장음표시 사용
121쪽
ο AD HERE N N I V MAut id quod sit ab eo qui facit,. ut siquis cum bello uelle ostendere aliquid quempiam lici be, dicat: Mars istud te jacere neceJario coegit. Aut si quod facit, ut eo quod fit, ut cum dodiosum artem dicemus,quia desidiosos sicit: et stigiis pigrum,quia pigroi jacit. Ab eo quod continet, id
quod continetur,hoc modo denominabitur: Arnus Italia
non potest uinci,nec Graecia disciplinvinam hic pro Graecta Cy I talta,quae continent notata sunt. Ab eo quod continetur,id quod continet,ut si quis aurini uel argentum,aut
ebur nominc quu diuitias uelit non nare. Harum omnia
denomιnutionum magi in praecipiendo diuisio, quam in quaerendo discius iuuentio 6t,ideo quod plena coctuet do est non modo poetarum Cy orator sed etiam quotia dianitiermonis,huiusmodi denominationum. circuitio, ni oratio remsimplicem asi ptam circunscribens elacuatione,hoc pacto:ScipioruS prouidentia carthaginis opes
stegit. N am hic, nisi ornandi ratio quaedam esset habita, Scipio potuit er Carthago simpliciter appellari. Transa
- ν is est,quae uerborum perturbat ordinem peruersione aut trifestione. Peracsone sic: Hoc uobis deos immor
res arbitror dedissee uirtuteno uestra. Transiectione hoe modo instibilis in ista plurimum friuna ualuit. Item, Omnes inuidiose cripuit tibi bene uiuendi casus acultates. Huiusmodi transiectis,quae rem non reddit obscura,muti tum proderit ad continuationes, de quibus ante dictum est: in quibus oportet verba sicut a poetis in quendam extruere numerum, ut poscte Cr perpolitifime posint esse absolutae. Superiatis,est oratio superans veritatem, alicum augendi minuendi ue causa. Haec si itur separ tis,aut cum comparatione. Separatim sic:Quod si concordiam retinc bimus in ciuitate, imperij magnitudincni solis
122쪽
LIBER I I I I. resertu atque occasu metiemur. C- comparatione, aut a Gmilitudine,aut a prae)tintia superlatio sumitur. X similia tudine sic: corpore niueum candore, Pectu igneum aradoron assequebatur. Α pr tintia hoc modo: cutis ore . scirino melle dulcior profluebat.Eode genere hoc est,Tantus erat in armis stlendor,ut solis fulgor obscurior uideraretur. I rite ectio est,cum res tota parua de parte cogno. scitur,aut de toto pars. De parte totu sic intelligitur: Nollia te nuptialta tibiae eius matrimoni, comonebuis Nant hic omnis sanctimonia nuptiarum, uno signo tibiaruitistelligitur. De toto pars,ut siquU ei, qui uenitum aut ora natum sumptuosurni oste rei,dica Ostentas mihi diuitias, er locupletes copiis iacis. Ab uno plura intelliguntur,. hoc modo: Poeno fuit Hilbanum auxilio, Ait immunis isse transdpinus,in Italia quos idem non nemo togatws se sit. A pluribus unum sic intelligitur: Atrox calamitas . pectora moerore pulsabat:itas anhelans ex imis puta ribitis prae cura stiritim ducebatur. Nam in siuperioribus plures Histam, Cr Guili, er togat CT hic unum pectus Cr unus pulmo intelligiturrier erit illic diminutus numeri rus Diuitatu, hic adauctus gravitatis gratia. Abusio est, quae uerbo simili Cr propinquo, pro certo Cr proprio abutitur,hoc modo: Vires hominis breues fiunt,aut parua 'tura, i longum in homine consitu , aut oratio mavigna, i uti pauco fermone. Nam hic Iacile est intellectu, sinitima uerbarerim disimilium, ratione abusionis ese trudum. Translatio est, cum uerbaem in quandam rem . transstrtur ex alia re, quod propter nutitudinem recte uidetur posse transrri. Ea utimur rei ante oculos ponendae caula, sic: Hic Italiam tumultus expergefecit terrore subito. Breuitatu cuus A fc: Recens aduentus exercitus
