장음표시 사용
391쪽
tur. Pellanis datae immunitates cum personis extinguuntlir. Reb.n utiqua ex--at. s. v tinguutur'. Quod de immunitatibus diximus in alias etiam quibuscuq bene. Qii, principalib. quae hic priuilegia vocari puto locum obtinent, maliquo tamen temperamento, ut scilicet plenius interpretemur. Sunt enim benescia quae licet personalia sint, ei tamen ad quem dominium transit impetrabilia sunt adeo ut si sorte non impetrauerit, iniuria quadam assectus esse videatur, ide iure aquae ex castello,riuo, vel quo alio publico loco ducendae personis non praediis concesso Vlpianus memorat. Hoc autem est quod seontinus ait fi L t. f. ν- eum possessore beneficium aquae instaurari. Et enim ipsius verba iam ab alii, notata huiusmodi sere senti Ius impetratς aquae neque heredem,neque empto ct ocrem. neque ullum nouum dominum praediorum sequitur. Nunc omnis a L
quae eum possessore initauratur beneficium. Q. ωροών. dis .
AD L. CXCVII. Modestinus libro singulari de ritu nuptiarum. Semper in coniunctionibus non solum quid liceat, considerandu
Delententia huius legis diximus ad i. non omne i 4. 7. AD L. CXCVIII. Iauolenus libro tertiodecimo ex Cassio Neque in interdicto, neque in caeteras causis pupillo nocere oportet dolum tutoris,sive soluendo elidiue non est et2ὸ duli tutoric eumiputa nec in interdictis, nesuein af Ain tam crimina-
I sint tabulae apud pupillum. & dolo tutoris desierint esse, in
ipsum tutorem competit uiterdictum de tabulis exhibendis: aequum enim est iplum ex delicto suo teneri, non pupillum, ' idque non Paulus lib. os. ad edictuin, sed Iabolenus lib. x rar. Ἀμ- ex Casilia prodidit in i Pen.rdet ab .exhib.Et verum est, etiamsi tutor soluendo non sit etiam in aliis quam interdictorum causis, ut eodem libro Iabolenus definit hac regula. Ait lexm EuvE 1N INTERDicro, de tabulis 'exhibendis videlicet. Ait lex, NE Qv E iN CAETER Is C A vs Is, ut puta contractibus , in quibus tamen pupilli nomine a tutore celebratis dolus tutoris hactenus pupillo nocet, ut insolidum ipse si tutor soluendo sit, vel in id quo locupletior factus est teneatur, tutore in residuum etiam post depositum tutelae .4 officium condemnando':aut si nihil ad pupillum peruenit, hactenus conueniri s. . iis potest,ut quas aduersus tutorem actiones habet, has cedere ac mandare com - si tipellatur. Qua de re diximus ad l .alterius 4s.7. In delictis aute, vel quasi delictis 'multo minus pupillo tutoris dolus nocebit. Exepli causa,quod Impi'. voluerateucadere causa, qui rei qua petebat,quieto possesbrivim intulisset, id se in psona pupillom adultorumve moderati sunt, ut si tutores,aut curatores vim intulerint postetari,pupillos tame aut adultos no atterat dano culpa temeritatis alienaea
392쪽
313 PETRI FABRI I. C. COMMENTI A
sienae, sed illido quidem possessio ni a quo ablata est reddatur, tutores autem vel curatores deportentur, & salua sit rerum suarum persecutio pupillis & DF l. x. CII. dultis . Ait lex, si v E soLvENDO EsT, si v E NON Eset, hoc ita si nihil eir rem pupilli gestum sit, ut in specie quam initio proposuimus, alioquin si es h ' ' soluendo tutor, pupillum teneri ostendimus in d. l.alterius. 4s. s. Vice versiair specie l. . 9. vlt. s. de euict. tenetur euictionis nominein totum pupillus, cum tutor qui in distrahenda re pupillari nihil dolo malo admisiecit, soluendo
AD L. CXC IX. Iauolenus libro sexto Epistolarum. 'Non potest dolo carere,qui Imperio magistratus non paruit. De hac l.non potest is'. scripsimus ad 9.vit.l. non videntur 1 . z. AD L. CC. Iauolenus libro septimo Epistolarum.
