장음표시 사용
371쪽
ta Exc lex pertinet ad Edicturn pr toris de aqua &aqii et pituite
arcendς, quod Paulus noster hoc libro x Lix. ad Edictum inter- prctatus est. Aquς pluuic arcendo actio non in rem, sed personalis est'. In eam damnum futurum venit, vidi in iudicium damni . t risistis. infecti,cum tamen reliquis sexu omnibus iudicias pr teritum pri--
stetur .Et ideo si quis priusquam aquq phiu arcendet agat, dominium fundi 'Pcui nocetur ad alium transtulerit, desinit habere aquae pluuic arcende a clio nem,quamuis cum eius dominium esset opus factum a vicino fuerit'. Quod si antequam fundum alienaret ii ociudicio egerit,postea quidem id cosequi poWrit,ut damnum quod fundo da; iam sit GAiatur; sed quod erit consecutus id eminori totum restituere debebit . Itemque cum damnum suturum hγ achio ρ his aeri . con;ine tisi post eam susceptam de damno quod post litem cotestatam datumst,ac de opere restituendo, alteriundum in quo factum est opus quod nocet) d Iρ , --. alienaverit, nihilominus cum eo iudicium alienato fundo manebit,in quod ratio damni post alienationem dati ventura est . Quod si antequa noceat opus factumus cum quo actum sit vendax,cum emptore agi potest aquς pluuigar. πηι tu cenci propter futurum damnum,ut scilicet patientiam operi tollendo pr steticum venditore non potest,nisi actione in factu ex edicto )e alienatione iudiei j mutandi causa facta intra annum,si venditor id euitandi iudici j gratia secerit. Cum enim incipiat actori aduersus alium actio esse quam qui secerit, id suis impensis quas tame ab alienatore interdicto quod va aut clam, simul cum stimatione damni dati postea recuperaturus est tollere compellitur, ob id quod qui ab alio factu possidet, iactenus duntaxat conueniri potest ut opus tolli pa- tiatur.Finc traduntur in l.3.,. item si locv.f. de alte.iud. muta ausact.l. emptor. I. st venditionem.I.Vlt.7Maq.& aq. plu.am. Ex quibus apparet permultum interesse quando res tradita & alienata fuerit, quadoquidem hac actione aquae pluuiς arcedς no tenetur nisi solus dominus qui in suo opus fecerit'. Paulus no fster de hac re disputans ait, Non videri data quς eo tepore quodantur accipientis non fiunt:vtputa si fuerit simulata venditio,tunc enim dicemus no ideo mi. iactis . num actione aquς pluuic arcendet venditore coveniri, quasi idem adhuc sit do it minus qui & opus secerit,utpote cum hoc emptionis comento dominus alter effectus non fuerit,argumento a cotrario sensu l .emptor.Ξde aq.5 aq. plu. arc. ubi Iurisc.auctor est,ita dei nu opere facto solum emptore conueniri, ii simulata non fuerit venditio. Ait lex, NON vior NTvR DATA. Vice versa dari cuiquam id intelligitur, quod ita datur ut eius fiat, auctore Iustiniano F.
,. Qui iussu iudicis aliquid facit,non videtur dolo malo facere,quia D
I edictum de aqua pluuia arienda, oe in actionem ex ea descendentem non m nire quod inussu iudicis,aut magistratin, aut Frincipu factum est, nee in Paulianam ιctionem,nee in restitutionem in integrum.