123쪽
subito ciuitate extinxit. Obscoenicatis uitandae causa tet ultra mater quotidianis nupti s delectatur. Augendi causa ic: Nulliu3 moeror, Cr calamitas i lius explere inimis citiu, Cy neni iam saturare crvdclitatem potuit. Minucii
di causa ic. Magno se praedicat auxilio sui3be, quia pau Iulum in rebus deficilirius astirauit. Ornandi causa, sic:
Aliquando reip.rationes,que malitia nocentum exaruerarunt,uirtute optimatum reuirescat. Translatione dicunt pudentem ese oportere,ut cum ratione in co*ialem rem
trabeat, nesii ne delectu temere Cr cupide uideatur in disse. finalem trocurrhbe. Permutatio, ni oratio aliud uerbita, aliud sententia domostrans. Ea diuiditur in treta parteis, , si litudinem, argumcntuam, contrarium. Per similitudiis nem sumitur, cam translationes una aut plures irequenm ter ponuntur a simplici ratione ductae,sic: Num cum carines lunguntur ostic s luporum, cuinam praesidio pecun. ria crescinus Fer argumentum tractatur,cum a persona aut a Ioco,aut a re aliqua similitudo,augeri aut minuericausa ducituri. ut siqvta Drusum, Gracchum, N initor ob icta dicat. Ex contrario ducitur sic,ut si quin homiαnem prodigum Cr luxuriosum illudens,parcum Cr diliis gentem appellet. Et in hoc post remo, quod ex contrario
sumitur: Cr icto primo, quod a similitudine ducitur, per
. translationem assit elo poterimus uti. Pers militudiisne , sic: Quid ait hic Rex atque Agamemnon noster, siue ut crudelitas est, potius Atrems Ex cotrario, siquem impiam, qui patrem uerberauerit, Aeneam uocemus: intemperantem Cr adultorum, Hippolditum nominemus. Haec fiunt pro, quae dicenda in bantur de uerborum σα ornationibus. Nunc res ipsa mone ut deinceps ad fententiarum exornationes transeam s.
124쪽
DISTRI Bu Tio est,cum in plures res alit perso . nis certas negotia quaedam distertiuntur,hoc modo: vivescrum Iudices nome benatim diligit, huc oderit necese Wi: petulanti: me enim semper iste oppugnauit Senatu. Qui equestrem locum stladid imum cupit esse in ciuitam te, H oportet istum maximus poenas dedisse uelit, ne iste sua turpitudine ordini honestifimo maculae atque dedecorari sit. Qui parentes habetis,ohendite istus supplicio u bH ho nes impios non placere. Quibus liberi fiunt timiuite exemplum,quantae poenae in ciuitate sint hominibus huiusmodi comparatae. Item, Senatus Ulaturm est, cosilio ciuitatem iuuare. Magiuratus ossicium est, opera et diligentia consequi Senatus uolanditem. Populi osticium est, res optimus Cy homines idoneos maxime fiuis sententi js eligere,Cr probare. Accisatoria officium 6t,in me crimnana:Destri orat,diluere Cr propulsare. THιS s,dicere quae cierit,aut audierit. Quaesitoris est,unumquens hoorum in Uicio suo continere. in are L. Cini, si te lem, praeterquam quod scia aut audierit, argumentari, coraiectura probequi paticris, ius accusatoris cum iure tecti moni, commiscebιS,tesila improbi cupiditatem confirmam bis, reo duplicem destillionem parabH. Est haec exornaratio copiosa. Comprehendit enim breui multa,et suu cuis tribuetis,officiiιὴ ara er res diuidit plures. Licentia .