Quoties nihil sine captione inuestigari potest, eligendum est quod
minimum habeat iniquitatis. De cessione Lei. De Dentris missione in possessionem. I seruus hereditarius eius qui in hostium potestate sit stipu letu r.& fideiussores accipiat, posteaque adita suetit hereditas, dubitatur
utrum continuo ex die interpositae stipulationis cedere satisdationis dies incipiat, an ex adita hereditate. In hac specie nihil sine captione inuestigari potest. Imprimis enim exigendum est visit facultas agendi, neque lassicit reo secum agendi potestatem sacere, vel habere eum qui se idonee defendat, nisi actor quoque,ut est apud Vlpianum,nulla idonea causa impediatur experiri. Proinde siue apud hostes sit, addo, siue nondum adierit hereditatem, siue rei p.causa absit,sive in vinculis sit,aut si tempestate,aut in loco aliquo, vel regione detineatur ut neq; experiri, neque mandare possit, experiundi potestatem non habet, itaque tempus non cedit '. Rursum intueri de bemus an experiundi potestas fuerit aduersus eum qui obligatus est, non an ii agere potuerit qui rem in obligationem deduxerit, alioqui quemadmodum Iabolenus lib. . Epistol. scribit, crit iniquissimum ex conditione actorum Obligationes reorum extendi, per quos nihil factum est quominus cum his agi possit Cum autem ut in hac i, nostra idem auctor eodem libro scribit, quoties nihil sine captione inuestigari potest, id eligendum sit quod minimum habeat iniquitatis tutius ita cum eodem Iaboleno respondebimus, ut continuo tempus incipiat cedere a die interpostae stipulationis, nec expectandum si dum aut adeatur hereditas, aut captus ab hostibus postlimio reuertatur', atque ita Cassium existimasse Venuleius refert', & Cassius, inquit existimabat tempus ex eo computandum ex quo agi cum eis fideiussoribus potuerit, id est, ut ego interpretor, ex die interpositae stipulationis ex quo experiundi potestas suerit aduersus eos qui obligati sunt, ut supra ostendimus non, ut malus interpres ad Casiij aut Venuleii verba perperam adscripsi, ex quo adeatur hereditas, aut postliminio dominus reuertatur.Nam hoc per iniquum esset fideiussores quorum nulla mora posset argui, tanto tempore obligatos manere, id autem eligendum
393쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR.EANT. 31sgendum est quod minimum iniquitatis habet,ut hoc loco traditur. Recte itaq;Anto. Goueanus eloquentis limus & acuti stimus iurisconsultus lib. i. vatillam: Ar
lectionum censuit ea verba expungenda esse: Verum ad regulae nostrae verba ρα- veniamus. Ait , SINE CAPTlo NE, χροι λαcri, ut Harmenopulus ait, sine damno. Sic id verbum accipitur in l. si mandauero F. vlt. vers renuntiari s. hi si μια. mand .inde captiosum opponitur lucro & plerisque in locis ea vox ita v. surpari solet . Ait lex nostra,' EOct NnvM EsT, ut in hac specie, venter exhe- I ''I.; datus est non tamen in omnem casum, quaeritur de ventre in possessionem πιο --L mittendo,&exhibendo. Heredes testatoris aiunt iniquum esse ut exheredato 'I' praebeantur alimenta, denique tunc demum cum non est exheredatus ventre ιμ-m. min possessonem solere mitti '. Mater ait multu iniquius sore ut is qui potest m. non exheredatus esse,interim fame necetur Huius controuersiae sedandae cau- Gρ iis Lia vix quidquam sine alterutrius captione inuestigari potest. Quid istitur fiet si Eligemus quod minimum iniquitatis habeat. Cum igitur aequius sit vel frustra Pista et ab nonnunquam impendia seri quam denegari aliquando alimenta ei qui do V o πιι minus bonorum aliquo casu suturus est,satius quoque esse dicemus sub incerto eius qui edetur, ali etiam eum qui exheredatus si, quam eum qui non sit exheredatus fame necari, ratumque esse debere quod deminutum est, quamuis , ille nascatur qui repellitur . A D L. C CI. O si incert.
