장음표시 사용
101쪽
s AD HERENNIUM quod non alienum est exile nominari, cuiust nodi est boerca tum inic ad balneas accesit, ad hunc ponea dixit, hie tuus seruus me pulsauit.Fostea dixit hic illi, conoderabo. PU ille conuitium licit,Cr magis magis que praesentibus
multis clamauit. Friuolus hic quidem iam,Cr illiberalis est sermo. N on enim adeptus est id,quod habet attenuata fisgura,puriS verbἷs er clectis,compositam oratione. Omne genus orationis,Cr graue, Cr mediocre, Cr attenuatum
dignitate liciunt exornationes, de quibus pht loqueri inuri. quaesii rarae distonetur,distinctam sicuti coloribus: βcrebrae collocabuntur,oblitam reddunt orationem. Sed fisguram in dicendo commutari oportet,ut graue mediocris, mediocrem excipiat attenuata. Dcinde identidem com mistentur,ut scite satietas uarietate uitetur. α v o N I A M quibus in generibus elocutio versari. debeat,dictum est,videamus nunc quM res debeat habere elocutio commoda Cr perstm. Quae maxime admodum oratori accommodata ei tres res in se debet habere, eletaguntiam,compositionem,dignitatem. Elegantia est, queflcit ut unumquodque pure Cr aperte dici uideatur. Haec distribuitur in Latinitatem Cr explanationem. Latinitas est,quae sermonem puru conseruat ab omni uitio remotu.
Vitia in scrinoe,quo minus is Latinus si duo possunt se:
Soloecisimus er Barbarisimus. Soloecismus est, eum uerbis pluribus conliquens verbum superiori non accommodaesturi Barbarisimus est,cum uerbum aliquod uitiost nyrtuns Haec qua ratione ut re posimus,in arte grammatica diluae eide discemus. Explanatio ni,quae reddit apertam Cr diis cidam orationem.Ea comparatur duabuε rebus, usitatis proprijς. Visitata sunt ea,quae uersantur in semconsuetudine qκotidiana.Propria, quae eius rei uerba
102쪽
LIBER III I. ssVerba uti aut esse possisnt, qua de loquemur. composedo,nt uerborion conjiructio, quaescit omnes partes oram tiora aequaliter perpolitas. Ea conferuabitur, si fugimus
crebruS uocalium concursiones, quae ultim atque hianistem orationem reddunt,ut hoc qi:Baccae aeneae amoenistaniae impendebant. Et si uitabimus eiusdem litorae nimia asa sidulcitem, i uitio uersius hic erit exemplo. nam hic nihil prohibet in uiths,alienis exemptu uti, O' Tite tute Tuti tibi tanta oranne tulini. Et hic eiusdem poetae: Qui quam quisquam cuiquam quod conueniet, neget. Et si eiusdem uerbi Viduitatem nimiam fugiemus, ea est huius αmodi: Num duius rationis ratio non extet,ei rationi ratio non nisdem habere. Et si non utemur continentersimilia ter cadentibus uerbis,hoc modo: Flentes, plorantes,lacommantcs,obte1Entes. Et si uerborum trai tectionem uitabimus,nisi quae erit concinna,qua de re posterius loquemn quo in uitio est Lucilius Uiduus, ut hoc est in priore Iiis bro Has res ad te scriptas Luci nnsimus Acti. Item, fugere
oportet longam uerborum continuationem,quae Cr audimtoris aures,Cr oratoris stiritum udit. Ηιο uiti s in compositione uitatis,reliquam operis confiumendum est in dignirente. Dignitis ei quae reddit ornatam orationem uarietate di linguens. Haec Cr in uerborum er sententiarum exormnationem diuiditur. Verborum exornatio hi, quae ipsius scrinonis insignita continetur perpolitione. Sententiarum exornatio e)t,quae non in uerbis sed in ipsis rebus quai dum habet dignitatem. REPETITIO est,cum continenter ab uno, atque
eodem uerbo in rebus similibus er diuersis principia fiu- intur,hoc modo: Vobis istud attribuendum est, uobis gratia habenda, uobis res ijdi erit honori. I tem, Scipio x 3 Numn
103쪽
gs AD HERENNIUMmmantiam sussulit, Scipio carthaginem delauit,scipio pacem peperi Scipio ciuitatem feruauit. I tem, Tu in βαrum prodire, tu lucem collicere, tu in horam consteactum uenire conaris es Audes uerbum acere, audes qui
quam ab istis petere,audes supplicium deprecari s Q hides quod posci destridere quid est,quod audeas postulares
quid est,quod tibi putes concedi oporteres Non tu iurat dum reliquisti non amicos prodidistis non parenti manssintulistis non denique in omni dedecore uolutatus res Haec exornatio,cum multum uenu titta habet, tum grauitatis Cp acrimoniae plurimum. Quare uidetur esse actibenda CT ad exornandam,CT ad augendam orationem. Q veriloaest per quam non ut ante primum repetimis verabumsed ad postremum continenter reuertumr, hoc mo do Poenos Pop. Ro. iustitia uicit, armis uicit, Iiberalitate vicit. Item ex quo tempore concordia de ciuitate sublata
est,tiboetas ublati est des fiublata est,amicitia sublata est.
