De Vergilio in informandis muliebribus quae sunt in Aeneide personis inventore

61쪽

CAPUT TERTIUM 41sivo cum infelicis is reginae miserae is Didonis sortem ultro ipse lamentatur Adji eo quod ei alibi liboni di immoraium Vergilium ani

madVeriam US, nempe quotienscumque ei praebetur dulciores animi tenerioresque asseclus describendi occasio. Utpote qui coactus sit ad narranda plerumque bellica viriliaque opera resque austeras, intermittendi itineris aesunt illi pacatae quasi sessiones do osse causae existimo ut incipiente prae Serii in poemate, una nec tempus nec

1 Aen. I, T12 Praecipue infelix, post devota suturae Tl8-T19 inscia Dido Insidat quantus miserae deus 749 Infeliae Dido IV, 65 me vatum ignarae mentes quid vota furentem, Quid delubra juvant

94-95 magnum et memorabile nomen Una dolo divum si se inina victa duorum Si 291 : ..... SeSe interea, quando Optima Dido Nesciat et tantos una pi non Speret amoreS... 298 Eadem impia Fama furenti Detulit armari lctSSem ... 333 Tandem pauca refert AeneaS 408 : Quis ibi tum Dido, cernenti talia Sensus Quosve dabas gemituS. te. 4l Improbe Amor, quid non mortalia pectora cogis Τ696 Nam quia nee sato, merita nee 0rte perib3t, Sed misem ante diem, Subitoque Beeen S surore. . .

Nec non in Ieri. IV, 38 sqq. 32 sqq. revocantur eae civilis, ut ita dicam, utilitatis causae quas conssepto erga Aeneam amori indulgendi Dido habuit. s. l,

339, 563.

Cf. in Aen. IV, 93 sqq. . . . magicas invitam accingier arteS. D SERvICA quia cum multa sacra Romani SuSciperent, Semper magica damnarunt. . . ideo

Isti quoque quinti libri ineuntis versus demonstrant intimo corde Vergilium savisse Didoni

duri magno sed antores dolores polluto, notumque furens quid sena in possit triste per augurium Teucrorum pectora ducunt. V 5-73.

Si quidem si polluto is vera lectio est nec dubitandi locus est , qui non videt Vergilium ibi per quandam imprudentiam Aeneae ac Teucris sententiam Suam ipsius attribuere, quibus quidem illa minime convenit Didonem sane suum ab Aenea amorem pollutum dicere aequum est cf. Aen. IV, 3 6-380, 306, 307, 316, atque in h. l. LADE IG-SCHA PER P s. etiam COXINGT0 .iu ARX IlI, 6lὶ Aeneam ipsum fateri non decet, se impium ac perfidum fuisse, sanctumque veri conjugii Medus violavisse. Quo tamen in verbo solus haesit, nisi allor, PLERI KMi P. Sed dissit cultas, quae illum non fugit, enodabitur, ut opinor, siquidem ista Vergilii voluntatis in Didonem prona magis quam in Aeneam inclinatio reputata suerit. De qua infra amplius. - v. V, 1 - . deleri a G. Et DT II A XX monet GUTHLINGGDOn tamen ipse delet neque ne is includit. 4

62쪽

spatiun deesset , in explicandi Didonis sensibus paulo plus aequo acquie Verit.

DE DIDONIS INGENIO EJUSQUE IN AENEAM AMORIS ORIGINIBUS.

Quanta auten cum diligentia Vergilius amantis mulieris animuit aliis si me ut ita dicam, rimatus sit atque penitus es derit, introspicere Sque e PSO IURIDUP. Primum autem patefiunt nobis ea Omnia quae Didonem ad Aeneam amandum proclivem secerint cita prorsus vel jam in medio primo libro exposita ut nobis more atque in dolos Didonis prius etiam perspecta sint quan tu caenam regina ipsa prodeat. Nam e Veneris ad siliun verbis eo imperimus. Didone ui ad amandum natura esse pronam Sychaeum enim magno diligebat amore, multo desiderio prosecuta est. Quod quidem ut aperte ac distincte significetur, Singularem sine dubi poeta consuli dedit operana

Huic conjux Sychaeu erat. . . tigno mi Sercte dilectu amore.