Iauolenus libro decimo Epistolatum. et Omnia quae ex testamento proficiscuntur, ita statum euentus ca- υνυν Ο piunt, si initium quoque sine vitio ceperint.
Equaestione huius legis tractatum est ad i.quod initio. xx Ix. s.
puta institutio, quae cum ex testamento proficiscantur, si ab initio fuerit inutilis, ex postsacto conualescere non potest, ut ussinus in libris regul. tradit quod & in legatis verum est /' λεις propter Catonianam regulam , & ideo Imperator Antoninus ait, seruis testamento dominorum non data libertate legatum seu sdeicommissi,m relictum non valere, nec conualescere posse licet post mortem testatoris libertatem aliqua ratione consecuti sint . Ait lex, iTA STAT vM EVENTvs C Ap IvNT, it ab L . C. δε sustinentur, ita effectum habent, sic loquitur eodem lib.x. epistolarum Iabo kr lenus, cum ait, null*m promissionem posse consistere quae ex voluntate pro
mittentis statum capiat'. e antis.
AD L. CCII. M. Iauolenus libro undecimo Epistolarum.
Omnis definitio in iure ciuili periculosa est: parum est enim ut non subuerti possit.
Deliae I ediximus ad i. Ighoc tit. AD L. CCIII. Pomponius libro octauo ad Quintum Mucium.
394쪽
so PETRI FABRIII. C. COMMENT A Quod quis ex culpa sua damnum sentit , non intelligitur damnum se are. 2 stipulatione heriaitaria, desecto communis familiae messerui, Iestipularis
dupla e mancipio prostituto de non ucapto. Vi in causa ipse est ut damnum sentiat,eum non intelligi damnum sentire Pomponius hoc loco reserti quod eo arbitror pertinere, ut scilicet intendere non possit quo magis ei damnunxi hoc ab alio vel in totum, vel ex parte sarciatur. ut si a se heren l deque suo dolum malum ablaturum defunctus spoponderit, vel neque per se, neque per heredem suum. sere quominus quis eat agat, quod ex facto suo unus ex coheredibus ex stipulatione hereditaria praestat, a cohae-- Limo e rede non repetet Quod euenit non modo in specie proposita, sed & ubi com- f. munis familia,vel communis seruus furtum faciendo, damnum vel niuria dancta. 7. μα do deliquit sciente altero ex dominis: nam singuli quidem in solidum, id est etiam caeterorum nomine tenentur, &conuenti caeteros liberant. Sed non quemadmodum si is qui ignorauit duplum conuentus praestiterit a secto sciente simplum consequetur, ita&is qui scit, a socio quidquam debebit con-bt'. is sequi: sui enim facti nomine poenam meruit Iniquum enim illud est,ut Pau- in ' lus ait, eutri qui iussiit seruum facere, consequi aliquid a socio, cum ex suo de- - l cto damnum patiatur,atque adeo nullum omnino damnum intelligatur par sim b. ti . Alia exempla hic ab aliis interpretibus adseruntur, hoc satis aptum videtur. y - '' Plaec etiam quae mox proponam non inepta. Si stipulator duplae culpa sua eius rei possessionem amiserit, quam retinere, non tamen Vtiliter petere potuerit,agens ex stipulatione duplae vel ipso iure,vel certe doli exceptione repe-disi .mi,. litur ', non ob aliam, Ut puto causam, nisi quod non intelligatur damnum ς quod sua culpa senti temptor accipere. Quae ratio essicit, ut quando mancipium ita quis emerit ne prostituatur, & prostitutum ad libertatem perueniat, si contra legem venditionis faciente emptore ad libertatem peruenerit, emptor videatur quasi manumisisse,& ideo nullum aduersus venditorem regres- .Lsi manci- sum habeat': itemque ut si cum posset usucapere emptor, non usuceperit,' quia culpa sua hoc secisse videatur, euicto seruo non teneatur venditor . AitfLFAEN. lex, NuLLvM lNTELLIGITVR DAMNvM s ENT IR E, sic Paulus ait, nullam in A1 si ' rise iuriam posse videri accipere,qui volens acceperitῆ.Nulla enim est iniuria quae in volentes, eVlpianus ait 'ex Aristotele cuius haec verba sunt lib. s. Ethic. I ι -- - ad Nicom. 1, ira ἀδικειοι δ' ουδρος εκ . sicut ei fraus quoque fieri novidetur qui sciuit,&consensit, qua de re diximus ex l. nemo videtur. 1 f. ad i.
