장음표시 사용
171쪽
C. de diuersis rescriptis. Secundo mouentur etiam, quia nihil naturale est, quam unumquodq; dissoliti eo genere uinculi, quo collipatu est. l. nihil tam
naturale. fide regu .iur.cum i Situr sententia iudicis sit iuris ciuilis, ut hic glos . ait, ciuilem utique
tollet obligationem. Nisi tamen responderis, i, licet sententia iuris sit ciuilis, non tamen ex eo est introducta,ut obligationem tollat, sised ut declaret. declarans autem nihil adimit, ut est notissimum. Tertio adducebat Barto. quia ciuilis obligatio est: quando quis tenetur secundu nostrae Ciuitatis iura, at in text. nostro. is auicni,qui abiolutus est, s cum nostrae Ciuitatis iura non tenetur. nisi tamen
dixeris, et, immo ipso iure tenetur, licet exceptione tutus sit.I. item si in iudicio infra de exceptio. l. cu a te. E. de dolo. Quarto adducebat Tollent.bi quia contrariorum eadem est disciplina. doct. inrubr. st. de acquir. post .scd condemnatoria sententia,&absolutoria fiunt contrari mergo quemadmodum condemnatoria ciuilem obligationem introducit .ca actionem pariat. l. actora.C. de r b.cred. ita etiam abs tutoria debor cam tollere. Huic rationi respondeas, diuersalii proposito est ratio
inter cotiden maioriam, α absolutoriam sententiam: cum nisi actionem produc et condemnat
ria, non possit actori prode ire. Absolutoria autem possit Por exceptionem, ut no . . in d. l. Iuliamis. ta utique quando diuersi cis ratio inter contraria, eadem iuris disciplinacsic non dicitur doc. in rub, de acquir. pos . Secundo potcst cetiam responderi, rhoc argumetum peccet in proposito: cum conde natoria producat actionem. d. l. actori. absolutoria
autem eam non tollat. . item si in iudicio insta de excepi Tertio respondit portius, quia facilius est,u, quid de nouo inducatur, quam inductum tollatur. l. parre iurioso. cum concord .ibi in pl. st .de his
qui fili sunt uel alieni iuris. Nec dicat Tollcnt. hocucrum non esse ex plo testainenti: quia spondeo primum testam tum posteriore ri impi: ita de muni si mre persectum sit icut primum ut m .f. Posteriore. si 'ra quibus modis res .ino. Nec dicat, psecundo testameto rumpatur primum, etiam si ex cohaereditas non adeatur r quia hoc est accidens, testamentum tamen in se persectum dicitur Quinto adducitura. si poenae. in prine .ff. de condit ion.
indebiti. iuncta regulas .cum prstor. st.de iudici js. Nisi responde sabalutoriam illam p cxtas causa latam fili sic, ut texi .ait, ideo non mirum si ciuili
obligatio tollatur. Sexto&ultimo adducitur. l. procurator ad exhibendum.=.i. in suae.st. rem rata li l . simplo arsumento ex .l .cum praetor.F. de iud. sed tamen respondras, u, ex ea loquutione natur te manet debitum Sc. ciuile debitum no excludi
turri sicut in eis de fere terminis probatur in .l. quia naturalis. s. ad maccd. iunctis his quq notat hic gl.
in uerbo necessitate.Costat ergo ex prsdictis hanc opinionem no subsistere. Quamobre contrarium unci glos. nostra hic: & in i cum a te .sside dolo ac eam sequitur Gulielmus de Cian. Iacobus de Are .m,PctiuS. n.dc uterque Salicet. in d.l. Iuliam
Fulgo in repetitio. l. cum quis.C. de ἰuris & sam
ignor. de ibi Bald.quem omnivo videas. Probaturrimo, quia si diceremus absolutoria sententia tolciuilem oblisationem sc lucretur, si uerus creditor non post et amplius actionem proponere co-tra debitorem 1 stud absolutum. cum sola naturalis
oblisai io: quae superest non sit sufficiens ad producendam dictionem. l. iurisgetium. I. igitur nuda . f.
de pactis.& diximus supra latius in prima glos. sed
consi quens est falsum, quia conueniri iterum potest, cum habeat rei iudicate exceptioncm debitor istae. .uem ii in iudicio infra de cxcep. N exceptio excluso est actioniς .l. ij. T de exceptionibus. ergo fallium cst quoque antecedens: & si responderis ut hic per Port. replica ut supra dixi contra communem in pacto de non petendo de si adducitur in si- initi .f. praeterea infra de exceptionibus. Respondeas primo quod & ibi utraque obligatio superest, ut supra de seni mi. Secundo esto, quod uenam sit, id tamen est: quia ciuilis, quae superest, apta est ad
producendam actionein: ut patet in chyrograptio ante biennium: quod non est in naturali. Secundo adducitur, quia actus agentium non debet operaritiltra eorum intelionem .l .non omnis. F. si certum
petatur. sed animus iudicantis non est itelle tollere aliquam obligationem ut probabo: ergo cius se rentia non .lcbet operari ultra animum: & intentionem stram. Minor probatur, quia aut uis absolutoriam latam esse: quia non est probatum: de tunc non cliuerisimile iudicem uello itis, quod ignOrat, auserre: cimi hoc aequitas non dictet quam semper pi oculis habere debet iudex .l.quod si epheli.
1 f. de eo quod certo loco.aut uis latam ei te absolutoriam: quia iudex dixit no esse debitum: uel non cilc contractum :& tune, cum ista uerba sint declaratoria, nihil inducunt .l .haeredos palain. 1 f. de te stamentis. l. sic illi . . sed si quae rinit. V. si seruituta uendie. Nee dicas si sententia declarat cur inducit actionem, S exceptionem quia respondco, i r
spectu debiti,& non debiti est deri aratoria. cxc Ptio autem ci actio no competi hoc respectu: sed ut executioni mandetur declaratio illa : quia alias esset inanis. Huie rationi res polidet post antiquos Bartol. V immo intentio iudicis dit obligationem tollere cum eius intentio sit finem liti, & conir uetitae imponere. l.j. ff. de re iudica. Sed potes replicare,quod intentio iudicis est sitem liti per sente-tiam imponere declarando lacritatem: sed si ueri ras per eam non declarabitur : utiq; finis liti non imponitur:cum adhuc sapersit actio. l. I. item si in
iudicio. Esto igitur, quod haec sit iudicis intentio:
ut liti finem imponat: dico tamen, quod ex eo, Qtollatur ciuilis obligatio non imponitur finis liti: cum adhuc supersit actio. Quare Port. post Chri astophor.de Castell.alio modo soluit, et licci h sc stiudicis intentio: ex quo tam e partes in iudicio quasi contrahunt idem scribit .is. de peculio. ex illo quasi contractu tollitur ciuilis obligatio. Sed& haec mihi solutio non placet: tum quia ita intelligendo uera ollet opinio contraria: quod sententia non
172쪽
tia non est , quae tollit ciuilem obligationem,cum sit quasi contractus ille: tum etiam quia nec hi quasi contractus tollit obligationem : alioquin deeiuilem,& naturalem tolleret: quod est talium, ut dixi supra in proxima quaestione: nunquid sententia tollat naturalem obligationem. Tertio adducitur. l. cum a te.is de dol. Sed respondeas, quod ex eo illud est, quia exceptio poterat replicatione tolli. iacit in simili. l. si unus .f. paetiis ne peteret .sside pactis. Quarto adducitur text. in .f. item si in iudicio. infra de exception. ubi textus expresse ait,
, siue in personam: siue m rem in iudicio actum sit, nihilominus inquit textus) obligatio durat, di ipso iure agi potes . Ecce ergo, quod obligatio non tollitur sententia : sed adhuc post latam sententiam durat: nec dicas cum Doci. quod hic lex tus debet intelligi in naturali obligatione:quia respondeo, quod debet intelligi uel in ciuili: uel in
ciuili,& naturali simul iuncta: non in naturali so-Ia. primo,quia uerba in dubio debct accipi in propria significatione .l. non aliter. in princ is de legatis . iii. sed naturalis obligatio non est proprie
obligatio, sed abusue. l. fideiussor obligari. f. s- deiussor.ifide fideiusserin non debet. . ille in naturali obligatione intelligi. Secundo, quia uerba in potentiori significatu sunt accipienda. l. i. f. si in perpetuum. ff. si ager vectigaL vel emphyleo. pet. sed potentior est significatio obligationis: ut
significe ciuilem: de naturalem simul: quam naturalem tantum, ergo intelligi debet textus ille in ciuili, & naturali simul. Tertio sic utitur in principio tituli Imperator: dc tamen nunquam inuenies, i intelligatur naturalis obligatio, sed uel utra ue simul lacundum opinionem nostram, uel ciuilis quandoq;: de quandoq; utraque. Quarto iura quoties utuntur hac smplici voce obligati nis , intelligunt ciuilem, & naturalem simul, non
naturalem tantum .l. iuri entium . . igitur nuda .ff. de pactis. sed in hoc . . limpliciter ponitur.