Ille Sychaeum

Clam ferro incautum Superat, Securus morum Germanae : sactumque ita celavit, et aegram Multa malus simulans, vana spe lusit amantem.

ihil non his in versibus nobis monstrat quani de morsa luctu suo Pit Dido, adeo ut et ipse Pygmalio crebris et excogitatis mendaciis ejus dolorem sallere et placare

suerit Oacit S. Quo autem modo occisi conjugis certior facta ejusque

63쪽

consiliis obsecuta, ultionem paret et exsequatur Dido illud in antiquis fabulis sus explicabatur, sicut e Justini, Vetere histori eos sequentis, compendio . in hoc inmeia longiore, comperimus sicut ii Vergilius cipse monuit, dicen

Longa est injuria, longae AmbageS, Sed Summa sequar faStigin rerum.

Quae vero Vergilius u rerum is illarum si astigia is esse judicaverit, quae ex antiquis sabulis ad Didonem pertibnentibus extraxerit, vel rejecerit, propius observare X-

pedit.

Elissa, diu fratrem propter se elii aversat 3 ad OS-u tremi ni dissimulato odio, mitigatoque interim vultu, si lagam tacite molitur. Haec Secundum priscas historias ustinus Vergilius Vero abolendas esse moras tantas existimat, Didonemque Statim ut a marito admonita suerat, proficisci properavi SSe fingit scilicet ut opinor, ne videatur vividus minus ejus tu amiSSum conjugem amor, neve minus admiratione

digna feminae audacia, siquidem diutius cogitata cireum- Spectaque suisset. Eo spectabilior ejus sui quo ad agendum promptior sortitudo. Quae autem sequuntur in antiquis fabulis, ab eodem Justino traditis legentes, vaserrimam et astutissimam Pygmalionis sororem creditum fuisse invenimus N ... Tunc fratrem dolo astyreditur sin=it se ad eum

s lyrare velle, ne amplius ei mariti domus, cupidaeu Oblivionis, grave u luetus imaginem revocet nec ultro re uim ara admonitio Oculi ejus occurrat. I On in itu SH Fgui alio verba sororis audivit. . . sed Elissa ministros si migrationis a rege missos, navibus cum Omnibus opibus si ui prima vespera imponit, provectaque in alluviu compellit eos onera reuae, pro pecunia, involucrisu involuta in mare dejicere. Tune deflens ipsa luyubr/u que voce Acerbam ciet I Orat ut libens Opes sua reci-

1. XVIII, 4.

64쪽

ias, qua reliquerat, habeatque inferias quas habueratu cuia Sa mortis. Tun ipsos ministros aggreditur sibiu quidem nit opiniam olim mortem, sed illis acerbosu cruciatus et dira Supplicia imminere, qui Acerbae pes, si quarum Spe arricidium rex secerat uva Piliae tyranniu subira Xerint. Hoc metu onmibus injecto, comites fugaeu accipit Quae cuncta breviter contrahere non minus dissicito Vergilio fuisset, quam illa ipsa quae memoranda elegit

Conveniunt quibu aut Odium crudele tyranni, Aut metus acer erat, etc.

Cur igitur ista milienda censet, nec ullum in ejus narratione aestat vestigium istius, ut in dicam, comoediae, qua usa Dido Pygmalionem primum, deinde eos ipsos fallit quos sugae comites destinabat, neque uda sit Elissae mendaciorum et fraudis menti, Nisi quia nihil Didonis allaciae a dissimulationi tribuere vult, verum

solum iliam esse sinceram et ingenuam totam generoSae

indolis mihil habere iussi di ei veteratorii nihil , lu-

Atqui non solum ex hoc quoque loco eminet ille favor quo Didonem Vergilius complecti mihi videtur nam siquid i dolosi poeta inesse Voluisset, iani magis XCusandus, tanto minus odiosus visus suisset eum derelinquens Aeneas , - sed etiam inde quasi oblique polituralia quaedam praeparandi Didonis in enseam amoris ratio. Nempe illud quaerit Vergilius ut mulio muliebrior sit - Si dixisse eoi, - id sua quam sabulosa Dido, quo magis verisimilis videatur magisque vivide depingi possit ingens ille, quo in Aeneam rapitur umor. Quaecumque igitur apud veteres historicos mulieris erant sexum nimium egredientis neglegit illa demum e tra-1. Narrat idem auctor Didonsem Cypri obiter quadraginta virgines abripuisse, et secum abduxisse, Tyriis suis nubendas. XVJ II, 5. - Cs de Astartes deae, quacum Dido a Carthaginiensibus confundebattat', PRELLE et JORDA N BOλλὶ Mythoi., II, 406. 2. s. Supra, P. t n. 1.