Pomponius libro vicesimo octauo ad Quintum Mutium. Minus est actionem habere,quam rem. De hac lege diximus ad i. is qui actionem x V. s. A D L. CCU. Pomponius libro trigesimo nono ad Quintum Mutium Plerunque
395쪽
AnTTIT. . DE DIVER. REG. IVR. AN T. 3σι. Plerunque fit ut etiam ea quae nobis abire possinn,proinde in eo statu sint atque ii non essent eius coditionis,ut abire polient: & ideo quod fisco obligamus,& vindicare interdum,& alienare, & seruitute prauedio imponere pollumus.
De re obligata, astaud participatuitas eo arata,sub conditisne A I redibus legata: gγ' alienationem eum sua causa rei. Vlt dicere Pomponius plerumque seri, ut rebus quae non in plenum nostrae sunt ita utamur quas ostent, perindeque illaru nomine nos aliis, alij nobis teneantur, atque si iure suo nullus a nobis eas avocare posset. Ecce enim si seruum pigneratum, deinde a debitore subreptum emerim a debitore , dominio serui adquisito qui furtum secerit, eius nomine surti non ideo minus tenebor, quod auctoris mei creditor cum a me hominem, ut pote sibi obligatum actione Seruiana pollit auocare. Idemque etsi a minore xxv. annis qui per restitutionem in integrum, vel a debitore sciens fraudari creditorem, qui per Paulianam actionem rescistariam auocare mihi dominium quod apud me est' potes seruum aliamve rem aliquam,ut puta landum comparauero.Nam a Glo Linterim eius quod emptum est nomine Omnes actiones peti cogar, ut serui su- , ii, gratia furti noxalem actionem .sed de si quis huiusmodi seruum surripue ι i. μωρὸν rit mihi,aliove aliquo modo meum possidere coeperit, non ideo minus recte meum esse vindicare potem,quod eius a me dominium abire speratur, ut euenit eo casu quo a me instituto herede seruus alteri sub conditione legatus, aut seruo ipsi sub conditione data est libertas'. Denique ita fit,ut res eas quar si do- . L-- minium nobis facile adimi potest,& meliorare possimus,& peiorare, sui puta fundum imposita seruitute & vindicare atque distrahere,vt adhibito exemplo ''
Pomponius xxxi x. ad Mutium libro explicat hac nostra regula. Ait, Quoi, risco o IGAM vs.Idem multo magis si priuato Denique I m p p. aiunt, si debitor non c5sentiente creditore rem ei iure pignoris obligatam distraxerit,dominium cum sua causa transsatum esse ademptorem'. Ait lex, ET A LlENA .d is Ma eum sua scilicet causa, ut recte post Placentinum Accursius monet . Nam ut Pompo.noster eodem lib.39.aa Mutium ait, Alienatio cum fit, cum sita causa dominium ad alium transferimus,quae esset sutura, si apud nos ea res man. - .sacu Lsisset,id toto iure ciuili ita se habet',qua de re diximns ad i. id quod nostrum. π' s..
xi.&l. nemo plus iuris. Liv. s. ideo*rem meam quae pignoris nomine iam alii ρων.
obligata essetax stipulatione post contracta tibi debitam soluere, atque adeo f . alienare possum, sed cum sua causa. Qua ob rem si soluero non ideo magis liberabor abs te, a quo rem auocare possit is qui iam ante pignori eam accepis. I ιβ' setidque Pomponius noster alio in loco tradidit β.Ait lex st xv irv τ tu i M-''
PONE , ac multo magis acquirere.