Item, C. Laelius homo nouus erat,ingeniosus erat, doctus erat, bonis uiris Cr studiosis amicus erat, ergo in ciuitate primus erat. I tem, Nam cum ictos ut absoluant te rogus,ut peierent rogus,ut existimationem negligant rogus, ut leages Pop. Rom. tuae libidini largiuntur rogas. complexio est, quae utranqge complectitur exornationem, CT hancm quam ante exposuimus,ut CT repetatur idem primum uerbum sepius, Cr crebro ad idem podremum reuertavimur, hoc modo: Qui sunt qui foedera sepe ruperunt Carthaginienses. Qiri fiunt, qui crudele bellum in Italia gestierunt carthaginiensies. Qui fiunt, qui Itiliam deframaueranis Carthaginiensies. Qui fiunt, qui sibi postulant
ignostis Carthaginienses. Videte ergo quid conueniat eos impetrare. Item, Quem Senatus damnarit, quem Pop.
104쪽
LIBER IIII. 83 Rom. damnarit, quem omniam exinimatio damnari euem uos sententijs uestris abs,laetus Traductio est, quae L.
cit ut cum idem uerbum crebrius ponatur, non modo non Olyndat animumsed etiam concinniorem orationem reta dat,hoc pacto : Qui nihil habet in uita iucundius uita, is cum uirtute uitam non potest colere. Item, Eum tu bonumnem appestas, qui si Auibet homo, nunquam tam crudeliter vitam hominu peti Iet. At erat inimcus euo inimicum sic ulcisci uoluit,ut ipse ibi reperiretur inimcus. Item,Divistin fine diuitum esse, tu uero virtutem pror diuit s. Nam iii uoles diuitius cim virtute comparare, uix satis idolicie tibi uidebuntur diuitiae, quae uirtutas pedibcquae
sint. Ex eodem genere exornationis, cum idem verbum modo ponitur in hac,modo in altera re, hoc modo : Cur eam rem tam studiose curas, quae multas tibi dabit curassItem,Amari iucundum est,si curetur nequid iussit amari. Item, Veniam ad vos,si mihi Senatus det uenium. I n hiscuatuor generibus exornationum, quae adhuc propositae sunt,no inopia uerborum sit,ut ad idem uerbum redeatur
septu sed inest niuitas quaeda,quae facilius auribus d u
dicari, quam uerbis demonstrari potest. Contentio est, cum ex contrari s uerbιs oratio conficitu hoc pacto: Habet albentatis iurata principia,eadem exitus amarisimos afri. Item, inimicis te placabilem, amicis inexorabilem praebes. Item, In otio tumultuaris,in tumultu solus es otiosus. In re stigidistina cales,in fruentisima stiges. T acito
caem opus est,clamas: loqui conuenit,obmutescit.Ades, abesse uitarabes,reuerti cupis. I n pace bellum quaeritus, in bello pacem desis deras. In concione de uirtute loquens,in
praelio per ignauiam tubae fomitio persere no potes.Ηoc genere si diiunguemus orationem, Cr ornati er graues F 4 poteri
105쪽
as AD HERENNI UM. poterimus esse. Exclamatio est,quae conficit significati
nem doloris,aut indignationιS alicuius, per hominita, aut urbi3,aut loci,aut rei cuiustiam compellatione,hoc modo: Te nunc alloquor Micane,cuius mortui quoque nomen
stlendori de decori ni ciuitati. Tui clarisimi nepotes suo