Ic quoq; A. ad quςstione de aqua pluuia arcenda pertinet. Exem .plum aute accomodatius adferri non potest,nis fallor,eo quod eandem qu stione agitans Vlp. retulit. quod ut facilius intelli eatur, illud necessario ponedu est,cessante dolo cessareactione de sepulchro
372쪽
violato. Cum enim Praetor ita dicat, Cuius DoLo MALO s QvLCM RUM. Lia.... v OLATUM E ε Dic ε TVR . haec prima verba ostendunt eum demusti ex
hoc plecti qui dolo malo violavit'. Cum igitur is qui iussu iudicis aliquid fi-zia sipuia cit,non videatur dolo malo facere,quia parere necesse habet, ut hoc loco Pa
C. - lus ait, quid mirum si dicat Vlpianus in eum qui conuentus actione pluuiaequzin prine. arcendae, opus in loco priuato ac deinde religioso factum iussu iudicis com- si pulsus restituerit, non esse sepulchri violati actionem 3 Ait lex, iussu 1 voicis, tisi, - . pedanei scilicet, qui a magistratu adiicitur actioni aquae pluuiae arcendae , ac ν 'F- ι inulto magis quod principis aut sienatus iussu, atque adeo publica auctoritate. et . opus factum fuerit aquae mittendae causa in aquae pluuiae arcendae actionein ' ρι non veniet,aut id cuius memoriam vetustas excedat,ut puta semina ab iis qui z . . . eas primi agros constituerint'. sic & in actionem Paulianam non veniunt ea quae i. qu.d antequam bona debitoris possiderentur,creditoribus soluta sunt. Nam apud y V re ' Labeonem scriptum est, auctore Vlpianosum qui suum recipiat nullam videri fraudem sacere, hoc est eum qui quod sibi debetur recipiat. Eumenim quem Praetori sic enim lego non pRAEs Es, cum postea etiam de praetore non depraeside loquatur Vlp. discribat ad edictum urbicum) inuitum soluere co- gat, impune non soluere iniquum esse', qui nullum dolum aut fraudem ad a, misisse, nihil dolo fecisse intelligitur cum iussit magistratus secerit, cui parere Monem σν. necesse habeat. Qua etiam ratione si Ptaetor decreuerit soluendam pecuniam .s minori, siue curatoribus, di debitor allegans minorem esse, compulsus sit ad. maiον lutionem, nihil ei imputabitur, nec minorem hunc praetor in integrum re stitui volentem auditurus est'. Itemque cum ei qui sciens cum pupillo, cui fas --. sus tutor auctoritatem praestabat, contraxerit, aut in iudicio egerit, non sub-ρ j oh y ueniatur quasi se ipsed eperit, de nominatim praetor ita demum se datuum
s. in integrum restitutionem promittat edicto, ex quibus cau. maiores in Iate grum restituantur, si id actor ignorauerit', etsi ergo, inquam, scientia noceat
- , se inter m tamen restitutio facienda erit, si actoli a Praetore ad iudicium falso V ι - - pupilli tutore auctorante accipiendum c5pulsus fuerit'. Similitercsim actiones .et Aa in Latim ex edicto. Quod salis tutore auctore gestum erit,is tantdin teneatur,is. qui sciens dolo malo auctor pupillo fuerit ,tamen qui compulsus a magistratu
VH auctoritatem accommodauerit excusabitur'. Cum enim parere necesse ha-
. i. uis . buerit,dolo malo fecisse non videtur. Eadem ratione qui iussu praetoris pretio in si est ιμ- dato pactus est de criminonon notatur, quamuis alioqui quas consessius insea avet da, mi a notaretur'. Deniquotiam si sine magistratu, ut pote Praetore, aliquid fieri uinci. ins possit, optimum tamen esse Pomponius ait hoc per magistratum facere'. Ait satis,is lexmi A PARξRr Sc.Bene dixit QVi A,cum eius qui parere necesse habent nul ia, μῖ risI la esse culpa intelligatur'. Quod hic de iudice traditur, id v ex Labeonea pugios tibi. Vlpianum Ostendim us, multis magis de magistratu dieendu est, evius imperior i ,οὴρ, .st qui non paret,eii dolo malo carere non posse Iabolentis ait ' f de adeo Verti est, ut is qui qd praetoris decreto no obteperaret ductus fuerit, in ea causa non sit
Uriis iis a maXime propter praetoris pr*ceptu ut iniuriarsi experiri queat ,euea dolo& iocinia. improbitate sua nemo actione cosequatur, ut diximus adl.qui dolo i31. . Qua etia ratione Labeo recteVlp.auctore scribit, prictore ex illa parte si vE cui νεκ
373쪽
Die 1 TvR, non esse restituturum eum, cui dum decreto praetoris non obtemperat, iurisdictionem suam denegauerit, ne alioqui succurrat ei qui deliquit'. a ista 3 AD L. CLXVIII 'r'M-.