c O, dcc. 3c ex hoc ego textu cum rationibus supra adductis huic sententiae me subscribo ad eam
fundandam talem in docens rationem. Non potest quis eam tollere obligationem,que non est .Priuatio enim praesupponit liabitum .l. decem.1Lee ver borum obligat. l. nam de si sub conditione.=. rumpendo. i. de iniusto rupto & irrito testamen . sed cum iudex rerum absolim : praesuppoDit eum non obligatum, quia in sententia iudex tati in m deci rat. l. licuit .f. sed si quaeratur.ffisi seruit. vend. e so no potest tollere eam obligationem : quam ipse praeli ipponit non esse. In eadem glos. ibi, cum omnia iudicia, Zec. vultas hiet Accurs. Iudicia iuris ciuilis esse ita ipse: de
sequitur Castrens. m. i. minor.princi p. colurn .fin.
ff. de procurat. Iasarsea de action. in princi p. nu mer. xij. Ripa in rubrica extra de iudiciis, numero. xxxiiij. Bald. in.l.fin. nume .vj.C. quod cum eo
qui alien .pol. Probatur hic opinio secundum illos in. l. ij.f. deinde ex his. F. de orig. iur. ubi dicitur, quod ex lege duodecim tabularum actiones compostae sunt: sed mediantibus actionibus iudicia instituuntur: ut infra de action. in princip.ergo iure etiam ciuili iudicia introducta sent: quemadmodum actiones sunt introductae: Huic rationi,
qua sola doct. nituntur, responderi potest primo, quod non est expeditum iure ciuili introductas
esse actiones. multi cnim contrarium tenuerunt
respondentes. d.f. deinde ex his: ut per Iacobum. de Din. infra de action. in princi p. ubi quandoq; dixi dum eram scholaris illi in textum no loqui in actione, prout est ius persequendi, Sec. sed in actione prout significat petitionem iuxta textum in. l. aedita.C. Maedendae ista erat actio: quae a Pontificibus impetrabatur,ec selennibus uerbis praeponi debebat. Secundo, & ultimo esto, quod actiones iure ciuili introductae sitit: non tamen sequitur ex hoc, quod iudicia quoq; iure ciuili sint introducta: Nam licci ad silii essentiam requirant actiones iudicia dicto princ. infra de actio. ex hoc tamen non sequitur, quod eadem iure introducta sint. nam usucapio quoque ad sui essentiam requirit possessionem. l. iij. E. de usucapio. de tamen eodem iure introducta non sunt, cum si posscsso iuregentium introducta: Et sc uidetis fundamentum istorum non subsistere . Quare Specu. in proena. sui operis in vers. hanc placitandi. mihi. numer . xxiiij. dicit quod inamo ante ius ciuile iudicia instituta se erant: Et hanc opinionem uidetur etiam sequi Arct. insea de exceptio. in rubrica mihi. numero. vij.Vers. ueniamus ad secundum. uidetur etiam sequi Barto. in . l. Iulianus . nu. xxvij. de condit .indebiti .dum ait iuregentium introductum esse, ut iudicibus pareanitis :5 expresse se quitur Gom. infra de ae . in prin. nu. xxxv. Zan .ij. in prin. is te orig. ivrcagn.in rub. eiusdem tituli. Probatur haec opin. pruno per.c. uenerabilcm .f. rationibus. extra qui illii sint legit. tibi in lib. Deu ter oliui contineri dicitur ii dis scite : de ambiguum apud te iudicium esse posscxeris, &c. Ex quibus apparet , quod ante ius civile iudicium
etiam erat institutus n. Secundo probatur ex .c.NO-
tiit .vers. csterum seriptum inuenerimus in .l.diui na, ita magnum iudicabis, it paruum, Sc. extra delud.Tertio probatur ex c.xv. Deuteron. de por et t.
Iibrum, & etiam perlibrem Leuit.& Regum e ubi apparet populum Israel iudices habuisse. Quarto
probatur aut horitate Dionysii Alicaria. ut refert Zacin. l. j. in princ. F. de origaur. Quinto, & ultimo probatur in . iiij. ciencit ubi Lamech uvores suas conuenit coram Adam : qui iudex erat, & p ter eorum: de sic uidetur constare : quod ante ius c te iudicia extiterunt. Quare eso una cum Bellon. llic dicerem, quod si nos uolumus inspicere orig iudiciorum, utique necessario cogimur sat ei illa anteius ciuile ita ille: de ita procedant adducta pro secunda opinione: si uero inspicimus
mam nidic,orum: tunc rccte possumus dicere iudicia iuris ciuilis effer quia ius ciuile hane dedit sormam iudici js, de ita procedat opinio nostraestos. hu Et ita ego sentio.
173쪽
In eadem l glos ibi filio eontra, patrem:& co tra c. Elicitur hinc, u, inter patrem,& silinin ciuilis obligatio no nascitur. Uratera fratre. . questum .st. de condit. indebiti.& ibi Doct.comum iater sequuntur hanc glosae nostrae conclusione. Ratio est secundu Accurs hic : quia ciuilis obligatio introducta est: ut naturali obligationi faciem det,ati forma:ut possit actione parere: de in iudicium deauci: cu actio sit ius persequedi in iudicio quod sibi debetur infra de amon. in princ. sed inter patrem , S: filium iudicium oriri non potest .l. lis nulla .F. de iud. ergo ciuilis quoq; obligatio inter patroni,& filium oriri no dcbet: & haec ni fallor est Accurs ratio. Altera est ratio qui mihi magis placet:quia una,& eadem persona tibiis si obligata ense non potest. debet enim este diffcrentia inter personam obligatam,& oblisantem. l. ij. f. de stipula. ser. l.si quis pro eo. f. i. f. de fidcivis. sed pater,ct si lius una, de eadem persona iure ciuili inspecto censetur. l. fina .C. de impuberem. ergo iure ciuili inspecto inter patrem, & filium obligatio oriri non
Potest. addunt Docto. alias rationes in . d. l. fratera fratre.quas cosulto omitto. & uide Coras. lib. Mi scel. iiij. cap. iij. qui nouam etiam rationem Acri.
Elicitur ergo ex fine huius glos. q, ciuilis obligatio inter patrcm:& filium oriri no potest. Ampliatur hoc , ut non solum procedat inter patrem, α filium, sed etiam inter fratres in eiusdem patris potestate constitutos: probatur tum in d .l. ater a fratre. in princi p. tum etiam quia si diceremus, Pinter istos fratres civilis oriretur obligatio sequeretur, cii pater ciuiliter filium obligatum haberet: cum quicquid acquirat filius, acquirat patri suo. l. placet. fide acquir. haeredit. sed consequens est sal sum : non . n. potest pater silium in potestate constitutum ciuiliter obligatum habere: ut supra diximus. ergo falsum est etiam antecedens. Limitat Irmodo hoc Accurs. pronunciatum primo loco, ut procedat in filiis in potestate constitutis secus uero in filiis emancipatis ut Port. hic ait & probatur in .l.lis nulla. fide iud. sumpto argumento au. cum praetor .fieodem titulo. Secundo restringitur, ut
non procedat in peculio Castrensi, uel quas C
strensi: nam respectu horum peculiorum,& naturalis,& ciuilis obligatio oritur inter patrem, & sitium.ita tradunt post plosomnes in d .l. frater a fratre. probatur tum quia in ijs peculiis si ius pateria
milias inducatur. l. ij. H ad Maccd. tum etiam in l.
si quis uxori.I. i. Ede furtis.Tertio,& ultimo ut noprocedat hodie in peculio aduentitio, ita ait ilicBal.& uidetur sequi Arct in .uerum cum haec limitatio possit dupliciter intelligi: nunquid scilicet pater obligetur filio:& econtra nunquid filius patri oblisetu rλ duplex quoque est necessari a inspectio. Prima est, nunquid pater filio ciuiliter,& n turaliter obligetur hodie respectu peculi j aduentitit.&glos. quide in d. l. frater a fratre. & ibi Bart. ol&alij doct. communiter dicunt patrem non si tum naturaliter,sed etiam ciuiliter filio obligari:&
laac etiam opinionem sequi uidetur glosin auth.
unde de si parens.C.de invic.test. Probatur, priamo per textum in. l. I ulianus. . i. C.ad Trebest .vbi
expresse dicitur, quod cogitur pater filio satisd re: quod non esset si ciuiliter, di naturaliter non esset obligatus. Huic legi potest dupliciter responderi, pruno, quod speciale sit ibi,quod pater a silio cogatur propter praeceptia ipsus testatoris: uri
transitum ad secunda uota: ut & textapse innuit:ος se in contrarium est ius commune. l. Ius singulare isde legibus.& ita retorquetur iste text. Secundo
potest responderi, quod non mirum, si pater cogitur ibi filio satis dare: quia obligatio illa accipit uires post mortem patris, quo tempore filius est sui iuris, & ciuiliter, & naturaliter patrem obligatum habere potest: ut supra diximus, sed quoties obligatio consertur in tempus existentiae siti
iuris ualet. l. si .F. de stipulat. seria. facit. l. quia in
hoc vitici. .fin. cum . l. praecedenti. Ede donation.
inter uirum S uxor. ergo isto quoq; respectu u let obligatio ista. Secundo,& ultimo adducitur tex. in .l .pactum.C de pactis. ubi expreste dicitur,
quod si pacto dotali: quo iure mater sua cum suo
patre conuenit: ut si intra matrimonium decesi set, dos sibi restitueretur,uerborum obligatio intercessit, petitionem exequi non prohiberis: maxime inquit textus. si adhuc uinculis potestatis patriae non astringeris: sed dictio, maxime, implicat. l. im stra. .de re milit Itb xij. glo .ina. illud. in
princi p. in uer. existimari. Mad legem aquil .em etiam si astringereris uinculis patriae potestatis, petitioncm cxequi non prohibereris. Huic etiam
legi respondetur, quod speciale est in dote: argu .
Altera i in inspectio, nunquid scilicet adum titiorum nomine patri filius obligetur, & in hac
duos casus coli derant doctores. poli Bart. in . l. frater a fratre. colum .v.numero. xvj.f. de condit. in-biti. Primus est, quando pater borum bonorum usumisuetum, ac legitimam adminisi rationem no habet: ut potest poni exemplum in princi . authen.
dunt filium patri & ciuiliter, & naturaliter obli- ari. MQuciatur primo, quia ubi eadem est ratio:,i eadem debet esse iuris dispolitio. l. a titio. f. devest.oblig. Sed eadem ratio est in peculio isto:quet est in peculio Castrensi: uel quas, cum habeat filius,unde patri satisfaciat. iuxta.l. ii quis uxori .fa. Ede furtis. ergo eadem quoq; debet esse iuris dispositio: ut quemadmodum ex peculio Castrensi patri obligatur filius : ita etiam ex hoc peculio:
cuius plenam habet proprietatem: nec aliquid ad patrem spectat. Secundo,&ultimo pro hac opinione uidetur text. in . . i. in aut licia. ut lac. matri &auie. ubi expresse dicitur, quod in hisbonis filius licentiam habet, quo uelit modo disponere. Et si tu opposueris, quod nullum potest elle iudicium
inter patrem,& titul m. l. lis nulla. Ede iud. Respondeo dupliciter, quod non loquimur de iudicior sed de obligatione ut infra deducam. Praeterea ex quo filia vi dc usi siuictuin proprietas: hoc casu,
174쪽
ὶ Hid peculium habet instar peculii Castrensis:quare quemadmodum in Castrensi peculio potest esse Iis inter patrem, ta filium, ita etiam potest esse in
hoc peculio: ut per Bata Pau. 6c alios in d. l. lis nulla . Alter uero caliis est, quando usu sfructus patri acquiritur: filio proprietas: an possit filius respectu proprietatis patri obligari λ de in hoc casu cociores fere omnes concludunt patri illiu non obligari. Mouentur primo Bar. quia in ius.quorum pater usum diu habetide est legitimus admuustra tor patria potestate exercere potest. l.i. C. de bon mat: rn .sed ubi pater patriam potes laicin exercere potest, non est nccessaria ciuilis obligatio,cu pro 'pria aut hori t. in filium sibi iustitia facere possit. l. serui,de si ij. in prin .st. le furi .ergo ciuilis obliga tio intercedc re non potest . Huic rationi dupliciter potest respoderi primo negando patrcm poste exercere patria potestate circa proprietate aduentitii peculi j,cum illam alienare nequeat: uel alij silio relinquere a. cu oportet.C.de bonis quae lib. ii. quia pater potcst exercere patriam potestatem noturildictionabiliter potestate rcgia, uel iudiciali riit uidetur sentire pl. In d. la um oportet. in .f. non autem. in vers. patria potestas, S uidetur probare Plutosophus in . v. Et luc. licens patre mentionem habere:& correctio , non iurisdictione in filios. Pmbatur,quia quemadmodist dominus non potest dicere ius in seruum: sed si deliquerit, debet eum iudici offerre .l .circuncidere. M.fin. f. ad lege Corneliam de Sicar. Bar.post Guil .de Cun. in a. i. isside
his qui sent sui vel alte. iv. ita cita non potest pater dicere ius sibi in filium:& multo minus, cum )ominus in seruum & ciuili:& gentium iure potestatem habeat: pater uem solo iure ciuilis supra de pat. potesta.f. i. No obstat .d. l. serui,& filii: quia loquitur in furto domestico,& leuiora, di ideo non tenetur actione aliqua filius patri: uia pater potest in eum
statue te,dc cum corrigere ui uero furtum leue non
esset,sed magmuutiq; filius patri teneretur: & yuniri deberet Trespic tendu I .surta domest ica.w.dere. Secundo mouetur,quia una,ta cadc pcrsona nopotest esse obligata,& obligans: cum duo contraria non possint elle in eodem subiecto .l. ubi repugnati a. m. de reg. iur. sed iure ciuili inspecto patur, di filius, una eademq; persona censetur.l. sn.C.d impub. de uox si ij, uox patris celetur, & contra.*ei uero infra de inut. stipui. erso inter patruinc filium non potest ciuilis obligatio nasci. Verum de huic rationi resipondeas, Ῥ patcr di filius censetur una eademq; persona in iis, ius patri acquiruntur, in iis uero: quae patri non acquiruntur: ut est proprietas peculi j aducti iij: de qua nos loquimur, coli siderantur ut Aucris personae .d. 6. ei uero . in s n. Tertio adducitur.f. it cin tu ut . in ira de iniit .stipui. lan .f. i. stupra quas personas. Huic textui respondeas, si non loquitur de pccu. aduentitio, sed profectitio: quia tuc inutilis est stipulatio. ex quo pater sibi stipulatur, quod suu est, ut per Matuam in d. l. frater a fratre. sub nu.cxl .Quarto ciuilis obligatio
introducta fuit ad iudicium introduceti dii: sed iudiciu non potest esse inter patre & filiit ergo ,&e.
Respondeas primo negado maiore, tum quia non probatur, tum quia mota est tutu dicere,ut per Mantua tird .l. frater a fratre. nu .cxvii .cium sequet ibus.
Praeterea esto, ', haec obligatio propter iudicium inuenta sit, dicedum tamen est, i, licci inter patre, de silium iudicium cile non possit, donec silius est in potestate, tamen si ex patris potestate filius exierit: poterit ciuilis ista obligatio, iudicium producere,& sic licet non operetur tunc dictum effectu, poterit tamen Operari postea. Quinto, de ultimo adducitur clia, quia ii diceremus filium patri obli- fari, pater in rem sua author fieret, cum sit hoc ca-i legitimus filii administrator: in rem aute suam nemo aut hor fieri potest. l .i.& ibi glos. Bari .de alijssside author . tui. Huiccti .i in rationi respondeas,
filius in se obligado nullius indiget authoritat . i. filiusfam. f. de M. Se obli. Et si tu dixeris,hoc procedit tibi cum extranco contrahit filius. Respondeo,u, si illud est, qua do cum extraneo contrabit: multo masis deberet este,quado contrahit cum patre, cum semper praesumatur pater Optimum consilium sumere pro filio v.fn. in princ. C. de curato. sirio cum aliis legibus vulg. Presterea potest etiam
responderi, V si qua indiget authoritate in se obligado filius fani. potest ei dari alius administrator,
ex plo tutoris,uel curatoris, qui cum suo pupillo, uel adulto est contractum initurus.& sic uidetis omnibus huiusce receptae opinionis fundamentis facile responderi poste. Quamobrcm possiet forsan contrariis subct inc ri,ut fecit Ias . in . . l. frater a statre. Iiu. XXX vij. ut siquidem etiam ciuiliter hoc casu filius patri obligetur quod quide hac ratione pro bari vidctur, lina illa cade ratio, propter quam filius patriciuiliter obligatur in Castrensi peculio,
quia scilicet filius habe t, unde possit patri satisfacere. l. li quis uxori. . iat. de iuri. adest etia hoc ca- se,cum habeat filius pmprietatem aduent iiij peculi j,ex qua potest patri satisfacere . quare eade quoque debet adesse iuris dispositio. arg.l. a titio. ubi Iasae de verba blig..Cogitate tamen. GLos in verbo rei, licet breuis sit, in duas tamen
partes diuiditur. In prima timore unius obiectionis text. cxponit. In secunda uero expositi nis ratione affert. Sccunda ibi, quia uerbum. Obiectio autem potest bile, ut hic per Bellon. qa i Elicitur ex prima parte rei appellatione factum
quoque contincri, ita uult hic Accurs. cum quo Doctor. communit c r transit int . idem etiam dicit
flos. fin. iii in fin. de ibi Scribentes lati sit me. st si certum pcimar. probatur autem istud, quia rei uerbum generale est dicta l. i. in sin. Et si tu dixeris licet generale sit, non tamen adco generale pro batur , ut facta quoque coinpraehendat. Respondeo ex intentione Accii rhi, quod adeo generalis est huius dictionis significatio, ut non solum facta, scd omnia: quae uel in nostro patrimonio, lictextra nostrum patrimonium sunt compraehedata rei appestatio. Edu vel b. si . Adde tu cum Bello. ut hoc probaturit .naturalis. in prin. ff. de prs scrip.
175쪽
verb. & hinc insertur postea secundum Bal. hic,q, si lege municipali caueatur,ut de quacuq; re petita pro sine.xx.solidis unus soluatur: Pro facto quoq; petito solidus solui debebit. cum facta rei appellatione copraehendantur,ut dixi:quod tamen intelligendum est, ii tactum Petitum aestimari possit ut domi taedificari: fossam fodi: & alia id genus. secus uero si aestimari non posiit: ut luc per Port. dc Bal. 3 In eadem glos. ibi,quia rei uerbum,&c. t Elicitur rei uerbum generale esse, ita uult hic Accurs. cum quo caeteri comuniter sentiunt tum hic, tum
etiam ind. l.j. insin. iniceri. petat.& alibi passi in . Quod probatur, & in. l. rei appell. isde vero .signi.& iii d. l. j. in sit. Hinc insertur primo rei appellatione iacia quoq; copraehendi: ut statim dixi. Se
cundo compraehenduntur etia iura ta actiones: ut
est tex. in a. rei appell. f. de verb. lign. de hinc postea insertur: ut si quis donauerit res aliquas celetur
etiam donasse iura, dc actiones, quae circa res illas habet. Bari. in .l.j.ff. de stat. lio. Et ii tu dixeris cum Hyspa. in .f.i. nu. xxj. infra de act. non debere fieri huiusmodi interpretatione, ut actiones coprehendantur,quemadmodum non fit .f. sin. supra de iure natur. cum donationes odiosae sint. l .cum de inde bito. F. dc probat. gl. in . l. ii maritus. la ij. C. de don. inter uirum do uxo. Respon&O. θ cu uox illa, res, proprie actiones etiam compraebendat. d. l. rei appellatione . de infra declarabitur. non est prohibita huiusmodi interpretatio, cum ex proprietate verborum in quavis materiactia exorbitanti, de odiosa interpretatio permista sit.tex. not. do ibi Aret. in l .cum lege .ifide test. Tertio cOpraebenduntur et ii serui,dc in ancip.l. omnia. .fin. ff. de leg. ii. Et hinc
est Q si quis impetrauerit immunitate a collectis, uectigalibus, S aliis huiusmodi pro se, suisq; rebus
immunitas ista etia scruis proderit. l. senatoru. ubi
Bar. de alij.C. de dign. lib. xij. Hys p. in . . i. n. xxiiij. infra de act. Quarto rei uerbo compraehenduntur etia liberi homines. And. Sicili. 5 Dec. in c. ij. per
illii tex. ibi rem,quae culpa caret,&c. cxtra de cost. Dec. in . l. in vit. notan .is.li cer. pet. de probatur se-pra de reb. cor p. dc incorp. lnprin.6 in. l. i. . quaedam .st. de re r. diui dc ex hoc postea constat no recte sentire Bal .de Castr. in .l.omnia . . sin. ff. de leg.
ij.dum contrariu dicunt. Quare sit lege municipali disponatu taut de quacunq; re uectigal, seu gabella petatur: homo quoq; liber sub ea lege copraehendetur. Benachi. in tract. degabellis. in .ij. . primae partis.viij. pari. principalis. licet Hysp. in d.3. i. subnu.xxiiij. contrariu uideatur approbare, quod tamen intelligas tu, quando lex illa municipalis rei aestimationem non respiceret. si .n aestimationem
respiceret secus esset: cum liber homo ς stimari nequeat .l. liber homo .ffide verb.obli. Habet uerbum illud, res,de alias significationes. sed quid ego linsulas recenseo cum sub eius uoce omnia, quae uel in patrimonio nostro,uel cxtra patrimonium nostrum sunt compraehendantur. l. rei appellat. E. devem .sign. si quis tamen uelit plures huius verbi sisnificationes: adeat Sab. in .l. .in sin .st. si ceri .Pet.
ction. in vest. i. Contra praedicta tame ιν rei verbum ita generale no fit obiicitur primo .f. sin. Ω-pta de iure nat.&.l.j.ff. de sta .ho m. secundo. f.non solum infra de vest. oblig. tertio .l. serui electione . labeo. :f. de lea.j.cum pluribus similibus: quae s
cile pollent ad lioc adduci. Pro huius t negotii,
uod doct. non recte explicant, uera reselutioneuo sunt coli derandi casus.Primus est quado verbum illud, res, non simpliciter, de absolute, sed respecti ire ponitur. Et tunc dicas omne aliud rei ap- pcllatione copRhendi preter id,cuius respectu poni tur. de ita procedit. d. l. lin. sit pra de iure natu. dc alia iura supra allegata. ibi. n.terminus iste, res, nosimpliciter profertur: sed alterius respectu: ideo no mirum si illud rei appellatione non copraehendatur.Genus. n. ad ea, lus expressa sunt non rese
tur. l. doli clausula .de ibi Doct. F. deverb.obl.cum igitur rei uerbii generale sit,ut dixi, eas species, qugexpresse sent,no compraehendet: dc ita procedunt iura praedicta. Alter uero casus est, qua do uerbum istud rei, simpliciter,de absolute profertur: no respective. Et tunc dico omnia quaecunq; in rerum natura incidere pollunt huius uocis significatione compraehendi: ut probatur in . l. rei appellat. ff. deverb. sign. facit. d. l.i. in fin .ffisi ceri .peta. cum aliis supra adductis. Nam ut eleganter ait Gambar.lib. Dialectice legalis. iij. in cap. de senem. res dicitur esse nonae transcendens, cuius significatione nihil emlgu. Quid . n. reperies, quod res dici non possit Cum omne ens, ut dialecticorum utar verbo rei significatione comprehendatur d. l.rei appellatio. Hoc tamen nonnullis casibus restringitur, de primus est quado isti uerbo, res,esset adiectum pronomen post essivum mea, vel simile. Tunc . n. iura, seu actiones eius significatione no continebuntur, ut si quis dixerit, dono tibi omne res meas. na in hoc cassi non censebuntur donata nomina debitorum, seu actiones, quas donator cotra debitores filios habet: ita dixit Bar.Post Guil .de Cu. in .l.j. ff. de stat.
d.f. argento. facile posset resiponderi,u, siquide ibi
argentum non dicitur meum, ad quod petendum actionem, intelligas tu persenalem, habeo: sed nos non loquimur de ipsa re: quae actione petitur. sed de ipsis actionibus, nunquid scilicet actiones:quas ego habeo contra debitores meos dicantur este in bonis meis: sim dominus illarum actionum, meae sint actiones illae . quare cum diuersum sit actio: dc id quod actione petitur. no potest de uno ad aliud illatio fieri:argum. l. naturaliteris . nihil communesfide acquir. possess. Vos igitur dicatis, quod si ego tibi donauerim res meas censear etiam donasse actiones. quas habeo, ut uult Bart. in d .l.quintus. . aTento ..Ange. Sc ImOl. in . l. si legatus.=. primo.ε. ad Trebell. Hyspan. in .l. 9.i. num.xxi. infra de M. Pronomen enim istud possessivum, mea, actionibus quoq; conuenit ut est rex .in d. l. si legatus.*.i. Secundus
176쪽
secundus casus est,quando rei uox esset circunscri
pta loco aliquo.tunc. n. actiones non contineren
tur, ut quia dixerit testator titio lcgo, omnes res, quas Perusiae habeo: hoc. n.casu non censebuntur legate actiones.ita consuluit Soci .consit .ci .uiso test.tinento .col.j. lib. i.& sequitur Iasin. La diuo pios .in venditione.in iiii notan .ffide re iud. Mouentur autem ea ratione, iii actioncs loco circunstri bi non dicunturicu igitur uox ista res, loco circunscripta sit: dixit. n. testator omnes res,quas Perusiqhabeo, lcgo. actiones rei appellatione hoc casti no
continebuntur. Verum animaduertas: quoniam ego contrarium dicerem,quia ex eo nomina debitorum non continentur ind. l. ius. in prin.quia debitores non habitabant, ac non erant in ea aOmo, qui legata fuerat una cum rebus ibi comorantibus. sed cu debitores in propolita quaestione nostra sint Perusis, ibiq; commorentur: ego putarcia eos quoq; si ab legato comproelienses: ut etiam Hy- spars. in d. . t .velle uidetur: licet alia ratione, quae non concludit. Tertius & ultimus casus est, quando non simpliciter profertur res, sed cum aliquo adiuncto, quod non conueniat indistini, generali eius significationi .& tunc terminus iste, res, non ita generaliter accipietur,sed secundii adiunetiim illud declarabitur: arg.l .plenum. .squilii .ff. de usu de habit. de probatur in tit. de reb.co .dc in 6 co p. stupra Exemplu,ldonauit quis alicui res suas mobiles, de immobiles, utiq; no celebuntur donate aditiones,ut dixit Bal. in . l. si constante. f. si . insin. ff.sblut .mat r. quem sequitur Aret. infra de inutil. stipui .in prin. de Hyspan. in d. f. i. nu. xxij. infra de actio. mobilium. n. vel immobilium appellatione
actiones no continentur. sed ut tertia i pecies considerantur.l. ad tuo pio. . in vendit .ff. de re iudica.
uod est perpetuo notandi quia istud poterit etiat ibi deseruire ad sustinendas donationes: scis. n.donationes omnium bonorum, praesertim de futuro rum, nihil donatori reseruato no ualere,ut dicunt Din.conimuniter in a. stipulatio hoc modo concepta .ff. de verb.oblig. modo pone quod in donatione dictum sit aliquem donasse omnia bona sua presentia,& sutura mobilia, Sc immobilia, ncq; appareat aliquid donatori reseruatu futile,adhuc ta-
me donatio substineri poterit, quia hoc casu actiones, seu nomina dcbitorum donata non censentur,
tu supradictium est . quare de his poterit donator testari. 5: ita se consuluisse,tradit ias .in d. lia diu OPIO. . In uenditione . num .vij. F. de re iudica.d se
quitur Guid .Papae, deci ccc xcj. GLocui ver. secundit, diuiditur, ut hic per Beli. t In prima parte vult verba illa secundu nostrae Ciuitatis iura referri ad totam definitionem, ut sit sensus, obligatio lecundum nostrae Cinitatis iusta est iuris uinculum, dec. Cum hac expolitione pertransit Bello. hic Tollent.& alij coin uniter, ex
quo nemo eam reprobat. Eande quoq; uidetur ap probare Bart. in . l. si unus .f. pactus ne peteret. col. h. ff. de paci.Vnum tamen uidetur milii cotta Camobstare: quia ita intelligendo dicendum est uerba
illa distili itionem .non ingredi:ostendere quale sit
diffinituita: hoc autem cotra text. uidetur, cum illa
uerba in obligationis definitione ponat: si . n. ita esset, posuist et ea Imper. in prin. antequam distinitionem aggrederetur, dicedo obligatio secundum iura Ciuitatis nostrae, dee. Secudo exponit Accurcu, illa uerba, secundum nostrae Ciuitatis iura, serantur ad definitionis principium nepe ad illa verba iuris uinculum, ut sit sensus, obligatio est iuris uinculum secundii nostre Ciuitatis iura,&c.de secundum hanc expositione inquit Accurs ciuilis, de naturalis obligatio simul hic definitur, no ciuilis si la,uel naturalis sola. Haec expolitio licet eam Doct. no reprobent mihi tamen no placet. in defixa itione. n. lingula uerba suum mysterium habere, nihilq; superfluit messe debet .gloc coinuniter approbata infra de actio. in princ. in vessi. quam ius Iecundu hane autem expolitione verba ista superflua fere iunt . quia sufficiebat dicere est iuris nostri uinculu, nec erat opus iterum reassumere dictionem, iura . Tertio exponit Accurtat ea ticinassent rei notiue, quasi dicat, illa obligatio est iuris uinculum, quae est secundum ius: non contra ius. Haec quoq; expositio inepta est. cui. n. est dubium, Q si obligatio est iuris uinci illi,contra ius no crit Praeterea, ita interpretando uerba illa superstua sunt: cii obligatio contra ius excludebat ab nac desinitione illis uerbis, quo necessitate astringimur,
ex obligatione. in contra ius iaccessitate non astringimur. l.generali ter. de rem oblig. Quarto igitur exponit idem Accur ut uerba illa referatur ad verbum soluendae. ut sit sensus, i, res solui debet secundum nostrae Ciuitatis iura. Uciram, haec quo'; e rositio mihi non satisfacit. Nam definitio debet
ac tu. post .adeo ut quoties in desinitione genus, de differentias exposiverit omne aliud sit per tuum sit iuxta d.glos in prin .de act. de eleganter his uerbis ostendit Cic. in Topic .sic picipiunt ueteres, cum sampse is ea, quae sunt ei rei, quam definire velis, comunia,usq; eo prosequere, dum proprium efficiatur,quod nulla in alia rem transferri possit e c. O in ne igitur id quod in definitione non ponitur ad declaranda rei des nite substantiam,de ad excludedam senus comit ne ab alijs speciebus superfluuest: diffinitio. n. est oratio ex differetiis subitat iam habens: sed secundum hane expositione uerba illano declarant rei definite substantia, nec genus co miliae ab alijs speciebus excludunt:cu non ponantur ad exclusione alicuius uinculi .ergo ita exponi non debent. Cu igitur oes hs gi .expositiones cauillo non careant, putare ea poni ad cxesulionem naturalis obligationis, cui si uerba illa non adiiciebamur, caetera diffinitionis uerba conueniebant. cum naturalis obligatio sit iuris uinculum a. s si- deiussor. fide condit indeb. uo necessitate astringimur alicuius soluendae reii cu amplius. .is natura debet .sside resulis iuris: de laciunt ea quae de
177쪽
successive deueniunt, ut oblematialia uademus in mauerit: ex hoc tamen Pontificium non dicitur omnibus sere Bart. repetitionibus. Secundo notanda est diuisio obligationum, ca, quaedam ciuilis est . quaedam prstoria it hic Iustinianus ait: sed contra, q, haec diuisio non sit bona. Na uitiosa est ea diuisio, tuae suas partes, ta eas Gesnon continet. l.filius familias. f. filiusfamilias miles. ff.de liberis & posthuni. haec autem diuisio est Litiusmodi, cum in ea naturalis obligatio omiti di tur:ergo uitiosa. t Verum resipondeatis, quddin mo naturalis obligatio inest in qualibet specie hie enumerata. Et primo, tui insit in ciuili, probatur ex eo,u, inquit ciuiles obligationes cas elle, quae ahire ciuili comprobate sunt: ut sunt iuris entium obligationes a iure ciuili comprobate,quod etiam insit in praetorijs probatur,quia ubi naturalis inest squitas, ibi quoque naturalis inest obligatio Doct. post Bart. in .l.j.num. x.ffide condit. indeb. sed praetor semper aequitatem naturalem prae oculiς habet' l. quod in eph s.ff. de eo quod certo loco. ergo nopotest esse praetoria obligatio, quae etiam naturalis non sit. Dico igitur ut integrati H quod naturalis obligatio,& ciuilis simul inest in qualibet specie hic enumerata, ut Inus iuxta. l.cu quid. . in
ter emptum. F. de legat. ij. Cum enim des nivis letu tranq; simul iunctam obligationcm, eam in duo enera diuisit: in ciuilem scilica,de praetoriam, Scite ciuilis obligatio hic non accipitur sicut alias respectu naturalis obligationis.tunc enim procederet argumentum sit pra formatum, cum diceremus
hie definiri naturalem oblisationem per se, &ciuilem per se. & Imperator ciuidendo postea omisisset naturalem. sed cum utranq; definierit in qualibet specie hic enumerata utraq; inest obligatio, cum genus in qualibet 0ccie inesse dicatur ei et .g.