AD L. CCVI. Pomponius libro nono ex variis lectionibus. Iure natum aequum est, neminem cum alterius detrimento ct in
396쪽
Jn locupletiον- ex incomm. fi factum condi nem hae , , ναμ a tionem doli, O p uentes agentem exceptume repedi M. u lit Omponius hoc loc ait, iure naturali aequum esse ut nemo cibalterius detrimento &iniuria fiat locupletior. Idem alio in loco
ait, hoc natura aequum csse neminem cum alterius detrimento fieri locupletiorem'. Igitur contra ius naturale,contra naturam
est ut cum alterius damno quis ditetur. Huc pertinet quod est apud M. Tullium lib. 3. ossiciorum. Detrahere igitur,inquit, aliquid alteri, de hominem hominis incommodo suum augere commodum, magis est contra naturam quam mors, quam paupertas, quam dolo quam caetera quae pos. sunt aut corpori accidere, aut rebus externis dcc. Cum itaque non debeat ex alieno damno quis esse locupletior, uissimum erit,auctore Vlpiano, in eum ' repetitionem dari ,ut in hac specie. Secundo primus denuntiauit ne seruo a se .res praeposito pecuniam crederet. Credidit ex eo contractu primus peculium ha μ si aut verb in rem eius versum est, petenti tamen secundo, de agenti actione 'i' μ' institori, non vult quo locupletior est soluere,exceptionemque hanc obiicitia non secundo denuntiauerit ne illi seruo crederet, Paulus de dolo malo repli cari oportere ait,videri enim dolum facere qui ex aliena iactura lucrum quae- τὸ Duma' rat, quamobrem ex etiam ex causa primo condici posse'. Cum autem i, qui ex alieno damno lucrari vult, frustra exceptionem obiiciat, frustra etiam hoe nomine acui rus est , ideoque quod pupillus sine tutoris auctoritate mutuum d ἰημη - aesepit,& locupletior factus est, a pubes sectus soluat, non repetit '. Itemque talia i quod neeessario vel utiliter praedo in hereditatem impenderit, re meliore sicha, id hereditatis petitori deducet in restitutione fructuum. Benignius enim est in praedonis quoque persona impensarum haberi rationem,cum non debeat utactore Paulo, petitor ex aliena iactura lucrum sacere. Impensarum autem ratio' non opposta doli mali exceptione, sed oscio iii dicis habebitur'. Ait lex vir N Arux At, id est iure gentium. Cicero libἰ3. osse. Nam ut sibi quisque malit quod ad usum vitae pertineat quam alteri adquirere concessum est,non reps....ῆ. gnante natura. Illud natura non patitur, ut aliorum spoliis nostras facultate,, i copias,opes augeamus. Neque vero hoc solum natura,id est iure gentium,sed etiam legibus populorum, quibus in singulis ciuitatibus respublica contine , tur eodem modo constitutum est, ut non liceat sui commodi causa nocere alteri &c.