65쪽

CAPUT TERTIUM. 45

ditis retinet, quibus rara strenuaque Di donis virtus excelsique ejus animi doles illustrentur; nam et ea ipsa sunt quae aliquam vim habeant ut cito eneae Dido amore deflagret. Quippe quam Trojanos heroes admiratione et benevolentia ultro prosequi eo magis On- sonum suturum sit siquidem et ipsa heroicis vere virtutibus praedita apparuerit.

Ad quod tamen Aeneidos libri primi sequentia magis

perspicue Spectant. Obstupere Didonem, et quodammodo frendi, et tantum non stomachari Vergilius facit'. quod putare Ilioneus videatur, Omen sataque Trojanorum Punicae reginae non innotuis Se

... Tum breviter Dido, vultum demissa profatur :... vis genu Aeneadum, qui Trojae nescια urbem Virtutesque virosque aut tanti incendia belli' Non obtuSa deo gestamus pectora Poeni, nec tam aversus equos II i sol jungit ab urbe.

Jamdudum contra Trojanorum heroum acinora Dido cognovit, cum Sidone Teucri exsulis verba hauriret

Tempore jam ex illo casus mihi cognitus urbis

Ipse hostis Teucros insigni laude ferebat ...

posteaque avida Sine dubio excepit aure illo peregrino sun αο 66, cantus, Iliaci mirabilia belli totum per orbem

1 Aen. I, 338, 364 504 50I, 563, 628 IV, 39 Sqq. , 86 sqq. - Cf. VICALA, Vergil-Studien p. 10b. 2. Aen. I v. 561 Sqq. 3. s. 0RBIGER . . . et vle LLA, Ver9il-Studien p. 43-14b, de variis verborum istorum interpretationibus inter quas ingeniosissima, sed non maxime probabilis illa est quam proposuit EID NER, ei licet ita significari nascentem Didonis amorem. Ego potius, cum vicata, explanationem ab ipso Vergilio suppeditari opinor:

Res dura, et regni novitas me talia oogunt Moliri ...

uetuit illa ei licet ne a Trojanis, sicut barbara regina quaedam, contemnatur. Cf. Latini regis verba VII, 195-196 - , 535 sq. bi2. Recte D0ΝΑTU Vol- tun demissu Non solum propter semineam verecundiam, sed etiam propter objecta n ab Ilioneo. - s. LADE IG-ScΗΑΡER, in iura locum.

66쪽

vulgantium. Etenim in templi istius, quod primum Carthagine exstruxit, parietibus

Iliacas eae ordine Pugna S

in sculpi voluit quandoque posthac Trojanum hospitem

interrogat, ea tantummodo percontatur de Trojanis heroibus quae, utpote minuitSsima, ignorare eam non dedeceret

Nuti quibus urorae venisset siliu armis, Nunc quale Diomedis equi, nunc quantus Achilles i.

Forsitan et in 10r coloros Trojanos bellatorsem illum regina praecipue u Spe Xerat cujus et Origini et vitae arca num quoddam nosset Aeneam nempe illum, quem a moriali patre et a dea dearum pulcherrima orium, Hector ipse Veneraretur ut arena quique vel nulli commilitonum audacia secundus, luodam lamen peculiari Deorum bene si ei semper in eo imis ad meliora sala reservari videretur Suadet enim clanculi, et Oblique Vergilius ut con-jidiamus Didoni incognitum Aeneam jam pridem tamen ejus animum Occupavisses Neque inconsulto, ut opinor, Didonem ubi primum oculis nostris poeta subjicit, solam esse finxit poeta inter

mulio viro mulierem Regina ad templum sorma pulcherrima Dido

Incessit, magnauia Venum Stipnnte caterva, ...1 Aen. I, 51- 52. - ΗRYX quantus Achille quam magnus corporis viribus et animi virtute , Sic et male C MNGTox. Rectius HEXRY Aeneimea, I p. 62, de statur Achillis agi putat nonnullaque de illa veterum loca cum vergiliano verbo consert. 2. Neque inconsulto ab Ilioneo I 544-549 Aeneam tantis laudibus esserri Vergilius antea facit. - eneam omnibus satis cognitum esse Ilioneus credit I, 54 sqq); neque immerito quoniam et ipse vultus ensea in Carthaginis templo insculptus sit. Quod quidem iit Lotat CoximiTOX perhases a lit fle

