장음표시 사용
241쪽
tum exigi possit, ergo dicendum est diem istu pro
conditione non haberi. Quare ego contrarium tenere, P immo ante mortem stipulatoris nata sit in specie nostra obligatio, de hanc opinionem uidetur tenere hie Accur.3c expresse tenet Bald .pothglo. ibi in d .l.mica.C.ai'. ab haered .uel contr. pro qua primo adducitur textus in i .nam de si cum moriar. iunc.l. prsced. in princi p. ff. de cond. indebit. Verum huic textui ex intentione Bart. potest respoderi negando sequelam, non. n. procedit haec sequela solutum repeti no potest,ergo nata est obli-xatio, nam ad hoc ut indebiti codictio cesset, suncit si certum sit debitum iri in id, ip solutum est, licet adhuc debitum non sit. l. Iulianus. in sin .Edecond. in leb. Et ideo tu ut hanc suites responsionem ita alio modo inducas, ex stipulatione in die certa collata statim obligatio orta est. . omnis supra eo. l. ccdcre dieni. st. de veruign. se. haec stipulatio,cum moriar spondes, in diem certam collata dicitur.d. l. nam & ii cum moriar. iu 2. l.prqcedo. Ede cond. in leb. ergo statim nata est obligatio. Secundo igitur 1 adducitur quia quoties coditio est omni no exitura, dispolitio non dicitur co-ditionalis, sed pura .l. pupillus. .qui sub condit. T. de nouat. sed mors stipulatoris omnino, est extitura ergo si ipulatio ista promittis cu moriar,ut pura censeri debet, non ut conditionalis: sed de huic rationi respondetur, P .d. f. qui sub conditione, in ea conditione loquitur . quae omnino certa est antequam sit exitura nulloq; tepore est incerta. Iacini. quodcunq;. .n5 solunt. Feo. ueluti,si digito coelum non tetigero centum dare spondes. ceptum. n.
est me nunquam digito coelum tacturum,de quod hoc sit uerti in apparet ex eo, ψ illa stipulationem puram appellat, nam si aliter intelligeretur,no pura, sed in die esset. Tereio igitur adducitur text. in i .Faeres meus. in prin. Edecond. de demonstr. euelle illum textum restringere respectu transmitasionis, ut Bari. facit,est mera diuinatio.Conclude-tus sit fundus cum liaeres moriatur, & hoe casu dicas non statim nasci obligationem, sed differri in morte ipsius haeredis at cst text. in .l.j. dies. de in .l. haeres meus. .i. f. te condit.& demonst. Ratio est quia quot ies incertum est an adueniente die debitatum sit id, quod fuit promissum,tunc ante die neq; obligario, neq; actio est orta da. i. . cum dies. iuncto. 3. q. sed incerium est an adueniente die mortis ipsius haeredis legatum debentur, quia si legat rius ante decessisset, non deberetur, nec ad haere des transmitteretur. ut ita d. l. i. .cu dies. & in d. l. hae r S meus. f. i. ergo ante morte haeredis neq; obligatio, neque actro est orta. Tertius de ultimus est cassis, quando oblisatio fuit collata in mortem ipsius debitoris, & sumus in contractibus. ut darespondes cum morieris 3 de hoc ego casu putarem concludedum regulariter natam esse l. natam si cuinoriar. fi de cond. indeb. inducedo, ut supra dixi. Ratio est, quia tunc dies mortis debitoris differa obligationem, cum incertum est an eo adueniente debitum sit futurum id . qiiod fuit proni illum. d.l. j. . cum dies .iumsto. . seq. N. l. heres incus. I. i. fi de cond. & demonstr. sed in proposito incertum non
est, ν adueniente die mortis debitoris semper debitoris semper debitu in erit id. quod fuit promi
sum, cum etiam conditionalia credita ex cotractu ad haeredes transmittantur. ut in . . sic qu. ergo di ista obligationem differre non debet.& ita ego putarem concludondum. Fallit ubi in stipulationem, uel alium contractu essent induete res, quae ad haeredes no transmitterentur,ut v susseliditas. I. fin .Q-pra de vi utruci. di similia. tunc enim ego putarem non ante diem obligationis huius cedere,qua debitor mortuus sit,quia haec cadem uigri ratio, quam supra in ultimis uoluntatibus uigere diximus.s VRIM A CAPITA. dum est ergo, quod in hae stipulatione dare spodes cu moriar statim nata est oblisatio, de ita egis puto. t Verum ut tu persectam habes notitiam ano: qn dies mortis dicatur suspedere obligationemi res casus considera. Priuius est quando obligatio consertur in diein mortis creditoris, Sc hoc casii concludas, ut liue simus in ultimis uolutatibus, siue in contractibus dies iste no dicitur obligationem suspendere de disterre. text. in d. l. heres meus in princ. Ede condit.&demonstr. Ratio est, quia Ex conditionali stipulatione ante conditionis ata
atio, de ita ego a conitionatis Itipulatio ad baciredes transmittitur, hoc tamen quinque modis limitatur. Stipulatio Iuper actu al quo interposita illius natu ram Iequitur.
tiuae sit ratio quod conditionalis stipulatio ad haeredes stransmittitur, conditionale uero legatu non transimittitur. ct ibi Accurs ratio defensaturinume. s. In contractibus conditio retrotrahι dicitur.
quoties cerium est id, cti in diem fuit proinissum, adueniente die semper deberi, tune obligatio non differtur,nec est in suspenso, cum certum sit illud deberi .l.j. .cu dies. fide cond. de demonstr. sed in proposito certum est, P quandocunq; decedat uel legatarius, uel stipulator id, quod fuit promissum, debitu esse,ut in praedictis .ll. coli igitur: ergo obli alio differri non debet, de ita est transeundum in ioc primo casu. Secundus, est casius quando obli alio consertur in diem mortis ipsius debitoris de limus in ultima uoluntate. Pone.n .st alicui Iega
l X Conditionali. Cum unico cotextul hic claudatur. f. nulla opus est diuisio . Ex conditionali stipulatione nihil l debetur, sed spes est debitum iri,quam in haeredes transmittimus. hoc dicit sub compendio .f. iste. Casus figuratio haec este potest, stipulatus a me fueras centum pone, s Pontifex iste Iulius Tertius Perusiam se contulisset,& pendente conditione uitana obiisti. Dubitiatur an haeredes tuos ius petendi ista centum transmittas adueniente conditione λ& pro ratione dubitandi uid batur
242쪽
batur dicendum istud non tra simitti . Primo, quia
id, quod adhuc non est in rerum naturam productum, transmitti non potest arg. l nunquam nuda.
ff.de acquir. rerum domi. sed ex coditionali disposition anth conditionis aduentum neq; obligatio
orta est, neq; actio .l. cedere diem. Ede verb. igni f. ergo creditor conditionalis ante conditionis aduentum nihil potest ad lis redes suos transmittere. Confirmatur etiam hoc, quia quemadmodum decedens legatarius ante conditionis aduentum, legatum ad haeredes non transmittit. l.umca . . sub co ditione .C. de caduc. tol l .ita etiam non debet ira mittere creditor ex contractu, si ante coditionem impletam de celicrit, cum praesertim procedat ar-gdmentatio ab ultima uotiuitate ad contractus regulariter. l.fi C.de lcgat .ctim similibus. His tamen non obstantibus contrarium deciditur. Ratio est, quia in contractibus non solum uerba , sed mens quoque contrahentium inspici debet .l. sed & celsus. Iai sendus. ff. de contrahen .emp. I.unica. In s. C.ut act. ab hqred. uel contra lis red. sed mens cius,
qui stipulatur,creditur esse non tam libi, quam heredibus suis uelle stipularia si pactuman sin .st. de Probat. ergo lisc stipulatio no tantum stipulatori, sed otiam eius quoque haeredibus prodesse debet.
