장음표시 사용
71쪽
Et fuit opinio φ. in .l. cum lege inpl.magii. in sin. E. O.quam ibi sequuntur doct. od Bald. ina. ij.C. de sentent. Tolent.Visi. N alis rectatiores hic. Mouentur solii quia certa iuris reg. est, ut ubi eadeest ratio, ibi quoq; cadcm dc beat elle iuris dispositio. l. a titio. ii.de uerb. l. l. illud.ff. ad .l .aquil . sed illa eadem ratio, quam hic in seruo considerat imperator est cita in alijs prohibitis testimoni uinin testamentis ferre: ergo eadem quoq; debc t esse, iuris dispositio: Ang. tamen.& post eum Fulg. ind.Lj. cotrarium tenet ea potissimum ratione: quia
ius lingulare, qu5d contra iuris regulas introdu- tum est,extedi: S: ad cosequentias trahi no debet:
sed potius restringi: N in expresso casu intelligi.
l. iustin lare. l. quod vero. ff. de. ll. cum similibus. sed decilio textus nostri est iuris singularis: & in troducta contra iuris communis regulas, ut hic
probatur ibi ex sua liberalitate &c. ergo cum lO- quatur in seruo no debet ex tedi ad mulieres: impuberes: di infames: & alios: & ita dicebant isti.
Verum ego non puto a communi: & recepta opinione reccdcdum: quia ut etiam alii a minad-3 uertunt)quoties tin lege scripta est ratio: quam
uis lex illa odiosa, exorbitans, de correctoria, sit tamen cx scripta ratione cxictionem recipit Bald. Iac de alii in auth.quas adriones. C. de sacros. cccl.
quia tunc non dicitur fieri extensio, sed potius lex ista loqui. l. his solis ubi Bald. C. te reuo.donat. sed seripta est in hoc . . ratio huius decisionis: &liberalitatis ergo est decisio,& liberalitas ista in omnibus casibus, locum, habebit, in quibus ratio ipsa locum habet: & ita est transeundum. Hoc aut
ita ampliatum notandum limitatur. Primo ut non procedat, quoties testator sciebat huc esse seruum licet enim omnes alij hunc libem existi inauerint, tamen testamentu in eius non subsistit. Fab. hic, Αl .nu. x.dc Ias. col. ij. in .l.j.C.eo. Et potest esse ratio: quia in ultimi volutatibus semper pre ocul lis habere debemus mentem testatoris . l. i. C. dei sacroseecie .l.iij. C. de lib.praeteritis cu similibus sed testator, ex quo scit hunc esse semuni: & eum in suo testamento testem adhibet censetur noluisse usi de testari sed potiuς uoluisse hqredi applaudere: ergo dicendum est testametum hoc casiu non subsistere. Secundo limitatur praedictum notandum , ut procedat respectu restis, non testatoris.
Et hinc est,u, licet quis coniunt existimatione pater familias habeatur,si tamen uere filius fami l .sit testari non poterit Alex. & Ias. in d. l. i.C. eod. 6 Not. t est Tertio, ut qui uult testamentum aliquod reprobare, non sussicit, si s mpliciter pro
bet testem esse seruum, uel impuberem, uel eminam: sed opus est, ut probet,*tempore coditi testameti ita habebatur, de iudicabatur. Et ideo quoties sit articulus,uel exceptio contra testes t uamcntarios: debet concludi, V talis testis seruus
sit et ita tempore testamenti sit habitus & iudico ius: alias s simpliciter diceretur, P esset seruus noesset sit sciens exceptio. Et ita dicebat Bart. in .Lj.C.co. m. l. ad testrum.I4.1Leo. α sibi. Et nouitasme sequitur hie Tolent. Mouentur ex duobus. Primo cx.l.j.C. O. Nam uides, cp ut obtineat ille, qui excipit testem esse seruili non sufficit hoc sim-liciter dicere, sed est etiam opus:ut excipiat ita abitum: & iudicatum hi isse. Verum huic teatui facile re spondetur, non dicitur in eo, quod ita opus sit excipere. Immo potius illud obijcitur per
uiam replicationis. Aginat .n. lis res ex testam et oconuentus uero dicebat testametum nullum: quia
in eo testes adhibiti serui erant, replicabatur, cylicet essent serui: tamen hoc in hac causa tractari non debet, cum liberi tempore testamenti existimarentur. Et ita uides textum illum non obstare. Secundo S ultimo pro hac opinione adducitur : quia probatio necelsario concludere dc t. l. neq; natales.C.de probat. l. non hoc. C unde legit. sed siquis probauerit testem esse seruum,hse probatio necessario non concludit, cum licet seruus sit, tame quandoq; eius testimonium non reprobatur, ut hic ergo qui simpliciter probat testem in testamento adhibitum misse seruum,non probat, quod ei incumbit. Sed opus est,ut probet ita Disse habitum :& Iudicatum. Et ita dicebat hic
Tolent. Verum no uidetur mihi uidisse Aretinum hic: lui occurrit .huic obiectioni dicens, P probatio debet esse necessaria secundu regulas comm nes : di si probetur, quod regulam est, nec staria dicitur probatio, ut per eum. Sed Eie fuit probatum,ctuod est regulare: seruus. n. regulariter testis in testainento non, adhibetur supra. .Proxi .ergo
probatio ista necessaria est: quia sufficit,quod res tam inducamus. t ideo Altera est opinio, quod immo su sficiat
probasse restem esse semito, nec requiratur Probari,quod ita filii habitus:& iudicatus. Et hanc Opinionem tenuerunt Francis de Rampo. Bald. Ca- sirens. Sab. Corne. Ne v. Riminat d. de alii in . ld. C. eo. Imol. Castrens Aret. & alii in a. ad testium in
prin .is eo. Aret hic. Et licec cst communis & rec pia opinio ut omnes t statuta quae hac ratione optime probatur. Qui regulam per se habit, intentionem suam fundatam habere dicitur: & qui cxceptione nititur illam probare debet. l. quoties l. in exceptionibus.ff. de probat. doct. in . l. i. is de reg. iur cum similibus: sed is, qui probat seruum sitisse testem, regulam pro se habet, cu regulariter servus testis in testamento esse non debeat. f. testes supra cO.ergo intentionem suam sundatam habere dicitur . Et qui exceptione nititur, illam probare debet . Et si tu dixeris cum Tolent. hic, quod gula iuris non ita simpliciter intelligitur, ut seruus intestamento testis esse non possit, sed cum qualita te, quod si ita habitus:& Iudicatus,ut hic. Rc spondeo, quod lex, ut semus a te si imonio repellatur,
non requirit ipsum pro seruo haberi, & iud te ari: sed tantum quod sit seruus, nisi tamen probetur, quod is fuerit habitus pro libero. Pone en uri RU Odsit quidam semus, sui nec pro seruo,nec pro libero habeatur: cum forte illius loci homines ipsiuri non nouerint, utiq; si is testis in testamento adhibeatur:
72쪽
beatur:& probatu suerit eum esse seruum laci nost probatu , quod sit habitus: & iudicatus semus,
tamen testimonium eius reprobabitur.l.qui testamento I.n seritus.1Leo. Et sic apparet V lex non
requirit probari seruum ita habitum comuniter: di iudicatum sitisse, ut eius testimonium reprob tur. Et ideo qui uoluerit dicere ipsum communiter esse liberum iudicatum, hoc probare debebit, cum sit fundamentu intelionis suae ar. l.si pactum is de probat. Et ita est transeu radum. Not. est quarto,quod error cominianis habeturro ueritate, ut hic probatur in .l.j.C. O. ina
arbarius .ff. de ossic.plto. quod quomodo Pr cedat dicetur in gi. Not. est quinto,quod opinio prevalet veritati: quod quomodo procedat in gl. declarabitur. Not.est sexto, ludd ad hoc,ut semus possit esse
testis in testameto, opus est,ut omnium consensu
liber sit habitus,ut hic expresse Iustininit. Et Adriin. l. .C. eo. Sed ut hoc persecte intelligatur duplex est neces lacia inspe filo. Prima quomodo intelligatur illa uerba omnium consensu. Altera uero nunquid sufficiat maior pars.c Circat primam ex intentione omnium Alcm-
dum est non debere intelligi, quod omnes homines ipsum liberum existiment: quia hoc esset ii
possibile: sed omnes eos cognoscara, ut doci.uno ore hic, di in s.j.C. eo. tradunt,facit text.In.Linter omnes iuncta .ff.qui satis .cogantΔ in. l.fin. iuncta etia gl. C. sine sensu uel reliq. l. cili quidam s. j.iunc.gl.isde acquir. hsred. quoties.n. iue sale signum resertur ad uerbuin presentis,uel prε- teriti temporis, tunc signum illud restringitur ad eos, qui uel interfuerunt actui: uel cognouerunt, uel tractarunt, prout subiecta materia cxigit Barti
in hoc textu hoc uniuersale signum omnium co- sensu) refertur ad uerbum praeteriti teporis, nem pe ad uerbum fuerat: ergo debet restringi ad eos, qui cognoueriint testem istum: cilcius notitiam habueriit. Et haec notabis ad fatuanda dicta tellusi. Pone.n. P testis aliquis dixerit Titium occidi se Sempronium, di hoc omnes sciunt utiq; dictuin
istud ita uniuersale debet intelligi de omnibus Titium cognoscentibus, ut per Bald. in .d.ld. nu ix. di per Riminald. nu. v. C. eo. Circa alteram uero
inspectionem, nunquid .maior pars suffiiciat duae sunt doctorum opiniones . Prima est quod maior pars sufficiat Et hanc tenuerunt Specul. intita de toste. .i.nu.xxxis. vers. quid si tantum. My. Alia
Corn. Alex. eu IacinuJ.C.co. Ang.&aret.ina.ad testium. .j.iseo. Fab.hic mihi col.viij. Et haec uidet esse communis: & recepta opinio: quae probatur. Primo secundum doci arg. text. in .l quod maior . F. ad munici p.
