장음표시 사용
81쪽
tale. I ii conquestione uteiretur uoce depressa, inclinato sono, cresim interuallis, Iongis stati js, magntis comm titionibu s. De figura uocis satis dictum 6hnunc de comporis motu dicenduin uidetur. Motus,nt corporis gemjlus, Cr uultus moderatio quaedam, quae pronuntianti conuenit, quae probabiliora reddit ea,quae pronuntiar tur. conuenit igitur in uultu pudorem er acrimoniam esse. I n gestu nec uenumtem consti an nec turpitum
dinem esse:ut aut binriones, aut operarq uideamur ese. Ad easdem igitur partes, in quas vox nt didributa,moratus quoque corporis ratio uidetur esse accommodanda.
Nam si erilsermo cum dignitate tintes in uestigio,leui
dexterae motu loqui oportebit, hilaritate, tristitia, me diocritate uultus ad sermotus siententias accommodata. sin erit in demon nratione sermo, paululuam corpus aceruicibus demittemus. Nam hoc est a natura darum, ut quam proxime tum uultum admoueamus ad auditores, squam rem docere eos, CT uehementer infligare ueliae mus. Sin erit in narratione sermo, idem molim poterit
idoneus esse, qui paulo ante demonstrabatur in digni, te. Sin erit in iocatione, uultu quandam debebimus hiluaerita tem signiscare, sine commutatione gestus. Sin contendemus per continuationem, brachio celari, mobili uultu, acri aDectu utemur. Sin contentio fet per distributiois nem, celari porrectione brachi , inambulatione, pedis
dextri rura pupplosione,acri et defixo Wpectu uti oporistet. Sin utemgr amplificatione per cohortationem, paulo tardiore Cr consideratiore gehu conueniet uti, similibus . caeteris rebus,atq; in contentione per continuatione. Sin utemur amplificatione per conquectionem, foemineo
plangore,er capitii ictu, nonunqui sedato er constititi genu
82쪽
LIBER I I I. HI gestu,moesto,ez coturbato uultu uti oportebit. Non fium nescius,quaurum susceperim negotij, qui motus corporis exprimere uectu, Cr imitari scriptura conatus sim uoces.
Verum nec hoc confisus sum pose feri,ut de his rebus sitis commode scribi posset iee s laeser non potet, hoc quod stri re inutile putabam,propterea quod hic admota
nere uoluimus,quod oporteret reliqua trademus exercitaritioni. Hoc scire tamen oportet, pronuntiationem bonum id perficere,ut res ex animo agi uideatur. Nunc ad thesauτum iuuentorum,atq; omnium partim rhetoricae custorudem memoriam transeamus. MEMORIA utrum habeat quiddam crescit, an oomnis a natura proficiscatur, aliud dicendi tempus magis idoneum dabitur. Nunc perinde atque constet in hac re multum ualere artem Cr praeceptionem,ita ea de re loquemur. Placet enim nobis ese artificium memoriam: quare placeat,alias ostendemus:in praesentia cuiusmodi si ea, aperiemus. Sunt igitur duae memoria una naturalis altera
artifciosa. Naturalis hi ea,quae nostra animis infra est, er simul cum cogitatione nata. Artificiosa est ea, quam confrinat itiductio quaedam, Cr ratio praeceptionis. Sed quia in caeteris rebus ingenii bonitas imitatur sepe doctrio
nam,ars porro naturae commoda confirmat Cr auget: ita fit in hac re,ut nonnunquam naturalis memoria cui data
est egregia misis sit huic artificio GPorro haec artificiotas naturae commoda retine Cr amplificat ratione doctriame. Quapropter Cr naturalis memoria praeceptione cofirmanda est,ut sit egregia: Cr haec quae doctrina datur, indiget ingens. Nec hoc magis aut minus in hac re,quam in caeteris artibus sit,ut ingenio , doctrina, praeceptione, natura nitescat. Quare er illis,qgi natura memores sunt,
83쪽
ιό AD HERENNIUM utilia baee erit institutio,quod tute paulo post poteris i telligere. Quod si illi reti ingenio nostra praeceptione
non indigerent, en ii ii causa daretur, quare hs, qui minus ingenii habent,adiumento uelimus e e. Nunc de otificiosa memoria loquemuir. Conj at igitur artificiosa
memoria ex locis Cy imaginibus. Locos appellamus eos, qui breuiter, perlecte, insigniter,aut natur aut manu sunt absoluti,ut eos facile naturali memoria cumprehedere Cramplecti queamus, ut aedes, intercolumnium, angulam,
βrnicem,er alia quae bis sin ita fiunt. I magines, uni fomae quaedam,Cr notae,eτ simulachra eius res,quam monum ni)be uolumus:quod genus equi,leones,aquila,quoru in moriam si uolemus habere,imagines eorum certis in locis collocare nos oportebit. Nunc cuiu=modi locos inuenire,er quo pacto reperire, Cr in locri imagines constituere oporteat,ostendemus. Queadmota igitur qui literas scivi,
possunt id quod dict- di scribere,er recitare quod scrim erunt:ita qui MisA uis didicerunt,posunt quae audierutin locis collocare,Cr ex bri memoriter pronuntiare. Loci
enim cerae aut chartae silmili fiunt imagines,literu:distoositio cr col locatio imaginum,scripturae pronuntiatio, leaectioni. Oportet igitur si uolumus multa meminisse,inultos nobis locos comparare,ut in multis locis multas imκgines collocare posimus. Item putamus oportere ex ordine bos iocos habere, nequando perturbatione ordinis impedi 1n ,quo secius quoto quoque loco Iibebit, uel a superiois re,uel ab inscriore, uel a media parte imagines seequi, ea quae mandata locis erunt, edere Cr proferre possinius. Nam ut si in ordinestinies notos quamplures uiderimus, nihil nostra intersit,utrior a summo,an ab imo,an ab meo dis nomina eorum dicere incipiamus: item in locis ex ora
84쪽
LIBER III. dine collocatis euenire,ut in qualibet partem quoto quoique Ioco libebit,imaginibus coimcniti dicere positam id
quod locis mandauerimus. Quare placet Crex ordine loα eos comparame,eT locos quos imp erimus,egregie commeditari oportebit,ut perpetuo nobi, haerere posint. Naimagines,sicut literae,delentur,ubi nihil illis utimur: loci quam cera mnanere debent. Et ne prae in numero Iois
eorum fissi posimus,qνintum quenque lacu in placet norieari:quod genus,si in quinto loco manum aureum colloceae mus,Crsi in decimo aliquem notum,cui praenome ssit Deis cimo deinde acile erit flantes notas quinto quoque loco collocare. I tem commodius est in derelicta, quam in celetabri regione locos comparare: propterea quod frequentia Cr obambulatio hominum conturba er infirmat iniugiis num nota3solitudo construat integras sῖ ducisorum fiagurus.Praeterea disinlitos forma atque natura loci comparadi fiunt,ut dijlincte interlucere possint:nam siquis multa intercolumnia sumpsierit, turbabitur similitudine loesis rum,ut ignoret quid in quoquo loco collocarit. Et in gnitudine modica, er mediocres locos haberi oportet. Nam ex praeter modum ampliuagas imagines reddunt, er nimis angusti sepe non uidentur posse capere imaeis
ginam collocationem. Tum nec nimis Ru ires, nee ueta hementer obscuros locos haberi oportet: ne aut obcaeae
centum tenebris imagines , aut stlendore prae libeant. Interuilla locorum mediocria esse placet , fere paulo plus, aut minus pedum tricenum. Nam ut a ectus, ita cogitatis minus ualet, siue nimis procul amoueris, fluevehementer prope admoueris id quod oportet uideri sed quanquam facile est et,qui paulo plura exploraueriri quanius multos er idoneos Iocos comparare: tamen
85쪽
si quis ad im satis idolicos inuenire se non pudibit Hesu
bi constituat quam uolet multos licebit. Logitatio enim quanula retionem poteti amplacit,er in ea 1 tum loci misiusd4m ad burum arbitriis 1abricari Cr arctitectari. Quore licebit,si hac prompta copia contenti non erimus, nosmetipsos nobis cogitatione nostra regionem constitMere,er idoneorum locorum commodifimam distinctionem coparare. De locri satis dictum est: nunc ad imaginum raritionem transeamus. Quoniam ergo rerum similes imarigines esse oportet,er ex omnibus uerbis notus nobis simiae litudines eligere debemus, duplices sinalitudines esse deis bent unae rerum, terae uerborum. Rerum s alitudines primuntur,cam summatim ipsorum negotiorum imagines comparamus. Verborum flantitudines connituuntatur,cum uniuscuiusque nominis Cr u0cabuli memoria imagine notatur. Rei totius memoriam sepe una non, Cr imagine simplici comprehendemus,hoc modo:Vt si accusator
dixerit ab reo hominem ueneno necatum, Cr haereditatis
causa Actum arguerit, Cr eius rei multos dixerit tectes,Cr conscios esse. Si hoc primum,ut ad defindendum nobis expeditum sit,ineminite uolemus,in primo loco rei totius imaginem conformabimus,aegrotin in lecto cubantem faciemus ipsin idum,de quo agetur, si fimam eius detinerubimus si erem non agnouerimus,aliquem aegrotum non de ininimo loco sumemus,ut cito in mentem uenire post σreum ad lectum eius adstituemus, extera poculum, sinis stra tabulas,medico testiculos arietinoi tenentem. Hoc modo cr testium,Cr haeredintis,σ ueneno necuti memoria habere poterimus. Item deinceps caetera crimina ex omdine in locis ponemus, Cr quotiescunque rem meminisse Molemus, si marum distositione, er imaginum diliα genti