Nec obstant rationes dubitandi cu dicebamus id,.quod adhuc in rerum naturam productum no es . transnitti non post e. quia respondetur, quod licet cx conditionali stipulatione ante conditionis aduentum, neq; obligatio sit orta, neq; actio .d. l.cedere diem. est tamen nata quaedam spes id, quod suit sub conditione promissum,debitum irimi in text. noitro dicatur,& hanc ipsam spem transmittimus. Non obstat etiam simile de legato, quia licet yr
cedat argumentatio regulariter ab ultima uoluntate ad contractus, ubi tame diuersa asi ignatur ratio cessat argumetatio ista: ut per Gerar.in Centur. luam cum diuersia sit ratio in propos tot ut in
εloCuidebimus, diuersa quoq; d et esse iurisdi-r spolitio. Not est in primis ex conditionali
stipulatione ante conditionis aduentum nihil debetur ut hic expreste sipniscatur. non enim adhuc cessit uel uenit dies obligation is. l. cedere diem. F.
de verb.signi f. sed tamen nata cst spes debitum iri:, ut bic exprcsse dicitur. Not .l est, secundo S ultimo, quod spes, quae nata est ex coditionali stipulatione id, quod sub conditione fuit promissum, debitum iri, potest ad lisredes transmitti. Ampliatur hoc primo ut non solum possit transmitti, sed
etia donari. l. em.C.de donat.Secundo Ampliatur ut possit etiam vendi. l. nec emptio. fide contris .empti. Tertio ampliatur ut possit cedi. Bald. Per illum text. in. d. l. spem. Quarto & ultimo potest remitti .l.j. C. de pact de eana spem deteriorem facere a. pactum in fin .st.de pact. aduertendum thmen est circa hanc ampliationem, quod cum dubius euentus sit,utrum debitum contrahatur, non
rotest dicere creditor quod hanc remiserit spem. l. de fidei commisso.& ibi Doctor. C. de transacti. Iamitatur modo di restringitur ita ampliatum not.nonnullis casibu . Et primo qua do inter partes actum esset, ut huiusnodi. spes in haeredes non transmitteretur.gl. ina .si pactum .sside probat.p cta enim contractibus apposita seruari debet .l.traditionibus.Edepactis. Secundo ubi stipulatio esset interposita super re, quae ad haeredes non esset transmissibilis: ut si ususfructus esset promissus, qui morte usus fructuarii extinguitur. s.finitur sura de usu fr.de ita tradit plo .in. d. l.s pactum. Fab. ic.& facit tex.in Uucius Ede seruit rust.prsdio.
in .l .non solum. .cum tale. in fin. F. de liberaaeg. Tertio ubi stipulatio accederet actui, cuius uirtute transitii sito impeditur: ut hie Faber ait. Exemplum . Stipulatus fuit ab haerede legatarius legatum sibi dari, utique licet intercesserit stipulatio, nihilominus transmissio no sta. i. si quis sub con-3 ditione .Eut legat. no .caue. & ratiotest, quia stipulatio interposita super actu aliquo illius actus naturam sibi assiimit. l. si stipulatus . in princi p.&ibi glos. st. de usuris.sed in proposito stipulatio a
cedit legato. ergo quemadmodum legatu ante conditionis aduentum ad haeredes no transmittitur. l. unica.I sin autem aliquid sub conditione .Qde caduc.tollen. ita etiam non debet transmitii hac stipulatio. Quarto ubi conditio debet impleri in persona ipsius stipulatoris. Exemplum. promisisti centum si Romam petiero, utiq; hu ius coditionis implementum ad haeredes non transmittitura .cent
limis .f.id quod .ifcod. Quinto limitatur secundu Port. in coditione casuali uel mixta, secus uero inconditione potestativa,quia sub ea conditione sacta stipulatio ad haeredes non transinittitur. Hart. Bald. x alij per illum textum a contrario sensit. in l. qui Romae. .augeritis. st eod. quod tamen de I xa procedere ubi is, qui adueniente coditione obligari debet, nihil perceperit. secus uero si aliquid
perceperit. Bart. in dictaa si decem cum petiero.& probatur in. l. secunda.C. de Pin. inter emptorem & uenditorem.
GLos in vers.contigerit. In duas partes diuiditur. In prima moti et quaestionem. I ii secunda respondet. necunda ibi, respond. in stipulation.
1 Ex hac glos habemus quod illa est ratio quare
coditionalis stipulatio transnittatur in haeredes, conditionale uero legatum minime quia in stipulatione interuenit factum ereditoris sibi uolentis rospicere, ac etiam heredi suo .plerunq; enim tam aeredibus nostris. quam nobis ipsi cavemusa. si pactum .st.de probat. In legato uero nullu adest creditoris factum. cum solus sit testator, qui hoc sciat legatum: ita hic inquit Accur de cum bac ratione transeunt hic Ioan . a Plat. Nico. de Neapol. Port. & alii magis communiter. candem etiam sequuntur glos. Salyc.Corn. & alij in. l.s uxorem.C.
de conditio. insert. de uidetur communiter recuta
ratio. eam tamen reprobat Bartol. in .l. si filiusfamilias .i Leod. & in .l. si is, qui pro emptore. in. v q-ε de usucap. nam potest etiam esse D in contractu factum stipulantis non interueniat, sicut non in teruenit in ultimis uoluntatibus. quemadmodum
243쪽
De Uerborum Obligarionibus. IOV
si seruus publicus pro alio stipuletur. iuxta. l. ij. E. rem pupil. sal. sor. Huic rationi responderi potest ; ut hic Port. ait, quod licet uere non intercedat Actu ilipulatoris, interuenit tamen fiet e dc interpretatiue, quod no est in ulti in is uoluntatibus. Secunda est ratio , quam in . d. l. si filiusfamilias. &m da. si is,qui pro emptore. in . v. luist. ponit Bar. t quia in contractibus conditio retrotrahitur .l
Iotior. S. l. qui balneum. l. ii. ff. qui pol. in pign..
ab . in legatis uero non retro tralutur.l. i. I. serui. ad Syllam Uerum haec ratio Bart. non omni no excludit difficultate, tui adhue dubitari potest quare in contractibus potius retrotralutur conditio quam in ultimis uoluntatibus, & ideo Cliristoph. Castellion. ut hic refert Port. supplcbat rationem
Bartol. quod ex co retro trahitur conditio in contractu, non ualcgatis, quia in fictione hac translativa duo extrema habilia requiruntur,extremum
a quo incipit retrotractio,seu fictio: & extremum ad quod retrotrahitur negotium, uel ad quod tendit fictio. Bartia. in. l. his, qui pro emptore. Ede usucap. sed in legatis extremum ad quod est inhabile, nam ii retrotraheretur, fingeretur testator retro obligatus: quod est absurdum, cum libere debeant esse niorientium uoluntates,& usque ad mortem ambulatorie. l. prima C. de sacrosanc.
eccles. l. iij. ff. de adimen. legat. ergo in legatis ista retrotractio, ut ita loquar locum non habet ἐν
sed secus cst in contractibus, quia non est absurdum, ut sinsatur tempore contractus obligatus promissor adueniente conditione: de ita Cauetation. diccbat. Caeterum licet haec subtilis sit consideratio. uitio non tamen caret, ut hic Portamimaduertit. nam d ico in legatis quoque extremum ad quod esse habile . nos enim non quaerimus titrum in legatis conditio retrotrahatur ad tempus conditi testamenti: sed ad tempus mortis testatoris, quia id tempus inspicitur etiam ii purum esset legatum , non enim obligatur defunctus, sed haeres. f. primo. supra de legat. sed tempus post mortem testatoris est habile, ut ad illud
retrotrahatur conditio,cum nullum sit absurdum, iit haeres obligetur, ergo dicendum cst in proposito utrunque extremum habile esse. N ideo Tollant. hic dicebat, ex eo retrotrahi conditionem in contractibus ,& non legatis , quia in contractibus inspicitur initium. l. si filius nullas. s.codem. in legatis uero non inspicitur, sed tempus acquisitionis. l. si in annos. st. de ann. lcgat. Verum licet Tollent. extollat hanc suam rationem non tamen difficultatem remouet. Hoc enim est in controuersia quare in contractibus initium inspiciatur, in legatis non inspiciatur. Tertia igitue est ratio Cuma. in dicta.l. si filiusfamilias. quam hieuidetur sequi Aretin. tacito eo, quod ex eo conditionalium stipulationum spes in haeredes tris mittitur, legatorum uero non transmittitur, quia ualidiora, di firmiora habent principia contractus, quam legata uel aliae ultimae uoluntate cum
simul atque initi & facti sunt contractus reuocari non possint . l. sicut. C. de actioni b. ta obligat.