est,cum apud eos,quos aut uereri, aut metuere debemu'
tamen aliquid pro iure nostro dicimus, quod eos minine j ndat,aut quos hi diligunt, eum in aliquo errato vere reprehendi pose uideantur,hoc modo: Niramini Quiristes , quod ab omnibus utare rationes deserantur, quod
causim uom am nono fuscipiat, quod sic nemo veniri dem fusorem profiteatur: id tribuite uiarae culpae,utque des
125쪽
rog AD HERENNIUM sinite laud mirari. Quid enim est,quare no omnea Utim
rem fugere ac uitrare debeant' Recordamini quos habueriritu destit ores, dia eorum uobis ante oculos proponiate. Deinde exitus omnium cosiderate,t- uobis ueniet in mentem, ut uere dicam, negligentia uestra, siue ignauia potius, illos omnes ante oculos uestros trucidatos esse,
inimicos eorum uestris si fragijs in amplifimum loci po uenise. Item, Nam quidluit Iudices, quare in sentenαths strendis dubitatinitis, aut ictum hominem nobi
ampliaueritis non apmifimae res erant crimini datae noomnes hae tenibus comprobatae s non contra tenuit Criiugatorie restonsums Hic uos umii eius,si primo coetu condemnasseti ne crudeles exinimaremini.Dum eam via is uitup tionem, quae longe a uobta mi ablutura, eum inuenistis, ut timidi atq; ignaui putaremini. Maxiamus Cr priuatas Cr publicus calamitates accepistis: cum etiam maiores impedσe videantur,sedetis Cr oscitamitin Luce noctem, nocte luce expectans. Aliquid quotidie ais crebi atq; incommodi nunciatur, et eupm,cuius op vorabis haec accida remoramini diutius et alitis, ac re .pπαniciem retinetis quoad pol in in ciuitate.Eiu modi licentia si nimium uidebitur acrimoniae buboee, multia mitigationibus lenietur num continuo aliquid huiusimodi licebit inji e Hic ego uirturem uestram quae sapientiam deris o, vetσem consuetudinem requiro,ut quod ait commotum licentia,id laude natigetur,ut alloea res ab iracundiu Cr molenta remoueat, alma res ab errato deterreat.
Haec res,sicut in amicitia,ita in dicendos loco fit,inoia me acit,ut Cr isti qui audientia culpa absint,Cr nos qui dicimus amici eoru, Cr ueritata esse uideamur. Est autem quodda genus licetiae in dicedo,quod a tutiore ratione coparatur
126쪽
LIBER II I Ipuratur cu aut ita obiurgamus eos,qui audiui, quomodo ipsi se cupiunt obiurgari:aut id quod scimus scite omnes
audituros,dicimus nos timere quomodo accipiant sed mismen ueritate commoueri, ut nihilo ferius dicamus. Hotarum amborum generum exempla sub ciemus. Prioris,huiu modi: Nimium Quirites animis estis simplicibus er mouetu,ninum creditis unicuis existimatri unum quens eniti, ut perficiat quae uobis pol licitu3ssit erratis, et frustra ii asteium diu detinenlini stultitia uestra est, quia, quod erat in uestra potemre,ab alijs petere,qu. ipsi sumere maluistis. Posterioris licentiae hoc erit ex plum: Mihi cum isto, Iudices, i amicitiasta kti tamen anmcitia, tametsi uereor quomodo accepturi sitas, uos me priuanis. quid ins quia ut uob; bem probatus,eum,quinos oppugnaba iniuncum,quam an cum habere malui. Ergo haec exornatio, i licentiae nomen est,sicuti demonstrauimus, duplici ratione tractabitur: acrimonia, quae si nimium lueirit spera, mitigabitur laude: Cr inimiatioone, de qua superius diximus, quae non indiget mitigatiomnis,propterea quod imitatur licentiam, ex fuaston te ad animum auditoris se accommodat. Diminutio est, cum . aliquid ese in nobili, aut in ijs,quos Diindimus, aut naratur aut Artuna, i industria dicemus egregium: quod, nequa signiscetur arrogans ostentatis, diminuitur, Cruttenuatur oratione, hoc modo: Nam hoc pro meo iure Iudices dico, me labore, Cr industria curasse, ut dilicio plinam militarem non in podremis tenerem. Hic siquis dixiset, ut optime tenerem, manes uere dixisset, tamen arrogans usus eset: nunc Cr ad inuidiam uitalidam, Cria laudem comparandam satis dictum est. Item, Utrum igitur auaritiae causa, aut eg6titis acce, it ad mulam