Paulus libro primo ad Plantium. π-,
Rapienda occasio est quae praebet benignius responsu in. I3 E iis quae pertinent ad initium huius legis diximus ad i. semper ini obscuris. ix.& ad i. semper in dubiis. xvi. M Ait lex, RApIENDA . Sici recte Flor.non ut vulgo legitur CAPI EN D A, ut celeritatem maiorem ostendat.Iustinus libro 38. Vtendum igitur occassione, & rapienda incrementa virium.
s Quod factum est cum in obscuro sit, ex adfectione cuiusque capit interpretationem. ALDe hoc , diximus etiam nonnihil ad LI.semper in obscuris. ix. s.
Is damnum dat,qui tu' are: eius vero nulla culpa est, eui parere necesse sit. E initio huius legis diximus ad 3. i.l. hoc iure.iuei g. De verseius.ad ini- - in
f Quod pendet,non est pro eo quasi sit.
Uius sententiae sumi exempla possunt eY iure postliminii quod f -- Romnia pristina iura in suspenso retinet. Pendet ius filii qui apud hostes adhuc est, nec omnino ius filij abscissum est Pendet ius g
lia in ilibς xum p NMς pto ab hostibus' Suspenditur statu, filii
t patre capto ab hostibus . Similiter dicimus filo,aut nepote ca b L impio ab hostibus in suspenso ius potestatis parentis esse M. Et ideo eum actio de i Mne ullo quadiu seruus vel filius in potestate est, perpetua sit,postea vero quὰm iese desit, esse annalis incipiat',ide inquam, D seruiis aut situs cui creditum sit est apud hostes silide peculio actio in dominum patrem re non anno snienda :σz aest, quia postliminio illi reuerti possunt . Pendet ius patris qui apud hostes est, sim pendet,inquam, ut Iuriston. loquitur,an sit in potestate filius quando patrem 'Σ apud hostes habet. Quamobrem si filio credita fuerit pecunia, in pendenti est vr-l seran Senatusconsulti Macedoniam exceptio vigeat,interim igitur actio denesta 'g': se 'tur F. Iure postliminij omnia iura ciuitatis in personam eius qui apud hostes iest in suspenso retinetur,non abrupuntur Itaq; quod pendet pro eo quasi sit plerumq; n5 habetur qua uis interdum qquitate suadente aliter statuamus'. Poras et test ad alias qua postliminij qu stiones reserri quod hic tradit ut . Maritus vaeo si s ri donare no potest nis causa mortis. Si seruii donauerit,& is seruit, stipulatus iret sit priusqua vir decederet,inpedenti est causa obligationis donec vir aut moriarum ut suspicione mortis propter quam donauit liberetur'. Ite s seruus in quo
374쪽
alterius est v suffructus, alterius proprietas aliquid emerit, dum incertum est ex cuius re pretium soluat, pendet cui stadquisitum ,& ideo neutri eorum redhibitoria competit, quia etiam si pura est Venditio , attamen propter iuris conditionem in suspenso est '. Item si proponas duos iudices datos diuersas pronunciasse sententias. Cum enim utramque in pendenti esse Modestinus re-
ω l. --- sponderit, donec iudex competens earum unam confirmet', interim neque
in eondemnatu et, nec absolutus esse reus videbitur, neque quod pendet pro eo babebitur quasi sit. Similiter ponito duos esse reos stipulandi,ex his alterum ab esse,absentis procuratori datam esse pecuniam,& antequam absens ratam ha beret lutionem, interim alteri reo stipulandi qui aderat solutam esse pecuniam. Vlpianus enim ait,in pendenti esse Utramque, posteriorem & priorem solutionem, ideo autem prior in pendenti est, quia dominus absens eam ra- tam non habere potest: quamobrem id quoque incertum est posterior debitum an indebitum exegerit, nam si prior solutionem ratam habeat, a po- . steriore indebitum exactum esse necesse est '. His igitur sollitionibus , cum inpendenti non intellioitur liberatus esse reus debendi, quod enim pendet.' i ' non est pro eo quasi sit. Eadem ratione in specie l .liber homo , .si ita scriptum
s de here. inst.sextans qui propter conditionem in pendenti est, pro eo non habetur quasi purὶ datus esset. Ideoque si cum adhuc dubium esset viri heredum ex aliis partibus Titione an Maevio is sextans datus si,Titius decessit, non potest intelligi datus ei qui tempore dandi, hoc est conditionis expletae in rerum natura non suit. Quamobrem non Titij heredi, sed Maevio acere-ν d. l. litis stet'. Item si propter ea quae t Ab conditione legata sunt pendet legis Falcidiae ratio, praesenti die data non tota vindicabuntur'. Itemque in lege Falcidia non habetur pro puro quod in diem relictum est,medij enim temporis commo- r I dum computatur in iis legatis quae sub conditione relicta sunt f. Praeteret eae testamento seruus quo pure liber esse iussus est, neque legata, neque fidei commissa pure data sperare potest, si adita hereditate propter iuris impedimentum libertas non competit, quod status eius extrinsecus, serte proptet
adulterij quaestionem suspenditur dies enim legatorum aut fidei commisisse, mμπι tarum inutiliter cedit, si Papiniano credimus '. Similiter decem stipulatus a Titio deinde quanto minus ab eo consequi posset, stipulatus est a Maeuios' ' Mesuiu, sub eoditione debet si a Titio exigi non poterit. Igitur pendente stipulationis conditione non recte conuenitur Maevius, a quo ante Titium excusit LGratisi sum non recte petitur'
r. daveis. A D L. C L X X. Paulus libro tertio ad Plantium.