86쪽
genti notatione utemur, facile ea qui volemus, memoria ccmbequemur. cum uerborum si litudines imaginibis expirimere uolamus,plus negoti uscipionuher magis inrigentum nostra exercebimus. Id nos hoc modo sacere oportebit:Iam domuitionem Reges Atridae parant in loco costitueb oportet manus ad coel- tollentem Domitior, cum a Regibus Mari s loris caedatur istoc erit, Iam dorimuitionem Reges. I ii altero loco Aesopum Cr cimbram subornare sphigeniam, Agamemnon , Cr Menetium: hoc Atridae para it. hoc modo omnia u a Gunt o prosa. Sed haec imaginum conlprmatio tum ualet,sinatuis Olcm memoriam exuscitauσimus hac notatione,ut u uposito,ipsi nobiscum primum transeamus bis aut in egimuersum,deinde cum imaginibus uσba exprimamus. hoc modo naturae suppeditabitur doctrinainam utraque altora separata minus mi a,ita tamen ut multo plus in dodirιna atque arte praesed sit. Quod docere non grauam revirurini metu mus,ne cum ab innituto nonro recessissemus , mnus commodesDuaretur haec dilucida breuitas praereptioru6. N unc,quoniam solet accidσe,ut imagines
partim sim Cr ad monendum idoneae sint, partim imbecilles m infimae, quae uix memoriam posint excitare: qua de causa utrunque' con5Mandum est,ut cognita causa, quas vitemus,et quias sequamur imagines, scire possi,nus. Docet igitur nos ipsa natura, quid oporteat feri. nam si quas res in uita uidonus paruas, statas, quotidiaαnas,eas meminisse non solemss. propinea quod nulla nisi
noua, aut admirabili re commouetur animus: at siquid videmus aut audimus egregie turpe , aut boniarem,
87쪽
o AD HERENNIUM aut audimus, obliuiscimur plerunque: quae acciderunt in pueritia meminimus optime sepe: nec hoc alia de causa potest accidere,iihi quod usitatae res Iacile e memoria clarabuntur Uignes Cy nouae manent diutius. Solιs cxorim, cursus,occasus nemo admiratur, propterea quod quotidie sunt: at eclipsessolis mirantur,quia raro accidunt: Cr somlis eclipses magis mirantur,quam lunae, quoniam hae crobriores sunt. Docet ergo se natura uulgari, er usitata re non exuscitari,nouitate licia Cr in igni quodam negotio commoneri. t mitetur igitur ars naturam, Cr quod ea de sγderat,inueniat, quod ostendit, sequatur. Nihil est enim quod aut natura extremum inuenerit, aut doctrina priminum sed rerum principia ab ingenio projecti sunt, Crexitus disiciplina comparantur. Imagines igitur nos in eo genere constituere oportebit, quod genus manere in meis
moria diutipinae potest id accidet,si quam maxime notas similitudines constituemus: si non mutus, nec uagus, sed aliquid notum agentes imagines ponemus : si egregiam pulchritudinem, aut unicam turpitudinem cis attribuerimus sit aliqua re exornabimus,ut ii coronis, aut ueste pum putre quo nobis notior sit similitudo: aut siqua re deforismabimus,ut si cruentam aut coeno oblitam, aut rubrica delibutam inducamus,quo magis insignita sit forma: aut si ridiculus res aliquas imaginibus attribuamus. Nam ea res quoque aciet, ut jacilius meminisse posimus. Nam quus res veras jacile meminimus, easdem fictas, cr diligenter notatas meminisse non est difficile. Sed illud sacere oporolebis ut identidem primos quosque locos imaginum ren vandariam causa celeriter animo percurramus. Scio picirosque Graecos,qui de memoria scripsierunt, fecisse,ut multoram uerborum imagines conscriberent, uti qui eas edi
88쪽
scere uellent,paeratis haberent,nequid inquirendo consuis irrerent operae: quorum rationem aliquot de causis improisbamu Primum,quod in uerborum innumerabilium murutitudine ridiculum sit nullo uerborum imagines compar re. QPrintulum enim poterunt haec ualere, cum ex infinita verborum copia,modo aliud,modo aliud nos uerbum merimn hie oportebit Deinde cur uoIunius ab indu tria quenis quam remouere,ut nequid ipsie quaerat,cum nos illi omnia parata quaesitaque tradamus Praeterea sinulitudine alia
alius magis commouetur. Nam ut saepe firmum si quam finalem cuipiam dixerimus esse, non omnes habemus asssensores,quod ali uidetur aliud itast in imaginibus, ut quae nobis diligenter notae siti eae parum uideantur infingnes abjs. Quare sibi quenque suo commodo conuerinit imagines comparare. Po tremo praeceptoris est docerure, quemadmodum quaeri quidque conueniat, aut uni aliquod aut alterum, non omnia quae eius generi erunt,
exempli causa sub cere, quo res posit ese dilucidior.