AD L. CCVII. Vlpianus libro primo ad legem Iuliam & Papiam
Res iudicata pro veritate accipitur. Sententia de statu lata ta quanile faciat. Et quis ingenuin, aut silertisin osse m-
restigatur.3Nscriptionum, verborumque similitudo indicio est desumpta esset hanc sententiam ex l. ingenuu. s. de statu ho m. cuius quaestio dignal est, meo iudicio, quae accurate ac diligenter a nobis explicetur. Ait -l lib. i. ad legem Iuliam 5: Papiam Vlpianus,ingenuum accipere nos eum etiam de rede quo sententia lata est, qua uis fuerit libertinus quia res iudicata pro veritate accipitur. Hoc eo pertinere credo ut intelligamus, illumi quem
397쪽
ADITIT DE DIVER. REG. IVR. AN T. 363
quem ingenuum esse iudex pronuntiauit posse sine metu legis Iuliae be Papiae
filiam senatoris neptemve ex filio,proneptemve ex nepte ex filio nato natam:& sponsam,& uxorem habere. Nam lege libertinus eiusmodi foeminas ducere prohibetur'. Verba legis extant in l. lege. in princip. Sc s.1. s.de ritu nuptia. a L preis
Quamobrem quaesitum est primum qui Senatoris filius accipi debeat, qua de re idem auctor eodem libro disserit .&Paulus libro x. ad easdem leges e tum deinde quis libertinus intelligatur in hoc proposito, de constat eum quoque ct 7 qui adoptatus erit ab ingenuinquamuis in eius familia ingenui iura sit consecutus,attamen re vera libertinum esse,atque adeo quasi libertinum a Senato- --: .riis nuptiis repellendum,ut Marcellus ad easdem legesseribit'. Idem esse Vlpia :nus in earum legum interpretatione ait, si quaestus in seruitute filius in patris . i. 'potestatem beneficio principis redactus fuerit, nec enim dubitari quin libertinus maneat, adeoque a Senatoriis nuptiis repellatur' . Plane libertinus qui ius annulorum impetrauit, quamuis iura ingenuitatis saluo patroni, qui ab illius hereditate non debet excludi, iure nactus sit, attamen ingenuus intelli eitur,&vt ingenuus habetur ex rescripto Hadriani, quemadmodum Vlpianus noster in eodem liba.ad leges tradit . Ergo Senatoris filiam ducere potest, ut de tis libertinus,qui quia pronunciatus est ingenuus,cdia res iudicata pro verita. ι te accipiatur, pro ingenuo habetur, ut eodem libro priuiti Vlpianum demon strare ante dixi . Quod sc accipiendum esse didicimus, ut tamen iusto contra. dictore intenuus pronuntiatus fuerit mam alioqui perinde inesscax decretum est atque si nulla res iudicata interuenisset, idqtie principalibus constitutionibuseaueri monet Callistratus .Ex quibus est Hadriani constitutio qua Mn-sneri Vlpianus ait,ut s se aliquis ex seruitute iii ingenuitatem alleget, ne sine aduersario squem paulo post contradictorem vocat) pronuntienς ingenuum vidensed cognitionem circumducant nisi magna causa suadeat, & euidentes probationes suggerant secundum libertatem pronuntiandum, alioqui penu riam aduersatij non solere ingenuitatem tribuere c& sanὸ ut in aliis causis h IItastis. quod absente posse re, nec quoquam nomi he eius respondente pronuntia M. tum est, non habet rei iudicatae auctoritatem, nisi aduersus eum solum qui adesse neglexit, neque creditur hoc casia ex sententia ius fieri , ita in hae etiam ingenuitatis quaestione quod sine iusto contradictore pronuntiatum est, pro vero non habetur, neque iussicit,nis aduersus eum qui desierit . Illud minime dubium est quod Vlpianus noster in supradicio libro primo ad leses re
fert libertinum qui per collusionem steriis' nuntiatus ingenuus, licet collusione detecta in quibusdam causis Rur non ait in omnibus3 an quia in iis caussquet non publica,sed priuati domini vel patroni rem spectant, eum velut ingenuum haberi aequii stZ in quibu clam, inquam,causis,ex quibus est matrim nij causa,quas libertinus esse incipiat, adeo ut a senatoriis nuptiis repellatur:
medio tamen tempore,id est post sententia de ingenuitate latam, S ante collusonem detecta, utiq; quasi ingenuus accipitur,adeo ut Senatoris filia, neptem,cem eius rei ius facere indicat'. Sed & iudex de inossicioso ius facit cum iusto
398쪽
,σι PETRI FABRI I. C.3COMMENT.