Factum a iudice quod ad officium eius non pertinet ratum non est.22. sententia iudicum, sty mgistratuum cognitioniAu. Aulus ait, ratum non esse factum a iudice quod ad ipsus ossiciu nopertineat: hoc multis exemplis declarari potest, adseram nonnulla quae ipse accomodatiora esse arbitrabor. Finge iudice ad certa rem datum de aliis pro nutiasse quam quae ad ea rem pertinet, nihil eu egisse Alexander Imperator at Finge causim esse de qua ciuilib. actionib.disce .ptandum est, super ea militarem iudice cognouisse,Gordianus Imp.ait,etiam
375쪽
remota appellatione, id quod ab eo statutum sit firmitatem iudicati non habeare' .horum rescriptorum ratio hinc Videlicet petenda est. Quod in iudice dici- . i. c. mus, id etiam in magistratibus Vrbanis aut prouincialibus obseruatur. Paulus si ' ait, extra territorium,aut supra iurisdictionem suam ius dicenti impune no pa rerih. Plus aiunt Impp.ci qui iurisidictionis alienae causim delegauerit, parere tu b ι oui ad dicem datum non debere, quinimis perinde omnia quae statuerit iudex irrita e se,ae si magistratus ipse alienae iurisdictionis iudex resedisset . . AD L. CLX XI. pro inris Paulus libro quarto ad Plantium.
Nemo ideo obligatur quia recepturus est ab alio quod praestiterit.
j Ententia huius loci haec est, Non ideo teneri quem alteri, quod agendo cum altero recuperare possit quod illi praestiterit, atque: hoc Paulus libro . ad Plantium ait De tutore, aut negotiorum a Gῶis 'ἐi gestore species ponatur , quos non ideo creditoribus teneri II τη-
laequum est, quod contraria tutelae aut negotiorum gestorum , L. i. g. actione si quid impenderint facile recuperare possint. Id quidem no ne amus fideo quem actiones habere,quod ad eas praestandas teneatur', aut quod alio nomine obligatus est ,&viceversa, ideo teneri ad agendum ', aut ad cedendas si Muactiones,quod actiones habeat .Est enim ςquum,auctore Paulo lib.1.ad Plan filum sicut mandante aliquo actione nacti cogimur eam prestare iudicio man e mi instreis dati,ita quoque ex eadem causa obligatos nos habere mandati actionem ulli beremur .At neminem ςquum est ideo solum teneri, quod actionem aduersus ti pati halterum cum quo agi debuit habere possit,quamuis Uud Ferocem aliter Pro. eulus existimauerit nisi fortasse is etiam soluendo sit,&abeo is qui conueni- ιζ'O'it tur quod soluerit facile sit recuperaturus, atque adeo nisi res huic damnosa futura non sit ε. AD L. CLXXII. in se Paulus libro quinto ad Plantium. Ei si In contrahenda venditione ambiguum pachum cotra venditorem interpretandum est ambigua autem intentio ita accipienda est, ut res Gm, .
