장음표시 사용
91쪽
Varum perfugiunt. Hi Sive Vere quam habuerant opi- 2nionem ad eum perierunt, Sive etiam auribus Vari Ser-Viunt - nam quae VolumuS, ea credimuS libenter, et quae Sentimus ipsi, reliquos Sentire SPertamuS - confirmant quidem certe totius exercitus animoS alienos eSSe a CurionemnXimeque ΟΡUS eSSe in conSpeetum eXercitus venire et 14. August. Colloquendi dare facultatem. Qua opinione adductus Varus 3POStero die mane legiones ex castris educit. Facit idem Curio, atque una valle non magna interiecta SunS uterque
copias instruit. 28. Erat in exercitu Vari Sex. Quinctilius Varus, quem 1 fuisse Corfinii supra demonstratum est. Hio dimissus a
Caesare in Africam Usenerat, legionesque enS traduXerat Curio, quas Superioribus temporibus Corfinio receperat CaeSur, adeo ut paucis mutatis centurionibus idem ordines manipulique constarent. Hanc nactus appellationis causam 2 Quinctilius circumire aciem CurioniS atque ObSecrare
milites coepit, ne primi Sacramenti, quod apud Domitium
atque apud Se quaestorem dixissent, memoriam deponerent neu contra eos armis ferrent, qui eadem essent uSi
fortuna eademque in obsidione perpeSSi, neu Ρro his pU-gnarent, a quibuS cum contumelia perfugae appellarentur. Huc pauca ad Spem largitionis addidit, quae ab sua libera- 3litate, si se atque Attium secuti essent, exSpectare deberent. Hac habita oratione nullam in partem ab exercitu Curioni8 4 fit significatio, atque ita Suas uterque oopinS redueit. 29. At in castris Curionis magnus omnium incessit 1 timor animis; is variis hominum sermonibus celeriter taugetur. Unu SquiSque enim opiniones fingebat et ad id quod ab alio audierat, sui aliquid timoris addebat. Hoc 2 ubi uno auctore ad plures permanaverat atque alius alii
tradiderat, plures auctores eius rei videbantur.
rerum deliberare incipit. Erant Sententiae, quae 2 Conandum omnibuS modiS castraque Vari oppugnanda
92쪽
cenSoront, quod in huiusmodi militum consiliis otium
maximo contrarium oSSe arbitrarentur; ΡΟStremo Dr--
Ataro dicebant per virtutom in pugna belli fortunam eX-Ρeriri, quam desertoS et circumVentos ab suis graviSSimum
in Castra Cornelia recedendum, ut maiore SΡatio temporis interiecto militum mentes Sanarentur, Simul ut, Si quid gravius accidissset, magna multitudine navium et tutius ot facilius in Stoiliam receptus daretur. 1 31. Curio utrumque improbans conSilium, quantum alteri sontentiae deesset animi, tantum alteri SupereSSedicebat; hos turpissimae fugae rationem habere, illos 2 etiam iniquo loco dimicandum putaro. Qua enim . inquit, fiducia et opere et natura loci muniti8sima ca8tra eaepugnari 3 po88e confidimus f Aut vero quid proficimus, si accepto
magno detrimento ab oppugnatione castrorum discedimus flQuasi non et felicitas rerum gestarum eaeercitus bene lentiam 4 imperatoribus et res adveraae odia concilienti Castrorum autem mutatio quid habet nisi turpem fugam et desperationem Omnium et alienationem Mercitus' Nam neque pudent 8uspicari oportet εibi parum credi neque improbo8 8cire S etimeri, quod illis licentiam timor augeat noster, his εu8picio
5 8tudia deminuat. Quod si iam . inquit, 'haec eaeploratu
habeamu8, quae de eaeercitus alienatione dicuntur, quae quidem ego aut omnino falsa aut certe minora opinione GSe confido, quanto haec dissimulari et occultari quam per nos 6 confirmari prae8tet y An non, uti corporis vulnera, ita Gercitus incommoda Sunt tegenda, ne spem adNeraarii3 augeamuSy7 At etiam, ut media nocte proficiscamur, addunt quo maiorem, credo, licentiam habeant, qui peccare conentur. Namque huiusmodi res aut pudore aut metu tenentur, quibuδ rebus 8 HOae mazime adversaria est. Quare neque tanti 8um animi, ut Sine Spe ca8tra oppugnanda cen8eam, neque tanti timori8, uti Spe deficiam: atque omnia priu8 eaeperienda arbitror magnaque eae parte iam me una vobiscum de re iudicium facturum confido'.