sanguine abluerunt inimicorum crudelitate. Item, O' perrasdiosae Fregellae,quam acile scelere utaro contabuistis:ut cuius nitor urbis Italiam nuper illustrauit, eius nunc vix sundamentorum reliquiae maneant. I tem, Bonorum insi. diatores latrocinio uum innocenti fimi cuiusque petiit si tantam ne ex iniquitate iudiciorum uectris calumnijs astuamsιs jacultatem s Hac exclamatione si loco utemur, erraro, T cum rei magnitudo postulare videbitur,ad quam volemus indignationem animum auditoris adduc us. I nterrogatio non omnis grauu est, neque concinna, sed hCc,quae cum enumerata sunt ea, quae obsunt cause a uersariorum,confirmat superiorem orationem,hoc pacto: Cum igitur haec omnia aceres, dicere admini)trares,re animos sociorum ab republ. remouebus Cr Hienabus, an
non et utrum ne aliquem exornari oportuit, qui im pro- . hibere ac feri non sineret,an non s Ratiocinatio est, per quam nos ipsi a nobis rationem poscimus quare quitaque dicamus,er crebro nosmet a nobia petimus uitiust iusque propositionis explanationem . Ea est huiu modi: Maiores nostri siquam unius peccati mulierem damnaribunt, simplici iudicio multorum maleficiorum conuictam putabant. Quo pacto quoniam quam impudicam iudicari rarit,eam ueneficij quoque damnatam exinimabunt. Quid ita quia necesse est eam, quae suum corpus addixerit tumpsimae cupidinti,timere permultos. Quos istoss uirum, parentes, teros ad quos uidet sui dedecoris infamia peratinere
106쪽
LIBER IIII. itinere. Q,id posteas quos tantopere timeat, eos necesse est ut quoquo modo popi venescio perv. Cur quia nutata pot6t honem ratio retinere eum,qui magnitudo pe cati jacit timida, intemperitia audace, natura muliebris
inconsideratam. Quid ueneric damnatanas quid putabat impudicam quos necessario. Quares quia nulla acilius
ad id maleficiis causa,quam tu H amor,eT intemperans libido comouere potuit: cum cuius animus mulieris esct comptu eius corpus castum ese non puta rint. Q nid iuniris idem ne hoc obseruabit tinnime. Quid ita quia via
ros ad unum quos maleficium s gulae cupiditates imis
pellunt:Mulieres ad omnia mala1icia cupiditas una ducit. Item, Bene maiores nonri hoc coparauerunt, ut nemine rege,quem armis cepissent,vita priuarent. Quid ita quia
quam nobιssa liue fortuna dedisset,iniqua erat in eorsi supplicio consumere, quos eadem Iortuna paulo ante iuamplijsimo stitu collocarat. Quid quod exercitu contraduxit desino meminise. Quid itas quia viri ortis est,qui de uictoria contendant, eos hostes putare: qui uicti unt, eos homines iudicare,ut posit bellum sortitudo mιnuere, pacem humanitas augere. At ille,si uicisset,inum id fiscisset s non profecto tam sapiens fluis cl. Quid igitur ei
parcis quia talem stultitiam cotemnere, non imitari convisueui. Haec exornatio ad sermonem uehementer accomamodata est, Cr animum auditoris reddit attentum, tum uenustites onthium rationum expectatione. Senten .