ichich could hela ut thesimus cum Diana but se in otherinis quis improbabie. lset here in hear of no emale companioris of hers exceρ her sister. Sic FORAIGER BURuΑΝΝi conjocturam eamdem de puellis, vel saltem juvenibus utriusque sexus resutat, Et Litu IX, 9 principes Tyrios intellegentis pinione nititur.

67쪽

CAPUT TERTIUM. 47 1 tanquam Diana. hiacum eodem in Oe comparatur,

nTmphis circumdata est Q

quam mille secutae Hinc atque hinc glomerantur pendeS...

Displicui autem olim quibusdam quod Didoni nullam adstare seminam Vergilius finxisset quoniam enim Cartha gini vix conditae theatrum latinus poeta imperiit, cur non optimate quoque matronas, tanquam amicas et ancillas, Elissa deditet equo enim gravius hoc illo fuisse adversus rerum praeteritarum Veritatem peccatum.

Verum si quid modo in hoc Vergilius haesisse pu

tandia sit . - nonne artificiosius sui solam ' hoc in loco nobis Didonem repraesentari, Obscurorum militum QR-terva in clam quorum nullius prorsus meminit Oeta. nisi Biliae, strenui sane, rusticioris vero ducis qui cim Pigre , poculaim haurire solei Oblectamentis illis, quae muliebri coetu petuntur, privata Dido est, privarique dolet ' Delicatam enim teneramque animi excutiamque ingenii mulierem barbarae inter duros commilitones vitae taedium subire par est, neque parvum solitudo incitamentum ad amorem asserre solet '.

Illud quoque docto notatum fuit, in hoc etiam claudicare Didonis cum Diana comparationem , quod Virgo Diana sit Dido vero nupta fuserit. . . Sed et ii id ipsum consideratum meditatumque Vergilio fuisse conjicere non

absurdum est. Cum enim coelestem Venatricem cum au-

1. GAL Pp uinos, p. 213 non aliam causam assert rejiciendi octo illos versus 498-505 quam hujusce comparationis claudicationem. 2. s. infra de illo, quo Vergilius Didonem affici fecit, i solitudinis , quasi

3. Ingenios HEXAY, Aeneidea, I, 850-851, de cantu Iopae in Didonis convivio The caim an philosophica st/bjec os Iopas son contrast sinelystit the subsequent romanti an ercitin na rative of Aeneas. In his reSpeci, as in s many others, Viroi has improvet upon his master Homer ii ho ma in his instret in anu his hero teli similari romanti stories,loses the aut antage of contraSt. 4. Cf. Aen. IV, 66-467, 5 et in ra p. 51-52.5. Cf. ea quae apud ORBI0ER, i Aen. I, 499 CONL GTO X, ibid. 498, aliosque

commentatores citantur.

68쪽

gusia Carthaginiensium rogina gravissimis laboribus viriliter Occupata contulit, nonne liOc in animo potuit habere ut significaret Didoni, vel olim nuptae curisque tantis intentae, virgineum tamen aliquid superesses Maturius enim viro orbatae num ei salis abunde frui concessum est ea, quae mutui amoris est, felicitate 3 u Resides is qui leni illii ipsa postea jactabit u animo , Suo S, Suetaque corda D. Num vero resides quia expleti, adeoque desueta ne Xpergesieri possint Minime prosecto ; Didonemque Vergilius cum virgine dea comparando istud quasi surtim, et cum ingeniosa quadam castitate assequi tur ut facilius intellegant legentes quo repentino ardore juvenilique alacri fato Aeneam amare Dido, quanquam matura jam aetate, incipiat, ex quo heros ille, humerosque deo similis D renovataque pulchritudine sulgens, coram obstupefacta regina adstat L

NULLAM APUD PRIORES POETAS ESSE SIMILEM FUTURARUM RERUM PRAEPARATIONEM.

Diligentissimae autem sapientissimaeque prIeparationis nullum usquam apud priores Oetas, qui non dissimiles amores alligerant, Xemplum Vergilio reperire

erat.