93쪽
32. Dimisso consilio contionem advocat militum. 1 Commemorat, quo Sit eorum uSus studio ad Corfinium CaeSar, ut magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum Suam fecerit. Vos enim vestrumque factum' 2 inquit omnia deinceps municipia Sunt Secuta, neque Sine cau8a et Cae8ar amici ime de vobis et illi gravissime iudicaverunt. Pompeiu8 enim nullo proelio pulsus vestri facti 3 praeiudicio demotus Italia eaecessit; CaeSar me, quem δibi cari88imum habuit, provincias Siciliam atque Africam, sine quibus urbem atque Italiam tueri non pote8t, ve8trae fidei commi8it. - At 8unt, qui vos hortentur, ut a nobi8 deSci8- 4catis. Quid enim ρει illis Optatius, quam uno tempore et no8 circumvenire et NO8 nefario 8celere ob8tringere' aut quid irati graviu8 de vobis 8entire po88unt, quam ut eo8 HOOtiου, qui δε vobis omnia debere iudicant, in eorum pote8tatem veniati8, qui δε per m8 peri88e Gistimant f An Nero in Hispania re8 59e8ta8 Cae8aris non audi8tiδ' duos pulsos eaeercitus' duo88uperato8 duces' duas receptas Provincia8' haec acta diebus quadraginta, quibu8 in compectum adυρr8ariorum υρ-nerit Caesar' An, qui incolumes re8latere non potuerunt, 6 perditi resistant' vos autem incerta victoria Cae8arem δε-
cuti diiudicata iam belli fortuna victum 8equamini, cum vestri officii Draemia percipere debeatis I - Desertos enim i8e ac prodito8 a vobis dicunt et prioris Sacramenti mentionem faciunt. VO8ne vero L. Domitium, an 8 Domitius deseruit J 8 Nonne eaetremam pati fortunam paratos proiecit ille' non
8ibi clam salutem fuga petivit' non proditi per illum Caesaris beneficio estis conservati J Sacramento quidem vo8 9 tenere qui potuit, cum proiectis fascibus et depo8ito imperio privatu8 et captus ime in alienam Menisset potestatem y Re- 10 linquitur nova religio, ut eo neglecto Sacramento, quo tenemini, reε piciatis illud, quod deditione ducis et capitis deminutione
Sublatum e8t. - At, credo, Cae8arem probatis, in me Offen- 11 ditis. Qui de meis in vo8 meritis Praedicaturu8 non Sum, quae Sunt adhuc et mea voluntate et Oe8tra e pectatione
94쪽
leviora: Sed tamen sui laboris milite8 8emper eventu belli praemia petiverunt, qui quali8 8it futuru8, ne vo8 quidem dubitatis. Diligentiam quidem no8tram aut, quem ad finem 12 adhuc res proce88it, fortunam cur praeteream' An paenitet NOS, quod 3alvum atque incolumen eaeercitum nulla omnino navi desiderata traduae rim y quod classem hostium primo impetu adveniens profligaverim' quod bi3 per biduum e Giri
proelio 8uperaverim' quod eae portu sinuque adver8ariorum ducenta8 na 8 oneratas abduXerim eoque illo8 con querim, ut neque pede8tri itinere neque navibus commeatu iuvari
13 po8sint f - Hac Nos fortuna atque his ducibus repudiatis CorfinienSem ignominiam, Italiae fugam, Hi8paniarum 14 deditionem Africi belli praeiudicia - sequiminis Equidem
me Caesaris militem dici volui, vos me /mpe= intori8 nomine appellavistis. Cuiu8 8i vos paenitet, vestrum vobis beneficium remitto: mihi meum restiti ite nomen, ne ad contumeliam honorem dedis8e videamini 1 33. Qua oratione permoti milites crebro etiam dicentem interpellabant, ut magno cum doloro infidelitatis
SuSpicionem SuStinere viderentur; diScedentem vero ex Contione univorsi cohortantur, magno sit animo neu dubitet proelium committere et Suam fidem Virtutemque eXperiri. 2 Quo facto commutata omnium et voluntate et opinione conSensu Suorum con Stituit Curio, Cum Primum Sis data poteStas, proelio rem Comm1ttere; posteroque dio productoS eodem loco, quo SUΡΟΓioribUS 16. August. 3 diebus constiterat, in acie collocat. No Varus quidem dubitat copias producere, sive sollicitancti militos sive uoquo loco dimicandi detur occasio. ne facultatem praetermittat.1 34. Erat vallis inter duas acies, ut supra demonStra' tum eSt, non ita magna, at d1fficili et arduo ascenSu. IIuno uterque, Si adversariorum copiae transire conarentur.eXUectabat, quo aequiore loco proelium committoretur 2 Simul ab sinistro cornu P. Attii equitatus omniS et unu