legata uero usque ad testatoris mori cin rcuocari possin tu .iis .isside a limen. legat. Caeterum Sc haec ratio tuta non est duobus. Primo, quia dico ita ualidas et se ultimas uoluntatcs, ut ualidi sunt contractus, si modo tempus aduenerit , quo earum ualiditas incipit. cum enim ultima uoltintas uiuo ad Luc test tore e tactu in non habeat . iuxta. l. Prima. f. de testamen. non mirum ii reuocari potest, sed defuncto testatore sicut contractus, rcuocari non potest ultima uoluntas. argumen. l. uel nugare. st. quemadmodum testament. aper. l. Pri dima. C.de fac rosanc. cccies. Secundo, & ultimo, quia esto, quod ualidiores sint contractus, quam ultimae uoluntates,ex hoc tamen non sequitur haeco transmissio, de qua nos di putamus. t Et idcoHO puto ueram elle Accurs. rationem si modo cani ita declarabimus,) quod ex eo is qui stipulatur sub conditione spem futurae obligationis adhaeredcs suos transivit tit , quia non tum libi, sed haeredi quoque sito prospicere uoluit te credatur. l. si pactum. ff. de probat. sed secus est in testatore, qui legat alicui, quia non censetur uoluisse prospicere ii redibus legatari j, cum praesertim ignoret, qui sint ei suturi haeredes, sed soli legatario,
ob cuius sorte benemctata legatum fecit argumen. l. nec adiecit. st. pro secio. quare cum legatariusic ore acquirendi legati sit defunctus , non transmittitur illud legatum in eius haeredes praeter testatoris uoluntatem. & ista puto ,quodue 'ra sit ratio. Cogitate interlin.
i ' Si promisoni adsectatur locus, ubi pecuni olui debeat, habet promissor tantum temporis Jacim, quo adsolutionis locum peruenire possit. 1 An si promiseram decem vina soluere, eoq, peruenerim, usque alia interpellatione in mora constituar.3 Si quis Romae existenti dixerit hodie decem Cartagiani dare*orules, non ualet stipulatio, g, tamen si bus casibus non procedit.
impossibilitas uitiet contractum.1 An dissic has urti et cora raorum. 6 2 uliquid temporis angustia actis nullum reddat,giq;
tres circa hoc consideratntur casus.
OCA. Diuiditur in tres partes. In prima ponit dictum. In secunda effectum illius dicti. In tertia fit illatio ex iis,quae in secunda parte dicta sunt .secunda ibi qus sit putatio. tertia ibi, de ideo, Compendium potest cite: ut hie
Notandum est i in primis v, quoties stipulati
ni ad ijcitur locus. ubi solutio fieri debeat, stipulatio illa tacitum habet tempus, quo promissior Ut tur ad pecunia eo in loco dandam, ut hic, expreste
quaerit Tollent .an tempus illud reddat stipulationem In diem, anu croconditionalem N ipse qui-
244쪽
dem tempus istud non in diem, sed conditionalem stipulationem reddere asserit ex duobus. primo ex text. hoc modo ita illum inducendo, quod quoties circa legem aliquam dubium uersetur, debet lex illa ex praecedentibus declarari . l. ii seruus plurium. I. fin. F. de legat. ii. talis scriptura. in prin. is de legat. priino. sed in textu nostro dubium est, an tempus illud reddat stipulationem conditionalem, an in diem. ergo debet cx praecedentibus declarari reddere stipulationem coditionalem, cum proxime praecedentes. I. in conditionali stipulatione loquantur. Cons matur hoc secundum ipsum,quia inquit text. loca etiam inseri . nam uictio ista, etiam, repetit praece deuria cum suisqualitatibus .c.quoniam contra. extra de probationibu . quare cum praecedentes. II. in conditionali stipulatione loquantur, hic quoque . . in conditionali stipulatione intelligi debet. & ita huc textum pro opinione sua inducebat Tollent. Caeterum diligenter animaduertendo tantum abest, ut hic textus eius opinionein probet, ut illam in si mei . nam textus hic noster dum ait. loca etiam in scri . non rei et se ad praecedentem .f. sed ad . . Omnis, si pra odem. clienim dixisset ibi Imperator, quod omnis stipulatio aut pura est, aut in diem, aut sub conditione,de declarasset, quae pura sit stipulatio, quae in diem, & quae sub conditione, de quomodo unaqueque ex illis stipulationibus committatur, si bdit, loca etiam inieri stipui .itioni solent.quali dicat non lotum dies de conditio st i pulationi inseri solet, sed etiam Glent inseri loca, Schuc tendit illa dictio, etiam . ii eluti subdit textus
Carthagini dare spondes 3 quae stipulatio licet pure fieri uideatur, tamen re ipsa habet tempus adiectum, quo promissor, dic. ccce quod textus uult,
quando loca stipulationi inserta sunt, sti pii lationem illam non habere conditionem, de se esse sub
conditione, sed habere tempus, hoc est diem, cseelle in diem. N ita debet interpretari hic textus. Secundo, bc ultimo niouetur Tollent. ex . l. continuus. .cum ita. in sin .Eeodem .dupliciter illum textum inducendo, seu ponderando. primo ibi, nain de id, dec. dixerat enim supra quod licet illud, quod ephes dari promi lium est, ante peti non possit, quam ephesum peruenerit promi iasor, potest tamen ante solui subdit textus . nam dc quod in diem debetur ante solui potest. licet ante reti non possit , de sic uides, qudd textus iacit dii terentiam inter stipulationcm, cui locus est insertus , di stipulationcm in diem. ergo stipulatio cui locus est insertus, in diem non est. Verum
hule inductioni potest responderi, quod quando
Iurisconsul t. au. nam S ideo. noluit lignificare hanc obligationem in diem non esse, sed ostendere, quod quemadmodum quando dies expresse appositus est stipulationi, id, quod filii promisi
sum, recte soluitur, licet ante diem non possit: ita etiam cst quando dies adiectus non est, sed tacite ratione loci continetur. N hoc respectu ponuntur il a uerba ibi. Secundo inducit eum texta
Tollent.qu Ad haec stipulatio non si in diem, narra
ex stipulatione in diem nata est obligatio ante, uain dirs aduenerit. i. omnis, iii pra codern . ubii xiinus. l.cedere diem .ubi Alci .it.& alij. isde verborum signific. sed ex hac stipulatione non amenata est obligatio, quam promissior ad locu in peruenerit, cuin ibi dicatur, quod quando ad desti natum locum peruenerit, consestim obligatus est,eago stipulatio illa non est in diem, sed sub conditione. Sed de huic inductioni potest responderi,in confestim ille obligatus est efficaciternit ibi glosi.& caeteri tradunt. cum enim ante obitaret ei excepi io , s ageret, unietur quodammodo non obligatus. obligatus enim non uidetur,qui se exceptione tueri potest. .uel obligatus. .obligatu . ff. de liber. uc non cν Obligatio orta no sit,nam alias non recte solueretur ante tempus,& tamen text. praesupponit recte solui: & sic uides, 1 omnibus Tollent. rationibus responderi potest . quare No dicere hanc sit putatione in diem esse, do hoc uidetur velle hic Arct. in summario. Qui detur esse ex intctione omnium seribentium hic, ta alibi,ubi materia illa
pertractatur, N praeserti in in .l. continuus cum ita. E. de verborum obligat. & probatur primo cxtextu nostro hic,cum huic stipulationi tempus, esse , non conditionem dicat. secundo probatur a diligenti partium unumeratione, quod argumen tum ualidum est in iure . l. patre librioso .st. de hi , qui sui sunt, iuel alien . tur. Scibi lac Bal. in . l. convcnticulam.C.decpisc. α cle. & late per Euerare. in Centur. nam omnis stipulatio autIura est, aut sub coditione, aut in diem. .omnis, supra zod m. istano est pura,ut lex. hic noster praesupponit nostest etiam sub conditione: quia ex conditionali sti
pulatione ante condi. ionis aduentum non recte
solii itura. sub conditione. f. de condulon. indebi, ti. sed ex hac stipulatione ante tempus recte soluitur. d. l. conti nilus. .ciam ita. circa linem. ergo stipulatio ista non est conditionalis. ergo ne celsariosequitur, quod sit in diem, quia non ante pecunia peti potest, quam ad constitutum locum promi iasser peruenerit. Terrio possumus adducere textum.
in . l. iij.I. si quis ita. E. de eo quod certo loco. Sed a biet oritur alia difficultas, quid si peruenerit ad
delimatum locum pro imiser an committatur pα natis thipulatio. pone enim quod hic Perusiae promiserim tibi centum Romae soluere, alias ducenta soluere deberem, & Romam peruenerim nec illa centum soluam, nunquid tenor ad ducentatac utique uidebar ad ducenta teneri: quia ubi sumus in stipulatione in diem, tunc adueniente die absque alia interpellatione dicitur committi poenalis stipulatio .l. magnam .C. de contrahcn. & commi ten. itipulatio. Docto. 2 praesertim Imol. Alexan.
Ias. & alij in. l. ita stipulatus . lagrande.ff. deuerborum obligat. sed lite sumus in obligatione in diem, ut ex his, quae statim dicta sunt, constat .emgo adueniente die absq; alia interpellatione dicitur promissor in mora constitutus, dc dicitur coinmilla poenalis stipulatio. Petr. tamen a Bellai ct
245쪽
ica. Fab. Amin. & alii hic uidentur contrarium sentire. de ratio est,quia tempus istud non datur ad soluendum, sed ad proscis ccnduin Romam: quare eum ille sit prosectus, per se ii 5 stat,quom imis impleatur conditio, cum non fuerit interpellatus. de ideo si Romam peruenire potuerit, dc non peruenerit, tunc poena commisia esse dicetur: ut hic per Fabrum S Arctinum.
Notandum est ultimo j quod si quis Romae ita stipuletur Carthagini hodie dare spondes λ stipulatio ista inutilis est: ut hic probatur. & ina .iij. .
si quis ita. s. te eo quod certo loco. ratio exprimitur in textu. Hoc tamen restringitur duobus modis . Primo ubi illa dictio, hodie, non adijcitur solutioni , sed promissioni demonstrationis gratia . tunc enim ualeret stipulatio: ut hie Bellonus ait. Exemplum promittis hodie, decem Carthagini dare λ istud enim adverbium, hodie, non adij-citur illi uerbo, dare, sed illi promittis, ta tunc eum ratio textus locum non habeat, dicendum est stipulationem ualidam esse. is enim est eius sensus, non quod uelit hodie Carthagini dare, sed quod hodie promittat: ut hic Bellon. ait.
Secundo, de ultimo non procedit ubi uterque eum procuratore ibi suo Ursici, ut pecuniam caret , de acciperet .l.fina.f. si inter eos. E. eodem. denot. hic AccurcGLoc fin. in ver. impossibilis. In duas partes
diuiditur. In prima reddit rationem. In secunda limitat textum nostrum. secunda ibi, nisi . Vt de textus nostri, de eorum, quae hie Accursati, perfectus habeatur intellectiis, triplex eli necessaria inspectio. Prima an impossibilito uitiet contractum. Secunda an eum uitiet dissicultas. Tertia est nunquid eum uitiet angustia temporis. quae licet Doeto. simul & perplexe tradant, nos distinete explicabimus.
Circa i primam breuibus concludendum est iiii
possibilitatem uitiare contractum di quamcunque regulariter dispositionem . l. impossibilium .ff. de regulis tur. Se hinc est quod si tibi proini sero liypocentauru, cum sit impossibile hoc inueniri inutilis est stipulatio infra de inutil. stipui. in princ. facit. l .non ibium. ff. de actio. de oblig. Impossibilium enim, nulla est obligatio. Circa i secundam uero inspectionem concludas, quod difficultas praestande rei non reddit inutilem cotractum. Difficultatis enim causa ad incommodum promis loris non ad dctrimentum stipulatoris pert Inet. l. continuus. I. illud .is eodem. Fallit tamen hoc ubi praestatio esset adeo difficilis , ut esset D Ene impossibilis. tunc enim inutilis redditur dispositio. l. cum haeres. I. i.ff. de statvlib.& hine est, quod si ego stipulatus a te lim Caesaris, uel Pontificis bona, stipulatio ista est inutilis. ex quo mi in haec bona non possunt nisi iussu sesaris, vel Pontificis alienari ,est adeo difficilis eoru prae-
satio,ut si poene impossibilis. l. apud Iulianum . . fin. ff. de legat. i.uide tamen circa hoc Bart. in .d.I. continus. f.cum quis sub hac .sLeodem. Circa i tertiam uero inspectionem nunquid temporis angustia actum nultu reddat. Tres sunt considerandi casus. Prinius est,quando sumus in con tractibus bone fidei,& hoc ea se dicendu est actum seu contractum non uitiari, sed tantum temporis cocedi, quo arbitrio boni uiri negocium illu4cxplicari pollet i insulam.j. i. ff. locati. de ratio est, quia in his contractibus non debemus stridie secundum uerborum tenorem procedere,sed ex b no de aequo. . in bone fidei in trade action. Secumdus est casius in iis actibus, qui sapiunt natura contractuum bone fidei r ut in legatis, tisimilibus in ultima uoluntate relictis. l.ntinorum.C. in quibus causis in integrum restit. non est necess. N tunc est dicendum legatum illud, uel relictum ex illa temporis angustia, intra quam praestari debet, non uitiari. l. si mihi & tibi. I.li quo isde legatis, idest ubi Iaso . hoc tribus modis l. initat. Tertius est casus, quando sumus in contractibus stri ii iuris: ut in stipulatione: Si tunc diςendum est ex angustia temporis inutilem reddi contractum istum. ut hici rotatur.&. l. iij. . si quis ita. ff. de eo, qucd certo
Oco.& tradit Barto quem caeteri communiter sequuntur in . l. cominuus. g. illud. E. eodem.
SUMMA RERVM cAPIT A. I Infirmari dicitur quandoq; id, quod non est.2 Conditro adpraesens uel praeteritu tempus relata non dissert obligationem. 3 conditio ad prassens uel praeteritum tempus relata Gest proprie conditio.
ditio ad praesens uel praeteritum tempus relata.
infirmare dicitur,si falsa sit.
gatione disserat, declaratur tres casus costi derando. 7 An.l.actus legitimist. de reg. iur. habeas locu in comditione retita adpi mens uel praeteritum tempus.
hic per Tollent .summatur, ut hic peri Aretin.& allos. Notandum est inprimis tibi, ins mant , 9, infirmari dicitur illud, quod noncst, ita uides hic conditione de praesenti infirmare obligationem,&tamen min qua fuit obligatio ista, quod est not.quia infirmari proprie dicitur illud, quod
est ualidii,& ae inde irritatur rumpiturve, ut pr batur tum supra quibus modis testam . infimi. tumelia,quia priuatio prs supponit habitu,& instin tio ualiditate .l. dcc ni. ii cod. l. nam cisi. f.rumpendo. ff. de iniusto rupto & irrito testam. quare cum obligatio in terminis texi nostri non sit orta, non
uidetur posse infirmari,& sic nota hunc textum ad hoc,u, infirmari dicitur etia aetiis qui non cst introductus , sed tamen impeditur introduci . Notandum 1 secundo conditionem ad praesi nx uel ad praeteritum tempus se reserentem non dis
246쪽
serre obligationem: ut hie expresse probatur in .l.
conditio. Meo. l. cum in secundo.f. i. fide iniusto rupto oc irrito testame l. m ad praesens. F.ii cert.
a petat. t Et hinc postea insertur, quod lim no erit
propria condjtio.l. si ita stipulatus sane. Teodem. l. it/que. ff. de reb.c r di t. nam illa dicitur conditio proprie,quet disteri obligationem in aliquam causam .f. sub conditione supra co. haec non disteri ut hic expresse dicitur , ergo conditio proprie non dicitur. quod est not.tum propter acetus, qui pr bibentur fieri sub conditione, nam potcrunt cxplicari sub hac conditione, si aliud non impcdit,
tum etia propter leges municipales. si cni in in cis, conditionum fiet mentio, utiq; hae non comp hendentur conditiones. cu municipales lego pr prietatem exigant verborunia. j. .si is, qui navem. isde exercit. de per Docto. in . d. i. cuni ad praesens. t Caeterum uolo te duos ex intentione Alciat .co- siderare casus,priinus est, quando coditionis ad Iectio propter incertitudin in prohibita est. de hoc casu dicendum est, quod conditionis appellatione&haec continetur conditio, quae prae muci prae teritum tempus respicit. Hsc enim conditio licet actum non suspendat,illum tamen incertum facit,
W.3. nostro probatur.& hinc est quod si lex municipalis prohibuerit quem positionibus fiub conditione respondere, sub hac utique conditionc respondere non poterit: ut diccbat Bal. quem ibi sὸ-
uitur Alciat. in . l. cum ad praesi. ns.ssili ceri . petat. statuentium e vim mens uidetur fui ite, ut responsio clara oc absque incertitudi ne est et per hanc autem conditionem incerta redderetur. Alter uero
est casus, quando conditionis adiectio luspensionis ratione est prohibita, & hoc casu dicedum cst
quod conditionis appellatione laaec non com p henditur conditio, quae praesens uel praeteritum tempus respicit, cum lisc conditio actum non suspendat. ut hic probatur. N in I. cum ad praescias. E.
si ceret .petat.& in i .conditio .st. de ver b. Obligatio.& hinc est quod licet filius in potestate coniiuutus sub conditione haeres institui no possit .l. suus quoque in princat. de hqred. instituen. sub hac t men conditione poterit institui l. institutio illa.f.
s.ffide cond. inst. ex eo enim prohibetur sub conditione heres inuitui, ne institutio sit in suspenso. per hanc aute conditione suspensio itis inducitur, ut hic probatiar. N ita ego putarem c bcludendum.1 Notandu t est tertio quod ubi conditio ad presens uel praeteritum tempus relata cst falsa , tuncaelum infrinat, de sic nihil ex eo debetur. ut hic in I .cum ad praesens. ff. si cer.pet .l .cum in secundo. . i. isde iniusto rupto irrito testiment. Hoc tamen
intelligas de declares procedere ubi conditio ista, falsa fuisset possibilis secus uero si ellet impossibilis, quia tunc nihil impedit, quin debeatur id, Q fuit promi ilum. l. si meuia.de ibi glos.& Bald .fide
haered. institui .dc ita intelligit de declarat Iacin .l. cum ad pKsens. T si ceci .pet . quamuis Lic Fab. ui
deatur contrarium sentire. Verum tu animaduer-
4 l licet hec declaratio uel limitatio posset i
cum sibi habere in ultimis uoluntatibns, secus tamen est in terminis text. nostri. quia impostibilis conditio inutilem reddit stipulationem,licet non uitiet inutileq, reddat testamentum.I.li impossibilis infra de inuti l .stipulationibus. Notandum est ultimo quod si uera est in rerum natura conditio ad praesens pri teritum tempus relata, stipulatio sub ea concepta statim ualet, licet
eam ueram esse ignoremus. ut hic exeresse probatur, in. l.conditioaseo.in I. cu ad prsieiis.ff.si cert. PCt. In l. cum in secundo. f. i. isde iniusto rupto dc Irrit. test. de hoc adeo uerum est,ut statim illud peti possit,quod sub ea est promi ilum nec tempus aliquod detur ad inspiciendum id, quod positum est sub conditione uermn sit, necne, quia statim agi poterit, sed in iudicio postea debebit actor probare conditionem extitille, uel extare, ut elcganter hic Fab.ammaduertit. GLoc in ver.naturam. In duas partesdiuiditur. In prima inserendo ex textu contra illum Opponit. In secunda soluit. secunda ibi, sed dic.
In ead. glos. ibi,de etiam illa futura. uult Accuri conditionem tempus futurum respicientem, quae necessariam habet existentiam, obligationem non differre ita uult Accursde cum eo uidentur transi
re tacite Doct.nihil super hac glo dicentcs.Port. tamen hic hoc declarat non procedere ubi hic c5- dum per signum aliquod exprimeretur, quod tempus significat, ut cum morieris tunc enim uidetur uelle Port.obligationem differri. Verum iis c Por. limitatio non est bona, ut etiam Bello n. animaduertit,quia non est disterentia aliqua in proposito inter iliam dictionem, cum, di dictionem, si, ut
probatur in l. quodcunque. I. ultimo. Eco .ut Iamuci optime. 1Scias an dc quando conditio futurum respiciens te i pus obligationem differat , t rcssiunt considerandi casus. Primus cst quando coditio liscfuturum respiciens tempus incerta est an ta quando aduentura uel excitura lit, ut si nauis ex Asia uenerit i Carolus Quintus Italia petierit.& hoc casu dicendum est obligationem aifferre: ut est tecubi diximus in . . sub conditione supra eo. Secundus est casus, quando illa conditio certa est, an & uando extitura sit,ut puta si sol orietur.de hoc casu concludendum est obligationem non differri. iuxta. l. pupillus .f. qui sub conditione Ede nouat. Tertius de ultimus est casus de hic magis dubius, qua do certu ost conditionem extituram, sed ignoratur tempus,ut puta decem dabo cu mo. iar, nam certum est me moriturum, sed tam c est incertum,
uando sim moriturus, de sic dubitatur an haec coitio suspcndat obligatione. In hoc casu duae sunter incipales opiniones. Prima est differri siue su-sbendi obligationem ex hac conditione . de hanc
sequuntur glo. in . l. in omnibus obligationibus. f. de regulis tur. Dyn ita .l .pupillus .f. qui sub conditione.fide nouat. de ibi ctiam Bartol. in .l. ita si i-pulatus . in secunda quaest .colum. xv. in fin. cum k-quentq& ibi Docto. communiter. Ede verborum
247쪽
Iasin. l.quodcunque. .fin. de uerborum oblig. Bellon .hic . Mouentur primo per textum in. l.j.M. dies. N in .l. haeres meus. . i. ff. de conditio. &ὸemonstr. cum alijs similibus . ubi si quis ita legau
rit, si haeres meus, uel cum liaeres meus morietur,
uel si titius morietur, centum do, lego, conditionale dicitur legatum istud, de tamen conditionem extituram certum est.d. g. dies. Verum hi de similibus legibus respondetur,'uὀd ex eo dicitur co ditionale legatum illud, quia non solum incertum est quando sit moriturus haeres, uel etiam extra neus in conditione positus, sed etiam incertum an sit moriturus uiuente uel mortuo legatario, de sic an eo moriete legatum illud valeat necne. Si enim mortuus ante fuissice legatarius inutile esset legatum illud,cum ad haere)es no transmittatur.l.uni. ca .f. sin autem aliquid sub conditione .C. de cadit. tollen.&ex hoc lcgatum illud dicitur conditionale : quod non est terminis nostris, nam quandocunque morietur stipulator uel alius in conditione positus, semper stipulatio ualebit,cum ad haeredes huiusmodi conditionalium obligationum spes ex contractibus transmittatur.f.ex coditionali, supra eodein . Secundo di ultimo mouentur,quia lite conditio, cum morieris , uel si morieris, aequiperata est huic conditioni, cum ueneris, uel si ueneris.l. quodcunque. I. lin. E. eode. sed illa stipulatiosi ueneris uel cum ueneris est conditionalis . emo haec quoque conditionalis esse debet. Verum licet Doctores inulti faciant hunc textum, ei tamen facile potest responderi,quia ibi non aequiperantu r si morieris, & si ueneris, sed aequiperantur hae duae cum morieris, de si morieris,ut iciem ope- Tentur, quemadmodum idem operatur conditio si ueneris,& cum ueneris, & hoc si tibi uult text. ille.
Altera igitur eli opinio quod immo conditio
futurum respiciens tempus, 'uae omnino extitura
esl,licet ignoremus quando fit extitura, obligationem non .isserat, dc hanc opini. sequitur hic Accurs Pro hac opin. adducitur imprimis ex intentione Accurs text. Ind.nam di si cum moriar.ifide
conditio .indebi. nam quod adhuc non debetur, si ante tepus fuerit solutum, repeti potes .l sub con ditione. d.titu. de conditio. indebiti. sed debitum sub hac conditione si moriar ante solutum,
quam mors contigerit, repeti non potest: ut ibi. ergo ante mortem, dc sic ante existentiam conditionis debetur. nec obstat si dixeris cum Bartol.de aliis hoc procedere respectu repetitionis, secum
ro alio respectit . quia ego dico quod id , quod est
futurum debitum, si ante soluatur potest repeti .d. I. sub conditione . illud repeti non potest, ergo debetur . Secundo adducitur text. m. l.si pupillus. . rui sub conditione .sside nouat.& si tu cum Doct. ixeris intelligit in ea conditione, quae an de quando sit extitura certum est, ut si sol nascatur, si digito coelum non tetigero: ut ibi Bart. ait. Respondeo hanc esse meram diuinationem,cum uelit eam
conditionem stipulationem reddere puram, quae est omnino extitur di non dicit que icitur,quando sit extitura. quare ego hac in re duos conliderarem casus, animaduertite. Primus est quando certum est conditione quandocunque cueniente debitum iri id, quod fuit promistum . de hoc casu u ra erit secunda opinio, quod haec conditio non
suspendat obligationem.& hine est quod si tibi decem promissi cum moriar, uel si moriar, licet incertum sit, quando sim moriturus, quia tamen est certum, quod quandocunque decesicro siue ante,
sue post: semper ista decem debentur: quia etiam
conaitionales obligationes ex contractu in haeredes transmittuntur. . ex conditionali, supra eod.
conditio non differt, uel suspendit obligationem, sed statim obligatio oritur. d. l. nam de si cum mOriar. Hinc etiam est,quod si quis ita tibi legauerit, cum morieris do lego centum, licet incertum sit quando sis moriturus:quia tamen certum est quod quandocunque morieris, istud imatum debetur:
quia te uiuente uerificatur condit Io,cum uiuentes moriamur.l.qui duos.fide manu. tui. non conditionale, sed purum dicetur tesatum l. haeres meus. in princip.sside conditio. de demonst. Alter uero casius es , quando adueniente hac omnino extitura
conditione incertum est an semper debitum sit filiturum id, quod fuit promissum. de hoc cassi ego ueriorem censerem esse priorem opinionem communiter receptam, quod dispositio sub hae conditio ne concepta conaitionalis dicatur, de obligatio in existentiam conditionis differatur: quia hoc casti non solum Incertum est, quando sit extitura conditio , sed etia an sit extitura ad actus ualiditatem.& hinc est quod si testator legauerit titio si uel haeres, uel qui uis alius dummodo non sit legatarius
morietur, licet certum sit haeredem uel alium moriturum,quia tamen est incertum an sit moriturus uiuo legatario, an eo mortuo,& sic an legatum v
leat nec ne: quia si mortuo legatario conditio existeret,caducum,inutileq; esset legatu: iuxta. l. unica. I. sin autem aliquid sub conditione.C.de cadu. tollen. conditionale dicitur legatum, Sc obligatio statim no nascetur. l.j.M. dies.&.l. quibus diebus.I. quidam titio .fide condit .de demonst. Hinc etiam
est Q si in stipulationem deducatur aliquid, quod
ad hiredes non transeat seu transmittatur,ut usus. fructus. s.fin. supra de usu me . facta mere per nati a. l. centesimis.M. qui autem quod. Teod. uel simile quid,de haec conὸitio ad ijcratu r,quae omnino
extitura est, sed ignoratur qua do sit extitura itiq; stipulatio ista non dicetur pura, sed condition Iis r quia quoties incertum est an adueniete die uel conditione debitum sit futurum id, quod eis proniis sum, tunc dies ille, uel conditio conditionalem dispositionem dicitur reddere.l. haeres meus. .i .fide condit. de dem ni tr. sed inc citum in an adueniente coditione stipularionis debeatur,quod suit sub ea conditione promissum . nam si extitit con ditio uiuo stipulatore debetur, si uero non extitit, non debetur: cum ad baeredes non transmittatur. ergo conditionalis dicitur haec stipulatio, non pura.dc Ita ego sentio, hac in re.
248쪽
GLos. in verb. incerta. In duas partes diuiditur. In prima opponit contra textum. In secunda dupliciter soluit. secunda ibi, solve. Secunda solutio approbatur a Fab. Ang. di caeteris. Verum tu aliter solvas, quod nihil faciat d. l. in totum declarando eam ut declarat ibi Decis .de Bellon .hic.Sed
quaerit. t Hic Fab. nunquid actus legitimi, qui sub
conditione fieri no pomuit. l. actus Iesitimi. U. de re.tur.poterunt sub hac coditione fieri. In hac quet stionae duae uidentur esse opiniones. Prima est; crpossint de hanc sequitur Fab. hic & Aret. Mouentur illi soluiti, quia in his: quae stricti sunt iuris uerborum propcietas exigenda est. facit text. in l.quicquid ad altringende it. eo. sed actus legitimi anu merati in . s. l. actus legitimi. die intur esse stricti iuris od speciales, cum lex illa no habeat locum nisi in actibus ibi s numeratis. ergo ii ibi dicit u r, quod non recipiunt diem uel conditionem, debet intelligi de propria conditione, non de conditione relata ad prquens uel prsteritum tempus que 1 Proprie dicitur coditio. l. ita lite . n. si rium Priatur. Caeterum buic rationi responderi potest, quod licet quoad suspensionem obligationis hae non dicantur conditiones: quo tamen ad uerba conditiones dic uptur,ut Dec. ait in . d. I actus legitimi,d: intextu nostro probatur, ubi conditioncs appellantur .ex ideo cum actu, illi conditiones non admit tant, nec has ad inittent. Quare altera est opinio
quod immo actus legitimi , qui neque diem neque conditionem recipiunt, sub his conditionibus ex plicari non possint. de hanc sequitur Lari OL ina. cum qui ,.s n. de acquir. haered. Iaso. in .l cum ad praesens.col .fin in sit .ff.si certuui petatur. Dec. indicta .l .actus legitimi. ff. de regulis tur. IJello. hic. Probatur primo, quia haereditatis aditio dicitureite unus ex his actibus legitimis. id .l actus legitimi . de tamen conditioncm istam uon recipit. d. l. eum qui . . liv.ff.de acquir. liae red. Secundo forma non seruata actus corruere debet uulgata. l. Iulianus. f.li quis rem .is ad exhib. sed pro serina a lege introductum est, ut huiusmodi acius sub exeresia conditione non fiere tu. Bald. de Angel. in . l. iij.ff. de legat. j. ergo cum fuerit expressa conditio, actus ille corruere debet. ncc obstat quod non sit proprie conditio,quia licet hoc procedat respectu suspensionis,secus uero est respectu uerborum de incertitudinis. Et ideo cso putarem animaduerten dum, quod aut actus, de quo est controuersia non recipit conditionem Propter incertitudincm ,3 tunc sub hac conditione explicari non possit, cum haec conditio licet non suspendat de differat obli- ationem, non tamen certum actum dicatur redere: ut hic dicitur: de hinc est quod cum in aditione haereditatis requiratur animus certus. l. qui haereditates.&.lan repudianda. isde acquir. haere. sub hac conditione explicari non poterit .d.l. eum qui .M.fin.Aut non propter incertitudinem respitii
conditionem, sed propter suspensionem, ne sit inpendenti: de hoc ego casu ueriorem esse putarem.