E hae lege dictu est ad i.ς .quoties idem T. Ait lex A M s ic VA 5ec. 7Πι--. id est, pro actore obscuram ipsius intentionem interpretamur,' siler quod uno exemplo illustrare libet. Is qui cum totum argetum M li ei legatu esset, mensas duntaxat sibi legatas putabat, egit ex tel stamento eum herede, ita ut earum duntaxat in iudicio ςmma tionem fecerit.Pomponius ex Trebatio ait, postea eumdem petiturum de ar. gento quoque legato, nec obstaturam ei exceptionem quod non sit petitum g i. ' quod nec actor petere putasset, nec iudex in iudicio sensisset '. Bene Trebatili, μ' vis actoris intentionem accipit,vires ipsi actori salua sit. πο . t
Paulus libro sexto ad Plantium.
In condenatione personaru qui in id quod facere possunt damnan
376쪽
tur,ncm totum quod habent extorquendum est: sed&ipsarum ratio habenda est, ne egeant. Cum verbum RESTITUAS lege inuenitur, & si non specialiter de fructibus additum est: tamen etiam fructus sunt restituendi. E initio huius legis diximus ad i. Diuus Pius 18. ad finem s. De I. i. ad tgeneraliter 78.s. Sequitur 9. Unicuique.
F. Unicuique sua mora nocet, quod & in duobus reis promittendi
obseruatur. Quando nostra, mel aliena mora nobis noceat. Aulus lib. c. ad Plantium hoc loco ait, unicuique moram suis.
am nocere. Veruntamen idem eodem libro tradit, si actionem habeam ad id consequendum quod meum non fuit, veluti ex stipulatu, etiams mora facta sit, me fructus non consequi'. Itaque reo debendi mora sua non nocet. Sed nec ipsi actori mora sua nocet. Ita enim idem auctor eodem libro scribit, si vi metusve causarem tradam, non aliter mihi restituisse videtur quam si fructus restituat, nec mora mea mihi aliquid aufert Imo plerunque actori mora sua nocet, nam si. λι- rem aestimatam in dotem dederit, mulier deinde ea moram faciente in tradi- - α. tione in rerum natura esse desicrit, actionem eam habere no putat Vlpianus .c rem η- Item cum quis manu secerit quo aliter flueret aqua pluuia quam natura s at ..., leret, que agro vicini noceat, tenetur actione de aqua & aquae pluuiae arcendae vi opus restituat, eius successor, ut puta qui ab eo bona fide comparauit, in hoc solum tenetur ut patientiam praestet, ipse autem sua impensa restituere non cogitur.Vicino ita qum putatur quare cuboc potius quam cu illo egerit, a i . S actori moram sua nocere manifestu est,ut Paulus ait . Marcellus quoq; ait, aequu non esse ut amissa oblata creditori pecunia teneatur debitor, qui quan- Τ μ qua aliquando interpellatus non soluerit, no tenereturs creditor accipere voluisset,quare pro soluto id in quo creditor accipiendo moram sine iusta causa
et se G. fecerit esse oportere, si deinde debitor id sine culna sua perdiderit'. Ait lex,
sotu . v NICvIQVE sv A. Itaque non tantum principalis debitor, sed etiam accesso-f nes obligationem producunt ac perpetuant. Quare enim facto suo fidelitatmmLde veri suam obligatione tollat Quaeritur an alteri aliena mora noceat. Idem eodem a. libro scribit, moram rei fideiussori quoq; nocere, di ideo rei debitae interitu .a post illius moram hunc teneri,ni si si rem ipsam ante posteave fideiussor obtu-h M.fh is ferit reo stipulandi: tuc enim ei succurrenduessey. Vice verse,si fideiussor solus
moram fecerit reus non tenetu r,nam nec filius tenetur si pater moram seceric
maero. ct sic tui si Stichum promissum occiderit, sed utilis actio in fideiussorem & in po zy trem dabitur auctore Papiniano & Paulo Hoc enim ita Paulus noster insuit morai β. pradicto libro significat,ut reum liberati dicat si fideiussor hominem occiderit. - fideiussorem autem ex stipulatione conueniri posse'. Sanc fideiussor accesso-ν. nibus etiam suis, id est fideiussoribus qui modo in totam causam accepti sint
ιώ - i. Papinianus ait, si duo rei promittendi sint, alterius moram alteri non nocere . εο ῖ μου Qu.im ob rem quaeri solet quid sit quod Pomponius ad Plantium ait, Ex duo'. bus
377쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. 3 ι
bus reis eiusdem Stichi promittendi factis alterius factum alteri quoque nocere P. An dicemus quemadmodum excepto pacto de compromisso factium unius ex correis promittendi alteri prodest, Vt puta solutio, accepti latio, abso ranshlutio, nouatio, delegatio, iusiurandum', ita Vnius ex correis promittendi fctum nocere alteri, ut puta cum suscepit iudicium & condemnatus est, aut δε Pau. Eiusiurandum detulit, aut si culpa vel dolo quid alteruter admisit, secundum Pylei sententiam,an potius Martini, Ioannis,& Barioli opinionem sequemur, existimantium eam Pomponij sententiam ad socios correos pertinere, atqui sociorum Pomponius non meminit.