95쪽
levis armaturae interiecti complures, cum Se in Vallem demitterent, Cernebantur. Ad eos Curio equitatum et 3 duas Marrucinorum cohortes mittit; quorum primum impetum equites hostium non tulerunt, Sed admissis equis ad suos rofugerunt; relicti ab his, qui una procurrerant leViS armaturae, cireumveniebantur atque interficiebantur ab nostris. Huc tota Vari converSa notoS SuOS sugere et condicti videbat. - Tum RebiluS, legatuS CaeSaris, quem 4 Curio secum ex Sicilia duxerat, quod magnum habere usum
in ro militari sciebat Perterritum' inquit hostem Oid , Curio quid dubitas uti temporis opportunitiate V Ille unum 5
elocutuS, ut memoria tenerent milites ea, quae pridie sibi confirma SSent. sequi Se iubet et praeeurrit ante omneS. Adeoque erat impeditu Vallis, ut in ascensu nisi sublevatia suis primi non facile eniterentur. Sed praeoccupatus 6 animus Attianorum militum timore et iuga et caede Suorum nihil de resistendo cogitabat. omneSque iam Se ab equitatu circumveniri arbitrabantur. Itaque priusquam telum adigi ΡοSSet aut nostri propius accederent, omnis Vari acies terga Vertit Seque in onStra recepit.
35. Qua in fuga Fabius Paelignus quidam ex in- 1
fimis ordinibus do exercitu Curionis primus agmen fugientium conSecutuS magna voce Varum nomine appellans requirebat, uti unus esse ex eius militibus et monere aliquid
velle ac dicere videretur. Ubi illo saepius appellatus respexit 2 ac restitit et, quis esset aut quid Vellet, quaeSixit, umerum apertum gladio appetiit, paulumque afuit, quin Varum interficeret; quod ille periculum sublato ad eius conatum
Scuto vitavit. Fabius a prorimis militibus circumventuSinterficitur. - Ac fugientium multitudine ac turba portae 3 eaStrorum oecupantur atque iter impeditur, pluresque in eo loco Sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt; neque multum afuit, quin etiam caStri S e ellerentur, ae nonnulli protinuS eodem curSu in oppidum contenderunt. Sed cum loci natura et munitio castrorum adiri tunc prohi- 4
96쪽
DE BELLO CIVILIbebat, tum quod ad proelium egressi Curionis milites
iis rebus indigebant, quae ad oΡΡugnationem QRStrorum 5 orant usui. Itaque Curio exercitum in castra reducit suis omnibus praeter Fabium incolumibuS, ex numero ad r-sariorum circiter SescentiS interfectis ac mille vulneratis; qui omnes discessu Curionis multique praeterea per Simulationem Vulnerum eX castriS in oppidum propter timorem 6 Sese recipiunt. Qua re animad Versa Varus et terrore eXercitus cognito bucinatore in castris et paucis ad Speciem tabernaculis relictis de tertia vigilia silentio exercitum in oppidum reducit. 1 36. Postero die Curio obsidere Uticam valloque 17. August.
circummunire instituit. Erat in oppido multitudo insolens belli diuturnitate otii, Uticenses pro quibuSdam Causaris in se beneficiis illi amicissimi, conventuS iS, qui ex
VnritS generibuS constaret, terror ex Superioribus Ρroeliis 2 magnus. Ιbaque de deditione omnes iam palam loquebantur et cum P. Attio agebant, ne Sua pertinacita omnium fortunas perturbari vellet. 3 Ηnec cum agerentur, nuntii praemissi ab rege Iuba Venerunt, qui illum adesse cum magnis copiis dicerentot de custodia ac defensione urbis hortarentur. Quae reSeorum perterritos animos confirmavit.