Ut cum de prooemi s quaerenda disputamus , rationem damus quarendi, non mille prooemiorum genera conmscribimus , ita arbitramur de imaginibus feri conuerinuo. Nunc ne sorte uerborum memoriam , aut nimis discitem , aut parum utilem arbitreris, Cr ipsa immemoria rerum contentus sis, quod Cr utiliores sint, plus habeant facili tis, admonendus es, quareve borum memoriam non improbemus. Nam putamus opore tere eos,qui uelint res faciliores sine labore Cr molestia facile meminisse,in rebus difficilioribus ese ante exercit
ros. Nec nos hanc uerborum memoriam inducimus,ut uersus meminit e posimu es ut hac exercitatione illa rerum memoria, quae pertinet ad utilitatem,confirmetre: ut ab E hac
89쪽
L AD HERENNIUM hae difficili consuetudine Ine labore ad illum facilitatem transire posimus. Sed cum in omni disciplina infirma est
artis praeceptio 1ine summa a iduitate exercitationis, tum uero in μνεμονικsisv nimam ualci doctrina,nfindi tria, pudis,labore,dit entia comprobctur. Quam plurimos locos ut habeas,σ quam maxime ad prae pia accommo datos, curare debebis. In imaginibus codiocundus exerceri quotidie conueniet. Non enim sicut in caeteris studi s a ducimur nonnunquam occupation ita ab hac re nos potate1i causa deducere aliqua. Nunqua di enim,quin aliquid memoriae tradere uelimus,CT tum maxime cis aliquo maiore negotio detinemur. Quare casit utiles cile men unisci non tendit,quod tantopere utile sit quanto labore t apis petendum:quod poterii existimare utilitate cognita. Plutaribus uerbita ad eum te hortari non ni sententia, ne aut tu nostro,aut nos tuo pudio dididere,aut minuis quam res postulat,dixi be uides r. De quinta parte rhetoricae deinα ceps dicemus:tu primus quasque partes in animo requen ta , Gr, quod maxime necesse est, exercitatione conasima.
re Iscripsierunt, nece ario faciendum est, ut paucis rotionem
90쪽
LIBER I I I I. 7stionem nostri consili, demus. Atque hoc nos necesstudia ne inincition studio satri misigni,quod in umoribus
libris rubrines ante rem, nes praem rem locuti sit M. N unc a pauca,qux rei ponulat, diminiustibi id quod reliquwm est urni,ita uti innituimus,p olumus. Sed citius nostram ratione intestiges, si prius quid illi dicant, cognouσι . compluribus de causis putant oporem, taini praecep tit quo pacto oporteat ornare elocutione, uniuscuiusq; genomi ab oratore aut poeta probato sum pium ponπe exemplum. E t primum se id modenia comotos Acere dicunt, propima quod uideatur esse octetatio quaedam,no satis habo e praecipσe de artifcio, sita ipsos etii uidrei ueste artificiose gignm exepla hoc ni quiui, oste teste,no arte ostendπα Quare pudor in primis est ad ei rem impedimeto,ne nos olos probare, nos amare, alios colenta siet Miam uideamur.Etenim cu pinimus ab Ennio sumptu, t a Graccho ponm exemptu, ut αtur esse arrogantia, ilia relinquoe, Cr ad sua deuenire. Prael a exempla testimoniora. Iocu obtinent. Id enim quod admonuσit, Cr Imimst rit praeceptio, exemplo sicut testimonio comprobatur. Non igitur ridiculus si, siquis in lite,aut in iudicio domestico pugnet, et ui ipsius testimonio abutatvrs Vt enim testimonium, sic exempla rei confirmandae causas itur. Non rao oportet hoc, iis a probat imo sumi, ne quod aliud confirmare deabeat, egeat ipsum confirmationis. Etenim necesse est,aut se omnibus anteponant, Cr sua maxime probent: aut nemgent optima esse exempla, quae a probat imis oratoriabus, aut poetu sumpta sunt. Si se omnibus anteponant, intol bili arrogantia fiunt: siquos sibi praeponant, Creorum exempla suis emplis non putent prodire, non