tia, est oratio sumpta de uita, quae aut quid sit, aut quide e oporteat in uit breuiter ostendit, hoc modo: Dilfricile est primum virtute reuerer quis per secunda urtuna sit usus. Item, Liber dias existimandus, qui nulli tum pitudini seruit. Item,Egens aeque eitis qui non satu hanx I bet,e
107쪽
, AD HERENNIUM bet,cT is cui nihil satu potest esse. Item,optima uiuendi
ratio est eligenda, eum iucundam consuetudo reddet.bum
tu modi sententiae simplices non fiunt improbandae,prompterea quod habet breuta expositio, si rationιε nullius inridige magnam delectationem. Sed illud quos probandant genus jententω,quod confirmatur subiceiione ratiotarim, hoc modo: Omnes bene uiuendi rationes in uirtute
sunt collocante, propterea quodsiola uirtus in sua poteristite est, omnia praeter eam subiecta fiunt fortunae domiis nutioni. Item, Qui fortunιs alicuius inducti amicitia eius secuti fiunt,bi si, lac fortuna dilapsa est, uolat omnes. cum enim rece)ςit ea res, quae luit consuetudinis causa, nihil supercist quare positit in anmcitia retineri. Sunt item sententiae quae duplices irruntur, hoc modo sine ratiorine: Errant, qui in prostern rebus omneta impetus frivis nae se putant sugilbe. Sapienter cogitant, qui temporibus secundu cactus ad uersos reformidant. Cum ratione, hoc pacto: Qui adolescentium peccatis ignosci putant oportitere, istuntur, propterea quod aetas illa non est impedirimento bonu studijs:ut hi sapienter faciunt,qui adolescentes maxime cactigant, ut quibus uirtutibus omnem uitam tueri positit, eas in aetate maturifinia uelint comparare. . Sententius interponi raro conuenit, ut rei actores,non uiuedi praeceptores esse uideamur tam ita interponetur, multam abrent ornamenti. Nam necesse est animo eant coprobet tacitus auditor, curm ad causam uideat ac mora. dari rem certam ex uita Cr moribus sumptam. contrariuidem stre est,quod contentio. contrarium est,quod ex rebus diuersis duabus,alteram breuiter et facile confirmat,
hoc pacto, Nam qui sius rationibus inimicus fuerit senisper, eum quomodo alicitii rebus amicum βresteress Et
108쪽
LIBER III Litent, Nani quem in amicitia perfidiosum esto cognoveriris, eam quare putes inimicitias cum iis habere posses E i qui priuatus intolerabili uperbia ueri eum comodum sui cognosccntem uidere in potemte quis Derct s Et
qui in strinonibus Cr conuentu amicorum uertam dixerit nunquam, mi sibi in concionibus cressis a mendacio temporaturusIte, O nos ex collibus deiecimus,cu ijs in capo metuimus dimicare s Qui cum plures erant,paucis nobis
exaequari non poterant hi postquam pauciores fiunt,m tuimus ne sint superiores Hoc exornationis genus breuiribus cir continuatis uerbis pesctu esse debet,eπ cum corimoda est auditu propter breue Cr absolutam coclusione, tum uero uehemeter id μ'opus est oratori, probat contraria re, Cr ex eo quod dubiu non est,expedit illud quod
dubiu est,ut aut dilui no posit,aut musto discilime posis sit. Mebrsi orationis appellatur res breuiter absoluta sine
totivi fiententiae demtaratione, quae denuo alio membro orationis excipitu hoc modo:Et inimico proderas,id est unu qd'appellatur membra deinde hoc excipiatur oportet ab altera,et amicsi laedebas. Ex duobus inebris his baee
exornatio potest co re: sed commodifima Cr ab orilutifima est, quae ex tribus conm hoc pacto:Et inimico proderas,Cr amicu laedebas, Cr tibi ipsi non consulebas.
