장음표시 사용
181쪽
ctitur Tul I. in Topicis, & nos diximus supra in. praecedenti: sed liac diuisio omittit unam partem,
nempe obligationem,qus ex uarijs causarum figuris descendit, cuius meminita.j. in princ. T de act.& obl. ergo est vitiosa. glos: huius contrarii timore
fatetur contrarium, de supplet ad tex. nostrum, ex Dariis causarum figuris: ut in .l.j. In princ .st.eod. x sc secundum obligationum quεdana ex contra
diu sunt, quaedam ex quasi contractu, quaedam ex malescio,quaedam ex quasi maleficio,qusdam demum ex uariis causarum figuris: ita hic Accur ait:
Circa quae ut omnia facilius intelligatis duplex
est neces laria inspectio. Prima est circa intellectum. d. l. j. in princ. in illis uerbis ex uarijs causis rum figuris. Altera est nuquid detur obligatio qui
non sit ex contractu, uel ex quasi contractu,ex maleficio, uel ex quas maleficio.
s t Circa primam inspectionem quicquid glo hie
dixerit,& in da.i. in prin. S: infra de acti. f. i. concludendum est text. illum in illis uerbis, aut ex uarijs causam figuris, intelligi in obligatione ex quν si contractu,ta in obligatione ex quali maleficio: de
ita tenent Dyn. Bart. Alber. N alii communiter inda.j. in prin-i .cod. Nic.de neap. Io .a platea. Fab. Aret. IacGoinos de alii etiam communiter in .f. i.
infra de act. in glossin ver. alijs quibusdam modis. Landem etiam opin. vidcntur sequi Tollo de Beli.
hic, qui hanc esse communem opin. asserunt. Probatur o intentione doct.quia inquit Iurisconsuli. in .d.Lj.in prin. ff.cod. Obligationes aut ex contractu nascuntur,aut ex maleficio, aut proprio qu damiure ex uarijs causarum figuris. deinde hsc prosequendo refert primo obligationes ex cotractu,ut
in d.l.j. usq; ad. l. iiij. deinde obligationes ex mal sc ijs, ut in .d. l. iiii. usq; ad. .i. Hule usq; ad . si iudex refert obligationes cx quasi maleficio, nec ullibi in eo.tit. st mentio aliqua illarii obligationum ex uarijs causam figuris: quare interpraetandu est, cas esse obligationes, quae uel ex quasi contra oriuntur, uel ex quasi malescio, c um de his ponat iuriscons. post obligationes ex cotractu, S cx maleficio, & sequentia utiq; praecedentia declarent .l. si seruus plurium .f. si .st. de lesei. de ita dicebat Dy. ει sequebantur citeri:& mihi uerissi inum indeturip t Circa alteram uero inspectionem, nunquid inueniatur obligatio quae neque ex delicto, lici quasi, neq; ex contractu, uel quas oriatur. Doct. uidentur inclinare, ut inueniatur, de adducunt primum exemplum in coditione furtiua, seu mauis in oblipatione,ex qua oriatur condictio furtiva:d: ita ui detur teneres i. in. d.l.j.in princ. N in .l. si pro seres fin .st. de condit .sere.& ibi etiam Salhcet. glos de Aret .in.I. i. col. iiij.in princ .cum sequenti infra deach.Verum hoc exemplum reprobant Bart. Alb. &alij in .d. l.i. dc sequuntur docto. communiter in L . i. infra de acti .post Ri. interlinearem in. l. seruus quem.Tde ac .empl. Nam obligatio ista ex laturo, de sic ex delicto oriturnit probatur in .l. si cum mulier. .Pen. T rerum amot.ubi expresse inquit text. Uliac rerum amotarum actio licet ex delicto nascatur tamen rei persequutionem cotinet, de ideo non anno finitur sicut conditio ex causa fimiua de
ex delicto oritur. Nec dicas cum Aret .in .d. I. I.in-
ira de act.ctisquiperatio fit in ibi in eo, i utraque actio non finitur anno , quia respondeo, P aequiperatio sit in omnibus , siquidem quod qucina modiun codictio fiirtiua,licet ex delicto nascatur,
quia tamen rei cotinet persequutionem anno non
finitur, ita etiam non debet finiri actio rerum amotarum: licet ex delicto nascatur, cum rei persequutioiu'm contineat : & hoc modo debet intelligisquiperatio illa, alias non esset bona .Quare secundum cst exemplum in aditonem metus causa: dc ita tradit gl. in l. iij.C. de his quae ui, mei. causi Vcrum neq, hoc exemplum est bonum, cum obligatio ista oriatur ex colat ractu, uel quas metu celebrato. Tertium igitur affertur excmplum in interdictis, quia
dicunt illa neq; ex contraetii, uel quasi, neque ex delicto, uel quali nasci .glos. in . f. i. in v mcul. aliis quibusdam modis infra de act.Verum nec hoc ad mitto,cum in interdictiς oriatur obligatio, Wc uno ex illis quatuor, fontibus, si diligenter quis cons-derabit: ut interdicio unde ui oritur ex delicto obuim adhibitam: ut tot tit. Hile ut,& ui arma.& sic de aliis. Quattum affertur exemplum in actione, silc Obligatione, ius competit ex squitate .l. si me, di titium .imsi certet.& ita ibi Bar. uidetur innue,
re . sed & hoc exemplum non procedit ex his, quae statim referam .Quimu asturtur excinplum a Tollet. hic in obligatione quae ex iudicio oritur. Haec enim secudum eum no oritur ex his quatuor sontibus sed potitis ex uariis causarum liguris et uc mdccipitur Tollent. uia in iudicio quasi contrahitur. l. iij. . idem scribit & ibi hoc postst. declarat Bart. st. de pecul. & cx isto postea quali contractu obligatio oritur . quare alii alia inerunt exempla: ut per Din. praesertim recentiores infra de actio. in d .f. i.& in d. l. i. in prin.sside act. 2 obi. Ego tamen ut cunque alii aliter dicant) non puto potieiuueniri aliquam obligationem,qus non sit ex co- tractu, uel ex quasi contractu, ex maleficio, uel ex quasi maleficio. Moueor imprimis ex textato-nto, ubi Imperator diuidedo obligationes inquit:
aut ex contractu sint, aut ex quasi contractu, aut
ex delicto, aut ex quasi delicto: nec ultu aliud me-brum considerat: N utiq;, si aliunde oriretur obli- satio, desectiva fiuslet diuisio, di uitiosa,cu omnesuas partes non contineat: sed absurdum est dic re desectivam,& uitiosa in esse hane diuisionem, disic Imperatorem errare. ergo absurdum est dicere unde qua ex his quatuor tontibus obligationem
oriri. Secundo,& ultimo moveor ex innumeris le-sibus, in quibus ira arguunt Iurisconsulti, quonia obligatio hoc casu no nascitur, ex delicto, uel quasi non ex contractu ergo nascitur ex quasi contractu. l.ex maleficiis .f. i.α ij. Edeact.& oblig. infra de oblig. quae ex quasi contr. in prin. in . . tutores. D. I. item si inter, in. .haeresin per tot. titu. Item dicitur etiam in aliis legibus , quoniam oblisatio Moc casu non oritur ex contractu , Mi quasi non etiam
182쪽
etiam ex maleficio. ergo nascitur ex quasi maleficio, ut infra de oblig.quae ex quasi males in princ. dc in . . item si exercitor.& in. l. iiij. f.si iudex. N. . s. isde act.& oblig.dc utique si aliunde nasceretur obligatio,quam ex his quatuor sontibus ut ita dixerim hic enumeratis, inepta nisset,& insulta ista
Iurisconsiliorum argumentatio: cum inepte a diligenti partium enumeratione argumetemur partem aliqua omittendo. l.filius.f.mius familias miles. iunci: Ufide lib. de post h. c.uenerabile. dc ibi Io. Andri Bald. A .extra de elec. Euerard. in centuria in loco a partium enumeratione. Quare ego puto obligationes non aliunde oriri, quam ex cO-
tractu , uel quasi, ex delicto, uel quasi, & in hoc animaduertendum esse , quia aut actus in se non est maleficium, sapit tamen nescio quid maleficii,& tunc actus iste quasi maleficium dicitur, de quae inde nascitur Obligatio , ex quasi maleficio nasci dicitur infra de ob l. quae ex quasi males. in princi p. aut non est maleficium, nec etia aliquid sapit malescij, & tunc si contractus non est, semper quasi cotractus erit,& quq inde oritur obligatio ex quas contractu oriri dicetur infra de ob l. quae ex quasi contr. in prin. de ita haec materia intelligi, & declarari debet qua uis alii aliter intelligant & declaret. SVP1MA C AP ITA.r unquid Merarum obligatio esset nota tempore digestorum. α Dimo , Olim, in hoc uolumine significat tempus ore ius digestorum. 3 Quare sit,quod omnes obligationes ex delicto re co trahi dicantur, obligationes ueta ex contractu re, uerbis, literis, o consiensu. contractus proprie qui escatur. Omme. . o Communis loquendi usus uerbis proprietatem tradit. Intellectusu.labeo. , contractum. f de Hrb ign.8 C tractus quid.s An contratius o obligatio disserant, O quomodo io An obligatio , ct actio sit idem .i Rius est &e. In duas partes diuiditur. I In prima ponitur diuisio. In secuta pol nuntur partes diuisionis per modum ral tionis. secunda ibi, aut. n. &c. Ex hoc. f.omisso summario, ut non necessario, illud tantum est notandum , quod quatuor modis
formantur obligatione ex contractu,ut in tex. uerum contra notandum istud opponit primo loco Iacsupra eod. in principan addition. in prima addit. quod haec diuiso bona non sit. Nam licut in diuisione nihil debet esse superfluum, ita etiam diuisio nullo debet uerbo superfluo osse onerata, ut Quintil. ait lib. iiij. c.ulti. de diximus in . f. i. sed hec diuisio est onerata superflua parte, cum tribus ta-
tum modis contrahatur obli x contractu,re,ue
t non est bona. t Verum huic obiectioni idem Iacibi respondit, quod ex eo nbiust mentio obligationis literarum in praedictis legibus, quia haec literarum obligatio, de qua nos loquimur, tempore iuris digestorum nota .non crat, ut ait Pet . a Bellaper. Fab. N alij infra de lit.obligat. Quidam tamen conatur tollere hanc responsionem, quia dicunt ipsi, u, immo nota de haec erat obligatio tunc temporis:ad idq; dicendum mouentur primo exa. non figura iseo.sed huic legi ut etiam hic Bellon. animaduertit facile responuetur, quod non habuit re spectum ad literarum obligationem istam: sed uoluit dicere ui quoties per scriptura pone porepistolam cotrahimus exempli gratia mandatum, ut in l.j.ff. man. uel emptionem, ut in l.j.ff.de contrahe n. empl. tunc non figura literarum, sed oratione quam exprimunt litere,obligamur: bd hoc sibi uoluit tex. ille .Ruare Beli. secundo loco eae alio reprobat hanc Ias. solutionem, nempe ex .l .cosensi. E. eo .ubi expresse dicitur, quod ideo obligationes consensu contralii dicuntur, quia neque ue
borum, neque scripture ulla proprietas desider tur. & lic patet,quod est obligatio quae scripturam desiderat. uerum huic tex. potest resiponderi, quod ille text. debet intelligi de illa obligatione , quae olim celebrabatur scriptura , dc in usu esse desiit,
iuxta prin. insta de lit.obl. non de e de qua nos loquimur. Quare tertio loco, di ultimo idem Bel .ait non posse subsistere hanc Iassolutionem,quia institutiones compilate fuerunt ante noui codicis emendationem .l.j.Qde eme .codic. sed infra deliter. Obl.dicitur, quod olim scriptura fiebat obligatio. ergo debet intelligi u, iure digestorum haec etiam in uia esset obligatio, que scriptura celebrabatur. Verum huic quoque rationi respondeo, tu quando Imperator infra tit .de lit.obl. in pri n. dixit olim scriptura fieri obligationem, non intellexit de iure digestorum, sed de uetustiori iure ante
et ius digestorum, ' & hoc significatur ex illa dictione, olim,que ut plurimum in hoc uolumine significat tempus ante ius digestorum. Probatur primo supra de testam . in prin. ubi duo fuisse olim illamentorum genera )icuntur : unum v calatis c
mitiis: alterum quod procinctum appellabatur, de tamen illa duo testandi genera iure digestorum noui guisse omnes admittiti t. secundo probatur ex . . .
sed olim se ra de leg. ubi olim quatuor legatorum genera sitisse Iuliinianus ait, per praeceptione, per sinendi modum, per uendicationem, dc per damnationem Sc tamen doct. omnes sere in i .i. ff.de leg .i. admittunt iure digestorum illa legandi genera in usu ibi non fit ille. Tertio, & ultimo omissis aliis, quae ad hoc postent ponderari, optime sicit text. infra de lege falc. ubi Iustinianus uidetur seipsum declarare, olim inquiens .i. l. xij.tabularum .de sic uides, quod adhuc subsiliit Ias. responsio: Ex eo igitur non fecit mentionem Iurisconsultus in .d. l. i. .i .iseo. obligationis literarii,quia illa obligatio quae olim serietura fiebat, non erat in usu iure digestorum, ut infra deliter.'bli .in princ. Obliga tio autem literarum,cuius hic meminit Imperator adhuc
183쪽
adhuc introducia non erat: di haec est uera ni falor responso. Secundo contra notandum i stud ponit IasquJd diuisio iii a no sit bona: S quod
immo omnes obligationes ex contractu re contrahantur, sicut omnes Obligationes ex maleficiis recontrahi dicuntur. laex maleficiis. in princ .ffeod. Iicci maleficium literis, & verbis contrahatur, sicut contra eius. l.i. . iniuriam . de .l. lex comesia. .
si quis librum is de iniuriis. Huic etiam obiecti ni in praedicto loco respondit Iaso. quod malescium proprie sumptuni dicitur esse illud, quod te
contrahitur, non quod contrahitur literis, uel verbis, quia illud non dicitur malescium. sed in ledictum, ni alc scriptii m. quare si mali scium conias deremus, re tantum contrahi proprie dicetur: ut ind. l. ex maleficiis, scd non ita est In contractu,
quia ille re, uerbis, literis, S consensu proprie contrahi dicitur, ita Iaso. soluit ,& vidctur ipsae hanc habuiste solutionem a Bart. in .Laut sacta. in princi p. F.de poenis. ubi Bart. id in dicit. Verum ut etiam Bcllo n. ait hac solutio non est bonarnon enim cst verum, quod maleficium proprie sumptum non compraehendat maledicta, di male, ει iniuriosae scriptae ut tenet Eald. in . l. fia. C. de Dibon. rapi. Arct. infra de obligat. quae ex quas delicto. in princi p. Et haec est communis opin. ut
batur primo in. l. . iniuriam. ubi inquit Iurisconsultus iniuriam scri,aut re, aut uerbis: & sic quod uerbis cxpeditur, uerbis fieri dicitur,& facti appellatione continetur . quare recte poterit dici maleficium. secundo,& ultimo probatur ex princi p. infra de obligat.qus ex delici. ta ex d.l. x malefici js in princ. ubi maleficia dicuntur re tantum contrahi, uel perfici, di tamen ibi ponitur exemplum in iniuria, qtiae uerbis fit, di scriptura, di se non est uera illa: quam Ias. considerat, distinctio. quare melior est solutio quam pon it plos in da. melcscijs, & sequitur hic Bellon.quod in malefici s , fiucca committantur re, siue uerbis, siue literis : semper obli Utio oriatur ex ipsa re, idest ex ipso maleficio: sec non sic est in contractu , quia nisi intercesserit res adcii alit cr, nunctuam dicetur contractus re celebrari. Finge me ruisse a te sti-ulatum librum, quem prae manibus non habeas , utique obligatio hic non Orietur ex re, quia non intercessit: uod orietur ex uerbis, S sic de similibus. Et si tu dixeris :&hic oritur obligatio ex re, idest ex contractu: quemadmodum in maleficio uerbis perpetrato dicitur oriri obligatio exa re, idest ex malescio. t Respondeo S nunc intelliges hanc maioriam )quod contractus, conuentio regulariter non est per se susscietis ad producendas efficaces obligationes, nisi his quatuor modis hic enumeratis celebratur l. iurisgeiatium . in princip.ffiae paci.idco non mirum s obligatio re, uerbis literis x conscii se contrahi dicitur lioe e
tu, sed non ita est in maleficio, quia maleficium rer se idoneum est ad producendas istas efficaces Iigationes: simul enim atque maleficium est,
oritur obligatio: sed non ita est in contractu: quia simul atq; est contractus, non oritur efficax obligatio, quia paetiam nudum contradius dicitur. ploc illa tantum a doct. celebrata in . l. i. in princ. Η eod. & tamen ex eo non oritur ista efficax obli patio. d. l. iuris ni ium . . igitur nuda st de paci. sed est opus, ut re,uerbis literis, uel cor su contrahatur, & ita debet haec materia declarari. Tertio, & ultimo contra istud notandum textus dii usionem opponit. Bello. hic. Nam n diuisone nihil debet omittit sed omnes dubera partes coplecti, ut supra eo. diximus in .f. i. sta tare omittitur obligatio , quae de uerbis, & re simul contrahitur, de qua in. l. obligamur.ifeod. in .l. certi condictio. . quoniam. ff. ii certum petatur ergo diuis ista non est bona. Huic rarioni respondetur primo ex intentione Bellon. Eic, quod quando res intercedit in contrahenda uerborum obligatione, intercedit potius ad implendam stipulationem,quam ad contrahendam obligationem .l .cum cnim .is. de nouat. tradit glos. in d. L obligamur.& sequuntur doct. communiter in . d. f. quoniam. N ideo non mirum, ii huius ita contracte oblisationis non meminit Imperator. secundo potest responderi, quod cum hic ponatur obrigatio quae recontrahitur,&quae contrahitur uerbis, setis etiam censetur obligatio quae re,& uerbis coniunctim contrahitur, polita cum simplicibus mixtum com- praehendatur: ut in simili per illum text. notagio cin. I. ij. & ibi doct. s. de rein oblig. S tradunt cita doct. communiter ita . . i. infra de actionibus. GLostin ver.ex contractu. In duas partesdiuiditur, In V ima timore unius contrari j text. declarat. In s uno declarationem suam confirmat. Se fida ibi sceri. Sc. Oppositio haec esse poterat. Dicitur hi quὰd obligationes ex contractu aut se, aut uerbis, aut literis, aut consensu contrahuntur, contra. Quoniam contractus dicit ut esse
conuestio illa:quae est ultro citroq; obligatoria. l. Iabeo lib. i. contractum. F. de verbor. signific. sed
obligatio: tua re contrahitur ut mutui hac etiam illa quae contrahitur uerbis, obligant sol unun do, uel astringunt alterum contrahentem: ergo obligatio quae re,& verbis contrahitur: ex contractu descendere non dicitur. glos. huius contrarii timore dicit,quod hoc verbum, contractus,in te . nostro positum liat proprie, di improprier ut si quidem quoad contractus,ex quibus mutua, ac uicissiti uiaria oritur obligatio stet proprie: quoad alios uero improprie. neque mirum cli secuti dum Accur s. quod unum, do idem uerbuin in una, e demq; lege proprie : vi improprie accipiatur: ut probatur iecuncium cum an . l. certi conditio. in
princ. s. si cert. petat.ubi dicitur, quod si quid sub
die, uel sub conditione dcbeatur, ante diem , uel conditionum agem non potero: nam uerbuira illud non potero respectu cotiditionis stat proprie: quia ante conditionem nullo modo potcst agi: respectu uero dici stat improprie, cum ante diem agi positi, licet Obstet exceptio: iuxta. I. cedere di
184쪽
aede verb. sign. & ibi glosi animaduertit. sed animaduertas quod hoc procedit retenta communi doct.sententia: sed tamen Bart. ibi, quem Dec. uidetur sequi, dicit quod nullo modo potest agi an te diem: pro quo potest ponderari illae text. nam dictio negativa praeposita uerbo potest, abnegat omnem fitentiam. Docto.& praesertim Ias. l.gallus. in pnn. fide lib. & post bum . sed ibi praeponitur verbo, potero, negatiua: ergo abnegat, quod etiam ante diem nullo modo potest agit di sic intellige ita .text. illae non probat intentionem Accii rL quare ipse allegat etia text. in . l. ij.ff. de ossic. roconsul. qui text. semper solet ad hoc adduci. nquit enim apud proconsulem tam serui: quam liberi homines manumitti possiant. Verbum enim illud, manumitti, respectu seruorum proprie ponitur: respectu ucro liberorum improprie: quia liberi emancipari, non manumitti dicuntur. l. is. F. de osse .prssid. Verum di circa himc text. uolo uos animaduertere,quod potest etiam dici, quod ue bum manumitti reseratur etia ad li ros proprie, cum illi dicantur e manu, di potestate dimitti: &ad emancipationem faciendam manumissio esset necessaria. . prserea supra quibus modis ius patr. potest. l. Quicquid tamen sit non est dubium, quod verum eu, quod hic inquit Accursi ut ex legibus adductis per eundem in. d. l. ii .st. de Osti. proconsul. probatur, di habetur latis si me per Tiraqucll. in tractatu de utroque retract.f. i.glos. x s. num c. xxi . in prima pari. di haec sunt: quae quoad simplicem huius glos contextuni attinent. Ex qua
glol. t illud potissimum elicitur: uod ills proprie
est contractus:ex quo ultro, citroq; oritur obligatio. l. labeo lib. i.*.contractum. F. de x in .sgninc. Hinc insertur primo,quod cum in mutho oblige tur tantum mutuam pecuniam accipiens ad tantundem restituendunt: iuxta. l. ij.in prin is si cert. pri. de in princ.s infra tit. prox. mutuum improprie dicitur contractus.Secundo stipulatio quoq; con tractus proprie dici non potest,cum ex ea promit tens tantum obligetur.& ita tradit glo. in ver.cautionales . in uere. contrahendarum infra de diuisistipula. & in authen. sacramenta puberum .in vers. contrahentibus. C. si aduersu cnd. Bart. m. i. donationes. C. quod mei .catis. Imol. Rom. Ias. N alij in
l. stipulationum alte. ff. de verb. oblig. Tertio insertur,quod cum in deposito obligetur tantummodo depositarius ad rem depositam restituendam. . praeterea infra tit .prox.depositum quoque improprie contractus dicetur. Quarto insertur,quod donatio quoq; improprie contractus dicitur cum in
ea obligetur tantum donans ad rem donatam tradendam s. alie .sepra de donatio.& ita tradit Bart. in .l.donationes. C. de his, quae ui mei. caus Posset etiam inserti ad alios contractus: ex quibus cx una tantum rarae oritur obligatio: qui secundum hane declarationem communi doct. calculo receptam, improprie dicuntur contractus. quod notandum est propter statuta. nam si in eis cotractus fiet mentio: utriq; non comprixbendentur contractus: ex
quibus tantu in alter contrahens obligatur: & ideo cicebat hic Bal. quod statutum Aretinum quo disponitur: ut si quis non petierit debitum ex co tractu infra sexdecim annos: quod illud amplius petere non possit, non compraehendit debitum ex
Co contractu:ex quo tantum alter contrahens obligatur. Nam in statutis verborum proprietas exigitur. l. iii .f. haec uerba. is de neg. gest. l.i. f. is qui
naue .ff. de exerc. sed is proprie ex quo alter tantucontrahens obligatur, contractus non dicitur.d.l. labeo. . contractum. is de ver b. sirn .ergo statutum
loquens in contractu,de hoc intelligi non poterit:& ita dicit hie Bald. quem sequitur Aret. α Port. quod tamen debet intelliat, nisi eadem in utroque
esset ratio: quia tunc ex identitate rationis extenditur statutum illud a propria significatione ad minus propriam . iuxta not. per doct. in . .si itero .f. de
uiro. is sol. mair. & etiam tradit in proposito Ias. in .l. stipulationum alte. ff. de verb.oblig.& hec di-s cta sint sequendo communes traditiones. ' Ego tamen puto contractum pol se dicti omnem conuentionem,ex qua obligatio producatur: siue ex altera tantum parte oriatur: siue ex utraque. Moucor in primis ex text. nostro ita inducendo. quotiesue tam unum duo,uel plura respicit: debet ea pari formiter resipicere,ac determinare.l. iam hoc tu. re ubi doc. isde vulg.de pupil .l.quamuis. C. de impub. sed istud uerbum in tex .positum ex contractu respicit tam obligationes: quae ex consensu: quam obligationes: quae re, verbis, & literis contranu tur . ergo debet eas pari formiter determinare: ut
scuti proprie sunt contractus illi: qui consensa
perficiuntur: ut emptio,iocatio, & similes.d. Llabeo. . contractum, ita etiam sint proprie contraetus illi, qui re,uerbis, & literis perficiuntur. Nec obstat si cum Accurchic dixeris, quod non inconuenit,quod unum, idemq; uerbum in una,eademq; lege proprie, de improtrie accipiatur. iuxta not. in I. ij. ff. de Ostic. proconsul. quia respondeo dupliciter, primo quod tunc procedit dictu Accuriscum subiecta materia non pateretur, quod uerbum illud utroque casti staret proprie: ut notanter deci rat Beli. In. f. i. infra de ver oblig.in glos in ver stipulantium: sed in proposito non repugnat subiecta materia,quominus proprie accipi possit : ergo semper proprie accipi debct, nec obljcias mihi d. l. labeo. I. contractum, quia illi text. mox respondebo.Seciindo potest responderi, quod immo Imperator hic acte perit istain dictionem contractu, proprie: cum separauerit eam aquasi contractu:& sic ab impropria significatione: ut probatur ex s. praecedonii. quare non est uerisimile, quod hieuoluerit ea improprie uti: & praesertim, quia in
dubio non deb iis a proprietate uerborum recedere. l. non aliter. in princip.is de leg. iij.Secundo moveor ex. .hares infra de oblig. quae ex quasi contract. nastunt. ex. l. iiii. I. haeres. E. eod.de act.& obligat. ubi dicitur, quod tunc dicitur proprie
contractus: cum quis cum alio negocium gessit: αhinc est, quod cum haeres nullum cum ereditori bus,ucl
185쪽
bus, uel legatariis gesserit negocium non proprie inquit textus contractu obligatur: lad in iis
conuentionibus: ex quibus ait Cr tantum contra
hens obligatur, praesupponimus negocium gestium .inter partes: ergo proprie negocium illud ita gemam contractus dici potest. s id ertio,& ultimo moveor hac ratione:quia communis loquendi usus verbis proprietatem traditi doct. in rubr. ff.de nou. er. nunc. Alciat .lib. i.deuein. signis in princ. & in .l. iiij. 3.cato. nume .clxx. ff. de verb. oblig. Pol . in tracta. substitutionum .in princi p. col. . N probatur in . l. labeo in princ. in vers. nec mirum: de ibi not. glosis de suppel. l . te ostendit etiam Horatius in arte poetica. Multa renascentur: quae lain cecidere,cadentq; - bula, si uolet usus: quem poenes arbitrium uis est:& norma loquendi, sed communis iurisconsultorum usus est: ut isto termino, contractus, significentur promiscue conuentiones tam ex una parier quam ex utraque oblisatorie: ut hic probatur in . l. si donationes. C.de his quaevi, mei. caustin. l .contractus.C. de fide instru in .l. si emptiones .in prin. C. te praescript . xl. ann. in .l4. .fin. F. de pactis. in l .i. C. ut adt. ab haered. de contra haered. infra titu. proxi. Hi princ. cum sexcentis similibus, in quibus stipulatio, donatio, mutuum,& alij contraictus,qui ultro,citroq; obligat Orij non sitiit, contractus ap- pcllatur: ergo proprie terminus iste conuenit tam conuentionibus hinc inde obligatoriis:quam obligatoris ex altera tantum parte :& ita cso tene . t Dissicultas tamen est respodere textui in d. l. labeo .f.contractum .F. devem .sign. ubi contractus dicitur esse obligatio ultro citroq;. Bal. nouell. inrub. f. te ver b. lig. l. n. sub nume. xx. inquit, quod text. illae loquitur secundum strictissimara de scrupulosam significationem: tuam lex no multum obseruat: sed reiicit saepe ut ibi per eum: luem non refero:quia re uera licet sequantur eum Mo derni supputantes cap. ij lib. ij. non tollit poenitus difficultatem. quare ego aliter respondeo: liquidem quod ibi mon ponitur diffinitio contractus, it docto. arbitrantur, sed ponitur differentia horum uerborum agere , contrahere, & gerere .dc ita ait. Actum quidem uerbum generale esse, siue ro, sue uerbis quid agatur: ut in stipulatione, de numeratione . Contraditi in esse,obligationem ultro, citroq; it cmptionem, uenditionem, locationem, conductionem, societatem. Gestum uero rem significate sine uerbis factam: de sic uides,quod texta non loquitur de contractu: sed de hoc uerbo con trahere : quae duo cum sint diuersa, non potest ex vino ad alterum illatio fieri, ama. Papinianus exuli. F. de minor.& si tu dixcris,li uerbum contrahere, lignificat actum explicare ultro,citroq; obligatorium e ergo contractus quoque debet significare actum ultro,citroq; obligatori unucum contrahcre , di contractus sint coniugata: cum contractus a contrahendo dicatur: de coniugatorum eadem sit ratio: ut quicquid in uno disponitur, in altero di spositum censeatur iuxta l.si cognatis. in M.ff. de
rebus dubi js.& ea,quae tradit Tuli .in Topic. dc tradunt etiam Doet. in .l.i. F. si certum petat. Respoudeo Se nunc intelliges uim meae solutionis) quod
non est absurdiun in iure, quod uerbum unde nomen sumitur sit unius signiscationis: nomen au tem inde sumptuin alterius. Probatur in usustii eiu . nam usus fructus nomen derivatur, ac deste dit a uerbo uti frui : de tamen utifrui cit facti , dcconuenit tam domino,quam ei qui non est dominus , usi ructus est iuris, de ei tantum: qui dominus non, est conuenit supra de usufructu in princ. Probatur etiam in actione,quia actio descendit, derivatur a uerbo agere, di tamen actio non significat actum, uel factum aliquod, ius persequendi in iudicio quod sibi debetur,ut infra de actios in princi . sic ilico in proposito licet uerbum istud
cotrahere significet explicari actum ultro, citros obligatorium: non tamen sequitur, quod nomen hoc ,contractus, inde sumptum idem significet, ut diximus in simili in actione, de usu fructu, dc ita san posset hic. . euitari. Cogitate tamen interim. Confirmatur bic intellectus, quia non est nouum unam legem, ex alia interpretationem recipere .l .non est nouum. fide legibus ed alie lepohoc termino contractus utuntur ad signiscandas
conuentiones tam ex altera, quam ex utraque par
te obligatoria ut supra probauimus: ergo ex istisi gibus. d.f. contractum. intelligi debet solum in xerbo contrabere, dc non trahi ad nomen, cum nouuin nos sit hoc, ut supra uidimus in actione, α usu fructu . Hi ne insertur quod si statuto cotractus fiet mentio, utiq; & contractus ab altera ta tum parete obligatorius comprehendctur, cum de hic proprie contractus sit,ut dixi.
GLos . fin. in duas paries principalos diuiditur. In pruna demonstrat ubi tractatur de obligatione ex consense. In secunda mouet quaestion
& soluit. secunda ibi, sed quae est, Sc. In eadem glos ibi contractus, dec. 1 Elicitur
hinc, quod contractus sit uerborum conceptio.I. stipulationum alie .f. stipulatio .E. de vest. oblig. Hic contractus definitio,quam Accurs hie ponit. bona non est. Nam ut bona sit definitio uniue salis debet esse, de unicuiq; definito conuenire. t.bdolum .is. de dolo. sed haec definitio non uniuer salis, de unicuique desinito non conuenit, ut probabo. ergo non in bona. Minor probatur primo, quia emptio, de uenditio nullam requirunt uerborum conceptionem, cum per nuncium, δἰ epist lain fieri possint, de tamen contractus dicuntur. l. labeo lib.j.f. contraditam. ff.de verb. sigii. secundo quia mandatum quoq; per cpistolam concipi potest. l. 9 ff. mand- de tamen mandatum contractus est. Non obstat tot in da stipulat.f. stipulatio. E. de verb oblig. quia text. ibi non definiuit contra etiam Fencraliter, ut nos loquimur,sed stipulati nem, hoc est speciein istani contractus, ut est luce ipsa clarius, cum dicat sit putatio, &e. Et ideo mo puto, quod ita rectius possit describi. Contractus est conuentici ad comparandam obligati
186쪽
nem inita. Dico, quod contractus est conuentio,
quia hoc pono loco generis: omnis enim contractis est conuentio, cum nullus sit contractus: qui in se conuentionem non habeat. l. i. f. adeo. F. de pactis. sed non omnis conuentio est contractus, nam distractus conuentio dicitur, tamen contractus non est . ut omnes admittunt, & ideo ut distractus excludatur, adieci ad comparandam obligationem inita, quia contractus proprie ad com parandam obligationem introductus est l. secunda. in fin .issi certum petatur. In eadem elos. & sic unum non est alterum,&c. Elicitur quod contractus obligatio,& actio diis runt , quemadmodum pater, filia, & neptis: & ita hie tradit Accurs di cum eo transeunt doct. communiter lite & alibi: ut supra dixi in rubr. verum quia no defuerunt: qui hoc in controuersiam de .cuxerunt, ideo ut omnia facilius intelligantur circa istud duplex est necessario inspectio. Prima est nunquid contra eius, ta obligatio differant. Altera vero dato, quod disserant, nunquid actio& obligatio sint idem. y t Circa primam in ectionem, duae sunt principales opiniones . Prima est quod haec duo contractus, & obligatio non differant: sed idem sit obli
satio, quod est contractus. Et hanc opinionem pluribus tueri nititur hic NicOl. Bel. primo per. l. omnem. E. de iud. omnem obligationem cinquit ibi Paulus Iurisconsultus oro contractu habendam existimandum est,ut ubicunque aliquis Obligatur, ibi & contrahi uideatur: ecce ergo quod obligatio contractus dicitur. Huic textui facile respondetur illum retorquendo : nam non inquit teri .contraditam obligationem esse, sed obligationem pro contractu haberi: sed diuersum est tale, ab eo quod habetur pro tali. l. mercis.la. ij.ifide verborum signisc. ergo diuersa est obligatio ab ipso
contractu. potest ri iam alio modo responderi, ut
infra dicam in aliis sundamentis. Secundo igitur
adducitur a Bel text. in . l. labeo lib.j. f. contractum is de verb. sign.Vcrum huic text. potest dupliciter responderi, quod contractus ibi non accipiatur
pro conuentione, sed est uerbum , ta non nomen,
ut hami dixi in praecedenti lectione . secundo potest responderi esto quod contractus ita accipiatur ibi, ut nos loquimur, quod caulatum ponatur ibi pro sua causa, cum hoc noli iuri in iure non sit. l.hoc iure. . non potest. de ibi Castre Cisde donat.& si tu dixeris in dubio non debemus a verborum proprietate recedere. l. non aliter. in princip.ifideleg. iij. Respondeo quod ita cogimur interpretari. nam non est nouum unam legem ex alia intelligi,& interpretari debere l .non est nouum .ifide legibus. sed alie leges sunt expresse quae dicunt obligationem ex contractu oriri lai. in princi p. ff. maiid. supra eod. f. proximo ergo necessario ibi debet in. relligi obligatio pro conuentione, ut si sensus contractum,esse ultro, citroq; obligatoriam conuentionem, & hoc sibi uoluit text. illae tenendo communem intellectum. Tertio adducitur text. Ina.
an inutilis.f. acceptum. s. de accept. ubi quod supra obligatum este dixerat,in fine contractum esse dicit. Verum huic quoque text. facile respondetur, quod hoc ex eo non sit, quod obligatio de contractus sint idem, sed quia contractus dicitur esse causa ipsus obligationis: quare dicendo aliquid
esse contractum, utique necessario praesupponitctiam obligationein cum obligatio sit e flectus ipsius contractus. l. ii. in princ .is mand. Quarto,&ultimo omissis alijs, quae non stringunt, mouetur Bel . quia cu leges promi scue utantur his uocabulis deductum est in contractum,deductum est in obligationem: ut ina .ubi autem,& alibi. isde verbor. oblig. v identu r innuere,quod contractus, & obligatio sint idem. Verum noc quoque parum stringit, quia ex eo illud, quod deductum est in obligationem, dicitur est deductum in contractum, quia cum contractus sit necessarium antecedens in proposito lysius obligationis, dicendo aliquid deductum est in obligationem, sequitur etiam, quod si deductum in contractum, cum qui uelit consequens, uelit etiam necessarium antecedens ad illud. l. ad rem mobilem, &.l. ad lepatum. is de procurat.& ex his apparet, quod rationes Bello. non
subsistunt. Quare altera est opin. Accurs. hic frequentiori doct. calculo recepta, quod immo contractus,& obligatio differant, quae quidem opinio probatur ex pluribus, licet doct. in specie non dicant. Primo,quia diuersitas nominis, diuersitatem quoque substantiae arguit. l. si idem. C.de codicili. sed contractus, ct obligatio diuersa habent nomin t unicuique patet . emo diuersam quoque habent substantiam. secundo ius, di factum diuersa sunt, immo fere contraria. l. consilio. in sin. ff. de
curat. surio. sed obligatio iuris est supra de rebus
corpor.& incorp. i. contractus uero facti. l. consilio I .singulari .ff. de curat. fur. ergo obligatio &contractus disserunt: nec obstat s cum Bel l .dixeris, quod text. in d. l. consilio . . singulari, non loquitu r in contractu, sed in negocio, quod geritur ad celebrandum contractum, quod bene est facti, quia respondeo, quod immo text. Silae loquitur in contractumam inquit, quod emptio,& solutio facti magis: quam iuris sunt, sed emptio non est ne socium, quod ante contractum geritur, sed ipse contractus, ipsa conuentio, ut est text. in .l .iuris gentium. in princip.ff.de pactis. in . l. labeo lib. i. .
contractum. Ede verb. sig. ergo contractus est illae, qui est facti. Tertio, S ultimo moueor, 'uia
quod aliquid ex se ipso producatur, impossibile
est apud naturam, ut patet, & per consequens impossibile est apud leges, quae naturam imitantur. . minore supra de adopt. l. nam adoptio is eod. de adoptio. sed ex contractu nascitur , ac producitur obligatio, ut est text. expressus in laj. in princ. E. mandat. & facit .f. proximus. ergo impossibile est quod contractus,& obligatio, sint idem & ita est
transeundum, lieri isti contrarium tenuerint male, ut etiam eos disputando admonuimus, ut
187쪽
Quibus modis contrahitur oblig.
a ' est inspectio, nunquid obligatio,& cst debitor, ut in princip. Dipra
actio sit idem, & in hac quoque inspectione sicut
in superiori, duae sunt opiniones. Prima est, quod idem sit, & hanc tenuit Pet. a Bellaperi. intra deact. in princ.uult enim ibi Pet. quod obligatio, &actio idem sit ius, & prout respicit per iram debitoris , dicatur obligatio, prout respicit personam creditoris, dicatur actio: ad idq; tenendum quatuor potissimum fundamentis mouetur. Primo ex. l. iuri entium. in princ. ista pact. ubi Iurisconsultus conuentiones, quas actiones supra parere dixerat infra dicit parere obligationes. ergo actio, de obligatio est idem. ue rum huic legi respondeas, quod ideo de actione loquens Iurisconsultus in d. l. iurisgentium ad obligationes digreditur, quia cum ad producendam actionem, obligatio praecedens requiratur. l. licet. f. ea obligatio V. de procurat. negando nudam pactionem producere obligationem, negat etiam producere actionem: cum negata causa, negetur etiam eius effectuS. l .adigere. . quamuis .ifide iure patronat. Secundo mouetur ex. l. unica. C. si scr. exter. ubi
actio ex contractu nasci dicitur, sed obligatio est illa, quae ex contractu nascitur.l. ii. in princi p. is. mand .ergo actio,& obligatio est idem. Verii huic rationi omitti ea responsione, quod actio oritur
ex contractu mediante oblisatione, ut supra late deduxi in rub. Respondeatis nefando consequentiam . Non enim procedit haec sequela ex contractu nascitur actio, nascitur etiam obligatio: ergo
actio & obligatio est idem: nam nihil repugnat ex una, eademq; causa diuersia nasci in substantia e
sectus r ut probatur exemplo materiali: nam ex
uno, eodiamq; Patre producuntur plures fili j : de tamen illi non sunt iidem in substantia: sed diue si,ut est luce ipsa clarius,& sic uidetis, quod haec ratio non concludit. Tertio igitur mouetur ipse, quia quemadmodum si habeam seruum, quod est
dominium ex parte mei, est seruitus ex parte sumi. I.cum haeres. . stichus .ff. de stat. liber. ita etiam si habeam debitorem, quod est actio ex parte mei, est obligatio ex parte debitoris: verum hoc nihil est: negatur enim quod est dominium ex parte domini, esse seruitutem ex parte serui: hoc enim non probat dicta l. cum haeres. . stichiis. Quarto igitur,& ultimo adducitur exemplum materiale: nam quemadmodum in animale ligato unus est funis, qui prout respicit animal dicitur uinculunt, quia illo fune uinctu ni est, de alliis alum, prout uero respicit tenentem illum nanem.
icitur attractio, quia tenens funem attrahit animal , ita dicebat Pet. est io debitore ligato: nam unus est ius,quod prout respicit debitorem, dicitur obligatio, prout respicit creditorem, dicitur actio. Verum tantum abest, ut hoc simile confirmet Pet. opinionem, ut illam infirmet: quemadmodum enim iunis, quo uinctum est, & alligatum
animal, distat a facultate attrahendi, quam habetis, qui uinctum animal habet: ita obligatio quae nihil aliud est, quam uinculuna iuria,quo alligatus M pra eodem distat ab actione , quam habet creditor, quae actio nihil aliud est, quam facultas attrahendi ita vinetam, di obligatum debitorem in iudici uin: ut infra de actio. in princi p. & sic itides quod omnibus Pet. sundamentis facile respondetur. Altera igitur est opinio, quod imitio actio, de obligatio dili erant: di hanc tenet hic glos quain sequuntur Dodi. com
muniter tacite transeuntes cum ea, candem etiam
opinionem sequuntur Doct. infra de actionibus. in princi p. de in specie sequitur Bald. in . l. aedita.
in rcpeti. Perusina, colum .ij. C. de aeden. Probatur
in primis, quia ea quae diuersa habent nomina, diuersam quoque habent substantiam. l.s idem. C. de codicil . sed obligatio Se actio diuersa habent nomina : ergo diuersam habent substantiam. Secundo copulo, de inter diuersa ponitur. glosin rubr. 1 f. de iurista facti ignoran. sed inter obli-fationent, x actionem haec copula ponitur in ru- r. isde actio. N oblig. ergo obligatio de actio diuersa sunt. Tertio diuersa in origine, sunt etiam diuersa in substantia. Bald. in . l. ex hoc iure. ff. de iustitia de iure. Cedactio de obligatio origine disserunt: quia actio iure ciuili est introducta. l. ij. g. deinde ex his. f. de origin .iur. Obligatio iu*Sentita in .l. cx hoc iure. ff. de iussit. S iure. ergo obligatio S actio substantia differunt. Verum haec ratio post et aeuitari, ut supra diximus in rubrica. Quarto quae differunt definitione:diiserum etiam si stantia, cum definitio substantiam rei desinite ponat. gloces: ibi recentiores in .l.onmisd finitio. is de regulis iuris: sed obligatio & actio di flerunt definitione: ut probatur supra cod. in princi p. Ninfra de action. in princi p. ergo di flerunt etiam in substantia. Quinto quae duaersos habciat tractatus, diuersiam quoque habent substantiam. arsum. l. ij. f. quartus.C. de vete. iurec nuclean. sed obligatio Σύ actio diuersos habent tractatus: ut ex hoc Iustitutionum volumine constat. ergo diuersam
quoque habent substantiam. Stato,ia ultimo nihil est, quod ex se produci posti t. impossibile. n. est apud naturam, A per consequens apud te squoque, iuxta I .mino in supra de adoptio. quod una,&eadem res scipsam producat : sed obligatio actionem parit, ac producit .l. licet. ca obli- satio .st. le procurat .infra de veri orum obligatio.
In princip.l.plura. in princi p. F. de acti in obligat. crgo impossibile cst, quod obligatio S actio idem sit. quare concludendum est dii ferre in substantia,ut Accursta alij admittunt, S uerissimum cst, ut ex praedictis patet. Et ex his ad Laudem omnipotentis Dei , eiusq; Genitricis semper Virginis sit impositus finis, ac sup ma inanus
188쪽
Institutionibus i :II OQ V I B VS MODIS RE 6 Nu uid in uno nummo possit mutum contrahi contrahitur obligatio.
8 Locatio uno nummo contrahi nonpotest , o quando.
IVMMA CAD ITA .r Quae sint obligationes,qua re contrahi dicuntur. 2 Mutuum quid sit. 3 M tuam quot uplex sit.
6 iurare obligationes hic enumeratae dicantur re comtrahi, rem . Vae ex contractu oriuntur obligationes, aut re, aut uerbis, aut literis, aut consensu contrahi dixerat Imperator in .s.supra tit.i .modo deicendens ad enumeratarum spocleru interpretationem,prius obligationes, quae re contrahuntur, hxplicat, cum eas priori loco supra recensiuerit. Ante tamen, quam ad cotextum accedamus, tuo uelim prenotes. Pri-1 mum t quae sint obligationes iste, quae ro contrahi dicuntur.Secundo, quare recontrahi dicatur. Ille dicuntur obligationes re contrahi, lux ex mutuo, ex indebito soluto, ex commodato, ex deposito, Nex pignore oriuntur, ut ex serie huius tit.colligitur. Nos cu de mutuo tamen simus uerba facturi, mutuum tame declarabimus, de aliis uide ter doct.2 hic. t Mutuum ergo est contractus iuri gentium
earum rerum datione celebratus,quq pondere,numero,mcnsura constant cum spe non eandem speciem, sed idem genus recipiendi. Ita uidetur posse describi mutuum : ut ex his collisitur quae tradunt 3 Bart. Q doct.in l. ij. . si .in ΚΕsi ceri .pet. t Et est
triplex naturale, ciuile tantum,& civile, cui natura fauet.glo quam Port.Decis.& nonnulli alij sequuntur, in I .ij.f.fin .fieod.Bald.tamen Alex. Ias. Curi. & Alciat. unum tantum esse mutuum, quod isti naturale appellant, dicunt. nam quod uocant ciuile tantum. non est mutuum, sed con tractus literartim infra de lite.obla .s.supra titui. i. Item cpappellant ciuile, cui natura sauci, non mutuum, seu stipulatio cst.3c hoc uerissimum est. nulli bi . . in iure inuenitur mἴtio ciuilis tantum mutui, uel ciuilis, cui natura fauet. S ideo dicatis unum tantum esse mutuum,cJam quid numero pondere me-siaraue constans damus recepturi no eandem rem,
qua dedimus, sed idem genus .l.ij.m prin.& in.=.i. 4 ff.s cer. t. Dicuntur laute he obligationes re contrahi, quia no ex solo consensu,sed ex actuali rei in temetu perfici utur.ut late declarat Bel.hic mi .iiij.