Tortio est notan . quq sit ciuilis obligatio,iit hie
in text. qui uidetur innuere obligationem a iure gentium introductam si a iure ciuili comprobetur
3 ciuilem appellari, 1 sed contra hoc uidctur text. in l. fideiussor. .fidei ustar accipi is de sid filiis. nisi respondeas, quod ciuilis obligatio, quando proscr-tur respectu naturalis est speci cs separata ab eac sed quando prosertur respectu praetorie obligationis
cotinet etiam naturale, ut hic probatur, de faciunt notata supra de iur nat . . ius autem ciuile. η t Quarto, Sultimo est notan . denominationem seri a confirmante, seu comprobante, ita uidetis hic, quod iuri gentium c onuent iones ex eo, quod
a iure ciuili coprobate fiunt ciuiles dicuntur. Hoc tamen intelligas ubi id, quod confirmatur, per se inualidum erat,ut in text. noli ro,quia iurisgetium obligationes per se invalide sunt ad actionem producendam: iuxta. Liurissentium. g. igitur nuda. ff. de pact. si uero per se ualidum esset id quod confirmatur, a confirmate regulariter denominationem non acciperetu .s donate. . i. isde donat. inter uirum & uxodanore .ubi id declarant Dodi.ff. de ii risdiei. omnium iud. Et hinc est, quod licet Summus Pont. ius nostrum ciuile Perusinum confir- sed Perii linum: quia ante coii firmationem per se
ualidum crat, nisi tamen confirmaret hoc Pontifex gratia noui iuris condendi: arg.l. quaere atur1fide militari testamento.
G Loi. in verbo diuisio, in duas partes diuiditur. In prima declarat quid sit diuisio. In secun da remissiue ponit diuitionis effectus. Seclida ibi di diuitio . Elicitur ex prima parte, cis diuitio est innumerabilis materi et brutiis copositio: ita Ac- cur hic definiuit. Quae quidem desinitio facile reprobari posset. uerum cum quid res sit sciamus frustra immoraremur in eius reprobatione. Frustra enim de nomine quaerimus. cum quid res sit non ignoramus. ut clcganter in Topic.Tullius ait.Volo tamen uos notare nonnulla, quς bona exigit dis uitio . t Requiritur ergo primo loco, ut diuitio sit
bona, P nulla in ea omittatur pars. l. filius .f. filius familias miles Se ibi gl. f. de lib.Se post h. Nam uitiosa est ea diuisio, quae suas partes, & eas omnes non continet, ut in Top. dicebat Tullius. Maximum enim uitium est aliquid indiuidendo prsterire: ut idem ait lib. Ossi c.j. post principi ideo diuisio debet totum diuisum euacuare dc compri- hendere. Alb. in .l. ita stipulatus . nu. i. fide verbor. oblis. Sectando exigitur, ut nulla etiam pars sit in diuitione superflua facit glos infra de aet. in prin. in uerbo quam ius. exra ibi notant doctores. sicut enim nihil debet in diuisione omitti: de ita etiam nullo debet esse siti persevo onerata uerbo diuisio, ut eleganter Quint. ait lib. iiij. cap. ult. in fili. Tertio exigitur, ut diuisio fiat per partes oppolitas, de
contrarias. ut post Fabr. Aret.& alios, tradit Ias. in M. actionum infra de acti. l. Nupt.lib. I. nil. xxj. Quarto requiritur , t diuisio fiat per partes substantiales. siue ut isti dicunt essentiales, non per accidentales: quia substantia rei non accidens iii spici debet iuxta notata in l. omnis desinitio. st de regu l. iur.& ita tradit Dec. in c. postulasti. in sit. de rescriptis. Alex.in l .i. col. x. nu. xlvij. vernin hoc articulo is de acqui .pos Fab. in .I. i.col.j.ver.in hoc dicendii m.&Comes allegans nonnullas glo. in .f. actionum. numer i. infra de act. Quinto, de ultimo requiritur ut sit bimembris, ut ex text. nostro se uti hic Arct.& infra de adt. .i .e e Sylvest. Nupt. indicto lib. i. nu. xxj. quis d tamen non est tutum,quia in iure admittuntur etiam diuisiones, quae tria uel plura nacmbra continent. ut probatur in a.j. .interdictorii. ff. de intera. i. in prin. isde prs t. stipui. Ex secunda uero huius glos parte elicitur duit sonem ad multa conserre, de quibus per glo. in .f. igitur. in verb. ius imus supra in proemio huius uoluminis . habet enim diuisio multos effectus, te quis bus uariis in locis per doct. t nos nonnullos refcremus . Primus est,u, diuisio rem, seu materiam,deua agitur clariorem facit. 3.sed ne in primis suprae leg. l.i. in prin .isde excepi. dol. 3: ibi si . N Alb. di hinc est, cti diuisio aperta debet esse,& dilucida: quod his uerbis ele anter ostendit Quint. lib. iiij.
cap.vit. Quid turpius est, quam id ipnim este obscuruma
178쪽
scuram, quod in eum solum adhibetur usum : ne caetera sint obscura Secundu qui diuisioni ascribitur effectus, est, quod mentem audientis praeparat.d. glos. in . I. igitur sit pra in proe m. Ias. in ira deaci. in rub. in finalibus verbis: Quintil. in . d. c. ult. inquiens, neque enim id solum csscit diuisio, ut
clariora sint, quae dicuntur rebus uelut ex turba extractis, & in conspectu iudicum positi et, sed reficit
quoque audientem certo singularum partium fine, non aliter quam facientibus inter multum detr
hut defatigationis liῖ nata inscriptis lapidibus spa-cia. Tertius est effectus, quod legentis quoque,uclaudientis memoriam arti liciose reformat,ut ait pl. in .s.f. igitur. Ia infra de action. in rub. in sin. Alber.in .l.j.isde excepi. dol. Quartus potest essecta sectus, quod quamplurimum quoq; conscri inemorie dicetis: uel scribenti . sequitur enim ut Quintilian. in . d. c.vit. ait, naturani ducem: adeo ut memorie id maximum sit auxilium, uia dicendi non decedere. Sunt citam de alii diuisionis effectus: uos omitto, si quis tamen uestrum uellet eos ui-ere: adeat Senecam in lib. Epist. xij. ad Lucillum. Epist.j. quae est. xcix. suarum Epist. ubi plura dodiuisione ponit: uideatis etiam Alb. in .da. i. e. de excepi .dol. N Lancellot. Gali aulam in l. stipulatio num quaedam in .xij. not. f. de ver b.Oblig. GLos .in verb. legibus. in tres partes diuiditur, prout tria affert ad text. exempla. Partes per se patent. Elicitur primo ex hac plO .ui obligatio, tua quis domino rei illatum damnum resarcire tenetur, ciuilis est, lesibus costituta cum ex lege aquilia descendat infra de lege aquil . in princ. sed contra quod immo hec obligatio. l. constituta non sit. Nam lex N plebiscit uin differunt .f. scriptum su-Pra de iure natur. sed haec obligatio plebiscito nitIntroducta, lex enim aquilia non est lex, sed plebiscitum, ergo non lege fuit constituta, de sic ciuilis appcllari non potest. Huic obiectioni respondea Uviod terminus iste lex dupliciter accipitur in senere de in specie. In genere sumptus hic terminus significat omnem conititutiorem, cui parerest necesse: ut in I. j.dc. ij. F. te legibus. in.c.lex est. i. distinct.3c sic legis appellatione continemur leges a Populo Romano promulgate, Plebiscita, dc aliae
iuris scripti partes , ut de plebiscito est texi .ind. l. Lil id legcm aquil .ubi Iurisconsuli. plebiscitum illud legem appellat. Quadobi accipitur hic terminus in specie , & tunc significat constitutionem rqu m consule interrogante Populus Rom. tulit.=. lex supra de iur. nat. dc hoc modo accipitur, quo-xies ponitur respectu plebiscit i. si uero simpliciterponatur accipitur in genere, uel si ponatur respeetiue ad iusprstorium luc omnem aliam iuris scripti partem continet, quae prstorium ius non conitituat. ars. l. doli clausula. Ede verb. lig.
Secundo elicitur quod obligatio de pauperie ciuilis est. cum ex lege.xij.tabularum descendat .l.i. in prin. fili quadr.pavp. cicdicatur. Sed contra uod immo obligatio ista praetoria sit, non ciui- in. cum pretor circa eam dispoliat .l.j. s. ait praetor Esi quadr. pati p. secis. dica. Huic etiam obiectioni 7 respondeas.l quod licet praetor circa hanc obligationem disponaimon sequitur tamen ex lim quod praetoria sit. s spe enim in suis sdictis se id daturum
praetor pollicetur, quod tamen iuris est ciuilis. ut probatur in l. j. iuncta.l. incommodato. f. sicut. E. commod . de per hunc ego text. alias in publica disputatione dicebant,quod licet pretor eam bon rum polle Isionem, quam ex legibus nuncupat se in suo edicto daturum polliceatur l.j. F. ut ex legibus. ex hoc tamcn non sequitur, quod illa bonor. reis. sit prstoria: ar.d. l.j. sic in proposito licet praetor disponat circa hanc obligationem, di eam tuo edicto Proponat: non tamen sequitur quod praetoria sit. facit.l.j.issisi pars hered. t.
r Ex quoius contractu nominato,uel iuri gentium, vel iuris ciuitis naturalis, O cinalis oritur obli garis. 2 Ex quasi contractu an oriatur naturalis obligatio. 3 Ex malo ς an oriatur naturalis obligatio. 6 An naturalis obligatio ex quasi maleficus nasicatur.3 contractus appellatione proprie quo contractus non
6 Statutum prohibens mulierem contrahere, non cen
fetur prohibere eam quasi contrahere,ut adire b
Maledim appellatione improprie compraebenditur quasi maleficium. 8 Intellectus. l. i. in prim ibi ex uariis figuris causarum.1f. de action. O oblig.s Nunquid detur obligatio , qua non sit ex contractu ,
uel quasi ex delicto uel quasi.
Equens diuisio &c. . iste neq; diuis
ne,cum unico contextu claudatur, neq;
compcndio: uel castis figuratione indiget , cum diuisionem aliam obligati nis hic ponat Imperator.
Notandu est imprimis ex hoe textu iuncto principio tituli, quod ex contractu, uel quasi contra-etu: ex malescio: uel quasi maleficio ciuilis,& naturalis oritur obligatio: probatur, quia hic ponitur diuisio obligationis supra desinite: ut constat :sed supra utraque simul iuncta obligatio des nituta. ut diximus supra in princ. in prima gl .ergo unun- quodq; membrum huius diuisionis utraq; prelup ponit obligationem: cum in unaquaq; specie iniit genus suum. l. si quid earum. β. inter emptilin .st.deleg .ij. Verum cum hoc notadum indistinete a doc. non recipiatur, circa illud quatuor oriuntur que-
I stiones. t Prima est nunquid ex contractu naturalis oriatur obligatio: de ciuili enim non dubitant doct. & in hac questione uno omni u Orc concludendum est oriri: ita tradunt Bart. Bald. lac &alii in Lex hoe iure. fide iust. de iur. Aret. de alii ins .ius autem gentium supra de iure natur. n.dc ciuil. Probatur tum lege,tum ratione, lege,ut. l .scrui
179쪽
sside acti.&obi Ratione quia naturalis obligatio ut plurimum ex consensu oritur: adeo ut ubi adest consentus: ibi adsit naturalis obligatio. l. i. in prin. ff. de pac. l.j.in princ.isside constit. pecu. Doct. post Bari. in l. i. Ede condit. indeb. sed nullus est contractus, qui in se consensum, siue conuentionem non habeat .l .i. f. adeo. Ede pac .ergo nullus est co- Iractus: ex quo naturalis non oriatur oblisatio: &ita est transeundum: licet me no lateat filiis e nonnullos: qui dixerunt ex contractu iuris ciuilis non oriri naturalem obligationem: sed decipiuntur ut ex pridicta ratione constat:& .l.j.f.si quis ita. f. de verbor. obligat., Secunda est i quaestio, nunquid naturalis obligatio oriatur ex quasi contractu. In hac quaestione duae si int principales opiniones. Prima est, Vin
non oriatur regulariter: & hanc tenuit Guillel. ae Cun. Bart. Iasci: alij doct. communiter in. l.ex hoc iure. Ede iust .de iur. & sequitur etiam Aret. in . ius autem gelium .in fin. supra de iure natur. gent.& ciuil inouetur solum per tex. in t .apud tulianum
.fin. st quibus ex cau. In post. catur. iuncta. l.j. cum
glos Ede acquire. rerum dom. nam per adition mhqreditatis quasi contrahitur. d. . fi .sed aditio haereditatis est iuris ciuilis.d.l.j ductast. Ede acquiri rerum dona. ergo quas contractus iuris est ciuilis:& sc obligatio, 'us inde oritur ciuilis est, non naturalis. Verum huic rationi, licet no respondeanῖ docto.potest tamen responderi,u, licet quasi contractus sit iuris ciuilis ex hoc tamen non sequitur, ex eo non possit oriri naturalis obligatio. Nam itipulatio quoq; est iuris ciuilis.f. de costituta infra de action. l .l. Flocati . di tamen ex ea ciuilis, &naturalis obligatio oritur. ut pactim tradunt doct.& probatur in .l.j.f. si quis ita. E. te verb. oblig. Altera igitur est opinio, V immo ex quasi contractu naturalis oriatur obligatio:& hanc opinionem tenuit Claudius de Scysel. in .l. Lex hoc iure .sside iustitia & iur.de Tollent . in . . ius autem gentium supra de iur.na. de haec uera est. Probatur primo, qui ex quas contractu actio datur, ut tot. tit. infra de oblig.quae ex quasi contractu: ad producedam au-xem actione,& ciuilis, & naturalis requiritur oblisatio. secundo adducitur text. hic noster, ut supra Inductus.Tertio,& ultimo, quia si diligenter con-sderabimus omnes quas contractus, qui enumerantur in tit. infra de obli .quae ex quasi contractu. cognoscemus ex omnibus oriri naturale obligationem : ut in contractu negociorum gestorum. Oritur enim ibi obligatio ea ratione , quia naturali aequitas suadet neminem cum aliena iactura locu pletari. l. nani hoc natura. sside codit. indeb.de hac eade ratione oritur ex quasi contractu tutet e. Item in quasi contractu aditionis lis reditatis oritur naturalis obligatio ex consensu: adeundo enim haereditatem , haeres uidetur consentire uelle se oneribus haereditariis irretitum profiteri. Quid dicam de eo,qui ignoranter debitum soluit cum text. de hoc sit apertus in I .indebiti. ff. de condit. indebit. dedoc .non inscienturide in summas que uis quasi
contractum considerabis, semper inueniens in eo naturalem quandian inuitatem, ex qua postea naturalis oritur obligatio, iuxta not. per doct. in .ld. Ede condit. in leb. non enim ex solo cosensu naturalis oritur obligatio, sed ex quavis naturali squi tate: ut declarant Bart.& alij in l. i. do in l. iulianus Ede condit. id .
Tertia i est quaestio , quid in maleficiis λ nun quid ex illis nascatur naturalis obligatio 3 de glos.
quidem in. .ius autem gentium supra de iure nat, Iam dicunt approbare Alb.in a. si tibi.=. de pign. . de pactis licet hoc milia non dicat Alber. uidetur innuere, quod ex malescijs non oriatur naturalis haec obligatio: sed tamen contrarium uerius cst. ut teiiciat doct.communiter Bart. Bal. simia. Iacim d. l.ex hoc iure aede iust. de iure. Arct. Port.
Tollent. & alij in d.3. ius autem gentium supra de
iure natur. Deci. in c. ij. in vj. col. in prima lect. de constit.Gom. infra de actio. .i .num .ij. de hoc u rissimum est: ut probatur primo ex textu nostro, ut supra inducto. secundo probatur ex l. jes de surtis. ubi furtum lege naturali prohibitum esse dicitur .de sic delicta iure naturali sunt prohibita facit t.bona fides. Edeposui tertio, ultimo probatur, quia ex consense naturalis oritur obligatio adco, ut ubi est consensus, ibi sit naturalis obligatio .l .j. in prin. Ede constit pec .l. stichum. naturalis. .
de solutio. sed delinquens poenae perpetrato delicto impositae uidetur consentire. l. Imperatores Ede iure fis ubi de delinquente loquens inquit te ipse te huic poenae subdidisti ergo ex delicto naturalis oritur obligatio, de ita est transeundum .Limitant tamen hoc doct. non procedere quoad meram poenam: quia co respectu naturalis ex delicto non oritur obligatio, Sc ita ait Bald. Fulg. & Iasin d. l. ex hoc iure. Matesnot.xlviij Contrariu tamen te nuit Claud. de S se .in d. l. ex hoc iure. nu .lxxxvij.