f. Dolo facit, qui petit quod redditurus est.
τὸ Lli exceptione. : E hoc s. vlt. diximus ad i. nullus videtur L v. 7. Ait lex, DOLO' p A ci T,&ideo doli exceptione repelli potest qui petit quod sta-- tim est redditurus, ut in hac specie. Morte uxoris dotales sun-l dos maritu lucratus est, uxoris heres contendit alterum ex iisi landis ad se alio quam hereditario iure pertinerst, vindicanti heredi obstat exceptio doli mali, quandoquidem etiam si maxime sundum proprio iure euicerit, hereditario tamen obligatur in hoc ut fundus dotalis penes maritum remaneat'. Idem dicemus si quis a matre si ij domum compa- . LMi. rauerit,& filius matri successerit, doli enim exceptione filius domum vindicas repelletur pro ea portione ex qua heres a matre institutus est '. Sed & stesta- ρι --. amento liberatum debitorem heres omittat, fideiussorem autem eius conue- hiat, proderit exceptio doli fidei utari propter improbitatem heredis, quae si prodesse reo debuerat,si conueniretur,ut apud Papinianum est'. Ait lex , R E n-Di Tu Rus Es T,ei scilicet quem exigi t: nam haec regula locum non habet, cum ' quis id ab uno petit quod alteri redditurus est,ut Paulus idem exponit . ε . s. vlt. I.
AD L. CLXXIV. Paulus libro octauo ad Plantium.
Qui potest facere ut possit conditioni parere, iam posse videtur.
Ad egissum,Siquis omissa causa testamentias intestatopossideat hereditatem. Aulus hoc in loco ait, Eum qui potest facere ut conditionem implere possit,iam posse videri. Igitur qui sub ea conditione legatum', a I. gym.Laut hereditatem testamento acceperit, & id egerit ut omitti causa testamenti possideatur ab intestato hereditas, in edictum incidet, quandoquidem Vlpianus ait, eum qui sub conditione heres institutus potuit parere conditioni, nec paruit, deinde ab intestato hereditatem possideat, edicto teneri debere, quia eiusmodi conditio sati iurisconsultus id est, ut ego interpretor, institutio, cui conditio quae in arbitrio heredis instituti est,adscribitur, ιro pura haberi debet . Praestabit itaque legata & fideicommissa is, qui sub με patis. uiusmodi conditione institutus, ab intestato heres esse voluit. VSuntamen etsi adhuc parendi conditioni tempus habeat, hac edicti parte non tenebitur ..ei,in cuius personam conditio collata est, quasi non sit legatarius . Vice versa qui non potest facere ut possit conditioni parere,iam videtur non posse, itaque
378쪽
ιιι PETRI FABRI I. C. COMMENT.
merito sub huiusmodi conditione institutus omissa testamenti causa heredi itatem ab intestato possidet, nec in edictum incidit, ut puta cum ita quis a patruo scriptus est, si a patre suo emancipetur, haec enim conditio in si ij heredi, instituti potestate non est,cum non facile pater cogi possit ut filium emancipet. Quamobrem filius omittente patre successionem legitimam ad quam ipse vetanire non potuit quin praetoris edictum offenderet , nec filius quoque quasi here,, aut bonorum possessor ex illa parte unde legitimi, ob id quod cum omnis legitima succellio proximiori deferatur in legitimis heredibus non estra Usiuccessito', ne iure quidem praetorio ex capite unde legitimi, ex quo datur bo-p-LM. . norum possessio legum tuendarum causa j filius,inqua,ab intestatosne meatu illius edicti successurus est patruo quasi proximus nam iure praetorio ut in ν--,. . liberis,ita & in cognatis est successio,cum his omnibus non legum tuendarumpe. . t m causa, sed ex mera praetoris indulgentia detur bonorum possessio in cognatus consentiente patre,id est si pater fratris bonorum possessionem ex utroque capite tam unde proximi cognati,quam Vnde legitimi omiserit. Quam speciem ita Papinianus tractauit lib. c. resp. . Neque dixerit aliquis filium ita institu-omisca, . tum non id3O magis quod eum pater emancipare noluerit posse ab intestato anu. i succedere, quod etiam a querela inoffciosi materni testamenti filium sub illi ipsa conditione institutum omissia ex testar' nto successione repelli Diocle ειβώ, Ciso tianus 5: Maximianus rescripserint . Cum enim ideo quod is qui facere non st potuerit vi posset conditioni parere iam non potuisse videatur, succedere ab intestato sine metu edicti posse dicimus, eo casu intelligimus quo legitimae siue- cessoni locus iam factus,quo vis omnis testamenti iam soluta fuerit,aliter atq; in specie illius rescripti, in quacum agatur de querela quae moueri non solet nisi adita hereditate a scriptis heredibus, necesse est filio datum coheredem, aut substitutum, ex cuius persona testamentum valere ac vigere intelligatur. Sed haec paulo alieniora sunt, itaque ad verba regulae nostrae redeamus. Ait, Qui poTEsT p ACERE.Obiicitur quod ait Paulus inl.pen.3.pen. s.quib. ad lib. procl. non lic. Sed haec diuersa sunt, eum in cuius potestate sit conditio posse proclamare ad libertatem,si maior xx. annis, deque sua conditione dissimulas vinum dari se . passus sit,&eum qui facere possit ut conditionem in potestate habeat, iam habere intelligi. Quinimo huic multo potius non denegari proclamationem respondebimus. Ait lex, IAM possE vin Erva,&ideo si sub conditione obligatus curauerit ne conditio existeret,nihilominus obligabitur,' ' quasi eam implere possit, auctore Paulo ', ut in hac specie, comparauit quis ais virb.ial. me bibliothecam sub ea conditione, si Decuriones Campani locum in quo eam poneret ei Vendidissent, deinde per eum stat quominus id a Campanis
LLabraso. impetret, eum teneri mihi praescriptis Verbis, aut ex empto actione traditur . A Item si venditor qui sub huiusmodi conditione mihi seruum distraxit, fra- n. . n. tiones ipsius arbitrio putasset, rationes potuerit accipere neque acceperit, impleta conditio emptionis videtur,&ex empto venditor conueniri potest .
s iamd quis sit velit,habere non potest, id repudiare non potest.
De hoc , .diximus ad i. eius est nolle.3. s.
379쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. AN T. AD L. CLXXV.
Paulus libro undecimo ad Plantium. 34s
In his quae officium per liberas fieri personas leges desiderant, si
uus interuenire non potest. E initio huius legis i 1. diximus ad i. quod attinet 32. s. Air IN lis. is LPM . Ideoque arbitrium eius recipi non potest Item rei p. causa seruus abesse non potest,auctore Paulo lib. 69. ad edictum . Quamobrem T. iii, idem eodem in libro tradit eum qui seruum in iudicio sisti promi- ire. serit, iisdem exceptionibus uti,quibus si pro libero fideiussisset, praeterquam si
abesse rei' causa diceretur, nam seruum rei p. causa abesse non posse'. Ait, i et cz s DE si DERANT, ut intestimonio dicendo, in postulando'. Seritum. inquit Comicus, hominem causam orare leges non sinunt,nec testimonij dictio
est. Sed & moribus prohibetur iudicare seruus'. ff. Non debeo melioris conditionis esse, quam auctor meus, a quo'si
ius in me transit. ne herede. IE hoe . dictum est ad i. nemo plus iuris 14 7. Ait, NON DEB EO M E-lti cxls coNDirio Nis EssE &c. Et ideo postulante Sticho qui eo--ldem testamento libertatem, & fideicommissam hereditatem accerat, si heres suspectam adierit, mox Stichus antequam moram in recipienda .. mi in Titium si nolit re
hereditate faceret,relicto herede Titio,decesserit, perinde ieipere fideicommissam hereditatem actiones ex S C. Trebelliano competent, atque in Stichum insum si viveret competitum suerant,& Marcellus in ea specie ait existimare te idem in herede Stichi constituendum , quod in Sticho constitutum est. Cur enim recusaret, quam recusare non potuit is cuius hereditatem suscepit item quemadmodum si quis alienum fundum vendidisset,&suum postea fictum peteret, exceptione rei venditae& traditae reac repelle- in m. Ziaretur, ita de si dominus standi heres venditori extitero, idem erit dicendum, nam exceptio rei venditae & traditae, ut prodest heredi emptoris, ita & venditori; successoribus nocet, siue in uniuersum ius, siue in eam duntaxat rem successerint F. Ait,MEOORis, imo vero accidit nonnunquamvis m deterioris, quandoque melioris conditionis atq; adeo non eiusdem contra id quod continetur l. 19.s. v tibi scrip s. --d.
AD L. CLXXVI. Paulus libro tertiodecimo ad Plantium. Non est singulis concedendum,quod per magistratum publice possit fieri: ne occasio sit maioris tumultus 'faciendi. Infinita aestimatio est libertatis & necessitudinis. E initio huius leos i 6. diximus ad finem l. qui auctorei 37 ΞDe,. r. ad i.
libertas inaestimabilis. Ios .f.
AD L. C LX X UII. Paulus libro quartodecimo ad Plantium.
380쪽
inai in ius, dominium ve alterius succedit, iure eius uti debet. N mo videtur dolo exequi, qui ignorat causam cur non debeat petere. t E initio huius legis diximus ad i. nemo plus iuris Liv. Z Ait eum qui
in ius dominium ve alterius succedit, iure eius uti debere. Itaque cuml ubi acceptum est semel iudicium ibi & finem accipere debeat', si is
pium. 3o. i. qui Romae iudicium acceperat decessit, dicemus heredem eius quamuis domicilium trans mare habeat,Romae tamen defendi debere,quia succedit in eius, με qui locum a quo heres relictus est . dolo. r.' AD L. C LX XVIII.
De 9. i. huius leg. diximus ad i. 63. qui sine Paulus libro quintodecimo ad Plantium. Cum principalis causa non consistat,plerunque ne ea quidem quae sequuntur locum habent. De hac lege diximus ad 9. i. t. nihil dolo. cxxix. ZAD L. CLXXIX. Paulus libro sextodecimo ad Plantium. In obscura voluntate manumittentis fauendum est libertati. E hac lege diximus ad i. quoties dubia xx. Z Ait lex, iN Os-
relinquat libertatem, siue sc alienaverit mancipium ut manu mittatur. Nam non addito tempore si non appareat quid conuenerit inter contrahentes, utrum cum primum potuisset emptor , an quando Vellet ut manumitteret, fauor libertatis priorem opinionem inducit, di ideo si tam seruus quam emptor eius praestbsint, intra duos, semus si absit, intra quatuor menses erit manumittendus, alioquin hoc tempore ela-at . . Di pso ex constitutione D. Marci seruus si liber,ut Paulus docet', & sane beni-
si gniora semper in dubiis praeserenda sunt . AD L. CLXXX. paulu, libro septimodecimo ad Plantium. Quod iussu alterius soluitur,pro eo est,quasi ipsi solutum esset.
De condictione ingebiti, quae datur nan aduersus eum qui pecuniam accepit, sed etiam in eum euius nomine aut iussu alter acta insolutio. Aulus lib. xvii. ad Plantium scribit, indebitum esse non tantum quod omnino non debetur, sed de quod alii debetur si alijsoluatur, aut si id quod alius debebat, alius quasi ipse debeat
solliat,eoque nomine condictionem ad repetendum dari' .Hoesicaecipiendum est nisi iussu creditoris sui quasi delegatus aliquis solueri unam ut eodem libro idem auctor hac regula nostra definit, quod iussu alterius soluitur, pro eo est quasi ipsi solutum esset. Is enim rei gestae ordo est ut pecunia ad te a debitore tuo,deinde a te ad alterum cui solutum est perueniat: nam celeritate coniungendarum inter se actionum una occultatur actio,