1 37. Nuntiabantur haec eadem Curioni, sed aliquamdiu fidos fieri non poterat: tantam habebat Suarum rerum 2 fiduciam. Iamque Caesaris in Hispania res Secundae in Africam nuntiis ac litteris perferebantur. QuibuS omnibus rebus Sublatus nihil contra Se regem auSurum exiSti-3 mabat. Sed ubi certis auctoribus comperit minuS quinqueos viginti milibus ab Utica eius copiaS abeSSe, relictiS --
4 nitionibus se so in Castra Cornelia receΡit. Ηue fru- 18. August. mentum ComΡOrtare, materiam conferre coepit Statimque
in Siciliam misit, uti duae legiones reliquuSque equitatuS 5 ad se mitteretur. Castra erant ad bellum ducendum aptissima natura loci et munitiono et maris propinquitate et
97쪽
aquae et Sali S copia, cui HS magna HS iam eX proximis erat salinis eo congesta. Non materia multitudine arborum, 6 non frumentum, cuius erant pleni SSimi agri, deiicere poterat. Itaque Omnium Suorum conSen Su Curio reliquas copias e X spectare et bellum ducere parabat. 19. August. 38. His constitutiS rebuS probatisque consiliis ex por- 1
fugis quibusdam oppidaniS audit Iubam revocatum finitimo bollo et controversiis Leptitanorum restitisse in
regno et Saburram, eiuS Praefeetum, cum mediocribus copiis missum Uticae appropinquare. His auctoribus 2 temere oredens con Silium commutat et proelio rem committere constituit. Multum ad hune rem Ρrobandam adiuvat adulescentia, magnitudo animi, SuperioriS temporis proventus, fiducia rei bene gerendae. His rebus 3 impulsus equitatum omnem Prima nocte ad castra hostium
mittit ad flumen Bagradam; quibus praeerat Saburra, de
quo ante erat auditum; Sed reX cum omnibuS copiis Sequebatur et sex milium pasSuum intervallo ab Saburra con Sectorat. Equites missi nocte iter conficiunt imprudentesque 4 atque inopinantes hostes aggrediuntur. Numidae enim quadam barbara consuetudine nullis ordinibus passimeon Sederant. ΗΟS ΟΡΡreSSOS Somno et dispersos adorti 5 magnum eorum numerum interficiunt; multi perterriti profugiunt. Quo facto ad Curionem equites reVertuntur captiVosque ad eum redueunt. 20. August. 39. Curio cum omnibus copiis quarta vigilia exierat 1 cohortibus quinque castris praesidio relictis. Progressus milia paSSuum Sex equiteS convenit, rem geSttam CogΠΟ-Vit; eX captivis quaerit, quis castris ad Bagradam praeSit; reSpondent Saburram. Reliqua studio itineris conficiundi 2 quiserere praetermittit proximaque respiciens signa Videtisne', inquit, milites, captivorum ora tionem cum perfugiS
paucis equiti bu8 pares esse non potuerint' Proinde ad prae- 3dam, ad soriam properate, ut iam de praemiis vestris et
98쪽
4 de referenda gratia cogitare incipiamus'. Erant per Se magna, quae geSSerant equiteS, PraeSertim cum eorum exiguuS numerus cum tanta multitudine Numidarum confertur: haoc tamen ab ipsis inflatius commemorabantur, ut de
suis hominos laudibus libenter praedicant. Multa pr-terea Spolia proferebantur, capti homineS equique producebantur, ut, quidquid intercederet temporis, hoc omne victoriam morari videretur: ita spei Curionis militum 6 studia non deerant. Equites sequi iubet Sese iterque Aecelerat, ut quam maxime eX fuga perterritos adoriri possus. At illi itinero totius noctis confecti subsequi non poterant atquo alii alio loco resistebant. Ne haec quidem
res Curionem ad Spem morabatur. 1 40. Iuba c0rtior factus a Saburra de nocturno proelio duo milia Hispanorum et Gallorum equitum, quOS SUReouStodiae Causa circum Se habere consuerat, et peditum eam partem, cui maxime confidebat, Saburrae Sum
mittit; ipse cum reliquis copiis elephantiSque Sexaginta 2 lentius subsequitur. Suspicatus eX praemiSSiS equitibus ipsum affore Curionsem Saburra copias equitum peditumque instruit atquo his imperat, ut simulationo timoris paulatim cedant ac pedem referant; SeSe, Cum ΟΡUS OSSOt, signum proelii daturum et, quod rem ΡΟStulare Cogno-3 ESSet, imperaturum. Curio ad Superiorem Spem addita praesenti timoris opinione hostes fugere arbitratus copias ex locis superioribus in campum deducit. 1 41. Quibus sex locis cum longiuS eSSet progreSSUS, Confecto iam laboro sexoroitu duodecim milium Spatio con-2 sistit. Dat suis signum Saburra, autem constituit et circumire ordines atque hortari incipit; sed peditatu dumtaXat procul ad Speciem utitur, equites in aciem immittit. 3 Non dosest 110gotio Curio suosque hortatur, ut Spem omnem in Virtute ponant. Ne militibus quidem, ut defeSSiS, neque equitibus, ut paucis et labore confectis, Studium ad pugnandum virtusqu0 d orat; sed hi erant numero ducenti, reliqui
99쪽
in itinero substitorant. Hi quamcumque in partem impetum 4 fecerant, hostes loco cedere cogebant, Sed neque longius fugienteS proSequi neque Vehementius equoS incitare ΡΟ- ferant. At equitatus hostium ab utroque cornu circumire baciem nostram et aversos proterere incipit. Cum cohortes 60X acie procucurrissent, Numidae integri celeritate impetum nostrorum effugiebant rursusque ad ordineS SUOS Se recipientes circumibant set ab auio excludebant. Sio nequo in
loco munere ordineSque SerVnre neque Procurrere et CaSum
Subire tutum videbatur. Hostium copiao summissis ab Trege auxiliis crebro augebantur; nostros vires lassitudine deficiebant, simul ii, qui Vulnera acceperant, neque acie OXcedere neque in locum tutum referri poterant, quod tota acies equitatu hostium circumdata tenebatur. Hi de sua salute desperantes, ut extremo vitae 8 tempore homines facere consuerunt, Rus Suam mortem 1 Serabantur aut parentes Suos commendabant, Si quOS ex eo periculo fortuna servare potuisset. Plena erant omnia timoris et luctu S. M. Curio ubi porterritis omnibus neque cohortationes 1 SUnS neque preces audiri intellegit, unam ut in misoris rebuS Spem reliquam Salutis esse arbitratus proximos ColleS capere universos atque eo signa forri iubet. Hos quoque praeoccupat 1 Ssus a Saburra equitatus. Tum 2 Vero ad summam de erationem nostri perveniunt et
partim fugientes ab equitatu interficiuntur, partim integri
procumbunt. Hortatur Curionem Cn. Domitius, praefectus 3 equitum, cum paucis equitibus circumsistens, ut fuga Salutem petat atque in castra contendat, et Se ab eo non diScessurum pol liuotur. At Curio numquam se amisso οeXercitu, quem a CaeSare Suae fidei commiSSum acceperit, in eiuS conSpectum reverSurum confirmat atque ita proe - 20. August. lian S interficitur. Equites ex proelio perpauci se reci- 5piunt; sed ii, quos ad noriSSimum men equorum ΓΘ- fiuisendorum causa substitisse demonstratum est, fuga
100쪽
totius exercitus procul animad VerSa Seso incolumes in castra conferunt. Milites ad unum omnes inter- fio iuntur. 1 4 3. His robus cognitis MarciuS Rufus quaestor in castris relictus a Curione cohortatur suos, ne animo deficiant. Illi orant atquo obsecrant, ut in Siciliam navibus reportentur. Pollicetur magistri Sque imperat navium, ut primo 2 VeSpere omneS Scaphas ad litus appulsas habeant. Sod tantus fuit omnium terror, ut alii adesse copias Iubaodicerent, alii cum legionibus instare Varum iamque se Bul Verem Venientium cernere, quarum rerum nihil omnino acciderat, alii classem hostium celeriter ad Volaturam Suspi-3 carentur. Itaque perterritis omnibus sibi quisque consulebat. Qui in cla8Se erant, proficiSei properabant. Horum fiaga navium onerariarum magistros incitabat: pauci lenunculi ad officium imperiumque conveniebant. 4 Sod tanta erat completis litoribus contentio, qui potissimum OX m no numero ConScenderent, ut multitudino atque onere nonnulli deprimerentur, reliqui hoc timore propius adire tardarentur. 1 44. Quibus rebus accidit, ut pauci milites, patres plerique familiae, qui aut gratia aut misericordia valersent aut naVOS adnare poSSent, recepti in Siciliam incolumes pervenirent. Reliquae copiae misSis ad Varum noctu legatorum numero centurionibus Sese ei dediderunt. 2 Quarum cohortium milites postero die ante oppidum Iuba ConSΡientUS, SUam eSSe PraedicanS Praedam, magnam partem eorum interfici iussit, paucos electos in regnum remisit, cum Varus suum fidem ab eo laedi quereretur neque re8iStere 3 auderet. USo equo in oppidum VectuS proSequentibuScompluribu8 Senatoribus, quo in numero erat Ser. Sulpicius of Licinius Damasippus, pauciS, quae fieri Vellet, Uticae constituit atque imperarit diebusque post paucisse in regnum cum omnibuS copiis recepit.