Quod nim ad homericam Circam attinet, parum Profecto mirum est si nulla emineat apud illam rerum quae ad animum Specie ut cura. rodigio Sa prorSu narratur ista subula, incredibilium redundans, utpote in qua non

1. Bocui a Les mours 's nee et de Didon, trad. en r. 1 42, Pres, xxα-xxx Vergilius defendit adversus criminationes quorundam criticorum i qui ut retendu que Didon se iure tris legeremens v so amour surran trano ... Our juster insi de celle reine, ii aut navoir pas ait attention, Par uont Viroile 'est servi, non seulement our a rendre digneu'eaecuse, mais meme Our fui e sentin qui ne ui avait pas et moralementpossibi de ne a Succo uber. D

69쪽

solum de ima tiavis dearum sed etiam de maga dea agatur. Eorum igitur quae vel sentit illa vel agit, nudum sibi reddendam rationem non immerii censuit vetus poeta. Nihil enim neque re ethicum D neque etiam ΟΓ-poreum Circam adduci ut lyssum amet ne dici quidem potest deam solitariae immortalitatis taedere'. nam in fascinandis seris jucunde occupatur et mutanda Satis gaudet eorum qui regnum suum appulerunt figura. Domum ejus Graeci appropinquantes hilares cantus deae susum Versanti audiunt quippe quae vitae suae ratione valde contenta nihil aliud exoptet. Immo ut in consortium thalami Ulyssem Circa advocet, ne hoc quidem utile poeta existimavit ut coelestium aliquem saevae deae nonnihil benevolentiae erga Ulyssem insunderes magicis artibus maga vincitur, violenta vi validiorem et callidiorem hospitem nacta, miratur, metuit et amat . Divino contra Cupidinis interventu freti, Apollonius in Medea, Catullus in Ariadna, nihil ultra quaerere aut X-plicare curaverunt Cupidinis instinctu, Medeae in aso nem Ariadnae in Theseum non minus repente quam Circae in Ulyssem erumpit et effunditur amor. Ubi primum asonem, inter comites pulchritudine ei gratia nitentem videt, Medea quae tranquillam adhuc vi

tam in paterna domo traduXerat, sibi in pectore cor salire et micare sentit praesentem heroem clanculo, sublevato velo, oculis devorat absenti habitum, Verba, vestem.

1. d. X, 212 sqq. 221. 2. Hermes lyssi praenuntiat illum a De amatum iri Od. X, 29b, Sqq. ; nihil autem confert ut ametur. 3. ποξξεόσασα Od. X, NI).4. Od. X, 321 sq. 326 sqq. Iuli μ Ξχει. . .

Nullum apud Circam reperitur benevoli cujuspiam asseetus indicium, nisi sorte quando Ulyssis comites, pristinae formae redditi, prae gaudi reciperati domini aerimuntur Od. X 398-399 θεα ο ε .εαιρε καὶ αυτη.

70쪽

Sessionem, incessum ante oculos quasi fascinata, habet Nec minus improvisus ineXSpectatusque amor Ariadnam

invadit

Hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo

Non prius ex illo agrantia declinavit Liam in A, quam cuncto Concepit pectoremammam Funditus atque imi exarsit tot medulli S. . . Sane te puer curi hominum qui gaudia misces Quaeque regi Golgos quaeque Idnlium frondosum, Qualibus incensam actasti mente uel in m Fluctibus, in navo saepe hospite suspirantem

Siculi igitur vulgo dicitur, ambae fulmineo quasi amoris ictu allaciae vulnerantur, atque in medium nos amorem Apollonius et Catullus quanquam limalioris ariis poetae, non minus atque rudis et simplex Odysseae condit0r. projiciunt. Solus quidem Vergilius seminei amoris

priores atque jamdudum animo inhaerentes causa radice Sque, mi P aeumine perspexit, mira dexteritate Xtricatas eruit.

DE DEORUM A VERGILIO ADHIBIT IN HAC OCCASIONE PERA ET QUATENUS ILLA PROSITQuin etiam iam bene p0 illius artes persuademur Didonem esse enae amori quasi praedestina iam ac debilam ut nec Junone et Venere et Cupidine una conjurantibus. neque misso ab Iove Mercurio opus esse ad illud persiciendum Videatur. Quanquam penitius rem considerantibus non iam su-