rab.de Ang.opinionem, quod sub coditione praesens praeteritumve t cptis respiciente explicari ponsit. Rrtio est, quia cellat causa prohibitionis conditionis , nempe actus suspenso. licet. n. laaec conditio non reddat actum certum, tamen illum non suspendit,ut hic probatur. & in .l .conditio .ffaeod. do hinc cogita si posset inferri quod cum datio tutoris non recipiat diem uel conditionem, ne sit in suspenso. Alciat. libIererg.iij. p.viij. stib hac forte conditione explicari poterit, quia ex hoc non suspenditur. Cogita tamen super hac distinctione,
quia uidetur dubia ex quo. d. l. actus legitimi. pro forma uidetur exigere, ut conditio uerbis cxpreta sis non explicetur. licet alias contineatur. ut in fin. probatur dum de accepti latione loquitur .dc negari non potest conditionem este, ut ex, text. nostro compraehenditur, qui eam conditionem appellat.
et Facti appellatione an quando non factam compra
hendatur.3 Contrafacere uel controeulae quando quis dicatur. 4 In obligationibus faciei es obligatio ad interesse su cedit. uuod tamen declaratur. num. S. ON SOLUM. Intres partes diuiditur. In prima ponitur dictum amplial filium. In secunda ponitur declaratio, i quaedam circa illud dictu . In tertia insertur. siecunda ibi ,3d in huiusmodi. tertia ibi, ita- 'tie. Facta ne dum res in stipulatione deduci pota
sunt. hoc dicit sub Compendio. f.iste. Notandum est in primis t rei appellatione factu
non contineri, cum dicat non solum res, sed facta quoque in stipulationem deduci posse. in contrarium tamen'rei appellatione facta quoque contineantur, uidetur text. in .l.naturalis. in princip. is depraescript .verb. 2 hoc expreste tenet glosi supra de obligationibus . in princ. in ver rei. de glos.fin. in .l.j.in fine de ibi Docto .comuniter.fLia ce tum petatur, quam ut hanc antonomiam saluamus, duo sunt considerandi casius. Primus est quando iste terni inus res simpliciter de ab lute profertur, re tunc facta complectitur, de ita procedat. d.l. na turalis . Vcrbum enim istud generale est a. i. in fin. fiat certum petat de omnes res, tam quae in nostra patrimonio sunt, quam quae extra nostrum patrimonium continet d. rei appellatio.ifale uerborum signific. Alter uero casus est quando non proser tui limpliciter & absolute, sed respective, dc tunc concludo omne aliud eius appellationec 'prehendi praeter illud, cuius respectu ponitur. Genus.n. nunquam ad specificata dc expressa refertur a. doli clausida. is de verborum obligat quare cum terminus hic, res, non ponatur simpliciter & absolute, sed respective ad facta non mirum si facta eius appellatione hic non compraehendantur. dc ita est transeundu, ut etiam uos admonui, supra de obligat. in
249쪽
De Uerborum Obligationibus. ii 2
gat. in principio. ubi latius haec omnia declaraui. x Notandu est secundo i facti appellatione, nonsactum contineri, cum enim dixistet Iustinianus non solum res, sed ficta quoque in stipulationem deduci posse, exemplificat postea ita, ut si stipulemur aliquid fieri uel non fieri, & sic facti appellatione non factit in continetur. idem probatur. in I. ij. in princ. s.co. iuncto text. nostio. I rtio probatur etiam . . cato. l. iiij. E. . ut ibi Doc .animaduertunt. Quarto in. l. iiij. is quae in fraudem cred. Quinto. l. qui no sacit. f. de regulis iuricum sexcentis similibus quae pollent adduci. In contrarium tainen cr immo facti appellatione non compraehcndatur non factum, indetur pruno text. in . . in factiff. de condition.& demonstr. secundo a .ubi autem .qui id quod . is de verbo. oblisat. temo probaturi n. l. quoties nec . I. sin. st . de scruit. tit. generali.
quarto poto si adduci, quia unius contrarii appella
tione alterum contrarium non continerit r. arga. si
idem. C. de codicili. sed tacere tu non facere sunt contraria ut Lippis patet,& Tonseribus ergo facti appcllatione no iactum non cotinet tr. N ideo pro re lutione cocludendum est, quod uerborum proprietate inspecta facti appellatione non potest non factum contineri, cum facete, & non sacere sint contraria, sed tamen largo modo de improprie loquendo possct etiam non factum dici: & ita tradunt Docto .communiter. Albe . in . l. ij. in princi p. N I. iij. ifcod. Curi. iunior. in . I. naturali S. in princ. nume .v.ff. de praescriptis uerbi S. Aret. in. l.impo
sibilis. per illum textu. Alci. in . l. iiij. col. j.cum se l. ff.co. pro qua opinione facit d. l. qui no facit. ff.dereg. iur. Pondera do uerbum uidetur, quod denotatim proprietatem. l.j. .dcij cisse. isde vi, ta ui arma. facit etia.d.l. iiii. ii.quae in f aud. credit. ponderatido uerbum intelliguntur, quod & ipsum improprietatem significat. ta hinc infertur quod si lege caueatur, quod quicunque aliquid contra principem secerit tali poena plectatur, utique i qui nihil fecit,sed sciuit aliquem facturum, ex no re 'clauit,
non incidit in legis poenas. Picus ina .ut uim .is. dei ultitiati tur. Alciat. in . d. f. cato. sub nume. xxj x.
Hinc etiam insertur, quod si testator uxori decem annua quoad uixerit, legauerit,d; in sinς tellainenti si ibieceri t, si harta, aduersus ea, quae in testamen'to se ripta sunt quicquam secerit, hἱrcssate priuetur,deinde a legataria requisitus heres noluerit annua illa decem soluere, non debet haereditate priuari: ita dicebat ri tr. de Bestiat. in a. ubi *utem. . qui illud quod . per illum textum .isde verb. oblig.
quem l quitur & tuetur Carol. Ruv.in. l. iiij. .cato. in secunda icet. in .ij. not. ff.code. Contrarium tamen tenet Alex. in .d. .qui id quod . Alci .in .d.f. cato aru.xxvi. Dec.& Mod. Vercellen. ut hoc frequentiori calculo receptu esse asserunt in. l. qui nofacit. is de regu l. iur.& pro hac opinione, omisiis alijs,quae in praedictis locis Doc. asserunt, inducitur. l. liqim maior.C. de transac.ubi lex poenalis, loquens in iaciente aduersus pacta, in eo etiam, qui
a promissa non implet locum habetit Et ideo tu pro
resolutione, ut scias quando quis dicatur contra- sacere, uel aduertiis facere, ex intentione Sribentium considera, qudd aut precedit iustio hominis, uel legis assi attua: S: tunc no faciens dicitur cotra facere, uel aduersus facere.d. l.si uis maior. ut est exemplum in.q. praecedenti. nam iusterat testa tor haeredi, ut an mia dece uxori daret, & si adue sus haec fecisset. lis reditate priuaretur. nam prΞkedit iussio affirmata ita, quod decem annuam prae sientur,ergo si non praestentur, dicitur contra disposita in testamento facere . Aut iussio hominis uel legis, quae praecedit non est assim latiua, sed
negativa, dc tunc is dicitur contra facere uel aduer ius fac ere qui facit.