Quod .n. maior pars uult perinde est, atque si 7 omnes uoluistent, ut ibi. Huic t tamen textui respondent contrarium sentientes, P. l. l. 9ν maior
cum similibus, loquitur in iis, quae geruntur runiuersitatem: nam ad eorum comodum,uel PH-
iudicium susscit, quod maior pars consentiat: sepsecus est in casu nostro. Immo addas tu retorquendo illum textri: nam textus dicit,ut id, i statuit maior pars, no dicia tur omnes statuere, sed perinde cile, atq; si omnes
statuissent, ut ibi ted hic prsci se requiritur, quod
omnes consentiant,quod sit liberiergo non sufficit,quod consentiat maior pars:& p sertim cum simus in exorbitantibus: & iis, quae contra communes regulas introducta sunt ar. l. ius singulare. ifide. li. Secundo igitur mouentur aradisi. In prin. ff.ad mac Liuncta.ij.C.eo. tit. ad maced. nam ind. taj. dicitur, quod si filius Amss. publice habeatur pater famil .potest ei tuto mutari: & tamen ind. l. iij. sussi icit, quod a plerisque, S sic a maiori parte pater famil.iudicetur. Verii huic textui potest dupliciter responderi, primo quod senimus in diuersis terminis: quia text.noster uultrut iste omnium consensu habeatur liber,ibi uero sussicit si publice pater fami Uiabeatur. Secudo postumus respondere, quod non mirum, si hoc ita sit: quia
odiosa est macedoniani senatusconsulti materia, ideo debet restringi: sedhic ampliaretur, non fringeretur. Tertio igitur mouentur di ultimo quia fama dicitur esse comunis opinio Bart. in .l. de mino- .q.ij. ff.de qum.& taine probatur per maiorem partem ut per Bart.in .d.l. de minore q. ij. teridi huic rationi facile respondetur,stprocederet, quando textus diceret, huc conium consensu debere liberum iudicari sed hoc no dicit: sed utitur uniuersali signo omnium consensu. Et ideo altera est opinio, quod immo non sussiciat,Vtestisistea maiori parte cognoscetium eum existimetur liber, scd opus sit: ut omnes eum liberum esseputet:& hanc opinionem sequuntur Imol. in. l. ad testia f.i.ffeo. Arct. hic in sin. Riminatae in .lJ.C. m.
Et lisc optime probatur hic: & in a. j.C.co. Iunci. I.Iulianus. f.de legat.Hj. N a. si is qui ducenta .Ede reb.dubiis. Ego tamen in hac.q. duos considerarem cassis. Prunus est, quando probatur, quod testator sciebat hunc a nonnullis haberi pro seruo, ab aliis uero communiter haberi pro libero.Et hoc primo casu cgo ueriorem puto esse opinione Ιmo. Aret. Riminald.quod testamentum non subsistat.
Ratio est: quia ijs: qui in rebus sitis negligentes sunt, & cum pollent periculum euitare, non euitarunt: iura no subueniunt, seu auxilium suum impartiri non solent. f. pen.infra quib.alien dicet, vel non,cum similibus.Sed testator hic fuit negligens,cuin pollet altu testem adhibere,& hunc u luit adhibere,que nesciebat utrum liber esset, cum esset dubitatio de hoc inter homines: ergo ei iura auxilium suum impartiri non debent.Nec dicant. doct. u, ex quo sequutus est communem erro.em excusatione dignus est iuxt.l. cum quid dicitur si de acquiren. hareda.maritus. isde adult.quia respondeo communem errorem excusare in nis,qu*communem exigunt opinionem: at non ita est hic,
73쪽
ti si omnium consen sus exigitur. Secundus & ultimus est casus, quando iste existimabatur quidem ab aliquo uel aliquibus eum cogno sectibus semus, sed tamen hoc testatori non costabat: quia publice pro libero, habebatur: di tunc ego puto ueriorem cste receptam opinionen: alias. n. facile redderetur elusoria haec constitutio, ut per Vigi. hic. GLos in ver.libertate ) in tres partes diuiditur, in prima declarat textum, in secuda ex ea declaratione infert, in tertia contra illationem arguit, secunda ibi di sic,tertia ibi argumentu cotra. In cad. gl. ibi .f. putat tua. Accurs hic loco dictionis liberalitate in suo codice libertate habe bat, de sic ait liberiate. s. putat tua, quasi dicat pro pter libertatem semiputat tua diui isti principes
imbuenerimi testamento. Verum it c litera nullo modo stare potest ex duobus, Primo quia non couenit aliis uerbis,nempe isi i dictioni sua: nO. n. potest elici ille sensus hoc modo seruata lat ini sermonis ratione.Secudo de ultimo: quia si ita legeremus , frustratoria fuissent illa uerba cum eo te poro iam .n .expresserat rationem imperatore qua
moti fuerint di: illi principes. Et ideo legedum est ut passim codices habent) ex sua liberalitate quali dicat, licet inspecta iuris regula testanactum non subsistat, tamen diui illi principes ex sua liberalitate tellamcnto subvenerunt. Et iste est uerus sensus ut etiam recentiores hic non negant. In ead .gl. N lic &c. cum hic gl .explicet,an pHiraleat communis crror: & opinio veritati: & haebr cardica sit materia: quae explicatur a doet. hic in . I.j.C.eo. In . l. barbarius. F. de osti pretor.a Salv. in I.Zenodorus. C. ad maccd. late per Albe. in . l.