Item, nec reipublicae consuluin nec amicis pro uisti,nee inimicis restiti in Articulus dicitur, cum s ngula uerba. interuassis di linguetur caesa oratione,hoc modo:Acrimonis, voce, vultu aduersarios perte mini. Item, Inimicos
inuidia, iniuriis, potentia, perfidia si isti. Inter huis
ius generis Cr illius siuperioris uehementiam hoc interest: quod illud tardius er rarius uenit, hoc crebrius Cr celeriricis pervenit. Itaque in ita genere ex remotione brachij
109쪽
νι AD HERENNIUMCr contortione dextrae gladius ad corpus a irri, in hoe
autem crebro Cr celeri uulnere corpus consauciari vide u. tun continuatio, hi densa Cr continens frequentilio uerborum cum absolutione sententiarum.Ea uteiretur commodisinae tripertito,in sententi in contrario, in concitasione. In sententia, hoc pacto: Et non nudium pote1t obesse fortuna, qui sibi firmius in uirtute, quam in casu praesidium collocauit. I ii contrario, hoc modo: Nam si quis spei non multum collocarit in cultu, quid est quod ei magnopere cactus obese postis I ii conclusione, hoc paracto: Quod si in eos plurimam fortuna potest, qui si as
rationes omnes in casium contulerunt, non sunt omnia committenda fortunae , ne magnam nimis in nos h beat dominationem. In his tribus generibus ad contianuationis vim adeo frequentatio ni necessaria, ut infra mancultas oratoris uideatur, nisi sententiam, Cr contatrarium, Cr conclusionem frequentibus asterat uerbis. Sed Cr alias quoque nonnunquam non alionum est,tmesi necesse non est, eloqui res aliquas per huiuscemori. di continuationes . compar appoliatur quod habet in se membra orationis, de quibus ante diximus, quae convijtitit ex pari fere numero Hllabarum. Hoc non de muta meratione nostralia nam id quidem puerile est, sed tanis tum afri usus er exercitatio jaculatis,ut antim quodam sensiu par membrum supcriori renni posimus,hoc modo: In praelio morte pater oppetebat, domι filius nuptiis co parabat: haec omnia grauers casus admιnistraballi. I tem,
Illi fortuna plicitatem dedit, huic indutiria uirtute comparauit. In hoc genere sepelieri potest,ut non plane parsit numerus Hilabarum, Cr tame e se uideatur ii una aut etiam ulteras licta est ulterii breuiuo: aut si cu in altero plures
110쪽
LIBER IIII. 'splures sunt, in altero langior aut langiores, planior aut pleniores Hilabae erunt ut longitudo aut plenitudo harsimultitudinem alterius assequatum cr exaequet. Similiter . eadens,exornatio dicitur,cara in eade corinructione uerborum duo aut plura fiunt uerba,quae similiter isdem e
fibus ejeruntur,hoc modo: Hominem laudas egentem uirtutιs,abundantem felicitatis. I tem, Cuius omnis in pecuaeniastes est,eius a sapientia est animuε remotus.Diligenatia comparat diuitius, negligetia corrumpit animum σtamen cum ita uiui neminem prae sie ducit hominem. Simi liter desinens est, cum tametsi casius non infunt in uerbis, tamen similes exitus fuit hoc pacto: Turpiter audes acere,nequiter studes dicere. Vivis inuidisse, delinquis stuis disse, loqueris odiost. Item, Audacter territas,humiliter placus. Haec duo genera, quorum alterum in exitu3,alteruin casus similitudine uersatur,inter se vehementer comeαniunt,Cr ea re,qui his bene utuntur, plerunque simul ea collocant in V dem partibus orationis. Id hoc pacto Iaceare oportet: Perditifima ratio est amore petere, pudor sugere,diligere formam, negligere amam. Hic Cr ea uerraba quae casus haben ad cultus similes .cr illa quae non habent, ad ymiles exitus ueniunt. Annominatio est, cum . ad idem uerbuem acceditur commutatione unius literae, aut literarum,aut Dilab aut sis boum:aut ad res disis miles si ilia uerba accommodantur. Ea multis Cy uacrijs rationibus conjicitur. Attenuatione aut complexione
eiusdem literae,sic:Hic qui si magnifice iactat atq; octeii
eat, umqt a te ante, quam Romam uenit. Ex contrario:
Hic quos homines alea vinckt, eos ferro stitis uincit. Productione eiusdem literae,hoc modo Hunc auium divi cedo ducit ad auium.Breuitate eiusdem liter. hoc modo: