장음표시 사용
201쪽
Ouib. mod. re contrahitur oblig. 8 8
eandem speciem quam dedi inus,alioquin aut con modatum erit, aut depoti tu, sed idem genus : N silc
nunquam eadcm species redditur. Accurs. sentiens hoc ait, ut a principio quando partes contra hunt debet este eius animi, ut uelint,maliud reddatur.& ita procedat texi .in d .l. ij. in prin. aliquando tamen incidenter praeter propolitum restituitur eadcin res, quia sorte debitor ea non indiget a. qui pecuniam .it. si cert. petat. quae quidcm in uer non facit, non enim ibi contractum suit mutuum,
sed promissio fuit celebrata de accipiendo mutuo. Circa hanc glos. ut facilius di texi nostri mens,de id ,quod ait Accursint cibaatur duplex est nece
saria inspectio. Prima est circa intellectum tex nostri. Altera, nunquid uerum sit id, quod Accursiait, I possit in mutuo restitui id, quod suit datum. si Circa primam inspectionem Accurs hic ut uidistis, quem sequuti sunt doct. communiter hic, N in. l. ita f. m. tenet, si texi .noster intelligatur, in
regulariter debeat idem genus in inu tuo restitui, non eade species,& cI ab initio huius debeant ei leanimi contrahentes: possit tamen cade species renitui, ubi ea non indiget debitor . Hic intcllectus ex duobus mihi dubitabilis, de non tenendus uidetur. Priano quia non est expeditum id, quod pro supponit Accursu, in mutuo possit eadcm species restitui, ut intra uidebimus in seque . inspectione. Secundo,& vltimo, quia ille bonus cst de praeualutintellectus, qui uerbis litere conuenit .l. Item Uemunt. f. aptanda. E. dc pct. hqre. sed hic intellectus uerbis text. nostri non conuenit, ut probabo,ergo teneri non debet. minor probatur, quia Accursu ult, ut regulariter non reddantur tedcm res, sed alte :hoc autem uerba text. no patiuntur: quia non ait &quandoq; nobis cedem res non diuerse redduntur, sed dicat di quandoq, nobis tro cedein redduntur res, sed alio: S sic pra supponit V regularitereedem redduntur,cum dictio, quandoq;, denotet regulam in oppositum, licut dictio aliqua do .l. quonia .f. iubemus.S. . sane.C.dc sic rosanc .eces. de sic hic dicitur, ui regulariter cedem res, non alieredduntur: qua loq; tamen. i. aliquado non cedem res, sed alter quod cit contra .d.l. ij. lia princ.ls.cod. quare Alciat. in d .l. ij.in princ. num. d. inquit aliuier legi in antiquis codicibus text. illum: ut siquidem loco dictionis: quandoq;, sit ductio, quoniam,
di sic dicat,quoniam non ecdem res redduntur, sed alie eiusdem natur , di qualitatis:qualectione stante omnis pomitus cessat difficultas.Verii, quia codices sere omnes habent dictio iacui, qua loq; , non est temere a recepta icetione recedendum . de ideo dicas cuFulg.& Dcci. in d. l. ij. iii prin.quos postea
ctio quandoq; in text. nostro no significet ahqitando, sed aliquo tempore,uel postea, sicut accipitur in .l. res in dotem .ff. de iure dot .l. uerbis ciuilibus iuncta glosi fide vulga.& pupil.& sit sensus, res in
mutuo ita damus, ut accipientium fiant: & quandoq, .i . aliquo tempore. uel postea nobis no redem reddatur, sed alie eiusdem naturae,ct qualitatis. &hic est uerus ini fallor texi .nostri intellectus: qui
ex duobus comprobatur. priino, quia quotieS uerbum aliquod plures habet significationes, illa est accipienda: quae subiecte in aterie magis conueniti .si uno .ls.locati. Bartol. in .l. omnes populi. n. iij vj. quaest. princ. in ver. iuxta praeli asta. is de iustitia& mr.sed subiecta mutui materia ex Igat, ut uerbum istud significet aliquo tempore, non aliquali do, cu in mutuo aliud regulariter saltem reddi de
beat, non idem .d Lij. in princ. ergo istud uerbum plures habens significationes aliquo tempore significabit, non aliquando. Secundo, S ultimo, quia quoties dubium aliquod circa exemplar uersatur,pd originale recurrimus. Bart. in .l.s promu5 probo. isde legatis .ij. sed . l. j. .d. f. de action. & oblig. unde sumptum est principium istud, ut omnes fatentur hic, S ibi, expreste probat, ct uerbum istud significat postea, aliquotcmpore: cum dicat, qua
res ita damus, ut accipientiu hant, postea aliaS recepturi eiusdem generis, S qualitatis,ergo text. noster. secundum illam legcm intelligi, de declarari debet: & hic mihi uidetur uerus sensias. 33 Circa alteram i uero inspectionem nunquid eadem res, quae mutuata est possit restitui Z ne cum
doct.confuse procedamus, tres casus considerandi sunt. Primus cst quando uterq; contrahens conicusit, ut eadem restituatur res. de hoc casu una omnium uoce est concludcndu posse eandem rem restitui. probatur in simili in uenditione: na ad hoc ut emptio contrahi possit, requiritur necessario precium ut infra de empl. de uendit. in princ. nam quemadmodum si emero rem aliquam, S uoluero tradere corpus aliquod non est emptio, sed permutatio. l. i. st. de cotrah.empl.Ljus de rerum permut.& tamen si post celcbratam emptionem partes consentiunt,ut loco prccij non pecunia millic rata, sicd pro ea corpora,pccora, inquit text.) debetur,contractus non constituitur irritus. l. precii.C. de rescin ven. ita in proposito licci,si mutuum contrahamus hoc animo, ut eadem species inutuata reddatur,mutuum non subsistat. d. Lij. in princ. tamen si post celebratum initimina partes conli nitant, ut
loco eiusdem generis reddatur eadem species, non debet mutuum irritari:& probatur in L si pro mutua. ffii certum petat. di ita transeunt in hoc casu Secundus est casus quando creditor quidcm uult restitui eandem rem, quam mutuatiit: debitor tamen vult resti lucre r in aliam eiusdem gcneris, de ualitatas, no candem,nunquid possit cogi ad ean. dem restituendam ξIn hoc quoq; casu doct.uiden, tur consentire debitore cogi lio poste ad eam rem restituendam. de ratio est, quia ille non est creditor eiusdem rei ex mutuo, sed creditor eiusdem generis d. l. ij. in princ. quare agendo contra debit rem, non poterit sciere cantam rem, quam dedit, sed idem genus.Tertius,5 ultimus casus cst, & hic dubius,quando debitor uult restituere eande rem, quam accepit inuito creditore, nunquid cogatur
illam recipere λ in hoc casu duae sunt principale opiniones.Prima est frequentiori calculo πέςPta,
202쪽
u, possit eadein res reddi: & creditor eam recipere eogatur: & hanc sequuntur glos. hic.& doct.communiter tacite cum ea transeuntes: & alij communiter ina. ij. in prin. F. eo. Mouentur primo ex t x. nostro , qui uidetur innuere, P 'uandoq; eedem res reddantur, uerum hic text. nihil probat: ut se pra late deduxi. Secundo mouetur Bal. in . d. l. ij. in
princ .iseo. licet hic tibi ascribat. Tollent. quiaqucities concellio aliqua sit ob alterius similitudinem, multo magis fit ob illud ,quia propter unum quodq; talo & illud magis. alit , .multo magis.C. de
acrosanc. cle. sed ..tia res eiusdem generis potest
reddi, in mutuo, quia hae res inter te iuuetionem recipiunt , & propter omnimodam similitudinem uidetur esse illud, quod fuit minuatum .d. l. ii. .i. ergo multo magis poterit reddi illa eadem res. sed& huic rationi respondeas, ii, ratio 'uare in mutuo res in eodem genere sit restituenda non est ea, quia res in eodem genere constitute inter se sunctionem recipiant, scd quid natura, & substantia
mutui est ut non eadem species reddatur,sed idcingenus : ratio autem illa functionis est quare in lustantum rebus, quae pondere, numero, & mensura
consistunt mutuum contrahatur. Cum enim mL-
tuum esset admissurum ius ciuile perspiciens illud est contra rcgulas suas, quibus disponebatur, ut aliud pro alio inuito creditore solui no posset, introduxit ut mutuum in illis tantum consistere. d. l. ij. g. i. quare licet nulla maior iunctio sit eiusdem
rei, quia tamen natura contractus hoc non patitur ut cadem res restituatur, non potest altera pars ta- tum contra naturam contractus uenire .arg. l. cum manu . . si .F. de contrah.empl. not.Bald .in rubri c. q. xi C. de contrahend.emp. Tertio, quia in mutuo
idem genus est reddendum. l. ij. in prin. Eeod. sed de qualibet sua specie genus piaedicatur. de in qualibet spein inest. l. i.Eli cere .pet . di tradunt diale elici, ergo reddendo eandem rem, reddit etia idem
genus: cu in illa specie insit genus suu . Huic quoq;
rationi, quς potissima est in hac materia, spondeas negando maiore generaliter uerant esse: nam uerum est idem genus reddendum csse, tempta tamen una specie. nempe a re,quae mutuo datur, ut Paulus ait in .d. l. ij. in princ. inquies. mutuum damus recepturi non candem speciem, quam dedimus, sed idem genus. ecce ergo u, sub illo genere
species data no compraelienditur. genus enim non
refertur ad specificatas species .i. doli clausula. E. de uerborum oblig. Altera est opinio:quod immo eadem res mutuata inuito creditori restitui non possit: & hanc tenuit Azo: quem rcfert Accurs. in o. l.ij. in prin. N ibi Lanc illot. Dec. Tollent .hie,& haec ni fallor uerior est opinio. Pro qua adducitur imprimis, quia taciti, dc expressi par est ut
tus: lex. in terminis nostris in. l.cum quid .ssi si certi petat. sed si contrahentes cxpresse conuenissent,ut eadem res non redderetur, non posset altero anuito reddi : quia lex in contractu apposita seruada est l.i. si .si conuenerit. cum simil. Edeposit .ergo idem debet esse si nihil exprimatur, cu sanPer in
cite actum censeatur ut eadem res no reddatur. l. i.
g. i.st .de action. de oblig. Secundo, id quod non potest esse in obligatione, non potest etia esse in solutione saltem altera parte contradicente. l. nisi consentiat. εde accept. Bart. in .l. de si per iusiura dum f. i. in fin .eod. sed eadem res non potest esse in obligatione, quia non mutuum, sed uci depositum, uel commodatum esset,ut ait text. in d. l. ij. in prin. E. Od. ergo non potest etiam esse in solutione, de situ opposueris .l. praeti j.C.dere scin .vcnd. respondeo, quod ibi utriusque partis consensus concurrit.Tertio adducitur tex. in terminis d. l.ij. in prin. ff. eod. nec obst. si cum Accurs. hic dixeris, quod quando partes contrahunt mutuum, debent esse
huius propositi sed postea potest illud idem,quod
filii datum, reddi: quod uel ex eo uidetur Innui, urparticipium illud, recepturi,non futurum tempus,
de lic solutionis respicit, sed praesens.i.damus,de sic tempus obligationis, vel contractus, quia respondeo, quod potest idem reddi utraque parte consentiente, sed altra contradicente non potest. non . n.
licet a lege couentionis alteri parti discedere iuxta. d.l.j. si conuenerit. st. depolit. Non obst .etiamsi cum Alex.de Dec. ibi dixeris, quod d.l. ii. in princ. noncsat posse reddi idem genus, sed solum uoluit significare casum magis contingente: quia hoc est
contra illum text. cum expresse dicat eandcm rem nos recepturos non dare, immo subdit quAd si eand rem reccperimus: non mutuum, sed aut depinsitum, aut commodatum eis . & ideo ex hoe ego text. de ex alijs etiam rationibus. supra adductis ab
hac opinione ab omnibus sere impugnata non
GLocin vers.qualitatis. elicitur ex ea primo loco, quod in mutuo debet res eiusdem qualit
lis. t.bonitatis reddi: ut pro uino nouo noua reddatur, pro uetere uetus. l. cuin quid. Esi cert. pet.
3qi Sed cum duplex sit rei bonitatis intrinscca, d
extin seca. Intrinseca quae est in re ipsi,ut in uino, ut sit eiusdem generis, eiusdem coloris, eiusdem teporis . Extrinseca est quae extra rem est,ut hodie tanti uenditur, ante pluris, uel minoriς. nunquid quemadmodum res debet reddi in eadem bonitate intrinseca, ita etiam debeat reddi in eadem bonitate extrinseca. Exemplum, ut intelligas mutuasti mihi deccm cados uini ueteris: qui tempore c5 tractus uendebantur decem aureis: modo reddo ii bi decem cados uini ueteris, & sic in eadem bonitate intrinseca, qui tamen hodie tempore solutionis non venduntur nisi octo aureis , sic illud uitanum non est in sua bonitate extrinseca , nunquid cogar tibi reddere ultra decem uini ueteris cados, illios etiam duos aureos λ dc utique dicedum est me ad istos duos aureos non teneri, nisi tempore,quo tu petisti uinum de non solui decem aurcis uenil rentur illi decem cadi uini: ut probatur in . l. uinussisi cert. pet. Et hinc est cy si nitituasti mihi decem aureos, qui singuli tempore iiiiii mutui undecim denariis et limabantur , dc ego uelim tibi reddere hodie decem aureos eiusdem monete: qui singit l,
203쪽
Quib. mod. re. Contrahitur oblig. 8
rtinen decem tantum denariis istimantur, non cogor soluere aestimationem illorum aureorum tonpore contractus. Bart. Bald. & alij iii d. l cum quidissi cera. t. Hoc tamen procedit nisi moneta sit mutata, uel nisi debitor fuerit in mora. Secundo elicitur ex hac glos. quod in mutuo. licet actum non sit, ut res eiusdem bonitatis reddatur, tamen eiusdem bonitatis res reddi debet. l. 3 cum qii id. it. si cert. pctat. Doct. laborant in ssignanda ratione. Alii enim ut Ia dicunt, quia si tacus diceremus esset usiura: dc usura est iure prohibita. Verii in hoc nihil est, curisnon sit prohibita iure ciuili de quo agimus ut in tit. s. N. C. devsur. alij aliter dicunt .ego frustra laborari dico , cum
Pomp.huius rei rationem .si erat in a. l. cuni quid.
inquit. n.ipse, quod ex eo, cum aliquid mutuo danaui ctiam si non conuenimus,ut atque bonum reddatur, non licet debitori det criorem rem reddcre, quia in contrahendo , quod agitur. i. quod natura contractius exigit, pro cauto habendum et t. sed in mutuo agiturii nautini natura exigit,ut eiusdem generis,& bonitatis res reddatur, ut in text. nostro,& in l. s. f. i. it. de act. N obl. ergo etiam si huius rei nulla sit in contrahendo saeta mentio , pro cauto tamen haberi debet.& haec eli uera ratio quam tu ris consilli. affert quicquid alij postea excogitent.
36 t Et hine insertur secundum Port. hic, si monasterium doctori alicui plaustrum uini singulis
annis polliceatur, ut doctor ille in monasteri j causis opem ferat, & monasterio opituletur: li doctor rostea ignarus legum,& imperitus appareat, quod I citerit motristerium plaustrum illud uini non da
re. licet n. cautum non sit, ut detur si doctus lit, ex uo tamen lim tacite agitur, pro cauto haberi debet ut hic ait Port. de siequuntur doctor. in .da .cum quid. Bart. Dec. de alij.s 7 Sed hie dubitat Bello. quid si partes contie nerunt, ut res deterior reddatur3 mutuabam tibi uinum iretus coueni ut uinum nouum quod est minus preciosum, redderes.dubitatur an istud sit mutuum p Dbctor. in .du. cum quid. dicunt mutuum 38 esse. l Mouentur, quia ex pactione contra naturalia contractus inita contractus ipse non irrita tur.l. pacta conuenta. ubi glosifide contrah. emp. sed duod res in mutuo reddatur in eadem bonitate est de naturalibus mutui, ut probabo. ergo per
pactum contra haec naturalia initum mutuum non
39 irritabitur. t Minor probatur, quia naturalia co-
tractus dicuntur esse ea , quae comitantur , &sequantur contractum in esse productum, ut tradiat oci. in .d.l .pacta conuenta: ut est in uenditione, quod uenditor teneatur de cuictione, sed ia, res in mutuo eiusdem bonitatis reddatur: comitatur, &sequitur mutuum inesse productum,quia hoe non exigitur in contrahendo mi tuo, ergo dicitur esse de naturalibus mutui .Secundo, & ultimo adducitur in simili. l. rogasti. g. si tibi. isti cere .petat .ubi sescem credidisti: ut nomen acciperes, non nisi in nouem contrahitur obligatio: ita in proposito, si rem credidisti ut deteriorem acciperes,non nisi in deteriorem rem obligatio contrahi debet. Verum rhuic text. post et ne pondera, quod noti dicit illud
mutuum elle, sied contra Li obligationem ita noue: in os autem non negamus obligationem a s deterio: m rem contrahi. sccundo Dicit responderi, xv tquando partes coueniunt, ii Lex decem nouem soluantur, unum, quod superest, uidetur donatum:
quod secus est in casu nostro: quia si eo uinum uel
tus, ut nouum accipiam nulla potest donatio intercedere. Tertio mouetur Curi. luia qualitasPO-test ad elle, de abesse, sed bonitas dicitur estu quali
Resipondeas, quod bonitas non dicitur cile qualitas respectu mutui, sed considerata simpliciter purie, quia est in praedicamento qualitas, ut dialectici dicunt. Fulg.tamen in. l. ij. in princ .i f. o. quem ibi sequutus suit Rom.3c Nicol. Beli. hic in contraria erat sententiat quod quoties pactum illud appo nitur mutuum non sit.Mouentur primo, quia quoties duo per viain regulae equiperantur, disp.: ita in uno censetur etiam dispositum in altero. glosis n.& ibi Bar.& alij in .l liquis seruo.C.de iuret ablgenus,& bonitas, ceu qualitas in mutuo squipera ta sunt per modum regular: ut in text. nostro. S ind. l. cum quid . ergo quemadmodu si fieret pactum ut res in diuerso sciae re redderetur mutuum no sset, ut doct. niillo pgnitus discrepante tradunt in I. ij.in prin. F.eo.ita etiam non debet esse mutuum, ruando initur pactum ut in diuersa qualitate redatur, & hoc fundamento ultra doct. utebatur hic
Bello. Vctum facile potest responderi, quod haec
duo non equiperantur per modum regulptunc. n. duo per modum resulae squiperata tu dontur, cum
a lege expresse sit ista equiperatio,in tradu ni doct. in Lj.ff.de leg. i. Quare secundo, & ultimo pro hacsso opin. adducitur,t quia pactum cotra substantiam,
uel dicas tu, contra naturalia substantiali ac citractus contractum ipsem uitiata .cum pricario.is duprscar.l .cum manu. .fin ff.de contraheris pr.
. sed pactum illud dicitur esse cotra sub si aluim,uel
dicas tu, contra naturalia substantialia mutui, ut probabo, ergo &c. minor probatur in .d. l. cu quidissi cer.pe. iunct. l.iam hoc iure. is de vulg. Secundo, & ultimo, quia illud dicitur esse de substantia,
quo turbato actus Asici tacitas usu frua. carum rum,quq usta contum.& utique sibilata identit te qualitatis iii mutuo, deficit mutuum: ut proba tur In l.j. .i.ff. de act. de obl. ubi Iurisco n. ait quod
res in niuiuo in hoc damus, ut acopicntis fiat:p stea alias recepturi eiusdcm generis, di qualitatis: ergo si eiusdem generis,di qualitatis non simus res
receptur1,mutuum non erit. Et ex his ego concludo , si partes conueniunt, ut pro uino uel cri dato nouum reddatur: & sic quoties conuenitur, ut res deterior reddatur, quod non sit mutuum, scd contractus in nominatus : &ideo actioni priscriptis uerbis locus erit, facita.titius.in fi .ifide praescrip.
GLot in ver. tuum. liuide,& inducas ut hic per Bel LElicitur primo, quod uerbum istud inu
204쪽
tuum ex integro, id corrupto componitur. declarat Pori .hic quia dominium rei mutuate corrumpitur ex parte mutuantis: redintegratur uero ex parte recipientis: cum mutuans dominus esse desinat :& recipiens dominus efficiatur, ut in text. no. stro,& in l.j.f. i. isde adt. de obi. Haec declaratio licet uera sit in se , non tamen conuenit intentioni ipsius Accurs. ut Ias. in addit.etiam ani in aduertit, quia non quaerit Accursi. de natura mutui, sed de compositione huius uocis mutuum:quam ex inco, dc tuum componi Iustin. hic ait.& ita declarat Aecursex intentione Nicol .de neapol. Ias. hic in addit .ui mutuum componitur ex meo, de tuum: sed in hac compositione dictio, tuum, integra perma-nci: dictio uero meo, corrumpitur,dc resoluitur in mia,ut mutuum. Nomina enim quatuor modis coponuntur ex duobus integris, ex duobus corruptis ex integro de corrupto, ex corrupto de intcgro, ut late per Fab. Quintil. lib. i. cap. i.de per praeceptorenicum inter Gramaticos no ultimum Christoph. Saxum in suis Grammat. inst. ubi de nomine tractat . Ex secunda parte huius glos elicitur quod nomina debent cile cossonantia rebus. .est de aliud supra de donat. Hinc est, quod ut quis possit defensor ciuitatis dici, debet ciuitatem tueri, nihil sibi insolenter, nihil indebitum uendicansa.defcnsores .la. ij. C. de desens .ciuit. Hinc etia dicit Ioan. Andr. quod si magno praetio aemenda essent nomina smi deberent de hominibus imponi. Hi ne etiam Accur. denomine suo gloriatur quasi dicatur ex eo, quod occurat tenc bris iuris ciuilis,ut ipse ait m. l. facta .f. in danda. F.ad trebiat. Hinc etia i dicitur 1 q, ex bono nomine bona elicitur pratumptio, ex malo mala.Card. dc alii in . c. grauis. extra depol l .de ideo dicebat ibi Imol. quod si quis deposuerit rem aliquam apud eum, qui malum nomen habebat: de res Merit anulla, quod dc ponenti de bet imputari. Hoc tamen non est perpetuum , dc prae tim innominibus propriis. non enim sequitur . ellatur Perusinus, ergo est e Perusia: ut probatur in . l. fin .f. penult. ista municipat. docior. in
GLOLs. praemitte ad euidentiam quomodo accipiatur in iure terminus i ste, condictio , dcterminus, certum, ut hic per Bellonum quibus ita primissis, diuide glo. in duas partes in prima cum duae sint certi condietiones secundum communia, declarat de qua intelligatur text. noster. In secunda autem quaerit nunquid certi condictio ad intercise competat partes per se patent. Ex prima parte eliciuntur dias conclusiones.
Prima cit, quod certi condictio ex mutuo appellatur,si certum petatur secundum quosdam: ut probatur ina j.ffide condietion. trit .de in .l.j.isde Interrog. aet.Accurcianae hoc hic reprobat: quia inquit, quod actio,quae Oritur ex mutilo non appellatu i ii certum Pctatur, sed cccii codictio,iit in text. nostro. de cum Accurs. hic transeunt doc. de inrub.
n. eo. Nec obstant praedicte leses, quia ibi significatur factum .non nomen assionis,ut luc per bellon. Altera est con esu sol vj duplex est certi condictio generalis competens ex omni contra , ex quo certum petitur, de specialis compctes ex mutuo, ita hic ait Accurs& lcquuntur caeteri freque tiori calculo. Mouentur primo,quia omnes iuri gentium contractus a iure ciuili approbati specia- Iem actione na ab co contractu denominatam P riuntu. iurissciatium . in princ .st. de pael. sed mu- tuu contractus inrtigentium cst a iure ciuili approbatus, ut patet ex text. nostro, d. ex. l. ij. dc per totum tit. st .codem. crgo absurdum uidctur, ut fpca 3 cialis actio ex co non oriatur. 1 Huic rationi, qu2 cst potissima pro hac opinione, respondeas, v tuc ex contractu oritur specialis actio denominata ab eo contractu, tibi in coiit tactum illum deducitur
incertum, si uero certum deducatur, tuc ex eo contractu non oritur actio denominata ab co contractu, sed certi condictio, ut probatur intra tit. primo. in princ. sed in mutuum semper certum deducitur, cum debeat reddi res eiusdem generis de qualitatis ut in tex .nostro: ergo non est absurdia quod pro mutuo nulla oriatur actio specialis , sed se lacerti condictio , de istac si ratio quare ex mutuo,
non oriatur particularis actio a mutuo dcnoIaninata licet doct. non animaduerterint. Secundo a ducitur texi .noster hic .nam dic io,ex, causam proximainsignificat. laxeo i cmpore. s. s. ubi Bartol. st.de pecul. sed in text. nostio dicitur quod ex mutui contractu condictio oritur et ergo mutuum est causa ploxima de immediata huius condictionis, non curtum. Huic quoque text. respondeas, quod mutuum est causa in mediata , de proxima ccrti
condictionis, sed tamen illa certi condictio nihil aliud est,quam certi condictio generalis: qui competit ex omni contractu:ex quo certum Petitur, Nilla immediate ex contractu oritur, ut probatur in I. certi condictio. in prin .st.eo. Tertio, qu l a uesct
argumentum de mutuo ad indebitum, ut infra. f. proximo. sed ex quasi contractu indebiti oritur specialis condictio indebiti ergo debet etiam oriri ex contractu mutui. Huic rationi respondeas rimo, quod ualet argumentum de mutuo ad inde itum: de ita dicunt iura, sed nos non ita argumetamur,quia argutinus de indebito ad nuitiau, quod negamus proccdere, nisi probetur. secundo potes
res podere, quod condictio indebiti coprilic datur
sub codictione certi, si certum in ea petatur. iuxta I.certi condictio. st. o.Quarto, quia diuersis caulis diuersos producunt effectus .arg. l. naturalitvr.f. nihil commune. isde acquir. poli. sed in mutuo dux iunt causis diuers*:alicra quia mutuum, ait cra quia certum: ergo ex ambabus diuersi debent produci essectus, diuers debent oriri actiones. Huic quc rationi respondeas, quod cum una caul baltera oriatur, non dc t nisi unus cilcctus oriri, sicut videmus in stipulatione in propositis termi nis. si quis . n. certum stipulatus fuerit utique tiarac
sunt dus diuersi causs,quia fuit stipulatu, dc quia
certum est quod peti debet : de tamen non Oriun
205쪽
Qui b. mod . re contrahitur oblig.
dictio, sed lota certi condi otio:ut infra de ver .obi. an prin. lic in proposito ex isto mutuo non debent oriri dus actiones,sed una tantum. Et s tu dixeris cum Alex. in .d.l. certi condictio. in prirnifieod. ', illa certi condictio, quae oritur ex stipui atione, dicitur esse specialis, & concurrit cu alia certi condictione generali: quia si uoluisset actiones generales compWhendere,dixisset etiam de tribus quia datur
etiam triticaria codictio: H.ffide cod.trit. in prin.
res deo,cr in imo illa certi condictio est illa generalis, de qua in .d. l.certi condictio: & uidetur denotari ex illa generali ratione, quae in .d.prin. infra tit .proximo ponitur, si certa sit stipulatio: menim ala lute consideretur ibi certum , generalis
certi condictio uidetur competere:ut probare uidetur mihi text. in . l. si quis certuna. ff. si cert. pctat.
ubi liquis certum stipulatus fuerit ex stipulatione,
actionem non liabet sed ea condictione id persequi debet, qua ccrtum pctitur. Ideo aut in non sat mentio condictionis triticariae in dicto principio , quia uoluit Imperator ostendere actiones,
quae cogem casu non concurrunt,sed cum tritica iaria concurrat cum certi condictione, ideo eius nomeminit . uti into adducitur .f. sequens infra de action. ibi quibus mutuam pecuniam Sc . nam uidetur quod plures sint actiones , quibus mutuam pecuniam prosequimur. sed respondeas ut etiam Dec. animaduertit) quod ideo utitur Imperator ibi numero plurali, quia comprihendit etiam contractum stipulationis, cum dicat quibus mutuam pecuniam uel in stipulatum deductam petit actor:& sic relatiuum illud, quibus, respicit tam mutua, quam in stipulatum deductam pecuniam Sexto aaducitur l. qui mandatum suscipit. 1finanda. scdr spondeas ut per Dec.ind.l certi codictio. in prin. Altera est opin. quod immo ima sit certi condictio ex omni contractu ,ex quo certum petitur descen-dcns,& hanc tenuit Iacob. ab aren. Iacob.Baldui. Petr.de Bellapcrt. Guil de Cun.& omnes Vltr montani in .l .certi condictio. in princ. iseo.& ibi Fulgo.&Castrens. Iacob Butri In rubr.ffcod.Cy. in rubr C. .& hanc uidetur sequi Port. hic Mouentur primo, quia quod lege non est dispolitum,
nos super addere non debemus. l. illam.uba docto. C. de collat. crubesc imus enim sine lege loqui, ut Iustinian .ait in .I. cos deremus. auth .de trien . S seimss. sed nulla probatur lege, quod duae sint certi
condictionis: ergo non debeinus nos hoc super addere.Huic rationi respondeas,quod in uno probatur in text. nostro iuncta .l. certi codictio. in prin.
ff.s cere .pet. Nisi dixeris quod illa certi condictio generalis est, quae datur pro mutuo,ut probatur ind. f.quoniam. Verum potest adhuc replicari quod
pro mutuo ambe competant, certi condictio, quae specialiter oritur ex contractu mutui, ut in )icto
principio, & certi condictio generalis, qus oritur
x quo uis contractu, ubi certum est in obligatione. Secundo mouentur,& hoc erat Fulgo per textum Dostrum,qui cum utatur numero singulari expresse innuit, quod una tantum pro mutuo datur certi condictio, non plures: si enim plures dare tur actiones, utiq; expressisset quemadmodum in stipulatione expresiit infra de verb.oblig. in prin. Huic quoq; rationi respolidetur, quod ex co usus suit numero singulari, imperat . quia uoluit solum
ostendere specialem actionem, que ex mutuo oritur: ut colligitur ex illis uerbis, Sc ex eo contractunas itur: nec obstat prin. infra )e ver.obl. ubi quoties duae actiones oriuntur exprimit Imperat.quia ibi, ut etiam Deci . animaduertebat , loquitur in duabus actionibus, quae diuerso casu competunt, nec simul concurrunt: sed in codem casu una tan tum competit: sed nos loquimur quando in eodem casu ambe concurrunt & utiq; sicut ibi non expressit actiones, quae concurrunt, ut cst triticaria, ita etiam non expressit Imperat. hic, di sic hoc respectu confirmat opinionem contrariam. Tertio ident itas nominis, identitatem quoq; substantiae significat. l. ii idem. C. de codicil . sed istae duae actiones idem habent nomen, ut unicuique pater, ergo Candem habet substantiam. Quarto, quia lex abhorret pluralitatem actionum ad idem competentium. l. haeredes.=.de pluribus.ff. fami l. herc. facit in arg.l. quibus idem.ff.de verb.oblig. sed pro mutuo competit certi condictio generalis, ut expresse probatur in . l. certi conductio. g. quoniam. ff. eod. ergo
non debemus nos dicere dari etiam certi codictionem specialem ex mutuo. Huic quoq; rationi potest responderi, quod tunc abhorret lex pluralitatem actionum,ubi ab eadem causa oriuntur: si uero oriantur a diuersa,tunc iura hoc permittunt, ut probatur in . l. ij C. de paci. inter emptorem S uendit.cum similibus. sed iste condictiones in propi sito oriuntur ex diuersis causis, quia specialis oritur ex mutu I contractii secundum iuris ordinem, cum contractus si nominatus .iuxta. l. iurisgentili.
in prin. E. de paet generalis uero ex alia causa,quia certum est in Obligatione d .l .certi condictio .ergo non debet proluberi ista actionum pluralitas: probatur etiam in triticaria, ta certi conditione sene ηq rati,quae concurrunt. Quinto idiuersitas,& identitas actiomun ex medio concludendi cognoscitur. l. non debet. in fin. ibi, uel bonesides. Ede d
Io .c. literc. de ibi not. Ant de Butta de dilat. Bart. in I .interdum . de condi c. indeb. in. I.si prius. in .v. ypos .ij.part .ff. de nou.ope. nunc .sed idem medium
concludendi est in certi codictione speciali ex mutuo, ut in certi condictione generali nempe, quia
certum: ergo eadem uidetur cilc actim, non diuersa. Huic eleganti Vltramontan . rationi respondet Bart. in d.l. certi condictio. quod immo medium
concludendi sit diuersium,quia in speciali est: quia
mutuaui, in generali, qui .i certum est. sed haec reis
sponso friuola est, ut& alii ammaduertunt , Sex his,quae idem Bart. in d. l. certi condictio. col. pen. vers. uenio ad tertiam ,3 codicit:& sequuntur communiter doct. confunditur, cum in generali certi condictione non se uictit dicere quia certum est: sed est etiam opus addere causam remotam, & sic, quia mutua ui: & ideo idem adhuc in utraq; acrione uidetur
206쪽
ne uidetur esse medium concludendi. 1 Quare tu
huic rationi respondeas,quὀd tunc ex medio concludendi diuersitas actionum cognoscitur cum sumus inter specificas actiora: si uero generalis actio cum speciali concurrat, ex medio concludendi diuersitas uel identitas actionum non cognoscitur, ut est tex. cuius nunquam obliviscamini, in s. itent apud labeonem. . hoc edictum .is de iniur. Sexto
adducitur , quia generalis dispositio cum speciali
non concurritu .doli clausula.ff. de vessi obi. generi enim per specic m dc rogatur. c. generi per specie derer. iur. in vi. sed pro mutuo datur certi condictio generalis, ut omnes admittunt m probatur ind. l. certi condiction. . quoniam . ergo non potest conaritore certi condictio specialis, quia non esset locus dicte certi condictioni generali. Huierationi respondeas, quod tunc genus & species no
concurrunt quando ex codem fonte ortu tur, quia
species ista insit sub illo genere, de quo quirimus, si uero genus illud non pidicetur de illa specie,de
qua 'usrimus, tunc concursus admittitur. l. sun tus st. de accusat. Bart. in .l.i. .hoc autem edictum.1Lde nou.ope. nuncia. scd specialis certi condictio secundum uoci. non inest in generali, sed specialiter ex mutuo oritur, ergo cum generali potest c currere. Septimo mouctur. Port.quia tunc senus
efficitur species alterius generis cum ei aliquid additur, uel detrahitur:ex quo differat a sua prima natura. l. ius ciuile. F.de iustit.& iur. ubi si iurissentium aliquid a iure ciuili additur, uel detrahitur, tune illud ius gentium transi in ius ciuile, non ante. sed in proposito nihil additur,uel detrahitur generali certi condictioni: ex quo possit in sipeciem
transire,cum expressio causis mutui, non qualiscet actionem: sed demonstret:ergo dicedum cst, quod non transit in aliam speciem. Huic rationi resipondeas tenendo receptam opinionem: quod non dicimus generalem certi condictionem , transire in specialem: sed dicimus, quod quemadmodum ex commodato oritur specialis actio commodati, ex locato specialis actio locati, ex uenditione seecialis actio uenditi: ita etiam ex mutuo oritur specialis actio scilicet certi codictio ex inu tuo: qui concurrit cum generali certi condictione. Hsc enim specialis ex mutuo non oritur, quia certum est in obligatione: sed quia mutuum fuit eontractum, Scex his etiam tollitur alterum Port. fundamentum.
Ego in proposita quaestione triplici inspectione
6 opus esse censeo. t Prima est nunquid una sit, an plures certi condictiones: & in hac ego concludo unam esse certi condictionem in genere, di in substantia: quae tot sub se continet species, quot sunt contractus, uel quasi, delicta, uel quasi, ex quibus
certum petitur l.certi condictio, in prin. F. si certum pet. Altera i est inspectio nunquid ex mutuo oriatur aliqua specialis actio, quemadmodum oritur ex alijs contractibus, ut ex locato, ex uendito,& similibus contractibus. Et in hae quicquid dixerint caeteri concludas ex mutuo non oriri illam specili aram actionem a mutuo denominatam. Nam quoties certum est in obligatione, tune manuam copetit actio ex eo contractu, sed certi coit, ictio datur, ut in ira titu. proximo. in prin. sed in mutuo semper certum est in obligatione,ut omnes fatentur, ergo nunquam pro mutuo potest compe48 tere actio ab eo denominata.Tertia est i inspectio nunquid certi condictio, quae pro mutuo intentatur, in actu praelico generalis sit,an specialis. Et in hac ego quicquid Vltramontani, & Cit ramontani dixerint dico quod pro mutuo non potest intentari nisi certi condictio specialis:& quod doct.
omnes, qui hactenus dixere pro mutuo dari certi condictionem generalem, inepte locuti sunt. Nam cum genus, licet definiatur, S describatur, inueniri tamen non possit: ut eleganter dicebat Bald. iii
rub. C. qui admit . quem ibi,& alibi sequuntur doc.
communiter, non poterit unquam ad actum practicum induci generalis certi condictio. quema, modum enim animal prout est genus desinitur , de describitur: ta tamen nullum animal, quod si ens, inuenitur extra sitas species: sed est quoddam abstractum, & praedicabile in intellectu, ut ait Baldoind. mbr. ita etiam certi condictio generalis est quoddam abstractu ira,& predicabile in intellectu: clue non inuenitur, nisi descendas ad particularem
speciem. Secundo moveor, quia ex medio conclu-
dedi qualitas actionis cognoscitur. l. non dcbet. insin .ffide dol. sed quando intentatur generalis certi condictio secundum dodi. communiter medium concludendi non est generale, quia certu in limpliciteri sed est etiam opus adiicere causam remotam, quia mutuatum,quia legatum, & similes causae e go actio illa quoq; intentata non est generalis, sed specialis . arg. l.j. in firis. ff. de acquir. rerum domi. Ex isdem glos ibi: sed nunquid, S: c. Elicitur quod certi condictio ad intercile competit, ut hic expresse Accurs ait, & doct. Dequentiori calculo admittunt. Verum quia hoc indistinctae uerum 69 non reor,& doct. nonnulli non admittunt. t Tres in proposita conclusione sent considerandi casus. Primus est, cum quis in libello certam aliquam quantitatem, pone centum, ob id,quod interest, sibi reiarciri petit, nec solutio variabilis est. Exemplum promisisti facere aliquid: modo,ex quo illud non fecisti, Histi iri mora non soluendi, adeo ut obligatio ad interesse successerit: & moram istam
amplius purgare non potes, modo peto centum ob
id, quod mea interest illud factum non fuist e,niuiquid possim proponere certi condictionem 3 & in
hoc casu una omnium uoce concludendum est certi condictionem locum habere. probatur, quia
quotio certum petitur,certi condictio locum na- t. l. certi condictio. in pran.ε. si cer. pet. sed sub isto casu interesse certum petitur, crin certi condictioni locus est . Secutidus est casus quando exprimitur quidem in libello certa quantitas ob id, quod interest. solutio tamen est uariabilis. Exem
itum promisi tibi aliquid facere,& non feci,& se
lim tibi obligatus ad interesse iuxtaa stipulationis non diuiduntur.vers.cessus.ifide verb.obligat. modo
207쪽
Quib. mod . re Contrahitur obli R.
Biodo petis interesse: de ego possum adhuc nebimimplere: quia sum in eo tvmpore, in quo concedi turmore purgatio :&isto casu: licet flos. in . l. si pacto quo pinnam.C. de paelis. α ibi Salvc. Alex. di alii uelint locum esse certi condictioni, tu tamen teneas contrarium:ut etiam tenent Aret. Soci
Pic. Purpur.de Alciat. in . l. ccreti condictio. in prin.
1 eod. & probatur in d .l. si pacito quo poenam. ubi ad poenam, & sie ad interesse actione ex stipulatu
agitur, non certi condictione. Tertius,&ulti
ii iis casus est, quando intercile simpliciter peti- turn in hoc casti duae sunt principales opiniones.
Prima est,quod competat certi condictio: de hanc tenent glol.hic. Nicol. de Neapol. Aret. de Tollen. flos.Guil. de Cun. Bart. Bald. Alb. Saly. N alij communiter, ut ibi lcstantur Alexan. N Ias. in .l certi condictio. in princ. st. si certum petat.& Pori .llic. Mouentur primo, quia quoties certum quid est in obligatione tunc certi condictio competit dicta. l. ccri i condictio. sed intereste corium dicitur dile:
ex quo certificari debet iudicis sentcntia.I. curare infra de actionibus. ergo pro eo certi condictio competere debet. Huic rationi responsio patebit celiis, quae in radic mus. Secundo move tur pcr t cxiuin in d. l. cerii condictio in princi p.
ibi lege Aquilia, dic. nam ibi dicitur, quod cerei condictio competit ex lege Aquilia: sed in lege
Aquilia ad intereste agitur. l. ij. de per totum tit .it. ad legem Aquit.& infra eod. In pri n. de per totum titu. ergo certa condictio ad intercise competit. Huic ctiam rationi respondeas. ut tunc x. l. Aquit. competit certi condictio, cum ex caccrium petitur: dc sic quantitas pro intereste exprimitur in ii bello , ut ex principio illius.l.Grti condictio .col ligitur: ex quo subsequens vers. de ex leae Aqui Ita, &c. interpretari, di declarari debet. sequentia enim ex precedentibus dcclarantur.l.qui non mi Iitabat.I . primo fide haered. instit. cum simili biis.so Tertio adduci uiri dicta .l .ccri I condictio. In prin. ibi: siue ex certo contractu petatur, siue ex Ince
to : quasi innuat quod non resert siue certu lit deductum in contractu ira, siue incertum, dummodo per iudicem cenis cari possit. Sed hic mihi intellcctus non placet: non enim puto incertum contractum accipi illum, in quo incertum deducitur, quia hoc uerba non patiuntur: & mens illius text. repugnat, cum uelit id, quod petitur, certum este, licet contractus sit incertus: di utique si ita intelligamus,contrarium cset: quia contractus cssct certus, Id autem, quod petitur, incertum: & ideo credo,quod incertum ccntractum appellet ibi V lpia.
contractum in nominatum: qui certum nonae non
habet. Quarto adducitur secundum Bart. quia certi condictio copetit ex omni causa de ex omni oblisatione,ex qua certum petitur d. l.certi condictio. ed quoties petitur intereste certum petitur in rerum natura, quc madmodum enim si promitto uinum,quod est in cella, uel frumentum, quod est inhorreo, licet non exprimam quantitatem, certum
dicor promittere, ex quo ueri sicari potest. l. ubi aut . . illud. in prine .fide verb. lig. Ita etiam dicendum est, quod si petam intereste iampliciter,
certu tamen dicor petere, ex quo ccrtificari potest.
Huic quoque rationi facile respondctur, v imino
Interc lle incertum sit in reriim natura,cum Ped catex arbitrio,& uoluntate iudicis. l. unica. C. de sciarent .pro eo,quod inter. l. domos. F.de lcg.j. l. si tr ditio. E. de ac t. empl. nec obstat illud de frumento
in horreo, quia ut eleganter dicebat Fulg. illud
certum est depraesenti nec ab aliquo futuro euentu dependet. quod secus est in interesse: plerunq;
enim ad minimum taxatio redis itur, licet plurimum intersit. l. s n. in princi . ff. de praetor. stipulat. Altera est igitur opin. quod imino isto casu cesset certi condictio :&lianc opinionem sequebantur quidam glos latores antiqui: quos tacitis nomini bus refert hic Accurs. Iac. de Aren . ut hic ait Nicol .de Neap. Port. de Bello. hic Fulg. Casteli. Co mens. Iasb. Deci . de Alciat. in a. certi condictio. in princ. f. eod. Mouentur primo per textum in .d. l. iiii. i f. si quis in ius voc. non inue r. cui concordattext. in . l. libcr homo. fin. t fide vcrborum obligat. α exponere in certi condictione , idest certi est mani te ita lite re uiolatio, di nigrum pro albo poni uidetur. Sccundo adducitur. l. ij. in fin.ibi, incer 'te actionis.C. de inutil. stipui. Tertio, quia ut iit locus certi condictioni opus est ut certum petatur d. l.certi condictio. in princ. sed petendo quis interes le incertum petit .l.si poenam. E. de verborum obligat. l. uatenus .ff. de regia. tur iuncta. l.ubi autem .f.qui illud.ε.de verbo. oblis .erεo in petiti ne eius, quod interest, certi condictioni locus esse non poterit. nec respondeas cum glos. quod licet incertum, tamen certificari debet per iudicem in sentctia iuxta . . curare infra de actio.quia Opus
est ut sit certum in petitione,ut mox dicam. Quarto mouetur Pori .luc: quia in iudici s forma petitionis inspici debet. l. cum quaedam.y.fin .ff. dc iurisd.omnuam iud.sed quando petitur interesse in certum potitur.da .s p nam. ergo certi condictio cellare de L. Huic rationi respondeas quodd q.
sin. procedit quoad iurisidictioneni iudicis: ut hic per Bellon .de Oaer. Quinto,& ultimo, ut sit locus
corti condictioni, opus est, ut certum deducatur
in petitione, nec sufficit si postea certificctur, ut probatur in d. l. certi condictio. In princibi ex quas i certum potitur. t Nam qualitas iuncta uerbo sicundum tempus verbi intelligitur. l. in delictis f.
si extraneus. st de noxal .l. si titius.ff. de milit. tesia.
cum igitur haec qualitas certitudinis iungatur illi
uerbo, petatur, opus cst ut tempore petitionis ilia Iud certum sit. sed intercile temporc petitionis est incertum, cum pCndeat ex arbitrio iudicis. I. unica C de semen. quae pro eo quod uiter.α saepe pluruiuim intersit, ad minimum tamen redigatur taxatio. l. fin. ff.de pisto. stip. ergo in petitione eiu , quod interest, certi condictioiu lin us esse non scierit. Et ex hac ego ratione iunctis etiam praec dentibus fundamentis contra receptam Opinionem semio.
208쪽
I unamquam ; rem introduccndam quatuor causa sunt necessaria efficiens, materiatis , formosis , O nalis.1 Stipulationis causa efficiens. 3 Eiusdem causa materialis. Eiusdem causa formalis. Eiusdem causa malis. 6 Stipulatio necessitate ιtroducta no dicitur,atra Din.
7 Stipulatio quid ἐS Multiplex itipulationis diuisio. 9 Quomodo stipulatio disserat apacto, pollicitatione, ct constituto. de boc etiam nume. Io.ro Pactum duplex. II IDrum promissio facta praesenti ex causa lucrativa pollicitatio dicatur. I 2 An, quomodo stipulatis, O Meo. oblig. disserant.
que in lioc peri metatur iitulo, si ibtilis est,ut ait Barto. in .l.j. Ede d nat. V tilis, sub ea enim omnia pacta , Onancri; conuentiones continentur, adeo ut dicere non dubitauerit Petr.a Milaperi. tractatum hunc plus continere, quam medium contineat decretallu,& Bessutius euin,qui hanc calluerit materiam,optimu fore
legum professerem. Est etiam demum frequcns, cu solcant hodie Notarii, siue Tabelliones in uno,
quoq; instrumento stipulatione interponere,cum in calce dic ut,& praedic ta omnia partes tibi ad inuicem promi serui per solemnem stipulatione,&c. Bart. in lJ.ff.de condit. ob caus. N ideo cum illius interpretationem simus aggressuri, ne illatis ut ita dixerim) manibus eam aggredi vidcamur, contra Caij praeceptum in .l. i. ff. de oris. iur. nonnulla ad I eius intellectum praeimitenda sunt. t Et cum ad unamquanque rem introducendam quatuor causet concurrere debeant, efficiens siue introductiva, materialis, tarmalis, & snalis. Bald. in .l.j. col. ii. C.de summa trinit. in rubr.Cale rescin. vcnd. late Brimus in tract. de so . in princ. Videndum est
in primis quae sit causa efficiens ipsius stipulationis, quae materialis, 'uae formalis, de quae finalis, mox quomodo desiniatur diuidaturq; stipulatio, demum quomodo a pacto differat, pollicitatione, a de constituto. t Causa efficies seu introductiva stipulationis, it ad primum reuertamur, est ius ciuile, ius enim ciuile hanc introduxit stipulationem. ut glo.Bar.& alii dicunt in.Lex hoc iure.ff.de iust.& iur.sloLPori. Aret.& alii in . ius autem gentiu supra de iure natur.Port. hic de doct.communiter in rubri. F. eod. quod nos late explicabimus insta, eod. in . . omnis. 1 Causa uero materialis est uerbo.
rum conceptio, & consensus ad aliquid datam uel faciendum. ex his enim ius ei uile stipulatione in
troduxit , ut de conceptione uerborum, probatur in .l. v.f. stipulatio. ff. eo. de consensu ui .l.j.9 adeo.
ff.de paci. Et hinc est, quod licet contractus stipulationis iuris sit ciuilis ut diximus quia tamen tane consensu contrahi non potest. d. . adeo . ex eo naturalis oritur obligatio, sicut ex iuri lentium contractibus oriri solet. l.i.M.si quis ita. ff. . Cum igitur ex consensu S uerbis stipulatio conficiatur, mutus utiq; cum uerba concipere nequeat, stipulationem contrahere non poterit . . mutum infra de inutil. stipui. quod de in surdo receptum est, ut ibi lex init. Hinc etiam infertur, quod cum suri sus consentire non possit, ex quo mente caret. . item furiosi supra quibus non in permiis. fac.test. stipulationem contrahere non poterit .f. Hriosus
4 infra de inuti l .sii p. t Sed cum materia absq; forma
inutilis sit: forma enim est,quae dat esse rei. l. Iulia nus .ff. ad exhiben.qua Drma, quo ordine ius ciuile hanc introduxit stipulationem & sic quae est causa formalis stipulationis & una omnium uoce respondetur esse uerba formata:ut siquidem interrogatio praecedat, mox incontinenti subsequatur congrua responsio, ut probatur in princ. tit. nostri cum . . seq. l. iuri lentium .f. quod iere. ff. de paci. I i. C.de usur. de hinc est,u, cum uerba pro forma in stipulatione requirantur, obligatio, quae inde nascitur, a uerbis potius denominari debet, qua a consensu .actus enim potius a causa formali denominari debet, quam a materiali. d. l. Iulianus. . quatum fLad exhiben .ut omnes tradunt in rub.sLeo. Hinc
etiam insertur,u, si prisens praesenti porri sat cpistolam, in qua adsit interrogatio: de is per aliam epistola in respondeat, stipulatio non contrahitur. dctatus enim formae actum uitiat. d. l. Iulianus .fLad
exiit n. sed in proposito deficit tarma stipulationis,cu desinit uerba, ergo uitiari debet stipulatio, uel potius non contrahi, & ita tradunt Bald. Aret. Ias. Alciat. 3c alij communiter in .Li. in prin. iseo.& si tu oppositeris.l .non ligura .ff. de act. de oblig. respondeas, ut per Alciat. de don.Guil. Poman. ind.l. i. in princ. Declarata ipsius stipulationis causa efficienti materiali,& formali, cum oriane agens
ad finem suum tendat secundum Philosoplios, cons sequens est, ut uideamus. t quae sit causa finalis stipulationis. & cum Castrenti, & communiter doct. dicendum esse duplicem, utilitatem scilicet & necessitatem. de utilitate probatur infra de inuti l .stipulat. . alteri. inuente sunt enim inquit
ibi Iustinianus stipulationes , ut unusquisque acquirat sibi, quod sua interest. & ideo si stipulentur alteri, ex quo nostra non interest, inutilis est stipulatio. ut ibi dicitur. de necessitate uero adducunt docto . exemplum in fideiussione, quae cum non possit contrarii sine stipulationes. blanditus. C. de fideius L stipulationem propi fideiussionem necessariam fuisse dicunt. 6 1 Verum hoc ego de necessitate non admitto, bacratione,quia aut illi uolunt ne collariam suisse stipulationem propter actum ante eam introductam ortum,
209쪽
tum, aut propter eum, qui postea fuit introductus. si tu dicis necessaria fuisse stipulationem propter actum ante eam introductam ortum, dico hoc
esse falsium: eum enim actus ille introductus fuerit ante introductam stipulationem, no polliuniis eam dicere necessariam respectu illius actus . nam
illud dicitur esse necessarium ad actum, sine quo actus explicari non potest . sed actus iste sine stipulatione explicari potest: cum ante fuerit introductus, ergo illius actus respectu non fuit necessaria stipulatio. si vero dicis necessariam fuisse stipulationem propter actum postea introductum, ut est exemplum supra in fideiussione politum, & tunc quoque idem est dicendum. nam qualitas non potest esse sine subiecto .l. eius qui in prouincia. in fi . ff. si certum pet. sed actus, cuius respectu necessa
rio introdiiciam fuisse stipulatione diu imus,tem pore introducende stipulationis in rerum natura non erat. ergo liaec necesiitatis qualitas non potest esse respectu illius actus, ex quo adhuc no erat introductus. & ex hoc dilemmate tolluntur omnia exempla,quq a doct. referuntur in rub. Eeo .dd praesertim a Iac. de nigr.qui sex scii septem exempla cogerit, in quibus necessaria fuisse Ripulatione doct. dicunt. Nam licet in illis neces lario requiratur stipulatio, non tamen sequitur ex hoc, I, ius ciuile ex necessitate motum stipulatione introduxerit. Sed postquam ius ciuile nulla necessitate adductu stipulationem creauit, ita eam multis actibus & negocisis aptauit, ut sine ea noluerit actus consistere.
Stipulationis igitur causa finalis luit utilitas, ut unusquisque quod sua interest stipuletur.d.j. est
xl. Vtilitas autem uersatur circa plura, circa nou tionem,circa pacta nuda,& alia, quae cnumerantura doct. in rubr.fLeo. Sed cum hanc suam creat
ram ius ciuile ex consensu & uerborum conceptione introduxerit, consequens est, ut de nomine ea imponendo queramus. limul. n. atque mulier par
tu aediderit,de nominis politione coritat. Et ideo hanc quoque simi creaturam ius ciuile stipulatio nem nominauit, a stipulo, quod apud ueteres fi mum appellabariar forte a stipite descendens. ut in princ. tit. nostri. de nihil aliud. t est quam conce-etio verboru,quibus is, qui interrogatur daturum tacturumve se id, quod interrgatus est, respondetritit Pompo. ait in a.v. .stipulatio.Teo. circa quam definitionem non insisto.quia latius de ea uidebimus infra in glo prin .Haec autem l stipulatio v
cipit diu istiones. nos duas tantum persequemur.Prima est, quia alia dicitur uera, alia sω:ut hic Port. ait uera est quando contrahentes uere stipulati nem concipiunt cu omnibus suis requisitis: ut promittis dare centum promitto, dc deliae in hoc ti tuto tractatur . Ficta uero dicit u r,quando contrahentes nullam re uera interponunt stipulationem, Iex tamen ex ea, quam habet, potentia, fingit eam interuenisse: ut in.l. unica C. de rei uxo. act. & in alijs multis casbus relatis per docto. in .l.j. E eo. in
pria. Altera est diuisio, quia quadam dicitur
ta,quaeda incerta. Certa dicitur esse quoties id uenit in stipulationem, quod certu est,a: quod cunctat quid, quale, quantulaque sit. l .certum .issi cereum pet. puta talem fundum dari: obligatio enim
dandi certa regulariter est e constat. l. ubi aut in .f.
sin. ff.cOd.incerta vero stipulatio est quoties id uenit in stipulationem, quod incertu est, pone exemplum in interesse.tsi poenam .iLeod. item in obligationibus faciendi v. ubi autem.I qui id, quod . E. Od.de aduertas ad hane diuisionem, quia utilis est. nam ut infra dicemus in tex. si certa est stipulatio, nascitur ex ea actio, quae dicitur certi condictio. si incerta actio ex stipulatu. ut ibi dicemus. Differt s autem 1 stipulatio a pacto pollicitatione, de constituto. nain pactum est senus ipsius stipulationis. Pactum enim nihil aliud est, quam duorum pluriunive in idem placitum N consensus.l.i .i .ffidero pactis. t Huius duae sunt species,altera dicitur pactum nudit,quod stat in terminis pure & limplicis
conuentionis. & hoc actionem no parit.l. iurisgenti irin. f. igitur nuda. Ede pact. Altera uero species dicitur pactum uestitum, quod no stat i n terminis pure de simplicis conuentionis, sed vi aliud n men proprium contractus sibi assumit,uel alio adminiculo roboratur,de hoc actionem parit. d.l .iuri et tu in . in prin. Exemplum in terminis nostris. si ego tibi dicam promittis inihi dare centu8tu r
spondeas,promitto,utiq; istud est pactum,quia est
duorum in idem placitu Sc consensus. sed non nudum , quia no stat in terminis pure conuentionis, sed transit in aliud nome proprium contractus , Nappellatur stipulatio,qus ex interrogationen re sponsione congrua cotrahitur. Differt igitur stipulatio a pacto quemadmodum species a gener differt a pacto nudo, sicut species ab altera eiusdem seneris specie, quia pactum nudum celebratur nulla uerboru solemnitate interpost a. stipulatio uero uerborum solemnitate adhibita .ut dixi. Et pactum nudum actionem non parit .d.fagitur nuda. stipulatio parit,ut infra in princ. Pollicitatio uerudiuert a pacto,& stipulatione, quia illa conuentionem in se habet.pollicitatio uero minime, cum lit erentis solius promistum. l. pactu. E. de pollicita τι de ideo dicunt doct.comuniter i ti, tunc cst pollicitatio , cum uel absenti fit promissio, uel ex causa onerosa. si uero fiat praesenti ex causa lucrati ira noest pollicitatio, sed pactum.ita dicebat Iniol .in. c.
C. de paci rubi idem ipse sequitur in addit t. licet
contrariti ante tenuerit. Mouentur doct.quia tunc
dicitur esse pollicitatio, cum adest solius cisteretis promissem.d.l. paetum. de pollic.sed quando pro . missio fit presenti ex causa lucratiua,non adesis lius osserentis promissum, sed consensus etiam illius, cui promittituriqui enim praesens est, di tacet
consentire praesentitur quoad sui utilitatem .l. qui patitur.ff. man d. l.si fidem lior. ubi Bal.C. . titu in dilate Bario in a. tuae doti sus soluto matrim.
210쪽
ergo promissio facta praesenti ex causia lucrativa non est pollicitatio, sed potius pactu, ex quo adest
utriusq; consensius promittentis scilicet,de eius,cui fit promisisto. Haec ratio ut et lain Deci . animaduertit in rub C. de pact. in lectu.) etiani in absente uidetur militare, cum & absens quoad sui emolumentum consentire praesumatur. l. ij. creditorem . ubi Bart.C.ue Pact. l. i. f. accedit. C.de reio. act. quam si uera esset ratio ista, sequeretur, tunc tantum esset pollicitatio, quando fit ex causa Onerosa, cum tam praesens, quam absens quoad sui emolumentum Praelumatur consentire: ut dixi. sed consequens est falsum, quia omnes sere .ll.titia. de pollic. uidentur loqui in causa lucratiua .ergo salsum est etiam antecedens,mpromissio facta praesenti ex causa lucrativa no sit pollicitatio . nec dicat Dec. in d .mbr.in addit . quod in praesente duae adsunt qualitates, quia tacet, dc quia agitur de sua utilitate,at in absente Blum una qualitas, quia de sua utilitate agitur.quia resipondeo, qualitas prε sentiae, de taciturnitatis no inducit consensum,led sola utilitas .apparet,quias non agatur de utilitate praesentis dc tacentis, non praesumitur conseia sus.l. tilius iam .f. inuitus .st. de procur.& probatur etiam in absente, in quo licet aesit qualitas illa praesentiae,& taciturnitatis,consensus pis suini tui si de illius agatur utilitate: ut supra dixi. & se ista qualitas non excludit cosensium. Praeterea de nuc ostendam hanc Dec.conliderationem, quam omnes sequuntur nullius esse momenti qualitas ista pra- sentiet dc taciturnitatis potius excludi consensum, quam includat .nam si promissio ex causa lucrativa praesenti fiat,de is taceat, utique ex quo potest eam
acceptare , dc non acceptat,nec content Ii, Pec ne
gat , sed deliberare uelle uuletur. l. qui tacet. E. de g. ivr.qui tacet, inquit ibi Paulus)non utiq; sa
tetur, non tamen uerum est eum negare, & sic uidetur uelle deliberare. facit. c. is qui tacet. de reg. ivt.
in .vj.at si promissio ista fiat absenti, ex quo is eam acceptare non potest,teges eius uicem gerentes,cueam cognoscat ad eius utilitatem vergere, fingunt absentem promissionem istam acceptare,& ei consentire.& se ut uides maior est ratio in absente, quam in praesente. quare ego in proposita materia Aret .delarationem in .l .ij.n de legat.j.quam tacito eo ponit & sequitur Dec. in d. rub.C.depact.in lectura, licet postea in addit .ab ea recedat, seque .rer, ut siquidem pactum dicatur esse, ubi adest expressus paciscentium consensus. de ideo si pronii sio ex causa lucrativa fiat praesenti de tacenti, licet iste praesens . de tacens uideatur consentire ac . qui tacet.de regaunin .vj. iste tamen tacitus consensiis non inducit proprie pactum. probatur, quia verba in dubio deseat proprie accipi . l.no aliter. in prin. ff.de legat j.dc praesertim in definitionibus,quibus substantiam rei definite declaramus. iuxta not.persios.de doct. in a. omni definitio A.de reg. iur. sed in pacti definitione haec dictio, colensus, ponitur. pactum enim ut Vlpia.ait est duorum plurium in idem placitum Z consensus. l. i. F. i. ff. de pact. ergo debet proprie accipi pro proprio,vero,& ex
presso consensu non pro tacitora sumpto,dc improprio. Cosensus. n.dicitur esse proprie quotiescunq; uerbis fit expressis. ut per illum text. notant doct.in .l. ij.f. uoluntatem. ibi, consentiat an uero non contradicat .ff. soluto matr. Praeterea quoties
verbum unti vel determinabile duo uel plura respicit, dcbet ea pari formiter determinare .l. iam hoc iure. ff.de vulgae pupil. de .l.quamuis .C.de impubis sed uerbu istud,consensus. in pacti desinitione positu duos uel plures respicit .ergo qiicina Mu ex parte unius debet esse expressus co sensus, ita etiam debet esse ex parie alterius,iici aliora. Pactum igitur est quoties partes expresse in ide consentiunt. Pollicitatio uero est solius offerentis promissuma. pactum. ff. de pollic & hoc procedit siue promissio illa facta sit absenti siue praesenti, siue ex causa onerosa, siue ex causa lucrativa.& P praesenti etiam ex causa lucrativa facta promissio, dicatur pollicitatio. probatur in .I.ex pollicitatione.ε. de pollicit.
ex pollicitatione inquit ibi Modestinus qua quis ob honorem apud Remp. fecit ipsum quidem insolidum teneri diui Uerus, & Antoninus rescripserunt. illa enim dictio, apud, praesentiam significat, quasi coram Repub. ficta tuerit pollicitatio. l. deium .F. ad munici p. t eum pro quo. Ede in ius vo can. Alb. in diction. Nec dicat aliquis P llerbum, apud , non includat praesentiam. sed satis dicatur apud Rempub ex quo Reipub. competit actio. l. id apud. fide uerbo. sign. quia haec responsio non potest conuenire.d.l ex pollicitatione . non enim dicitur ibi quod Respu apud se pollicitationem habeat , uel quod pollicitatio est apud Rempub. sed ut quis secit apud Rempub. pollicitationem, quae
locutio non recipit eam interpretationem, Illa. n.
interpretatio procedit in terminis dicta l. id apud. Vnum tamen est, quod vi detur penitus hanc opinionem destrucre. nam si uera haec esset opin. sequeretur, tr quemadmodum quis ex pollicitati
ne non obligatur regulariter, ita etiam non Obligaretur ex tacito consensu: sed consequens est falsum. l.qui patim r. E. manda. ergo etiam antecedc .
Cogita, nisi dixeris,quod tunc non stat in nudo de simplici consensu, sed transit in contractum nominatum, non ergo mirum si obligatio intercedat. Bene tamen uerum est, quod ista pollicitatio facta praesenti eo casu,quo praesens praesumitur conse tire, uel etiam absenti: potest dici pactum tacitum de improprium. & hinc est, quod ex ea nasciturnaturalis obligatio. de ita debent intelligi leges, qua3 de pollicitatione loquentes doct. in pactis intelligunt.l. penul.C. de col. promisi .sin. C. ad velleianum.Constitutum demum est diuersum ab omnibus praecedentibus terminis, est enim conuentio, qua ciuis debitum etiam alienum ciuiliter, uel naturaliter sine stipulatione se soluturam promittit. l.j.f.debitum .ssi de constitui. pecun .f. de constituta. ubi Din. infra de action. de iste dicitur ense contractus nominatus ex quo elegans specialeq; nomen habet. Barto. in laurissentium. f. sed