ij. C. de sentent. & interloquiit. onm. iud. N per canoni lias in .c. ad probandum de re Iudic. S cumateria illa uaria habeat capita. Nos omnium di 8 cia complectcntes, Cotiescunq; qusritur 1 an opinio communis praeualeat ueritati, uel communis
error faciat ius, duos principales considerandos esse casus dicimus,& Primus est, quoties actus, lequo quaeritur, de circa quem error uersatur, non poterat ab errantibus validus reddi: & tunc dicasucritatem orinioni praeualere, ita uult Bald. in . l. nihil .C.de uindict. lib. Exeplum notarius aliquisiuit accusatus eriminc falsi, ta condemnatus, di sic aut horitatem quoque Tabellionis amisit:modo is cominu niter pro notario habebatur:& plura condidit in strii menta, dubitatur an ista instrumenta ualeant ξ α utiq; dicendum est non ualere. Ratio est quia tunc communis error ius coni lituit: αueritat i prs sertur,cum errantes habebant faculta tem ualidandi actiun, de quo quaeritur ut in a. barbarius ibi cum populus romanus etiam serum isde offic. praetor. sed errantesin proposito non poterant validam reddere,& habilem personam si notari j semel falsi condentiati cum notarius se mel priuatus officio propter falsitatem non possit amplius notarius creari ara .ij.dc eorum, quae ibi not. Bald.C.de lib.& eorum it r. Iacin .d.l.Ba
barius nudi x .ergo ueritas hoc casu opinioni pri-
Secundus est casus, quando errares habent si cultatem ualidandi actum,circa 'uem ni terra Et hic rursus tres casus sent considerandi. Primus cst, quando publice expediebat conuinem ilium errorem seruari: & hoc primo casu conclude dum est communem errore ueritati preserri, ita uoluntllic Aret. N alij doct. Ide tradunt Bart. dc Ias. in .l. Barbarius .st. de offic.prstor. Salu in .l.Zenodoriis C. ad maccd. Corn. dc alij in. l.j.C. eo. de ita potest intelligi textus hic noster: publicem. expedit suprema hominum elogia exitu habere l. uel negamissiquemadmod. test aperi. Secundus est cassis, quando ex communi errore aliquid contra publicam utilitatem induceretur, de tunc concludunt communem errorem ius
non constituere: sed potius ueritatem comuni opi . nioni praeserrisita tradit hic Aret. Idem etiam se quitur Iacob. Butr. Bart. Iaso. de alij ind. t.barba rius Saly. in d .l.Zenodoriis: Corn. in d .l.j.per text. in .l. quod non ratione. f. de legi. Tertius & vltimus cui casus, quando ex errore isto nihil secundum, uel contra publica utilitatem inducitur: sed simus in dubio: de semper benignior debet accipi interpretatio ar. d. l. barbarius ibi hoc enim humanius R. f. de offici praetor. Hinc cst postea, u si quis filiosam it. pecuniam mutuo dederit, qui pater familias publice habebatur, non dicetur cile locus senatus consulto macedoniano: ne is,qui mutuam pecuniam dedit, indebito dannum patiatur
sequutus communem errorem. l. ij.C.ad Senatu se
mace d. Hinc etiam esit , cp si quis re vera liber, usnon excommunicatus sit,& tainen comuni existimatione semus,uel excomunicatus censeatu ententiam tulerit,ualet sententia illa Bald. in . l. si arbiter. C. de sentent. & refert hie Tolent. & Ratio est: quia in dubio ea semper debet fieri interp tatio , ut aetus potius ualeat, quam pereat .l. qu ties.st. de reb. dub.l. quoties in stipulationibus.ic de verb. obl. Quare cum ueritate inspecta sententia subsit incatur, potius ueritas hoc casu debet inspicu quam communis error. Et ita puto concludendum in communi errore. Si quis tamen uelit late hanc materiam uidere,videat Alber. in . l. ij. de sentet.& interloq. omn. iud. tibi late circa hanc materiam inlistit. Circa errorem uero priuatum: de non comunem dicas, regulariter potius ueri tas inspicitur: qua opinio & ita loquitur. . siquis rem infra legat. non insisto ulterius circa hoc.
GL. in ver. signatur diuiditur, ut hic per Tolet. In Od. gl. ibi Quidam: Pro eius expeditione
Oppono cotra textum mam textus vult, ip si seruus testamenti conditi tepore liber existimabatur, licet posica seruus detegatur, tamen testamentum subsistit . Contra seruus testis examinari non potest. l. quoniam liberi. C.de testib. sed iste antequa examinaretur,detectus est semus: ergo examinari non potest .glos. respondet, ut peream, S declarat Tolent. Verum ut omnia dilucide:& facillime in
telligantur duplex est necessaria inspectio. Prima est, FO-
74쪽
est quomodo textus hic noster intelligi debeat. Altera nunquid per instrumentum possit test
mentum probari, nis absolutis absoluta etiam erit praesens lectio.
1 o Circa i primam inspectionem Acu hic ut uidistis intelligit textum istum, ut testamentum, in quo is suit adhibitus testis: qui omnium consensu liber existimabatur, si is detegatur seruus, subsistat S ualidum sit: sed tamen per seruum illum probari non possit quia seruus in iudicio deponere non potest.l. quoniam liberi. C. de testib. Et si tu ditae ris, si hoc ita esset, lex ista tui stet inanis, di frustra sua liberalitate diuus Adrianus sibilenis let testa
mento: ciun careat probatione , effectu Rei pondetur ex intentione Accurs. in .Lj. C. co. immo
beneficium istud diui Adriani no, fuit frustratori uin: nam si testamentum istud, in quo is semus testi; fuit adhibitus, in publicum instri unentum redactum suerit,utiq; effectum sortietur testam tum, quasi hoc instrumento probatum sit: & am plius testium examinario non sit necessaria iuxt.l. an. C. te edict.diu adria. tol .l.in donationibus C. de donat. Item potest etiam prodesse, ut si adue sarij fateantur esse conditum testanactum, negent tamen solennitatem, ut que testamentum illud si ibsistit. & ei sectum habet. Et ita Accursi textum illum intelligit: & hunc intellectum sequuntur etiam Ol. Iacob.buir. RU.Bart. Fulgos.&Rom. in l. j. C. eo. Verum hic mihi intellectus non placet,& eum reprobat Arct.is.l ad testin in prin.col .ii. ff. eo. Iasin. l.l.j.& ibi alij.C.eo. & doct. hic: quia diuinatiuus cs , & nimium restringit textu illum, ex quo generali ter uult testamento sit bueniri, nec se restringit eo casu, quo factum de hoc est publicum instrumentum,uel partis consessio emanauit quare absurdum uidetur ita illum intelligere, α restringere ara. j. .gcneraliter.ifide legat .Prestan. l.de praetio .ff. de public .l. iij. F.de praeuaricator. Accedit: quia ut hic Vi .est) non erat olim haec serina confici edorum ic stamentorum per publicum instrumetum, seu scripturan qua hodie utimur,sed iudex postea aperiendo publicabat test
mentum, ut per eum: ac etiam quia non est ueri
simile, ip pars salcatur conditum testamentum, ut Ias ait in d. l. i. Et ideo quidam alii secundo loco intelligebant istum textum: ut loquatur quando seruus ille & tempore conditi iustamenti,& tep re examinationis siue apertur e tabularii liber exi- nimabatur, postea uero detectus est seruus, tunc dicunt isti testamento succurredum cst, ut ualeat:& ita procedit textus iste, S. l.j.C. eo. Et hic fuit intellectus preceptoris Ioa. Fabri. ut ipse refero Verum & hic bonus no est, di eum expresse reprobat Fab. hic: quia est contra inclem huius contextus,cum uelit seruunt testamenti conditi tempore liberum existimari: si enim aliud exigeretur tempus , utiq; hoc expressisset, inuno ciuia solum includat tempus conditi testamenti uidctur coetera tempora excludere M.Lcuno taetor.ifide iudic. Et
ideo Tertius est intellectus Fab.hic,mtestame tum illud ualeat, & speciale sit fauore testamenti, ut is seruus possit examinari: & hoe est, quod sibi uoluit textus secundu Fabridum ait diuus Adrianus , α alij principes ex sua liberalitate rescripserunt succurrendum cste, quasi dicat, licet seruus in iudicio examinari non passit L l. quoniam liberi : tamen isti principes ex sua liberalitate hoc
fauore test criti permisserunt ar .l. uel negare. E. quead.testi. aperi.& ita huc textum ipse intelligit cum quo transit etiam Ang in d ld. C. eo. Verum& hic mihi intellectus no placet. Primo quia non potest dici essespectile in testamento, ut qui fiala habilis tempore adhibiti testimonii, ceseatur etialiabilis tempore examinationis: quia hoc in aliis
quoque causis est, ut probatur in .c.i.an remo.&bis test.qui par. desier. in usibus nudor. Secundo & ultimo: quia non est uerum, ut spe cialitas huius textus inducatur respectu examinetionis testi iun, cu de hoc ne uerbum quide unum
intexui sat: sed liberalitas illa,& specialitas est respectu adhibitionis seris: ex quo enim intestamento seruus testis esse non potest, uidetur, quod
is tesiamentum reddat nullum, contrarium cxsua
liberalitate diui illi principes rescripserui, ex quo
iste omium consensu tunc temporis liber habebatur: &isto respectu est specialitas, & singularitas in textu .Quartus igituresi intellectus, quod cx cotestamentum ualeat, & testiς,qui semus apparuit, examinari possit: quia fuit adhibitus ad solenit tem testamenti: & quoties testis adactus solennitate admittitur, si postea initabilis efficiatur ni bilobstat, quin examinari possit .l. ad testiunt. 4. E.