Notandum est tertio l cum Aret. hic, quod in obligationibus faciendi succedit oblisatio ad intereste,& hic probatur, dum ex eo uult poenam in huiusnodi obligationibus apponi, ne neccile sit
actori id, quod sua interest, probare. ut text. Expresse dicit. id in etiam probatur in . l. stipitiationes non diuiduntur. vers. celsus. ifeod. in a. si quis ab alio.=. sin. is de re iudic.cum similibus. N hinc
postea dicunt Doct. quod licet obligatio dandi sit praecisa, quia qtiis uelit, nolit, cogitur dare id,
quod promisit regulariter. l. tibi autem non apparet. .s n. ifcod. haec tamen obligatio faciendi non est praeci se . quia non cogitur promittor facere
quod promist, sed praestando id, quod stipulatoris interest liberatur: ita tradunt Docto .communiter in n. Bart. Alexan. Ias de alii Doct. communiter in . l. i. stipulationes non diuiduntur. Mouentur si recte animaducrti ex duobus potissim tanti primo quia cum in obligationibus faciendi obligatio aa interelle post moram succedat dictaa. siquis ab alio. .fin. ff. de re iudi c. non poterit de
bitor praecise ad factum cogi, sed praestando id, quod creditoris interest, liberabitur. Verum huic
rationi, ex qua moti fuerunt omnes fere Docto.
licet ipsi non anima litertant potest facile ni
1 llor responderi, quod non in gratiam debit ris inductum est, ut post moram id,quod inter est creditori praestaudo ab obligatione faciendi eximatur debitor: quia frustratio ista impunita esset contra. l. fidei comissi. . si . ff. de usur. sed potius in fauorem S gratia creditoris, ut si sua post moram amplius no interiit fieri quod est pro sitim, nullum ex debitoris mora sentiat damnum creditor. Bald. in a. si traditio. col. j.C de action .empl. aliud quippe pro alio inuito creditore solui non posset.
l. ii. y. mutui datio. in sin .ffs certum petatur. Secundo,N ultimo mouentu I er textum in a. in stipulationibus I.operaruna. 1 f. de uerborum obligat. Operam unam scrutis communis a liberto stipulatus fuerat, resipondit Iulianus solutionem eius ex
ditissimam fore, si s stimationem opere malit li-rtus praestare. & sic uidetur ibi in electione debitoris esse uel factum,uel eius aestiniationem praestare: sed tamen & huic text. potest responderi illud fuisse inductum propter dissicultatem praest tionis ex patronorum seu dormitorii distensii profluentem
250쪽
fluentem: si enim eonsentirent patroni, iit iis c muniter opere secrentur, ad εstimationem libertus confugere non posset, sed prici se operas aede recreeretur: ut ex eo contextu in fim. ficile colligi vir ex quo igitur ibi controuersia erat inter credi tores,quibus Dei, mi prestandum erat costitui lex, ut utraque selutio sit in potestate creditoris: neq; hoc est a ratione alienam, noluit enim lex altercatibus creditoribus in exactione facti iniuria debitorem afficere,qui fili tum pristare paratus erat,&ex his apparet huc textum, qui phirimuin pro hac opinione facere uidebatur, non obstare. i Quare Martiat Pan. qisem postea sequuti sunt Cyn. Iac. &Petr.ut refert Bald. in . l. si traditio. col.j.C. de act.
api .dicit quod immo potest debitor qui aliquid
facere Promittit, a creditore suo praecise ad factum cogi. Jc haec opi. iginaliter uidetur suille .glos in l. stipulatio. .sue autem .sside noui operis nuncia. pro qua opinione inducitur imprimis, quia pote-tiores sunt obligationes expressim ab homine inducte,quam que tacite a lege i ndiiciantu r. I. ua stipulatus.1 f. de usur. l. precibus C. de linpubem. sed
in faciedi obligationibus tacite a lege introductis preci se debitor factum implere compellitur. I.hς-
reditate. is de donationi b. ergo multo magis in iis prsci se copellitur debitor,quae ab homine expresse induete sunt. Secundo in aequiperatis & similibus idem est iudici uin .e .multi. ij. Φj.l. si de ea. f. s. de acqui. posci. no possunt. is de leg. I. sed obligatiorem tradi aequiperatur, de smilis est caeteris iaci di obli pationibus.d. l. stipulationes non diuiduntur. in. .responsiLeod. ergo quemadmodum obligatio re tradi est praecis ita etiam debent esse praecise caeterae faciendi obligationes . empi or enim si res uendita non tradatur,uenditorem, qui rei tradendae facultatem habet, praecise ad Fradendum cogit. glos. N alii in l.j. ff. de action. pl.tex .expressus in . precium infra de empl. & vendit. nec obstat si cum Bartol. inu.stipulationes non diuiduntur,dixeris, P non mirum si no est praecisa obligatio rem tradi, quia non continet merum factum rquia respondeoi immo continet merum factum. ut declarat notanter Socin. in .l .certi condictio .in
princip.ssis certum petatur. Tertio pro hac opi nione potest adduci,quia nulla inuenitur diue Utatis ratio inter obligationes dandi, & obligationes faciendi in proposito: quare quemadmodu itile praecise sunt. l.ubi autem. .s n. Ceod. ita etiam debent esse iste. nain licet Bart.quatuor afferat tationes in d.l.stipulationes no diuiduntur. in . x.oppositio. Attamen neque concludentes sunt, neque aut hori satis placent. primam enim, & secundam Bart. ipse reprobat.tertia autem Petri eo tendit, ut
ostendat quare in obligationibus dandi non succedit obligatio ad interesse, ut in obligationibus faciendi, non autem quare obligatio da di est prae cisa, obligatio iaciendi no est praecisa. Vltima a
tem ratio,quam Bart. cistere, non est bona, tu quia non concludit, tu etiam quia salsum continet, cum interesse incertum si in rerum natura, Iron ccrtu 2
ut uult Bait .ina .s n. ff. de pri orati putat.Socin .in l. certi condictio in princ .issi certu petatur.dixi mus nos supra titui. proximo. in princ. in glos.fin. Quarto di ultimo omissis aliis, pro qua opinione adtacitur tex .optimus in s.stipulatio. futueautc. 1fide nou.op. nunciat.ubi si is, qui opus destruere
debebat,si illud no destruat,quanti ea res est, inquit text. tantam pecuniam dabit, si hoc petit ri placuerit. Ecce i hic est textus expressus quod quoties quis habet obligatum aliquem ad iactu,in electione sua est, uel eum ad factum urgere, uel ta- tam pecuniam, quanti sua interest,recipere. Nec obstat si eum Bart. dixeris,quod loquitur ibi text. in obligatione inducta a lege in O de ea, quae inducta est a contrahetibus: quia respondeo quod sica obligatio,qus a lese inducta est circa propolitum sorte eius, qui obligatur, pricisa est, ut ibi:quato magis erit praecisa obligatio inducta ab homine,cum mitius cum lege agatur, quam cum homine l.celsus.ls.de arbit .plene Bar in I. amplius .ifruratam his. & ideo ego in proposita quaestione ita concluderem,'aut debitor non potest id , quod promisit, facere,& tunc dico quod praesta do id, uxinterest, liberatur , quia cum impossibile sit illud seri,nulla debet circa hoc esse obligatio s. imposilbilium .ff.de reg. iuraut debitor potest id facere,
quod promisit, & tunc ego dico, quod creditor si
uoluerit eum praecise congere ad factum, poterit, si uero uoluerit interesse, poterit .d. l. stipulatio. . sudaute.& ita ero sentio in hac materia. Cogitate tamen quia quaestio est ardua.Si tamen uis tenere,
comuneni opinionem, poteris eam pluribus m
dis limitare, ut per Iasonem, & alios Scribetes inda .stipulationes non diuiduntur.