Et hoc uerius est ni salior primo quia in hac quore causa ui et ratio consensus, quam supra consierati mus .s l. n. delinquens poens perpetrato delicto im positae consentire dicitur .a.l. imp ratores.
Ergo etiam quoad poenam adest consentus, di per consequens naturalis obligatio. secundo, de ultimo , quia naturalis obligatio oritur non selum ex consensu, sed ex quavis naturali ratione,uel aequi tate: ut post Bart. declarat doct. in l. i. & in lauti nus.F. de cond. indeb. & diximus supra in rub.sed squitas naturalis dictat delicta puniri. l. ita uulla ratus. ad legem aquil l . si a reo.f. quod uulgo.F. fidei uis. l. na fides. in prin. E. deposi ergo etiam quoad poena naturalis obligatio oritur: ta ita ego
Quarta 1 & ultima est quaestio in quasi malescio , nunquid etiam ex eo nascatur naturalis obligatio λ& in hac qu stione due sunt principales opiniones. Prima est,*ex quasi delicto non natur iis, sed ciuilis tantum oriatur obligatio: & hanc tenent glos. Fab. Pori Aretae alii communiterin.f. ius autem supra de iure nat. Eandem etiam Opinionem sequuntur Ban. Bald. Iaso. N alii omnes serein.l.
180쪽
in .l .ex hoc iure .ff. de iust.& iur. Mouentur solum hac ratione, quia aequitas iurispentium non dictatquem ex alieno facto teneri. l. sancimus C. de poenis. sed is, qui obligatur ex quali delicto, seu maleficio ex alieno facto obligatur, ut isti dicunt: erso
iurisgentium aequitate non obligatur. Hac ratio
ni fallor falsa est poenitus: quia si recte considerabis omnia quasi maleficia cnumerata infra in titu. de oblig. quae ex quasi males inuenies ea pro maiori parte ex iacto proprio, nota ex alicno oriri: ut
patet in iudice qui fecit litem se iuram is utique ex facto suo obligatur: ut in princ. illius tit.& ideo non est uerum, quod isti dicunt, Poriatur ex facto alieno. Quare altera est Opin. ip immo & ex quasi maleficio nascatur naturalis obligatio,& hanc opinionem sequutus suit Castrens. i ta repetit. I.ex hoc
sequi Tollent . in d. . ius autem gentiu . de haec opinio verior est. Probatur primo, quia ubi adest naturalis ratio,sive aequitas, ibi adest naturalis obligatio. Bart. & alij ind.l.j.5c in L l. Iulianus .ff. de
condit. indeb. sed in quovis quasi maleficio adest
naturalis aequitas saltem ea: ut superiorum legibus pareamus. Iuxta u. vcluti. Ede iustit.& tu. erso in
quovis quasi maleficio adest naturalis obligatio,&ita dicebat Castre CSecundo,de ultimo licet doct. non animaduertant est texi .expressi is pro hac opinione in . .nostro. nam dicitur in eo, quod obligatio ex quasi maleficio est species obligationis hie definite. haec enim obligatio hic diuiditur, ut omnes admittiit,sed obligatio hic desinita ciuilis est,ta naturalis simul iuncta: ut doct.communiter di cunt : & nos probauimus supra in prin. i.glostergo species ista obligationis, quae ex quasi maleficio naicitur, ciuilis, & naturalis simul iuncta est: cum in qualibet specie genus iniit. l. si quid carv.f. inter emptum. n. de legatis .ij. stringitur hic textus, quia quoties unis determinabile duo, uel plura respicit determinabilia debet ea pari formiter de te minare .l. iam hoc iure. E. de vuls. & pup. l. quavis C. de impuberum. sed determinabile istud,sulit, re, spicit plura determinabilia in hoc to. nempe obligatione ex contractu, maleficio, & cx quasi contractu. ergo quemadmodum caetere obligationes
sunt ciuiles & naturales simul, ita debet este hic: Echie text. optime probat hanc opinion. Ex quo ogo dico cy obligatio quae ex contractu oritur ex quali contractu,ex delicto, & ex quasi delicto, regulariter naturalis,di ciuilis est, & ita ego sentio. Secundo test notandum'appellatione contractus,non continetur quasi contractus, cu haec duo ut diuersa consideret nic Imperator: & hoc sequiquitur Fab. Arct. Iac& alii in . . i. infra de act. Sed
contra hoc uidetur primo texi .in. l. ex cotractibus Em. iuncto.=. tutores .insea de oblig. quae ex quali contr. secunὸo. l. sed & cu aliquis. ff. de nego. st . iuncto. . I. infra eo. tit .de obli. quae ex quasi contr. tertio, & ultimo facit text. in . l. apud Iulianum. . sin .cum. l. seq. Equibus ex cau. in post .eat.iuncto.
& similibus legibus, quae possent ad hoc facile ad
duci, respondeatis,u, loquuntur improprie: ut probatur expresse in. d. . tutores. in . d. . i. de in M.f.heres. in quibus dicitur,'non proprie oritur ex co- tractu obligatio, ex tutela, negociorum gestione,& aditione liae reditatis . Et lic ex his concludendum est, in uerborum proprietate inspecta cotra ctus appellatione quasi contractus iasi continetur. Hinc est , quod cuin leges municipales uerborum proprietat cin exigant .l. Di. I. haec uerba. ff. de neg. gest . si in iis contractus fiat mentio, non comp-hendetur quasi contractus: qui improprie dicitur contractus. quare si disponat lex aliqua municipalis , quod ex contractibus debeantu r usurae in mora usque ad certam quantitatem ,'utique si tutor a pupillo iudicio tutele conueniatur, non tenebitur ad quantitatem illam a statuto taxatam : statutum enim in contractibuς loquitur e lutcla autem non est contractus, sed quasi contractus: ut in .d.f.tutores de ita determi nat Alb. in d. l.ex contractibus.
6 Teo. hinc et lain potest inferri, quod si astatuto disponatur ne mulier possit, sine propinquorum
consensit contrahere, utique poterit quasi contrahere, di sic adire haereditate trucum aditio haeredi tatis non sit proprie contractus, sed quasi contra
S. l. ex maleficiis. .iis res.st. de act. de oblig. 2 ita det minat Bari .in. d. laipud Iulianum.I. fin. E. ex quibus causi in possceatur. & ita Doct. communiter concludunt: ut ait Gom. i M.tinv xxvij. infra de act. ubi plures aut horitates ad hoc allegat. Pocset etiam inferri ad alias quaestiones, sed haec sui ibciant exempli gratia. ν Tertio, t & ultimo notandum est, quod appellatione maleficii, non continetur proprie quali maleficium cum hec duo ut diuersa consideret imp rato taprobatur etiam ex illa dictione,quasi,qus est
nota improprietatis. l.item ait praetor. s. item. ij. eibi glos. E. ex quibus ealismaior. Probatur domum infra de oblig. quae ex quasi delicto. in princ. in.I. i.dc per totum titu .ubi dicitur quod is,qui ex quas maleficio obligatur proprie ex maleficio obligari non dicitur. quod etiam notandum cst propter statuta: de ideo si statuto caueatur, ut quicunq; ex maleficio suerit damnatus prior csse non possit, damnatus utique ex quas malescio non comprς-henditur: sed prior est e poterit: nam statutum loquitur in damnato ex malc scio , sed damnatus exuasi malescio , non dicitur proprie ex maleficio amnatus , cum quasi maleficium non sit proprie
maleficium, ut diximus : crgo damnatus cx quasi maleficio non compraehc ndetur: cum statuta proprietatem exigat uerborum. l. iij. .haec uerba .isside nego .gest. l.j.f. is qui navem. fide exercit.
GLos in verb. ex quasi malescio. in duas partes potest diuidi. In prima declarat ubi tractetur obligatio ex quas maleficio. In secutida timore unius contrarii supplet ad tex. Prima pars non indiget declaratione,& ideo pro secutis partis expeditione contra textum oppono. Na uitiosa est ea