s ad solennitatem actus non esset adhibitus: quia omni tempore deberet esse idoneus. Et ita dicunt
& luc uidetur, cile magis communis intellectus, quem sequitur Alex. in .f. l .col. iiij. Caeterum hic quoq; intellectus reprobatur ab Inrol.& Comens in d. l. ad testium . . i. ex duobus. Primo quia non est uerum,quod susticiat testes adhibitos ad solen nitatem actus esse habito tempore adhibitionis: quia immo requiritur, ut etiam sint habiles tempore depositionis,& examinationis, ut patet ex gen ratiotc.l.quoniam liberi. C.de testib.&. l. iij. .dugif. de carbo.cdit. Nec obstat text. in d.Lad testium f. i. luia non facit mentionem temporis examinandorum testium: sed solum conditi testamenti,&mortis. Et sic uulctur praeseponere, quod alio tempore debeat inspici conditio testium, & ita dicebat Imol.Verum haec responso non est bona,cum expresse dicat ibi Iuriscons. quod siquid testamenti post factum testamentum acciderit, nihil test mento nocet Et sic loquitur etiam respectu examinationis S depositionis. Non obstat cliam textus in d. c.i quia ille textus loquitur respectu illius status mutationis: per quam censetur diminuta fides testiti, secus uero si non censeretur diminuta fides, ut in casu nostro: quia textus ille non haberet i
75쪽
cum,ut dicit Bald. in d. c. i.Speculat. in tit .de insit r.edit .f. instrumentu vers. quid si testis. Ioan . Andr. in . c. decernimus de s cntem. excom. lib. vi. Ang.
in I.squis ex argentari j s.ff. de edend. Adde secundum Iac quod ratio.d.c.j. non magis concludit inco casu, quo adhibetur ad solenitatem actus quam iii,eo in quo ad solennitatem actus non adhiberetur. Secundo de ultimo: quia si uerus esset intellectus iste, sequeretur ιν si unus ex testibus adhibitis in testamento inter liberos, ad pias causas, uel militari detegeretur seruus, uel alio modo inhabilis, redderet testametum nullum: cum in eo non requirantur testes ad solennitatem, sed ad probationem , ut per doct. in I. hac consultissima.*. exi persecto. C. eo. sed coseques est absurdum cum magis fauorabile littestamentum illud:& in eo omnes lesum solennitato sint remissi l .fin.C.D- mil.ercis c. infra de milit. test. in prin. ergo absur- dii est et ii antecedes: & sic intellectus iste admitti non debet. Quintus igitur est intellectus Aron .ui testamentum ualeat, ta probari possit:& cx eo testis is audiatur in iudicio quia mutatio: status non contigit delicto ipsus serui: tunc enim testis, qui tempore celebrata actus habilis erat, de postea inhabilis est cffectus, in iudicio audiri non debet: mutatio ista habilitatis in habilitatem si iaculpa, sum; delicto coligit, de ita procedat .dd.quoniam liberi de d. g. duae, si uero sua culpa, siroque
delicto hoc non contingat,ut in casu nostro nulla laenim uersatur culpa, uel delictum serui tunc in iudicio audiri potes , di ita procedit text. noster, S.I.j.C.eo.& cum hoc intellectu transeunt Q. de
presse omnes alii reprobant Ang. Fulg. Rom. r. Alex. de Ias in d .l.4. Imol. di alij in d. l. ad testium
f.j. Mouentur ex duobus primo ex gencralitate.d. l. quoniam liberi, &.d. f. duae. secundo de ultimo: quia licet suo delicto mutet statum testis, hoc tamen non deberet testatori nocere, cum alteri per alterum iniqua conditio no inferatur.l .alteri per
Scrius ergo est intellectus, ut speciale sit in te- samento in scriptis condito: ut testis, quI detectus est seruit ossit in iudicio examinari. Ratio
specialitatis cst: quia testes, qui in testamento inscriptis actitantur,nihil debent in iudicio deponere de sacto alieno, de sic de testamento, sed de
facto proprio: quia signum suum, de subscripti
nem debent cognoscere.l ab initio. Tquemiam.
testa aperi. sed seruus potest de facto proprio in
iudicio examinari .l .interrogati.C. de quaest. l. seruus.C.de testibaemo non mirum, si seruus iste aii .
diri debet: sed secus est in testamento nuncupati-uo: quia debet etiam de facto si cno interrogari
testis ex quo auribus testium continetur testame-
tum illud l. heredes palam in prin .ff. de testa. Et vitextus iste loquatur in testamento in scriptis, probatur in uerbo signatur: non enim regulariter si sna requiruntur in testamento nuncupati uo. Etitabunc t cxtu intelligit Imol. in d.l. ad testiv.f. i.
Sed uidetur suis se intellectus Bald. in d .l. i. cai .
ver potest etiam . C. m. Verum de hic quoq; intellectus bonus non est. Et cum reprobat Rom.
Alex. Riminat d. Ias Salij in d. l.j. Aret. inest .ad testium. Nam Iinol. uidetur restringere, ut hoc solum lit speciale in seruo, ex quo testimoniura ferre potest de facto suo, dc tamen hoc est falsum: quia generaliter conditio testis tempore signari testamenti inspicitur ut siue postea dcteratur se uus, siue infamis, siue alio modo inhabilis, test
mento non noceat d.l. ad testium.=.j.
Septimus cst intellectus quod ex eo ualidum sit testamentum illud, S hoc seruo probari possit:
quia testis ille rogatus fuit a testatore: cum test mentarii testes rogati esse debeant .l. haeredes p lam. in testamentis is co . sed testes rogati a partibus censentur redditi habiles adeo, ut eis exceptio inhabilitatis opponi non possit ei. singularis an .f. ta licet in verb. stipplici js auth. de testibus
'uam sequuntur Bald .in .c. ij.extr. de testib. An In. l. j.C.de testa. Bald. in . l. parentes. C. de testibus Anton. de butr.de Imol .in .e.ex literiς de transact.
ergo testis ille censetur redditus,habilis,ut in iudicio examinari, di interrosari possit. Et ita hunc totu intelligebat Bal. in .f.ad testium .f. conditionem. T. o. veru hic intelle elus nullo modo placet, dc cum expresse reprobant Imol.&Castrens.
in d. 9 condationem Roma. Corn.Alex. Ias di alii in d. l.j.C. eo. ex pluribus. Primo quia tunc testis inhabilis rogatu ut sit testis, redditur habilis, cum ab ambabus Partibus rogatus fuit, di ita loquitur praedicta gl.1i ucro altera pars rogauit, non redditur habilis arg. l. alteri .is de reg. iur. sed hic testis non fuit rogatus ab ambabus partibus, scd a solo testatore: ergo redditus habilis ex hoc rogi tu non censetur. Secundo si uerus esset iste intellcctus, s
quoretur,u, semper seruus,& alij inhabiles possentcssetcsles in testamento: cum in testamento rcgulariter testes rogari debeant d.f. in testam et is r sed consequens esse falsum. I. testes supra cod. Ergo ocantecedens. Tertio de ultimo: quia illud possumus approbare, quod scimus: quod uero ignoramus, approbare non dicimur. c.insinuante cxtr. de ossi c.delegat. facit texi .in.l.de aetate. . ex causa. is.
de interrogat .ael. sed testator ignorabat inhabilitatem huius testis, cum liber tempore conditi t stamenti existimaretur: ergo illum tanquam inhabilem approbasse non uidetur: etiam si illum msauerit, ut testis sit. Octauus demum, A: ultimus est intellectus Vigi. hic, quod ex eo ualidum sit tostamentum istud,ta cinctum habeat: quia tostes inco descripti non debent amplius examinari, sed stimulatq; constat iudici sigillum t subscript icinosq; serui elle, nihil debet esse impedimento: quo minus instituti haereditatem capiant. Caeterum hic quoq; intellectiis licet uideatur esse consonus ueritati) reprobari potest. Nam aut uult Vigi. constare iudici signatas esse a testibus:& subscriptas tabulas ex alijs, quam ex ipsis testibus. Et hoc est falsum , quia dcbet constare regulariter per ipsos testes. l.
