.ii de reῆ. iur. Necundo, de ultimo pro hac opinione potest adduci rex. in talia. ff. de iureiur.ubi pactione obligatio tolli dicitur. uenim illi texi .potest responderi'uod tollatur non ipso iure, sed opoc sceptionis iuxta. .plterca infra de execpt. Cotra ia-men hanc receptam opinionem obstat text. in a. si unus. . pacti is ne peteret. f. de pact. ibi pactum de non petendo no tollitur ipse iure ex posteriori pacto de petendo, sed ope replicationis.ergo naturalis obligatio pacto ipsis iure no tollitur. Huic t cxt. pluros accomodatur selutiones, & circiter decem uel quindecim enumeraui, uerum quia pro malo ri parte reprobantia r a Din. i ii d. f. pactus ne peteret .di alibi ergo tres tantum reseram. Primo igitur loco respondet hie Pori .post Azo. quod cx eo secundum pacti si in il . . pactus ne peteret, non tollit praecedens ipsi, iure,quia obligatorium est,cum uelit debitum peti: alioquin si liberatorium cisci,
utiq; ipso iure tolleretur: cum proniores simus ad dissoluendas obligationes, quam ad eas inductaas iuxta. l. Arriami s. si .de a t. ta oblig. l. fauorabiliores .i fide regu l. iur. Hanc Glutioncm licet hic De
quentiori calculo receptam dicat Tollent. doct.ta men communiter in il . . pactus ne peteret. reprobant, ut de ibi Alexan.testatur. col. ij.& hic Bello. quia text. non innititur hac ratione: quam post
Aro. considerat fit hic Port. sed quia in pactis p ctum uersatur, ut ibi expresse dicitur: quare text. illum ita generaliter loquentem ad sola obligatoria pacta restringere cillat prosecto nouam te in
condere. Secunda igitur est solutio frequentiori calculo recepta, V cx lecundo pacto de pet edo tot latur natu natis obligatio: quae orta erat ex illo pacto de no petendo, sed remanci pactum illud pro a ter alios effectus illius pacti, quia clidit ciuilem
obligationem, producit except ionem,& alios parit etiam effectus: qui enumerantur per doct. ibi. Verum liaec quoq; solutio licet frequentiori calculo sit recepta: mihi tamen non placet ex duobus. primo, quia eo uitio laborat, quo praecedens solii tiomon. n. lixit text. idco non tolli ipso iure praecedens pactu: iiii a supc rsunt alii effectus et iis preter naturalem obligationem, sed quia in pactis factum uersatur,ut ibi expresse text. ait: siclisc ii lutio est diuinat tua,& prater opinione illius texta Pranerea isti citectus quos considerant doci cx coremanent, quia naturalis obligatio ipso iure non tollitur: non econiicti non tollitur pactum, qui remanent citectus. Quare Tollent. hic affore icta.