127쪽
HO AD HERENNIVM cium s Avaritiae s ut largi)ἰimus fuit in amicos, quodsiis
gnum tibi resitati. est,quae contraria auaritiae est. Egemmm s at huic quidem pater, riclo nimium dicere, non tenui imam patrimonium reliquit. Hic quoque uintam est, ne magnum aut maximum dioeretur. Hoc igitur in nostris, aut eorum quos de ridemus, egregiis commo du proserendis obstruabimus. N vin eiu modi res erinuidiam contrahunt in uisa, CT odium in oratione, si inconsiderate trados. Quare, quemadmodum in ramtione uiuendi Agitur inuidia, sic in dicendo consilio
. ni itur odium. 42 scriptio nonlinatur,quae rerum conrasequentium continet poreicuam Cr dilucidam cum gramnitate expositionem, hoc modo: Quod si istum I udices,ue dris sentent s liberaueritis , m tim sicut e cauea leoni bus, aut aliqua teterrima bellua soluta ex catenis uoli tabit, Cr uagabitur in ro, acuens dentes intillos in cu ius quesbi tunas, in omnes armcos utque inimicos, notos atque ignotos incursans, aliorum sinum depeculans, horam caput oppugnans, aliorum donarem ac omnem
amittam poni ingens,rempublicam *nditus Iabesemiis.
Quare t udices ei scite rum de ciuitate, liberate omnes fori nidine, uobis que ipsis con ulite . nam si ictum impuniis tam dimHeritu, in uolimetipsos, mihi credite, stram Criruta lentum benia Iudices in seritu. Item, Namsi de hoc Iudices, graue fient etiam tuleritis, uno iudicio simul multos iugulaueriti .grandis natu pares,cuius stes sen elutis omnis in huius adolescentia posita est, quare uelit in uita manere nohabebit iij parui priuati patris auxialio,ludibrio,σ dfectui paternis inimicis erat oppositi: tota domus huius indigna concidet calamitate: ut inimicimtim sanguinoleim palma, crudelisima uictoria potiti
128쪽
LIBER IDI. rinctulabunt in horam inaberias iuperbia re simu CT vcrri bis inuehentur. I tem, di m nemine uestrum digit, Quirite capta urbe, quae inferiae consequi soleant: arma qui iuilerint, Hlim crudelisime trucida ituri cateri qui posunt per aente Cr uires labore sne,rapiunt uir inseris uitutem qui non possunt,uita priuantur: uno Ditis,atq; de tempore domus bosi ili flagrat incendio, π qucs natura aut ut luntas, nece studine aut beneuolentia colliunxerit,distrahuntur: liberi partim e gremijs parentum di ripiuntur, partim in sinu iugulantur, partim ante pedes c tuprantur. nemo Iudices est,qui posit fatis rem confici
qui uerbιs,nec resim oratione magnitudine calamitatis. Hoc gent re exornationis, uel indignatio, uel miliericoraedia potest comoueri, cum res conseqΗentcs coprehensae uniuerse perspicua breuiter exprimuntur oratione.Diuiso est,quae rem firmauens a re, utranq: absoluit ratione ubiecti,hoc modo cur ego nunc tibi quicqui ob cianis si probus es,no meruidi: improbustis conrsvem. Ite, Quid nunc ego de meis proprijs meritis praedice s si meis mitistis,obludam sin obliti estis, curemhil egerim,quid est,quod uerbi proficereposim item,Duae res fiunt quae posust homines ad turpe copendium comouere, inopia atq; duaritia te auaru in staterna diuisione cognouimus, inopem uis egetem nunc videmus:qui potes igitur octendere causam maleficii non frisse s Inter hanc diuisionem, Cr illum quae de partibus orationis tertia est,de qua in libro primo diximuε secundum narrationem, hoc interest: Illa diuidit per enumerationem,aut per expositione, quibus de rebus in tota oratione distulatio futura sit: haec siemtim explicat, ex breui duabus, aut pluribus partibus
subqciens rationes,exornat oratione. Frequentatio est,
129쪽
xix AD HERENNIVM crum res in tota causa disterse coguntur unum in locum. quo grauio aut acrior,aut crin nosior oratio si hoc pacto: A' quo tandem abest iste uitio s quid est i udices, cum velius eu liberares Suae pudicitiae proditor est, insidiator alienae,cupidus, intemperans, petulans, superbus,impius in parentes, ingratus in micos, inmus in cognatos, insuperiores contumax, in aequos Cr parresstidiosus, in infriores crudelis, denis in omnes intolerabitu. Eiusdegeneras est illa frequentatis,quae pigrimum coniecturaliabus causis opitulatur,cum si piciones,quae separatim diactae,minutae Cr ins L erat,unuam in locum coactae rem
uidentur perstimam scere,non fusticiosum,hoc pacto: Nolite igitur,nolite I udices, ea quae dixi eparatim stractaresed omnia colligite,Cr conferte in unam. Si Cr commodium ad ictgni ex illius morte ueniebat, Cr vita homι
nis est turpifima, animus auarisiimus, fortuna fmlliaris rei attenuat ima, er res ijti bono nemini praeter ictu mfilmes alius quisquam aeque commode,neq; iste comoαdioribus alijs rationibus scere potuit neque praeteritum
quicquam est ab isto, quod opus Aerit ad maleficium:
neque Actrum, quod opus non fuerit: ex crum locus Horineus maxime quaesitus,tum occasis aggrediendi commotad tempus adeundi opportunistinum,statium conficiei di longisimum sumptum est, non sine maxima occultanis
di cr perficiendi maleficii ste: ex praeterea ante quam occisius homo u est, ine usus est in eo loco, in quo est occisio Acta, solus. Paulo post in ipso loco maleficii,uox illius qui occidebatur, audita est deinde post occisionem,
i m incita nocte domum rediisse conmi, ponera die titubanter er inconstinter de occisione illius locutum. Haec partim testimorijs , partim quaestionibus er arguα
130쪽
LIBER IDI. Irs mentis omnia comprobantur,Cr rumore populi, quem excrgumentis natum, necesse est esseuerum: Vesbum Iudiis est,his in unum Iocu collutis,certam sumere scientiam,
non fusticionem maleficii. Nam unii aliquid aut alterum potnt in istum essu cecidisse uspiciose, ut omnia inter fea primo ad post, cinum conueniant maleficia, necesse est cactu non posse fieri. Vehemens est haec exornatio, Cr in coniecturali constitutione causae me semper necessaria,
er in caeteris generibus causarai,CT in omni oratione adis hibenda nonnunquam. Expolitio est,cum in eodem loco . inanemus,CT aliud atque aliud dicere videmur. Ea dupliariter sit,si aut eandem plane dicimus rem,aut de eadem re. Eandem rem dicimus,no eodem modomam id quidem obis tundere auditorem est,non rem expolire, sed commutare. commutabimus tripliciter,uerbis,pronuntiando,tractanae . do. Verbis commutabimus,cum re si es dictu, iterum aut sepius alijs uerbis,quae idem ualeant, eadem res profreta
pro salute patriae uitidum arbitretur. Cum augetur incois lamitas perpetua ciuitatis,qui bonis erit rationibus praediatus, pro ficto nussum uitae discrimen sibi pro frtunis reip. fugiendum putabit:Cr erit in ea sententia semper, ut pro patria studisse quatiuis in magnam descendat uitae dimitacationem.pronuntiando commutabimus,si itium in femoransitum in acrimonia,tum in alio atque alio genere uocis atque gestus,eadem uerbis commutando, pronuntiatione quoque uehementius immutabimusMoc neque commodi se
sine scribi potest, neque parum est apertum quare non
eget exempli. Tertium genus est commutationis, quod tractando conjicitur, si sententiam traj ciemus, aut ad sermocinationem, aut ad exuscitationem. Sermocinatio