76쪽
Aut vult hoc iudici constare ex ipsis testibus. Et hoc quoque vile non potest : quia testis iste, ex quo deteAus est semius, non potest examinari, dc in iudicio esseda . quoniam liberi. C. de testibus. Et sic vides, quod omnes hacten is a doctoribus dati intellactus reprobari pollunt. Ego tamen cut meum & ipse iudicium interponam puto adeo ab Adriano: 3c aliis diuis principibus subuentum ecse testimentor in quo testis suit seruus, qui tempore conditi testamenti liber existunabatur: ut non solum ualidum sit,sed semper sit efficax: de exeo si modo nihil aliud desit) semper possit adiri haereditas. Et ratio est, quia quoties testis in instruit iunio se Libscripsit, licet postea efficiatur inhabilis: tamen respectu illius instriimenti, uel scripturae eius testimonium valet : quia ipsa scritura dicitur elle depositio gl. in. l. hac consulti si
dicitur tunc testimonium dicere: sed cum se subscripsit. Sed testis is se subscripsit testam nio,cum sinus hie in testamento in scriptis, ut probatur
ibi tempore, quo testamentum signaretur: ergo
cum temporis tuerit habilis, licet postea detectus sit inhabilis, tamen eius testimonium ualet: quia tunc dicitur testimonium perhibuist cum se subscriberet. Et hoc sibi voluit Vlpianus in .l ad testium. infimo. E. eo. dicens conditionem testium tunc inspicere debemus, cum si narent, non tempore moriis: quas dicat tunc dicuntur testes t alimonium perhibere, cum signant testamentum, non tempore mortis, cum in iudicio examinantur. Et hoc postea insertur, quod decisio huius textus regulariter non habebit locum in testamento nuncuratiuo: cum in eo non se subscribant testes. . tin. infra eod. Fallit tamen in testamento caeci: in quo licet nuncupatiuumst testes se subscribunt. l. hac consi altissima C. quibus: non est permiss.faccr.testa. Et ita ego hanc materiam declararem: de suit declaratio Bald. iii d.l. i. col. ii. vers. Potest etiam. C. eo. sed ut habeas vim dc substantiatri omnium praedictorum. Constiri tuas tregulam, quod conditio testis tunc insipici debet, cum in iudicio ex irialutaui tunc temporis babilis sit, ut probatur in .l. iij. . duae.K. de
carb. e t. in. l. quoniam liberi.C. de testibus in l. iij. . lege Iulia .i .de testibus. Fallit primo siccundum Aron. quando testis esset habilis tempore celebrati actus, deinde sine sua culpa, de delicto in-babilis redderetur. Verum haec limitatio non est tuta: uia siue sua culpa, siue non sua culpa redditus sit inhabilis, non debet esse inconsideratione, cum alteri per alterum iniqua conditio non inferatur.l. alteri. E. de regul. iur. Secundo fallit hiando testes sunt adhibiti ad selenitatem actus:
licet enim non reperiantur habiles tempore derositionis. tamen si issicit, quod expliciti actus
tempore habiles fuerint Iacob. ab aren. Dy. Bart.& Aret. in.l. ad testium. . primo. g. eod. Castrens.
cap. primo, an remo. deb. test. qui pares in usibus Dudorum: quamuis ille textus in sui ratione uideatur generalis. Et quamuis nonnulli contra rium tenuerint, haec tamen est communis opinio, ut inquit Iacind.l. i.col .pcn. Tertio Fallit,quando testes essent rogati a partibus : tunc enim licet inhabiles sint tamen censentura partibus approbati : de eorum testimonium
admittitur pl. sing. in . .& licet in rem. suppliciis
men limitationem inteli isas procedere, ubi pari rogantessciebant inhabilitateni testium, si cus uero si ignorarent:quia tunc secus esset, ut supra di
Quarto de ultimo non procedit praedicta rerula , quoties testis ellet descriptus, uel sese subscri-l siilet tu publico, uel priuato instriamcnto. quia icet tempore depositionis sit inhabilis, si tamen tempore descriptionis, uel subscriptionis habilis
existimabatur, eius testimonium admitti debet, tanquam tunc testimonium perhibuerit, cum sese instrumento subscripsit, ut ait Bald .in .l.j.C.e .col. ij. in princ. in ver. potest etiam. Et va debet intelligi textus noster Ecd.l.j. C. eod. dc facit.l .ad
ra Circa 't Alteram uero inspectionem, nunquid i tamentum nuncupatiuum positi probari publico instrumento sine testum depositione ne consa se cum doct. procedamus,) tres sunt considerandi
casus. Primus est quando notarius in infimine to dicit se tui si e rogatum scribere testamentum coram Titio dc Sempronio de alijs quinque testibu , quos in instrumento non nominauit. Et hoc casiconcludendum est instrumetum istud non probare testamentum : ita dixerunt Bald. Ang. Imol. dc Aret. in. l. haeredea palam in prin.ε. eo. de videtur esse ex intentione aliorum Et Ratio est:quia si diceremus ex hoc instrumento testamentum probari,ssequeretur, ci, uenientibus ab intestato adimeretur facultas se defendendi: & reprobandi testes sors in inhabiles, ex quo non constat, qui sint isti testes in testamento adhibiti, sed consequens in absurdum. quia nemini debet adimi facultas se de. sendendi . l. ut uim o de quod ibi notant doct. F. delusi.de iur. ergo abstardum est etiam antccedens. Secundus est casus quando Notarius in alio instrumento testamenti enunciat, quod talis coram septem testibus,quos singulos in instriamento ii minat instituit talem haeredem, de totam dispositionem testamenti enunciat, modo quaeritur, an ex isto instrii mento probetur testimentum Z dc in hoc quoq; cassi concludedum est icii amentum isto instrumento non probari, ita dixerunt Imol.& Aret.in. l. haeredes palam in prin. ficod. Et Ratio est quia instrumeto, quod alterius mentionem facit, non creditur, nisi aliud memoratum instrumentum proferatur authent. siquis in aliquo. C.
de edea sed in hoe instrumento fit mentio insitu.
77쪽
menti ipsumestamenti: ergo ei credi non debet, nisi instrumentum testamenti exhibeatur Tertius & ultimus est casus, quando notarius in instrumento dicit,u, Titius suum ultimum condidit testamentum sine scriptis coram septem testibus adhibitis ad hoc, de rogatis: quorum testium nomina in infinimento exposuit, modo dubitatur,an ex isto instrumento probetur testamentum
istud, quod nuncupatiuum, flos. ut uidistis hic
dicit testamentum tutud hoc instrumento DO pro- ri : & haec fuit opinio praeceptoris siti Aron. in summa huius tituli: quam sequitur etiam Accursim .l.fin. C. de fidei comis .in.l. i. C. te testa.dc hanc etiam opinionem sequi videtur Bald. in .l.fin. col. iisnum.xiiij. C.de fideicomis. Mouentur ex duobus potissimum. Primo: quia substantia testamenti nuncupatiui non in scriptura sed in testibus consistit. .fin. infra eod. quare si testes non examinaretur, corrueret si abstantia it-sius testamenti. Huic rationi respondetur, quod licet testamentum nuncupatiuum non conii stat inscriptura,non tamen prohibetur, quin ad faciliorem probationem possit in scripturam redigi. Ea enim quae sine scriptis fiunt,ut facilius probentur, in scri ruram redigi possunt:& ita postea scriptura deseruit probatione,ut ait textus in .l contrahitur in prin.Ede pigno.cum igitur istud testamentum nuncupatiuum redactum si in scriptura publicam , ex ea debet probari. Secundo & ultimo mouentur,quia tesiametum nuncupatiuu septem testibus probari debet. f. sia. infra eo.sed instrumentu non habet vim nisi dii
rum testi iura. l. in exercendis. C. de fide instrv. e so instrumento nuncupatiuum testametum pr ari non poterit. Huic quoque rationi ex intentione Bart. & aliorum respondetur, quod non estiterum instrui actum duorum tantum testium vim
habere: quia tinnio habet vim plurimum, ut probatur in.l. testium.C. de testib.ubi habet vim quinque testium. Et ideo dicunt doct.quod tot testium vim habet,quot in instrumento descripti sunt, sed nos pWseponimus septe testes in instrumento descriptos: ergo septem testium vim habebit instrumentum istud. Et ideo Ioa. antiquus glosator dicebat , quod immo testamentum nuncupatiuum ex
hoc instrumento probari potest: α hanc opinionem tam respectu conluctudinis: quam etiam respectu uiris :& legum dispositionis sequuti sunt Dr. Bart.Bald. Alber. Imol. Aret.& alii in .l .haeredes palam in princ.st. eo. Bald.Castrens Corne. &alij in. IJ.Ca M. Ias. de alij ina .sin.C.de fideicom.& haec est uno omnium ore probata concluso, ut doctores passim dicunt: quae probatur hac ratio
ne : nam omne id,verum effer sumituri de ex coinstrumentum probatu r.l.cu Praecibus.C.de probat. l. finali b. tui. sed testamentum istud instrumento publico est compraehensum:ergo veris este prς- sumitur de ex eo probatur, de ita est cones idendisi.
In ead.gl. ibi qui dec. Elicitur ex hac gl. qudds t citis post lignatum testamentu sit facti seruus, uel infamis: vel alio modo inhabilis ad testimo
nium serendum, non admittitur ad recognoscendum lignum suum, ita hic inquit Accurti de doct. ludentur cum eo transire, ex quo nihil dicunt: dc mouentur ipse ea ratione,quod testis qualitas debet inspici, cum deponit.l .iij. f. duae causae .is de carb.edici. sed hic est inhabilis tunc temporis, ut pristiponimus, ergo admitti non debet: Contrarium tamen verius est per text. expressiim in .l .ad testium. I .i. Teod. Nec dicas cuin Imol. illum textum non loqui de tepore depositionis: sed de tem rore mortis tantum: quia respondeo, quod text. generaliter loquitum de vult, luddis post signatum testamentum aliquid testi acciderit, testamento non noceat, ut ibi expresse Vlpianus ait: dc ita est tenendum. Nec obstat ratio Accui s. quia r
spondeo ut supra dicebam quod cum testes testamenti conditi tempore se subscripserint, tunc dicuntur testimonium perhibere Bal. in .l .col .ij. Qeo. Et hinc est,quod ille subscriptiones, depositione appellantur. l.sit. C.de edici. diu.adri.toli Et ideo tunc procedit ratio Accurs. csi testis alias non deposiverit in strietis circa negotium, de quo quaeritur, sed bic cum lignaretur, seposuit.
3 Et hine i postea notanter inscrtur, quod si post
signatum testamentum ante eius aperturam testis aliquis testamentarius decesserit, hoc nihil testamento ossicit: & non est impedimento, quo mi- nus aperiatur, ut hie et anter vigilus est. Quod probatur primo ex. . nostro dc.l. i. . eod. Nam textus vult, quod si testis: qui testamenti conditi tempore liser existimabatur, ante aperturami stamenti ut intelli sunt omnes derepatur scrinis, hoc nihil testamento ossicit, sed seruus mortuo
aequiperatur. l. seruitutei L.F.de ας iur. crgo mors quoque testamentari j testis te sitamcnto obesse noncinet, nisi dixeris, quod seritus, licet tute ciuili pro mortuo habeatur, tamen in ta cognitione si- silli non potest haberi pro ii .ortuo, cum sit iacti,& sic in hoc uidetur differre a uero mortuo. Secundo probatur secundum V ist. ex s. sin.C. de edict. diu. adria. toll. Verum de illi legi potest
responderi, quod ex co non ni init agno .cndorum sigillorum : quia iam crant apertae tabulae testamenti: & testes deposuerant nuper ape tura : ut colligi potest ex illa dictione de olitionibus. Tertio mouetur L. ccunda.C. quem admodum testa. aperi. tiam sti madmodum pos sint aperiri tabulae testamenti abssentibus te cibus
ut ibi ita etiam uidetur dicendum, quod posta
1;nt aperiri illis mortuis. Verum huic textui respondetur ex intentione Alexari. quod licet testibus absentibus possint aperiri tabulae, tamcn remittendae sunt ad tesies, ut signa cognoscant, ut
in. l .sed si quis. L uemadmodum testa.aperi. Et ii tu dixeris cu Viplius hic, quod haec est diuinatio: cum princeps ibi concedat a Iudice inspectas pos se relienari. Similiter respondeo, quod licet
ita simpliciter totus loquatur, tamen debet iritelligi: ct declarari a d. l. sed ii quis: non cui. ii .
78쪽
est nouum uriam legem aliam declarare . l. non est
nouuin .ff. deat. Quarto quia inquit ipso quemadmoduin,qitando testis dubitat an signit iit suum, testamentu debet aperiri. t an siti.ε. quemadmodum testa.aperi .ita etiam dicenda est debere aperiri obsignatore mortuo, & multo magis,cum scri pulum hunc iudici liiij cere non possit. Nisi dixerimus , quod licet aperiantur tabulae, quando dubitat obsignator, tamen suspectae sunt, ut ibi dicitur,& maxime'uia si mortuus si testis in non publico instrumento adhibitus eius testimoniu nullum est.cai. extr. de insim. corrobora etiam hanc responsionem ex. l. ij. de fi l. instria. Quinto& vltimo ommissis alijs quae non stringunt adducitur: quia quemadmodum testamentum: quoties eius instrumentum deperditum est, probari potest per duos teste ut not.gl. & doct.in .l .ij.C.de bon. posis secundum tab. ita etiam dicendum est, et possit probari in casti isto, praesertim cum adii ni iii script iones,signa: & alia, quae saltem simul iuncta
plenam inducerent probationem. Doct. tamen nostri communiter contrariu sentiunt, v immo pereat testametum quoties unus ex descriptis testibus ante eius aperturam decesserit:
ut vituli glos& ibi doct.in. l.ij. C. quemadmodum testi. aperia. Doct. in d. l.j.C. de testa. & alibi pes sim. Et ex hoc postea dicunt periculosum esse hoc inscriptis testandi senere uti: cum suile possit
contingere, ut testis ante testatorem moriatur: desse inane sit testamentum. Mouemur primo per.l .cum ab initio cum a. se s f. quemadmodum testa. aperi. Huic textui respondet hic Visi. O licet debeat cogere iudex obsignatores sua cognoscere signa, non tamen sequitur, msi unus, vel alter non possit signa cognoscere, testamentum concidere debeat. Nam inducta ad unum effect in non debent contrarium operari. l. legata inutiliter.is. de leg. j. sed ut obsignatores signa sua oecognoscerent: suit introductum,ut supremali minum iudicia exitum haberent .l. vel nesare. E. quemadmodum testa. aperi a. ergo non debet o rari contrarium ci ctum, ut testamentum concidat : & exitum non habeat: nisi replicando diceres, quod tunc uoluit suprema hominum iudicia exitum habere Iuriscons. cum constat ira esle, ut in d. l. vel negare: sed ante despositionem, vel r cognitionem non constat hoc, emo, &c. Et ideo tu rei pondeas, op licet debeat obsignatores cogere iudex signa sua cognoscere, tame sufficit, ut maior pars cognouerit, nec exigitur omnes cognostere debere. 4.sed si maioriisquemadmodu testa.aperi. Quare licet testis mortuus no possit testamentum cognoscere, tamen susscit, mali j co noscant. Secundo &vltimo haec opinio uidetur optime confirmari ex .c. ii. de fid.instria. ubi si descripti in non publico instrumento testes mortui sint, instrumentum illud nihil probat. Verum ut hic est Vigi .post Bald.ibi ille textus nihil facit: nam ibi loquitur de testibus descriptis, nos uero loquimur de testibus subscriptis: ex quo enim se subscripserunt seripturae, uidentur quodammodo deposuis. se: & testimonium suum perhibuisse. Et ex his apparet, quod posset disputando utraque opinio desenseri mihi tamen magis arridet opinio Vigi. quod licet mortuus sit testis, hoc nihil testamento obiit, dummodo constet iudici t stamentum esse factum: & ab eo teste si natum esse. Et ad id tenendum solum moueor exa.ad testium. .i .iseo.ubi expresse Vlpianus asserit, vadsi quid testi post conditum testamentum acciderit, hoc nihil testamento nocet. Quare licet post conditum testamentum perierit testis, nihil tcst mento debet abesse, quo minus aperiatur, dc ex eo ius scripto haeredi acquiratur.