contradictore,id est possessore praesente promancrat'. Ait lex nostra, psto vet- : ill . RiT A TE Ac Cipi TvR,& ideo rei iudicatae standum est ut rescripsit Impecto LM L rator', adeo ut qui ex causi iudicati soluit, repetere non possit quasi inde. bitum, licet revera non debeat'. Dices, quid ergo est quod Vlpianus adean sis'. dem leges ait, veritati praeiudicium non facere sententiam iudicis, sed ea data C- ti veritate nihilominus quaerendum esse ' Cur separat ab eo quod iudex pro
p l. --Μ. nunciauit Veritatem Vt planus Z Respondeo ibi de alia re pronuntiatum esse a rem . 7. iudice,nimirum de alimentis, quorum causa non faciat praeiudicium veritati.
3 imis. et vi hoc est quaestioni status , nec enim ideo magis filium este quem, quod ei si sunt menta iudex praebeti decreueris. Atque illius loci haec,ni fallor,est sententia.
AD L. CCVIII. Paulus libro tertio ad legem Iuliam & Papiam. u Non potest videri desisse habere,qui nunquam habuit. . t De hae lege seripsimus ad Inon Videtur rem. I xx Tvi I. et AD L. CC IX. Vlpianus libro quarto ad legem Iuliam & Papiam Seruitutem mortalitati fere comparamus..initiis De hac lege scripsimus ad i. quod attinet xxx D. , AD L. CCX. Lieinnius Rus nus libro secundo regularum.
Quae ab initio inutilis fuit institutio, ex postfacto conualescere non
potest . . in hiE hae lege diximus ad i.omnia cci. & ad i. quod initio xxix. s. Attii NsTITu Tio. Itaque Florentinus ait, si alienum seruum liberum de heredem esse iussi,&is postea meus effectus est, neutrum valerequia
libertas alieno struo inutiliter data sit'. AD V CCXI. pauli libro sexagesimo nono ad Edictum Seruus reipub. causa abesse non potest. De hac l .vit diximus ad i. quod attinet xxxvi.&ad i. in iis.c Lxx .
399쪽
VAt O audio quid sit quamobrem Ulpianus noster tam magnifice de se & sentiat discribat, ut veram non simulatam philosophiam se assectare profiteatur. Quaerendi ratio illa est, quod cum Cicerone merum iurisconsulti ossicium arctissimis&angustissimis finibus quasique cancellis concludi plerique omnes arbitrantur, scribendo scilicet, respondendo, de cauendo, de stillicidiis, de aqua pluuia a cenda,de regundis finibusn huiusnodi reliquis cluet non ita magni ad Rempublicam momenti sunt, & ad pragmaticorum munus omnino spectant. At profecto censitores isti magnam iurisprudentiae tuastitiaeque ipsius sacerdotibus iniuriam faciunt, qui cum iis non modo acerbὸ ac duriter, sed etiam adeo inique agunt, ut ipsorum agris Sc latifundiis id de trahant, quod alienis possessionibus queant adiicere, atque ita fines nostros si dii, placet ipsi pessimi iurisconsulti regunt, quos equidem latius proferendos,& unde sumus deiecti eo restituendos esse censeo, & cur ita censeam iudiciosis hominibus probabo. Quae de vera philosophia nostri ad hunc locum ante me seripserint nihil moror.Nam neque reprehensos Volo, primum quia in eo ex plicando quod quaerimus elaborauerunt:deinde quia non tantum est otij mihi ab re mea, hoc est ab studiis literarum & iurisdictione. Sequi vero plerosque nullo modo possum, quὀd ipsos quo tentarunt non modo non peruenisse, sed ne accessisse quidem,aut vero etiam aspextile mihi plane persuadeam.Nostras itaque&de hae quaestione,&de aliis quae his aliquot libris exponentur opinio nes,quod semel dictum si, proseram,aliorum non exagitabo sententias. Id se. ciant quibus aliude rerum satis non suppetit,& per me quidem in aliena opera reprehendenda suam insumant Vt lubet, ego meam ut nunc quidem est, nimis infeliciter hae in re collocatam putarem. Ad iurisconsultos illos veteres olim se adibatur auctore Tullio',ut non solum de omni iure ciuili, verum etiam de omni ossicio,aut negotio ad eos reserretur. Conficiendis testamenti de contra Eendis obligationibus adhibebantur, ut alio loco exponetur,&qui hastas patronis,ut ait Cicero, subministrarent aduocabantur. Hinc aduocati dicti. Eoruquoque responsa iudices in proserendis sententiis ita sequebantur, ut etiam ne ipsis recedere possent Iustinianus ab Imppsuisseconstitutum tradat Iidem in zz . lili ,
400쪽
Iurisconsulti iura interpretabantur,& non tantum de priuatorum iure , sed etiam de publico,de magistratibus: de muneribus N honoribus, de sacris, deque aliis quamplurimis quid obseruaretur, ecquid statui oporteret, exponebant, utpote qui rerum diuinarum&humanarum prudentiam profitebantur. Qui . interpretatio proprium iuris ciuilis nomen obtinuit .Itaque Iurisconsulti iuris ciuitate. D- auctores & iuris coditores passim in libris nostris nominatur,ut ab doctis quia n. busdam viris plenius demonstratus . Adsidebant etiam magistratibus Iuris
Pereb. eraL. consulti,& consiliarioru munus Obibant. Sic Papinian ip secti prctorio Pau
2': 'L- lum&Vlpianum assellares suisse constat'. Adhibebantur etiam a iudicibus in
Lampniauis consilium Iurisperiti,ut monet Gellius :nec solum de ciuilibus causis, verum' etiam de criminalibus iudicabant. Idque ex eo satis colligitur quod Vlpianus ait, in hac re cum primis laborare eos qui iuri rudentiam, hoc est artem bovi'-- A & atqui profitetur, ut ciues& proposus praemiis ad ea quς iusta sunt peragenda invitent atque alliciant:& vero constitutis, sancitis,irrogatis poenis a facino
Aut cet. y rum perpetratione avocent atque deterreant, itaque omnes bonos essiciat qui
qui procurat,is non modo Veram philosophia assectat, squemadmodum vi planus de se modestius loquitur,tantum abest,m arrogantiae labes ei aspergen da sit sed etiam sapietia ciuili se praeditum ingenue prosteri ut potest,ita meo quidem iudicio constanter ac firmiter sine ulla dubitatione debet. Nam ita quoque idem Ulpianus ubi non des Verum de re ipsa loquitur, & ciuilem se lanctissimam nominat'. Et quemadmodum sapientiam defi- pientiam&rem s
ἡ.Θ nit Cicero , rerum esse diuinarum atque humanarum scientiam, in qua con tror ceg. tineatur deorum & hominum communitaS,&societas inter ipsos, ita nos de iu-
ti, prudentia loqui audacter possumus.Sed ne quo me quidam velut aestus ani mi auocat,abduci patiar,illa quae sunt artis eius, cuius &studiosi sumus & vi deri volumus,& quibus ea quae modo diximus confrmantur, si lubet proponamus, aut potius ipsum Vlpianuloquentem audiamus. Eius hcc verba sunt,
Quod de aequo & iniquo ait Iuristonsultus,id, si erit commodum, alibi explicabitur. Quod ait, bonos poenae Vel praemi j constitutione ciues efiici, hoc ex mera Aristotelis philosophia depromptum est, qui plerosque ait necessitate potius quam ratione, mulctis& poenis quam honesto ad obseruada iuris pis., ιβ cepta,id est ad honeste vivendum neminem laedendum se uincuiq; tribuendu
atque adeo ad ipsam Virtutem excolendam adduci. Quamobrem esse qui existimenta legi statoribus prouocados bonos ad virtutem,prauos autem avitiis a L. M. p narum di suppliciorumetu depellendos.Sic enim Aristoteles ''. οἱ γὰρ ob
Regias vel Imperatorias Vocat, eos qui Insulta faciant mulctari & puniri, iustos'