SUMMA RERUM CAPITA.r In quibus rebus contrahatur mutuum. Intellectus.l. 3.*.mutui datio.ssi certum peti 3 Vox crediti, quot modis accipιatur . 6 Ratio quare in ks rebus mutuu contrabatur qua pondere , numero, mensuraue constant.
y Idevi iuris debet esse in principio rei, quod est ipsa re. Ii P reliquid pro massa argentea mutuatapcdispecunia
I 2 Materiae appellatione materiatum compraetenditur, quando ad rudem materiam reduci potes.
13 Pactam quid sit , O quotvplex.
I cohaeremia contractus quid operetur m materia pactorum nudorum, ibi numero. 16. noua pomtur circa hoc optulo.
Is Declaratio.l. labeoscribit si mibi. f. decontris Lempl. II Intellemis. l. iurisientium. . quinimmoss. depact.i 3 An patium nudum uestiatur cohaerentia contractus stricti iurit, ut uestitur cohaerentia contractus bonae fidei. O ibi num. io .notia assertur opImo. is Geminatio qualitatis ostendit qualitatem necessariam ad actum esse. Ii Pactorum ν.samenta quae sint. 12 Cotractus nominati quare appellantur pacta uestisa. 23 Pactum uestitum non debere dici. 'et Consensu quomodo uestri pacta dicantur. as An sit disserentia inter uestimentum, quod stre,
uestimentum, quod sit rei interuentu. 26 Quae in contrahendo mutuosunt necessaria,cu nuseq.ar Gerundia signinicant actum prout es in Ieri. 28 inquid pro frumento mutuato possitpecuina reddi.a 9 Pecunia quot modis accipiatur. go Pe&ιnia quando late, quando lati me, quo strictae accipi debeat. 3I Intellectus textus nostri in uersquandoque. 1 De significatione dictionis quandoque. 3 3 An eadem res mutata possit resilui mutuanti. 34 in mutuo an debeat redes res eiusdem bonitatis e
3 s Ratio,quare si in mutuo nihil dimur sit,debeat tamen res eiusdem qualitatis, est bonita is reddi. 36 si a monasterio fuerit doctoriplatarum uim singulis annis promissum, ut is in monasterii causis opem erret, eo detecto ignaro, imperito non debetur.37 An si conuenerit, ut res deterior reddatur , -- tuum sit. 3 8 Pactum factum contra contractus naturalis contra estim non irritat, γ boc declaraturi nume.M. 3 9 Naturalia contractus 1ux dicantur esse. i Ex bono nomine bona elucitur praesumptio, ex malo mala.
1 An certi condictio duplex sit, cum m.seq. O nu. 6. 43 Ratio q re ex mutuo non oriatur actio a mtituo de
Ex medio concladendi identitas,uel diuersitas acti
47 Ex mutuo non oritur1pecifica actio , O quaest ratio ibi ponitur. 8 certi condictio quae intentatur pro mutuo, non es seneralis , sed ecialis contra omnes D ct. 9 An, O quando certi condictio ad inter e competat.
189쪽
Quibus modis contrahitur oblig.
so melle, Ius. l. certi condictio. mprisc. ibi siue ex re tosiue ex vacerra, O .f. de rebus cres.s i Qualitas tincta uerbo intergitur secundum tempus uerbi .l E contrahitur,&c. Diiii ditur ,& Ω- malu r ut hic per doct. Not. t est imprimis ex hoc text. v mutuu contrahiture in his rebus,clire pondere, num m Incusurave conliant, ut hic text. cxpresse ait,& m. l. i. . mutui datio. ff. de aei. Nobl. in . l. ij. . mutui datio. U. eo. ratio est seci indu Paul. lurisc. in d. l. ij. .mutui datio . quonia earum rerum datione possimus in crcditu ire. i. mutuum ire, ut ibi inquit Accurc& videntur sequi doct. Sed contra hanc rationem mouetur urgens dissicultas. iram ratio non de tesse eadem cum dicto .l. sit . ubi plos .Ede otii. pr ct r. cae s. l. labeo. f. de usis cap. sed haec ratio est ca-dciri cu ipsi, dicto, idem enim est dicere mutuum
contrahitur in bis rebus, quae pondere, numero, mensurave constant,& earum rerum datione,quae Pondere, numero, mensurave collant, in mutuum
ire possumus, ut omnibus liquet, ergo non bona. doct. in .d. anu tui datio, uarie quaerunt hac tollere obiectionem, modo aliquid addendo text. quod est potius lege condere, quam declarare, modo diiscendo in d. mutui datio. avcrs quoniam carum, usq; ad vers. nam in csteris, poni unam rationem. inquit .n. t M. quoniam earum rerum datione pocstimus in creditum ire, quia in genere suo functio arena recipiunt per solutione magis,quam per speciem.totum igitur hoc est una ratio, inquiunt isti, quae non est eadem cum dicto. Verum hic intellectus mihi non placet ex duobus. Primo,quia sciam per debemus illum intellectum amplecti, qui litterae mapis sit congruus l. labeo. de suppel. IV cum vulg. sed in text.ponuntur illae dua dictiones, quoniam,& quia, separatim, quae ambe causam,& ratis nem significant itari. in .ianeuius. i. quod aut hei col. ij.δ.de seg. ij.ergo lignum est, i duae, non una afferatur ratio, alias litteras contextus laederetur. Secundo, eu ultimo, quia si ibi unicam rationem afferret legi sator non tantum laborias let,di tot verbis ustis finitet, sed fulsiciebat dicere, quia hae ressi uictionem recipiunt in genere suo Per solucionem. cum igitur hoc non iecerit, uerisimile est, Ῥuoluerat aliud significare. t Et ideo ego aliter intelligo illum text. in uerb. creditum, quam glO. α doct. faciam. non enim illud verbum specifice intelligo pro mutuo, ut isti faciunt, sed pro credito, in quo iiimus tantundem recepturi in eodem genere.hoc enim significat creditum, ut probat mihi text. in .l. in naue sau pheli. Elocat. Creditu enim tripliciter semitur de aduerte, quia non inuet uesita declaratum apud alios) latissime, pro omnic tractu, in quo fidem aliena sequi nitar. l. i. F. de reta icred. ideo creditarum rerum titulum prs misit prator inquit ibi Iuriscons. quia omnes contracius, quos aliena fidem secuti instituimus, coplectitur. Secundo accipitur uerbum illud, creditum, late,
pro omni contradita, ex quo uinus recepturi tantundem in eode genere, ut probatur in au in naue fati pheli. .loc. de ita accipitur in d.I.nitatui datio. Tertio,& ultimo sumitur verbii istud, stricte, pro mutuo,& ita accipitur in . l. quia quod . it. ad Macc. Tatio crgo, quare in his rebus sensibilibus ut Zacutar uerbo) mutuum contrahitur, est quo manica rum rerum datione pollimaus in creditum ire, hoc est, quoniam his rebus efficimur creditores recepturi tantundem in eodem genere. cum igitur mutuum sit species illius crediti, quo tantunde in eodem genere sumus recepturi. l. ii. iii princi P. f. co. illarum rerum datione niuiuum contrahitur, quarum donatione contrahitur creditum illud. de sic intelligendo ratio est generalior dicto, ut cise de- t. l. cuin p.it . . dulcissitatis. E. de leg. i. & non eadem cum dicto suo .& ita hunc text. intelligebat anno ab lune quarto doctissimus preceptor ille meus, nunc Rotrianae Rotae auditor dignissimus
Iulius Oradinus, & P ita necetiario debeat intelligi probatur, quia creditum ibi non potest accipi lati istine, quia obstat. .creditum. in eadem. l. ij. tibi inquit text. cp creditum consistit extra cas res, quae pondcre, numero, mensurave eonstant. non potest et itin accipi stricte pro mutuo, quia ratiocii et eadem cum dicio. ergo necessario dedici accipi late, ut signiscet contradium, in quo tantundem sumus receptura in eodem genere, sicut accipit ut
in d. l. in naue Eupheli. i Sed hic potici quis vestrum dubitare, quare his rebus potius imus in creditum quain alijs respondeocli intentione iurisia cons. in d. mutui datio. quoniam in genere suolas respersollationem recipiunt functionem .i vicissitudinem de aequi pollentiam,quia hae res selu
te in eoia geracre iunguntur vice rerum datarum .ccov. n. O.l& ita accipi dcbet timerici in eo tex.