sVM A RERUM CAP ITA. cui restari non potest, resis in te amento essem iret, O ibi quomodo hoc intelligi debeat d
α An filius emancipatus possit esse testis in te lamento
3 cuites mentum scribere potest, testi in eo esse ρω
Filius pro patre testis esse non potes, Pit tribus casibus ut ibi. s Inhabilis testis a partibus rogatus, ut sit resis dicitur eo casu habilis. 6 Paterno filio resis esse non potest , alliis tamen boeseae casibus ibi feriatim relatis. compater pro eo, quem ex sacra bati maris Drue suscepit, testis essepos itas Nil a militia quid sit, quotu res sit. Pater teli abris mil.tesii ad te lamentum adhiberi , quod iure militari condit. io Tater non poteIl regulariter pro Aio milite testis esse.
it Tulitari apriuilegia alienum ius munere non debent.11 mmesticus tellis qui dicatur esse. ia nomenicus testimonium regulariter reprobatum es, ibis regula ista tribus modis ampliatur, o xiiij.
14 r,ater potes esse resis pro fratre adprobandaem eius
innocentiam in homicidio, uel alio delicto.
i s Iu s dicatu possint pro Uriali esse tenii, ij , qui in
eius oscio fuerunt eius auditores apparitores ut domestici. is cautela quapo us uti famuli testimonio. Ater: in tres partes principales diuiditur, pro ut tria principalia dicta continet. Secunda ibi in testibus. Tertia
ibi sed si filiusfamil. Compendium potest esse ut hic per Aret. & alios. Not. est primo, quod pater una cum siliis, quos in potestate habet. Item duo fratres seb eadcin potestate constituti postunt adhiberi testes in alieno testamento, ut hic:in .l .pater: & filius.ssi de testibus:& in.l.ad testium numerii in princ uaede tina. Ratio ponitur in ivxtu.
79쪽
i Not. l est secundo,ca, licet quis testari non poniit, potest tamen testimonium in i cstamento in hibere.Nam illiustam.regularit tellari non potest, ut infra qui b.non estperinis. fac. testa.in prin. α tamen potest testis intestamento esse ut hic: sed contra de.l. is cui .is de testa. Huic obiectioni rei Pondeas,aut quis remouetur ab activa testanienti iactione propter delictum,propter desectum mentis,uel quia iure ciuili sit incognitus, ta ab isto remouetur facultas perhibendi testimonium intestamento d.cum lege d.l.is cui:&.l. qui testamento . seruus.1 f. de testa.aut remouetur propter aliud, de tunc testis in testaminito esse non perhibetur, ut hic & in d. l.ad testium in Prin. t. est tertio, st is, qui in potestate testatoris est, testis ad eius testamentum adhiberi no potest, ut hic:& in. l.qui testamento in prin. f. eo. Et hinc est, quod non solum filius non poterit testis adhiberi ad testamentum patris, sed neque nepos: n que pronepos: & caeteri descendentes ad testamentum aui, proaui: & aliorum ascendentium: quia
eos in potestate as endens habet supra de patr. po test. l Sed hic quaeritur, quid si filius fuerit eman cipatus , holerit ad testametum patris sui testis ad hiberi λ Et Fab. quidem hic post si in.l. Parentes
C. de testib. negat hoc, eandem opinionem sequitur Bart. in. l. lui testamento. . quaecunque.ε. eo. Bald. in . . n. in raeo. Port. hic, qui dicit ita tenere doct. in .l.parentes.C.de testibus.
Mouentur isti imprimis, quia qui reuerentiam alicui debet, testis pro eo adhiberi non potesta. iij. .lege Iulia.is. de testibus: sed filius etiam emancipatus reueret iam patri debet.l. liberto. isde Ob- se l. liberi. l. parentes. is de in ius vocand. ergo filius emancipatus testis pro patre ei te non porcit. Huic, tioni respondetur ex intentione Vigiatic, quod tunc ob reuerentiam, quam testis debet, r Probatum est eius testimonium, cum aliquid acquireretur ei, cui reuerentia debetur :& ita procedit text. in d. f. lege Iulia. sed ex hoc testim nio non acquiritur aliquid patri: sed tantum uoluntas eius exitum consequitur, cui leges fauere solent.l .uel negare.Equemadmodum testa. aperi. ergo non debet reprobari iste filius emancipatus, quominus possit testis adbiberi ad testamentum patris: & praesertim cum leses nolint coangust re hane testamentorum probationem.l. quoniam: in fin.C. de hsreti c. de ita ait Vigi. sed tamen lia: cresponso dubia est ex his, quae infra dicentur. Secundo mouentur: quia dispositum in uno ex correlativis, in altero quoque dispositum censetur.l. in .Q de indict. viduit. tollen. l.fin.is de accept .sed pater prohibetur esse testis in eius filii testamento,qui paterfami l .habetur,ut probabo: e
Eo filius quoque emancipatus, qui paterfamil betur, debet prohiberi ei se testis in testamento sit patris,cum pater, & filius correlativa sint, ut omianibus liquet. Minor probatur: quia filius mil.in Castrensi pcculio paterfami l. habetur.l. ij.i f. ad inacces&tamen in eo prohibetur ei te testis, ut hic. Huic rationi respondet Vi . hic, Ust iussami l. respectu Castrensis peculi j habetur loco patrissa- mil. ut de eo possit libere disponere, sed tamen ex hoc non desinit esse in potestate patris, ut infra de milit. test. I. primo, sed sola patria potestas est ei, quae impedit testimonium in proposito ut hic: e go non mirum, si pater testis in eius testamento esse non possit. Caeterum cogita si posset replicari , quod filius miles, licet sit in potestate patris, tamen respectu Castrensis peculii fingitur ei se siti iuris, & liberatus a patria potestate d.l.ij ff. ad Maced. sed resuectu Castreolis peculii pater non potest esse testis in testamento filii, ut hic:
ergo pater eo casu,quo filius non est in potestate, ad eius testamentum testis adhiberi non potest. Et ideo non mirum si Imperator reddendo rati nem huius dicti non sindauit se in patria pol fiate , sed in domesticitate, ut ita loquar, dicens. Prohibitum cst enim in ea re domesticum testi
a crito pro hac opinione adducitur: quia assectio,qua testis eum prosequitur, pro quo testim nium per bibere vult, efficit, ut eius testimonium non admittatur gi.&.scribentes in . l. parentes C. de testibus: sed emancipatio non tollit affecti nem, qua filius patrem prosequitur: ergo Cinancipatio etiam non dicitur tollere obstaculum perhibendi testimonium intestamentoratris. Huic etiam rationi ex intcntione Vigi. respondetur, Utunc affectio impedit testimonium perlii re, cum aliquid ei ex testimonio acquiro cur, quem tesiis affectione prosequitur, & ita uidentur loqui doct. in .l. L parentes: sed ex hoc testimonio nihil testatori acquiritur: sed tantum eius uoluntas executionem , N exitum conse uitur : quod seri publice es dit .l. uel nugare. f. quemadm dum testa. aperia. ergo affectro in proposito non
debet esse impedimento, quin possit filius emancipatus ad testamentum patris sui testis adhiberi. 'crum cogitatu, si possiet replicari,quod satis dicitur testatori acquiri, ex quo eius uoluntas exitum habet iuxt.not. per gi.& Bart. in.l cum semus isde condit. caussi dat. Praeterea ex quo ex hoc t
stimonio acquiritur haeredi, fatis etiam dicitur ipsi patri ac uiri: cum haeres, A destinctus una,
eademq; censeatur persona, ut in auth.de iur. iur. amorient. prist. in prin. Quarto S ultimo adducitur: quia qui non P test elle testis in iudicio, non potest etiam esse testis in testamento. l. qui testamento . . eum qui . it. eod. sed filius emancipatus non potest esutesiis pro patre in iudicio.l.parentes. C. de testi
bus : emo, o c. Sed potes respondere, quod d. f. eum qui procedit in iis, qui Encraliter probi n-tur est e testes in iudicio, quod no est in filio emancipatomam licet no possit ei te lesiis pro patre,poterit esse pro alio: & praesertim quia ut hic, Vigi ait testus ille loquitur respectu delicti. Altera est opinio, immo filius emancipatus possit ad resia mentum patris testis adhiberi. Et licet hanc opi
80쪽
1, ionem sbi Visi. hic ascribit, originaliter taminiuit Opinio Benedicti a Crema, ut reserunt Cv. &
in prin.Alexan. in Apost illis ad Bart. in d.I. quaecunque in uerbo sed quaero.
Mouenturi primo quia qui potest testamctum
scribere, testis in eo adhiberi psit. l. somni usifieo. scd filius emancipatus potest scribere patris testamentu .l. filius emancipatus.is. ad i. Cornel .de sal Lemo poterit etiam in eo testis esse. Huic rationi respondet Bart. in d .f.quaecunque,cy CX eo emancipatus filius potest testamentum scribere: quia &de consensu partis testamentii scribit luxi l. siquis testib.C.de testib. de s l. illa sing. in .f.de licet vers. supplicisis auth. de testib. de propter aut horitatem publicam: quia est notarius, quod secius est in te- 1le: & cum hac solutione transeunt etiam hic quidam ex recent ioribus. Caeteriim tu animaduerto:
uia uidetur mihi bona no esse: N imprimis dum icunt ex eo emancipatum filium poste scribere testamentit: quia fuit a partibus rogatus respondeo, tum quod hoc in testituis procedit, cu rosari debeant.Uaaeredes palam. I. in testamentis. Leo tum etiam quod hoc procederet,quando ab utraq; parte est et electus: tune enim licet inhabilis sit, cen sic-tur habilis redditus, ta ita intelligitur d. st . ut per
Arct. in d. . quaecunque col. ij. hic uero a solo testatore fuit c Iectus. non ab alijs, quibus ex testamento sit praeiudiciunusecundo dum dicit Bari .silium
mancipatum polle scribere testamentu: & ei credi debere propter aut horitatem publica: qui an tarius est. Respondeo inimo scriptor teli ainen ii non crat olim notarius, ut eleganter dicit Vigi. infra eo . . i.& patet:quia seruus non potest cile notarius a r. l. 'uod attinet. st de reg. iur.& tame testa
metum scribere potest. l. sermus. st de testa. Et ideo tu melius respondeas negando scquelam: quam sa-ciunt doct. no enim procedit sequela ista si pote situ stamentum se ribere, ergo testis in m este potest: nam seruus potest testametum scribere d. l. sumus: ta tamen icitis in eo esse non potest .f. testes supraeo. Item filius in patri ε potestate potest catas testamentum scribere d.l.silius emacipatus in lin. prin. α tamen testis in eo esse non potest. Nec obstat. l.
domitius:quia vult,quod scriptor testamenti po sit c sic tesiis, de hoc no neramus eo casu, quo nihil aliud impedit: quia sola scriptura testamenti non impedit, quo minus scriptor testis in eo esse possit de hoc vult d. l. domitius, sed in casu nostro ex alio impeditur. Secundo adducitur,quia cessante causa probibitionis , prohibitio quoque ipsa cessare disci ar. l.
adigere. .quainui s. ff. de iur. patr. tradit late Tita quel in trab. de causa cess. in .i. parte sed ratio, qua prohibetur filius esse testis in testamcnto patris,cestat in silio emancipato: ergo prohibitio quoq; ipsa celsare debet. Minor probatur quia ratio, qua filius prohibetur esse teliis in te sit anacto patris est,
quia in eius est potestate, ut hic: dc in .l.qui iesi1-mcnto in princ .is.co. de filius emancipatus non est. in potestate patris.I. prstcrea supra qui b. m .ius. pat r. potest. loluit. Ruic rationi quae urgens in proposito est. Respondeas ex intentione scribentium, quod non sola natione patriae potestatis prohibetur testimoni uin istud, sed etiam ratione reuerentiae: dc aiketionis. l. iis .f. lege Iulia. F.de teli ib. sed licet in filio emancipato cesset natio patriae potestatis,tamen supcrest ratio reuerentiae, de affectionis. l. liberto. st . de obseq. liberi . l. parentes. n. de inius uocand. ergo non debet cessare prohibitio: sed rotius superesse ar. . amnitatis supra de nupt. Et sic uides, quod disputa do potest utraq; opimo defensari, milii tamen magis placet opinio comunis, quod filius emancipatus ad patris testamentum te, stis adhiberi non possit, hac ratione: quia quoti aliquid ex duabus rationibus prohibetur, altera ratione cestante non cessat prohibitio.9. assinitatis,& I. sacrum. supra de nupt. sed testimonium istud in proposito duabus rationibus prohibetur, ratione patriae potestatis, de ratione domesticitatis ut ita loquar ut hic probatur: ergo licet in filio mancipato cestet ratio patriae potestatis, ex quo tamen superest ratio domesticitatis, debet etiam supereste prohibitio. Et si tu dixeris cum V ipl. Do mc-sticum testimonium accipitur in textu nostro ratione patriae potestatis, ut illud domesticum testimonium dicatur esse,quod praebet is, qui cu in potestate, ei cuius sub pote sitate est:& contra, quemadmodum domesticos haeredes dicimus, quos in potestate habemus . sui infra de irae red. qualit. Ndifferent. Respondeo, quod domesticulii testi inonium non ita accipitur in iure, sed aliter ut inglos .uidebimus. Pricterea dico, quod hic ita accipi non potest. Nam quoties de castrensi peculio agitur, non esi in consideratione patria potestas, sed filius uice patris familio sungitur, & sui
iuris csse fingitur.I. ij. t f. ad maced. sed hic loquens Imperator de Castrensii peculio dicit reprobari
domesticum testinionium: ergo domesticum ic-stimonium non est ratione patriς potestatis, quod
deduco tibi clarissime: quia dictio ista sed iij dicitur aduersari pnecedentibus N in iacto, de iuregi.Bart. Ias. de alij ind. ij. ff. ne quis cum qui in iv.
v .est vi exi. Euerad. in centuria in loco a natur. copulae, sed si ita acciperemus hunc textu, ut Vigi.
vult. Dictio ista sedit in facto tantili, non in iure
aduersaretur precedentibus, cum quemadmodum precedentes repelluntur a teminonici ratione patriae potcstatis, ita etiam repellerentur subsequentes: ergo dicendum est aliter accipi, ut regulariter accipitur: R dictio seruabit suam naturam. Nam
aduersabitur in facto: quia supra dicitur, quando adhibetur testis filius, hic quando adhibetur tinis pater. Et sic in diuersitas facti. Adversabitur etiain iurei quia supra dicitur qualiter quis probi bctur iure patriae potestatis, hic iure domesticitatis. Et sic est diuersita, in iure. Et ita ego i ercu .