non pro similitudine. Nam ut intelligatis cum ius ciuile admissurum esset quosda contra Stus,quibus res data consumebatur, S alia pro ea dabatur,pespiciens ex hac sua admissione ollendi regulam suam, quae erat, ut aliud pro alio inuito creditore solui non posset; introdiixit, ut ii contractus soluin locum haberent in iis rebus ibiigibilibus, in iis rebus, quarum altera ui cc alterius iungitur,quia quodammodo reddendo idem genus uideor reddererem illam datam. di hoc voluit ibi Iuriscos in d. f. mutui datio, cuius sensus nunc patet: licet supcr- sit adhuc illa difficultas quomodo intelligatur illa uerba, per solut ionem magis, quam per speciem,
quam cum cxtra materiam nostram iit, ac etiam late de ea habeatur per ordinarios matutinos omitto. illud solium dicens, i P nullus hucusq; datus est illi . . intelledius in illis uerbis, qui sacile non posta sit tolli,di si praesent is esset indagationis,mc OcSintellectiis reprobatum pollicere: r. dica forte in ira. Secundo not. est dum text. ait i numero, ιγ hic uidetur esse text. pro opin. illorum antiquorum, qui dixerunt mutuum non posse contrahi in uno nummo, in uno quadrante secunduin monetam nostra. nam ad hoc in possit mutuum contrahi, requiri-
190쪽
turres in proposito munero costet, ut hic dicitur, sed unum non est numerus, sed principium numerri. glos. in .l.si quis ante. in vers. solum teneat. fide acquiren .possess. t Numcrus. n. ex Arithmeticis est collectio unitatum, quare cum in uno non sit nisi una unitas, non potest numerus dici: ergo in uno nummo, in uno ruadrante non potest mutuum contrahi: nec obst. ex intentione Decis .in l. ij. g.mutui datio .fieo. responderis , quod immo unum est numerus quia dicitur respectu duorum,uel plurium: quia respo- detur, quod tunc est numerus, quando ponitur respectat plurium, sed quando nullius respectu poni tur, s)d per se, ut in casu nostro, quando mutuatur
unus quadrans, tunc non potest dici numerus,cum non sit collectio unitatum . Non obstat etiam si dixeris, cp in mutuo requiritur aptitudo, ut ait Sl. in l. ij.1i. mutui datio. ec ibi doct. E. eo. de glos. nostra infra sed unus nummus aptus est ad numerum: ergo in uuo quoque nuntino costat mutuum: quia de huic respondetur,quod in mutuo non solum requiritur aptitudo, sed etiam actus ipse,ut numeretur,ut aiunt glos. dc doct. in pridictis locis,& probatur etiam in text. nostro,ibi. aut numerando,aut metiendo dcc .sed unus nummus actu ipso non potest numerari, cum numerus sit in pluribus unitatibus , ergo in eo mutuum non potest contrahi: &ex hac replicatione tolluntur etiam quaeda replicationes Modem. in d.; . mutui datio. Potest ultra textum nostrum istorum antiquorum opinio co-ε firmari per si inite locationis. i quemadmodum. n.
locatio , di conductio uno nummo contrahi non potest. l.si quis conduxerit. Elocat. ita etiam uidetur dicendum, ca, uno nummo mutuum contrahi non possit. Doc. tamen communiter in . d. f.mutui datio. in contrariam sententiam lucrunt, ut immodi uno nummo mutuum contrahatur. Mouentur
primo, quia nulla lege prohibitum inuenitur , ut
uno nummo mutuum contrahi non possit, uerunt
hoc argumentum fragile est, cum possimus respodere, quod cauetur textu nostro ut supra inducto. Et ideo Soci. secundo loco mouetur, quia dictum secudum suam rationem intellisi, di declarari de- t.l .cum pater. F.dulcissimis. q. de leg. ij. sed ratio, quare his rubus in creditum imus , uiget etiam in nummo uno,cum sit quia heres recipiunt iunctionem in genere suo , S unus nummus recipit functionem in genere suo,sicut plures ergo ex hac ratione debet intelligi dictum illud, quod mutuum contrahatur in his rebus, qui numero constant &ex hac ratione Modem. fere omnes cum hac opinione transcutit. Tertio ,& ultimo pro hac adducitur elegans,& notanda ratio, i quia idem ius debet cise in principio rei, P est in ipsa re: probatur, quia uxor non est affinis marito, sed principium,ta causa amnitatis. l . nitatis.C. com . de succcss.& tamen in uxore idem ius seruatur, quod in ipsis affinibus .l .non ideo. ubi glocta doct. C. de hsred. instit. Ecce ergo, quod idem iudicamus de princi
pio retus,quod de ipso actu, sed unum licet non sit
numerus, est tamen principium numeri glos. in . d. l. si quis ante,& patet ad sensum: ergo idem debemus dicere ac iudicare de uno,u, dicimus, ac iudicamus de numero quemadmodum igitur in numeratis rebus contrahitur mutuum, ita etiam in uno nummo: & ex hac ratione respondetur textui nostro cum similibus uti supra ponderato: quia licet
nummus unus non constet numero, ex quo tamen
est principium numeri,idem debet de eo iudicari, quod de iplo numero. Et ita est melius respondere, quam ut faciunt doc.& alij. Nec 1 obstat etiam δ' sunt te locationis, quia tunc locatio uno nummoneta nulla est,ubi digna est maiori mercede, de ita intelligitur. l. i. si quis conduxerit, ut probatur ex ratione, luam at lcgat. ait. n.Vlpian. ibi. quia etiam hoc donationis instar inducit,sed si locatio no es.set digna maiori mercede, tunc utiq; nulla non esset quia no induceret donationis instar, ut deci rat Bar.in l .li usu fructus .ff. de iur. dot . sed in casu nostro cessat haec ratio, cum nunquam inducatur donatio, sed semper in mutuo debeat tantundem in codcin genere reddi. l. ij. in princ .de ibi doct. E. eo .ergo cessat etiam dispolitio illa ar. l. adigere .f.
quainuis. Ede tur. patronat. Tertio not. est ibi, pecunia numerata, tre, a ii gento, dcc.quod i hic uidetur textus contra rece-Ptam a doc. opinionem, quod si quidem pro in si argent ca mutuata possit pecunia numerata reddi. Nam contrarium uidetur innuere textus hic, cum consideret tanquam diuersa pecuniam numerata , di argetum .Vt igitur iteritas huius rei appareat, Ponamus rationes doct. seb t rutina, disputando enimueritas innuitur. Rufritur ergo nunquid pro mansa argentea mutuata possit reddi pecunia numerataZ in hac quςstione, ne cum doc. mare coelo IID- misceamus, tres casus principales sunt considerandi. Primus, ct ille sine dissicultate, quado pro inacia argentea, redditur pecunia quae non eadem a Krat utilitatem , uel quia sit aere contaminata, uel non sit eiusde in ponderis, uestige: S hoc casu una omnium uoce concluditur no poste pro massa a gentea pecuniam istam reddi. Ratio est: quia in mutuo res reddi eiusdem qualitatis, & bonitatis, debet. ut in tex. nostro S in .l.j. . i. ff. de act.b obl. sed hec pecunia non est eiusdem qualitatis,& b nitatis : cuius massa mutuata fuerat, ut uos prs su- ponimus .ergo pro massa illa reddi non poterit, tain hoc casu nemo discrepat.Secudus cst casus qua-do pecunia,quae redditur eadem affert utilitatem, non est aere contaminata est ciusdem qualitati ,αIige: redditur tamen diuerso modo, quia massa fuit mutuata ad pondus , pecunia illa redditur ad ni merum et quaeritur an possit In hoc casu duae sunt principalos opiniones. Prima est, quam doct.srequentiori calculo sequuntur, quod reddi possit: Nita tenent Pet. n. bar. de alii communitur: ut at testatur Alex .in I. ij. f.mutui datio. nu. ij. istaeo. Adducitur primo quia quoties argentum,siue aurum in massa, uel pondere debetur, potest pro cunia , uci isti natio solui. l.j. f. tin. l.cum ccrtum